Αὐτό προκύπτει ξεκάθαρα ἀπό τίς συνεντεύξεις πού ἔδωσαν, παραμονή τῆς συναντήσεώς τους, οἱ ὑπουργοί Ἐξωτερικῶν Γιῶργος Γεραπετρίτης καί Χακάν Φιντάν – Ἕλλην ΥΠΕΞ: «Δέν θίγουμε τά δικαιώματα τῆς Τουρκίας Νά πᾶμε ἑνωμένοι»! – Τοῦρκος ΥΠΕΞ: «Εἴμαστε ἀνοικτοί σέ συνεργασία γιά τά θαλάσσια πάρκα»
Ο ΧΑΚΑΝ ΦΙΝΤΑΝ ἀναμένεται αὔριο στήν Ἀθήνα ὅπου θά συναντηθεῖ μέ τόν Γιῶργο Γεραπετρίτη, καί ἤδη στίς συνεντεύξεις πού ἔδωσαν οἱ δύο ὑπουργοί (ὁ Ἕλλην στήν «Χουρριέτ» καί ὁ Τοῦρκος στά «Νέα») διαφαίνεται πώς σκοπεύουν νά προχωρήσουν στήν προσέγγιση ἀπό τήν ὁποία ὁ κ. Γεραπετρίτης εὐελπιστεῖ νά ὑπάρξει «μιά γειτονιά μακρᾶς εἰρήνης καί εὐημερίας μεταξύ τῶν λαῶν μας». Ἀπό τήν προσεκτική ἀνάγνωση τῶν δύο συνεντεύξεων προκύπτει ὅτι τά θαλάσσια πάρκα, τό πρῶτο βῆμα γιά τήν δημιουργία αἰολικῶν πάρκων, ἕνα ἀπό τά ζητήματα στά ὁποῖα ἡ Ἑλλάς ὑπεχώρησε ἔναντι τῶν τουρκικῶν ἀξιώσεων, εἶναι τό σημεῖο ἐπί τοῦ ὁποίου οἱ δύο ὑπουργοί θά ἐπικεντρώσουν, σέ πρώτη φάση, τό ἐνδιαφέρον τους. Αὐτό θά εἶναι τό σημεῖο ἐκκινήσεως γιά νά προχωρήσουν καί στά πλέον ζέοντα ζητήματα, τά ὁποῖα θέτει ἡ Τουρκία στήν ἀτζέντα.
Ἀπό τίς συνεντεύξεις καί τῶν δύο καθίσταται σαφές ὅτι ἡ συνεκμετάλλευσις τοῦ Αἰγαίου (τῆς ἑλληνικῆς ΑΟΖ, δηλαδή) μέ «δούρειο ἵππο» τίς ἀνεμογεννήτριες καί τά αἰολικά-περιβαλλοντικά πάρκα, θά βρεθεῖ στό ἐπίκεντρο τῶν συζητήσεων τῶν δύο ἀνδρῶν. Μᾶς εἶχε ἄλλως τε προϊδεάσει καί ὁ Γιῶργος Παπανδρέου τόν περασμένο μῆνα: «Μποροῦμε νά χρησιμοποιήσουμε μαζί τόν ἥλιο καί τόν ἄνεμο τοῦ Αἰγαίου καί νά δημιουργήσουμε μιά νέα ἑταιρική σχέση».
Τό θέμα τῶν θαλασσίων πάρκων ἐτέθη καί στούς δύο ὑπουργούς ὡς ἑξῆς:
Στόν κ. Γεραπετρίτη:
«Ἐρώτησις: Τά θαλάσσια πάρκα καί ὁ θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός στό Αἰγαῖο. Ἡ τουρκική κοινή γνώμη πιστεύει ὅτι οἱ πρωτοβουλίες γιά τήν προστασία τοῦ περιβάλλοντος χρησιμοποιοῦνται γιά τή μεταβολή τοῦ status quo στό Αἰγαῖο.
Ἀπάντησις: Θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά ἐπισημάνω ὅτι, κατά τή γνώμη μου, ἡ ἀντίδραση πού ἔχει προκληθεῖ στή σχετική συζήτηση εἶναι δυσανάλογη. Ἡ ἑλληνική πλευρά εἶναι, ὅπως πάντοτε, σαφής καί εἰλικρινής καί δέν ἔχει καμμία ἀπολύτως ἐπιδίωξη παραπλάνησης. Τά δύο θαλάσσια πάρκα σέ Αἰγαῖο καί Ἰόνιο Πέλαγος, τά ὅρια τῶν ὁποίων καθορίζονται μέ αὐστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια, δέν θίγουν δικαιώματα ἄλλων. Αὐτές οἱ πρωτοβουλίες θά πρέπει νά ἑνώνουν τούς λαούς μας, πόσῳ μᾶλλον ὅταν καί οἱ δύο ἀντιμετωπίζουμε τίς ἴδιες προκλήσεις. Γιά δέ τόν θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό στό Αἰγαῖο, αὐτό συνιστᾶ ὑποχρέωση πού ἀπορρέει ἀπό τό δίκαιο τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, τό ὁποῖο ἐξ ἄλλου ὀφείλει καί ἡ Τουρκία νά λαμβάνει ὑπ’ ὄψιν στήν εὐρωπαϊκή της διαδρομή».
Στόν κ. Φιντάν:
«Ἐρώτησις: Τό θαλάσσιο πάρκο πού ἐξήγγειλε ἡ ἑλληνική κυβέρνηση στό Νότιο Αἰγαῖο ἀφορᾶ περιβαλλοντική προστασία νησίδων, βραχονησίδων καί τῶν θαλάσσιων περιοχῶν τους, μέ στόχο τή δημιουργία καταφυγίου γιά θαλασσοπούλια καί θαλάσσια θηλαστικά. Γιατί τό ἐκλαμβάνετε ὡς “μονομερῆ ἐνέργεια” τήν ὁποία δέν θά δεχθεῖτε, ὅπως εἴπατε, καί μέ ποιόν τρόπο σκέφτεστε νά τή σταματήσετε;
Ἀπάντησις: Ἀπό τήν πρώτη μέρα πού τέθηκε στήν ἡμερήσια διάταξη τό θέμα τῶν θαλάσσιων πάρκων, εἴπαμε ὅτι εἴμαστε ἀνοιχτοί σέ συνεργασία μέ τήν Ἑλλάδα γιά αὐτό τό θέμα στό Αἰγαῖο. Μάλιστα, τό Διεθνές Δίκαιο τῆς Θάλασσας ἐνθαρρύνει τή συνεργασία μεταξύ τῶν παράκτιων περιοχῶν σέ περιβαλλοντικά ζητήματα σέ ἡμίκλειστες θάλασσες ὅπως τό Αἰγαῖο. Νομίζω ὅτι δέν χρειάζεται νά ἐπαναλάβουμε τίς εὐαισθησίες μας σέ αὐτό τό θέμα. Εἴμαστε κατά τῆς ἐκμετάλλευσης οἰκουμενικῶν ἀξιῶν ὅπως τό περιβάλλον γιά πολιτικούς σκοπούς. Δέν εἶναι σωστό νά ἐνεργεῖ κάποιος σάν νά μήν ὑπάρχουμε ἐμεῖς στήν ἄλλη ὄχθη τοῦ Αἰγαίου. Γιατί ἐπηρεάζει καί ἐμᾶς τό περιβάλλον πού πρέπει νά προστατεύεται. Εἴμαστε ἀνοιχτοί σέ κάθε εἴδους συνεργασία.
Ἄν οἱ συζητήσεις σας ἐδῶ καταλήξουν σέ ἀδιέξοδο, τί ἀκολουθεῖ;
Ἐνῷ ἔχουμε τόσο πολλούς λόγους νά εἴμαστε αἰσιόδοξοι, δέν θέλω νά σκέφτομαι ἕνα ὑποθετικό ἀπαισιόδοξο σενάριο. Δέν βλέπω ἄλλον τρόπο ἀπό τόν διάλογο καί τή συνεργασία γιά τήν ἀσφάλεια καί τήν εὐημερία τῶν μελλοντικῶν μας γενεῶν. Ἀρκεῖ νά ἀκολουθήσουμε τόν Χάρτη τοῦ ΟΗΕ γιά μεθόδους ἐπίλυσης προβλημάτων. Ἐάν δέν μποροῦμε νά καταλήξουμε σέ ὁλοκληρωμένες λύσεις ὡς ἀποτέλεσμα οὐσιαστικοῦ διαλόγου, θά προσφύγουμε στή διεθνῆ δικαιοδοσία μέ μιά ὁλιστική προσέγγιση. Ἀλλά γιά νά συμβεῖ αὐτό, εἶναι ἀπαραίτητο νά ἀρθοῦν οἱ ἐπιφυλάξεις καί τά ἐμπόδια, καί κυρίως νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό ἀβάσιμους φόβους πρῶτα ἀπό ὅλα».
Ἀρκετά ἀσαφής ὁ κ. Γεραπετρίτης ἀναφέρεται ἀορίστως στήν προσήλωση τῆς Ἑλλάδος στό εὐρωπαϊκό δίκαιο, ἐνῷ ὁ κ. Φιντάν ὁμιλεῖ μέν γιά «ἀβάσιμους φόβους» θέτει δέ τό ζήτημα τοῦ διαλόγου, ἐπί ἑνός ζητήματος, στό ὁποῖο ἡ Τουρκία δέν δικαιοῦται νά ἔχει λόγο. Ἐκτός ἐάν δεχθοῦμε ὅτι τά νησιά μας δέν ἔχουν κυριαρχικά δικαιώματα, ὁπότε περνᾶ ἡ «γραμμή» τῆς Ἀγκύρας.
Ἄλλως τε ὁ Χακάν Φιντάν ἀπαντῶντας σέ ἐρώτηση γιά τίς «κόκκινες γραμμές» του ἐπιμένει ὅτι «ἔχουμε πολλά ἀλληλένδετα προβλήματα πού δέν μποροῦν νά περιοριστοῦν μόνο στό ζήτημα τῆς ὑφαλοκρηπίδας καί τῆς ἀποκλειστικῆς οἰκονομικῆς ζώνης.» Εἶναι μία θέσις τελείως διαφορετική ἀπό ἐκείνη πού ἐκφράζει ἀκόμη ὁ κ. Γεραπετρίτης ὁ ὁποῖος σέ σχετική ἐρώτηση ἀπαντᾶ: «Ἡ ὁριοθέτηση ὑφαλοκρηπίδας καί ΑΟΖ εἶναι ἡ μία καί μόνη διαφορά μεταξύ Ἑλλάδας καί Τουρκίας, ἡ ὁποία μπορεῖ νά ἀχθεῖ ἐνώπιον διεθνοῦς δικαιοδοσίας. Αὐτή δέν εἶναι μόνο ἡ δική μας θέση ἀλλά καί ἡ θέση τοῦ διεθνοῦς δικαίου τῆς θάλασσας πού ἐπιβάλλει ὅτι ἡ ὁριοθέτηση τῆς ὑφαλοκρηπίδας μεταξύ κρατῶν μέ ἀντικείμενες ἤ παρακείμενες ἀκτές πραγματοποιεῖται κατόπιν συμφωνίας μέ βάση τό διεθνές δίκαιο καί, ἄν ἡ συμφωνία δέν μπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ μέσα σέ εὔλογο χρονικό πλαίσιο, τά ἐνδιαφερόμενα κράτη μπορεῖ νά προσφύγουν στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης βάσει συνυποσχετικοῦ. Ἡ ἐθνική κυριαρχία τῶν κρατῶν δέν μπορεῖ νά εἶναι ἀντικείμενο συζήτησης ἤ διεθνοῦς δικαιοδοσίας. Στό ζήτημα, ὅμως, τῆς ὁριοθέτησης ὑφαλοκρηπίδας καί ΑΟΖ μποροῦμε θεωρῶ νά προχωρήσουμε συντεταγμένα σέ μία οὐσιαστική συζήτηση μέ ἀμοιβαῖα ἐποικοδομητικό πνεῦμα. Καί μέ τή βαθιά πεποίθηση, ὅτι ἡ ὁριστική ἐπίλυση τοῦ ζητήματος αὐτοῦ θά ἦταν καθοριστική γιά τήν ἀναβάθμιση τῶν σχέσεων μεταξύ τῶν δύο χωρῶν σέ ὅλα τά ἐπίπεδα καί γιά τήν ἀποφυγή δυνητικῶν ἐντάσεων. Ἔχω πλήρη συναίσθηση τῆς δυσκολίας τοῦ ἐγχειρήματος, ἀλλά εἶναι χρέος νά προσπαθήσουμε. Καί, πάντως, ὀφείλουμε νά διατηρήσουμε τήν καλή συνεργασία καί τούς ὠφέλιμους διαύλους ἐπικοινωνίας».
Ἡ ἀπάντησις αὐτή δημιουργεῖ προβληματισμό. Θά μποροῦσε κάποιος νά ὑποθέσει ὅτι ἄν ἐπιτευχθεῖ «ὁριστική ἐπίλυσις» τοῦ ζητήματος τῆς ὑφαλοκρηπῖδος θά μποροῦσε νά εἶναι τό ἐφαλτήριο γιά συζήτηση καί τῶν λοιπῶν θεμάτων πού βάζει στήν ἀτζέντα ἡ Τουρκία. Καί τά ὁποῖα ἡ ἑλληνική πλευρά δέν ἔχει ἀπορρίψει. Διαφορετικά δέν θά εἶχε συμφωνήσει νά πραγματοποιηθεῖ ἡ ἐπίσκεψις Φιντάν.
