Μόλις 130 εκατ. ευρώ ετησίως αναμένεται να απωλέσουν οι τράπεζες από την κυβερνητική απόφαση για μείωση των προμηθειών που επιβαρύνουν τους πολίτες σε διάφορες καθημερινές συναλλαγές. Αν και η συγκεκριμένη πρωτοβουλία αποτελεί αναμφισβήτητα ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, εντούτοις υλοποιείται με σημαντική καθυστέρηση και καλύπτει μόνο το 6,5% των συνολικών προμηθειών ύψους 2 δισ. ευρώ που συγκεντρώνουν οι τράπεζες ετησίως, καθώς και το 39% των προμηθειών πληρωμών που συνολικά ανέρχονται σε 334 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με ασφαλείς εκτιμήσεις, η συνολική κερδοφορία των τραπεζών για το 2024 αναμένεται να φτάσει τα 5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 2 δισ. ευρώ θα διανεμηθούν ως μέρισμα στους μετόχους.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν οι τράπεζες θα αποδεχθούν τη μείωση των προμηθειών ή αν θα επιχειρήσουν να ανακτήσουν τα χαμένα έσοδα μέσα από εναλλακτικές χρεώσεις. Σημειώνεται ότι στο παρελθόν, παρά την «εθελοντική» μείωση ορισμένων προμηθειών, οι τράπεζες εισήγαγαν νέες χρεώσεις, ανακτώντας έτσι πολλαπλάσια ποσά.
Οι προμήθειες που έμειναν στο απυρόβλητο
Αναλυτές και παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν ότι, παρά τη βραχυπρόθεσμη ανακούφιση που προσφέρει η πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η έλλειψη έντονου ανταγωνισμού και η υποτονική λειτουργία της Επιτροπής Ανταγωνισμού καθιστούν δύσκολη τη διαμόρφωση μιας βιώσιμης λύσης στο πρόβλημα. Επιπλέον, πολλές προμήθειες παραμένουν ανέγγιχτες. Ενδεικτικά, αυτές είναι:
- Προμήθεια αποστολής χρημάτων (έμβασμα) σε τράπεζες εκτός ευρωζώνης.
- Προμήθεια ανάληψης μετρητών από ΑΤΜ άλλης τράπεζας.
- Συνδρομή πιστωτικής κάρτας.
- Προμήθεια επανέκδοσης χρεωστικής/πιστωτικής κάρτας λόγω λήξης, κλοπής, απώλειας ή φθοράς.
- Προμήθεια έκδοσης αντιγράφων κίνησης λογαριασμών/δανείων/πιστωτικών καρτών.
- Έξοδα αξιολόγησης αιτημάτων δανείων.
- Έξοδα νομικού και τεχνικού ελέγχου αιτημάτων δανείων.
- Έξοδα συναλλαγών με πιστωτικές κάρτες στο εξωτερικό (επιβάρυνση για τη μετατροπή συναλλαγών εξωτερικού σε ευρώ).
- Προμήθεια για αγορά χρεογράφων του Ελληνικού Δημοσίου.
Προμήθειες που «γεννήθηκαν» πρόσφατα
Επιπροσθέτως, υπάρχουν παραδείγματα που δείχνουν ότι οι τράπεζες στο παρελθόν έχουν λειτουργήσει συντονισμένα ή με πρακτικές μίμησης:
- Όλες οι τράπεζες επιβάλλουν προμήθεια για την αντικατάσταση πιστωτικής κάρτας, κάτι που πριν από λίγα χρόνια δεν ίσχυε.
- Υπάρχει «πέναλτι» για λογαριασμούς με χαμηλό υπόλοιπο.
- Προσφέρονται πακέτα υπηρεσιών για την αποφυγή υψηλών προμηθειών.
- Διαφορετικές επιχειρήσεις ή δημόσιοι φορείς προχωρούν σε συμφωνίες που επηρεάζουν τις προμήθειες. Για παράδειγμα, η πληρωμή φόρων μέσω ΑΑΔΕ δεν επιβαρύνεται με προμήθεια, σε αντίθεση με την πληρωμή εισφορών μέσω ΕΦΚΑ.
Το ζήτημα των τραπεζών στην Ελλάδα και την Ευρώπη είναι σύνθετο, καθώς η ανεξαρτησία της ΕΚΤ διαμορφώνει ενιαίους κανόνες, αλλά επιτρέπει στις τράπεζες ευρύ περιθώριο κινήσεων. Οι περισσότερες τράπεζες ανήκουν σε funds, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ευθυγράμμιση με κυβερνητικές πρωτοβουλίες, καθώς τα επενδυτικά ταμεία λειτουργούν βάσει αυστηρών κανόνων που δύσκολα τροποποιούνται.
Τι άλλαξε και γίνεται νόμος
Αξίζει να σημειωθεί ότι η προηγούμενη προσπάθεια για μείωση των προμηθειών, επί υπουργίας Χρήστου Σταϊκούρα, βασίστηκε σε «εθελοντική» αποδοχή των προτάσεων της κυβέρνησης από τις τράπεζες, χωρίς νομοθετική παρέμβαση, όπως αυτή που υλοποιείται τώρα.
Ας δούμε αναλυτικά τις αλλαγές στις προμήθειες, από το τέλος Ιανουαρίου και μετά:
- Μηδενική χρέωση για πληρωμή λογαριασμών και οφειλών προς το Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, ΟΤΑ, εταιρείες ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών και ασφαλιστικές εταιρείες μέσω web-banking και mobile-banking. Ενδεικτικά, σήμερα η χρέωση για πληρωμή λογαριασμών ΔΕΚΟ ή ΟΤΑ ανέρχεται σε 0,6 ευρώ ανά συναλλαγή. Το μέτρο αυτό αναμένεται να επιφέρει ετήσια απώλεια εσόδων περίπου 35 εκατ. ευρώ για τις τράπεζες.
- Μείωση 50%-80% των χρεώσεων για αποστολή χρημάτων σε άλλη τράπεζα. Συγκεκριμένα, καθιερώνεται μέγιστο ύψος χρέωσης 0,5 ευρώ για αποστολή χρημάτων (εξερχόμενο έμβασμα) και 0,5 ευρώ για λήψη χρημάτων (εισερχόμενο έμβασμα) για ποσά έως 5.000 ευρώ ανά έμβασμα, για φυσικά πρόσωπα και ελεύθερους επαγγελματίες, μεταξύ τραπεζών. Αυτό σημαίνει ότι κάθε μεταφορά χρημάτων θα έχει συνολική προμήθεια κατ’ ανώτατο όριο 1 ευρώ και θα καλύπτει τόσο απλά εμβάσματα όσο και άμεσες μεταφορές πίστωσης (SEPA). Η μείωση αυτή εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε ετήσια απώλεια εσόδων περίπου 95 εκατ. ευρώ για τις τράπεζες, προσφέροντας αντίστοιχη ανακούφιση στους πολίτες. Επιπλέον, από τις αρχές του νέου έτους, βάσει του κανονισμού 2024/886, προβλέπεται η ισοδύναμη επιβάρυνση των άμεσων μεταφορών πίστωσης με τις απλές μεταφορές πίστωσης.