Από τις 13 κεντρικές εκκλησίες, αρκετά μοναστήρια και γύρω στα 400 εξωκλήσια που υπάρχουν στην Σύμη, το πιο γνωστό και ξακουστό προσκύνημα είναι το μοναστήρι του Πανορμίτη, που μεταξύ των άλλων θεωρείται προστάτης των ναυτικών και ιδιαίτερα των σφουγγαράδων. Βρίσκεται μέσα σ’ ένα φυσικό λιμανάκι, Πάνορμος, από το οποίο προέρχεται το όνομα Πανορμίτης.
Ο ξενιτεμένος Συμιακός θεωρεί τον Πανορμίτη προστάτη του, και σε κάθε δύσκολη στιγμή και αναποδιά της ζωής του ζητά τη βοήθεια του. Γι’ αυτό ο επισκέπτης του Μοναστηριού βλέπει τόσα τάματα και αφιερώματα που πολλά προέρχονται από ξενιτεμένους Συμιακούς. Πολλοί συμπατριώτες μας εκδηλώνουν την αγάπη τους στον προστάτη τους δίνοντας για χάρη του το όνομα Μιχάλης ή Πανορμίτης στον πρωτότοκο γιο τους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ξενιτεμένων Συμιακών που ταξιδεύουν χιλιάδες μίλια για να βαφτίσουν τα παιδιά τους στο Μοναστήρι και να του δώσουν το όνομα του.
Συνάμα με τις ατομικές είναι και οι ομαδικές εκδηλώσεις σεβασμού προς τον Πανορμίτη. Οι ξενιτεμένοι Συμιακοί, στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες του κόσμου ίδρυσαν συλλόγους που ονομάζονται, κυρίως, Πανορμίτης και Ταξιάρχης. Ο Συμιακός σύλλογος της Ρόδου ονομάζεται Πανορμίτης όπως και του Πειραιά. Το “Συμαϊκό Βήμα”, η εφημερίδα του Συλλόγου, έχει για έμβλημα της το μοναστήρι του Πανορμίτη και παλαιότερα η εφημερίδα “Συμαϊκά Νέα” είχε για έμβλημα της την εικόνα του Πανορμίτη.
Πανορμίτης ονομαζόταν ο Συμαϊκός σύλλογος που υπήρχε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και “Πανορμίτειο Γυμνάσιο” το Γυμνάσιο που ίδρυσε ο Νικίτας Χαβιαράς στην χώρα του Νείλου (1927-38), όπως και αυτό που ιδρύθηκε την ίδια εποχή και υπάρχει στην Σύμη.
Ταξιάρχης ονομάζεται ο Συμαϊκός σύλλογος που βρίσκεται στο Sydney της Αυστραλίας και την ημέρα της γιορτής του, κατά το διάστημα της λειτουργίας και στην περιφορά της εικόνας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, οι κωδωνοκρουσίες της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας στο Sydney αντικαθίστανται με μαγνητοφωνημένους ήχους από τις καμπάνες του Πανορμίτη. Στην ίδια πόλη υπάρχει και η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που είναι αφιερωμένη στον Πανορμίτη.
Από το 1925-60, που υπήρχε ανθούσα Συμαϊκή παροικία στο Βελγικό Κογκό, οι Συμιακοί που έμεναν στην Kasenga έφτιαξαν μια μικρή εκκλησία που την ονόμασαν Πανορμίτης. Κάθε Κυριακή και γιορτή συγκεντρώνονταν σ’ αυτό το εκκλησάκι και έψαλλαν σχετικές ψαλμωδίες, ύμνους και τροπάρια ανάλογα με την περίπτωση, και την ημέρα της γιορτής του Πανορμίτη έφερναν παπά από την Leopoldville για να λειτουργήσει.
Το εξωκλήσι του Πανορμίτη στα Πηγάδια της Καρπάθου. Panormitis chapel in Pigadia of Karpathos.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι πρώτοι Συμιακοί μετανάστες που πήγαν στην Αργεντινή, ίδρυσαν σ’ ένα προάστειο του Buenos Aires, το Remedios De Escalada, την πρώτη Ελληνορθόδοξη εκκλησία στην Νότιο Αμερική και την ονόμασαν San Miguel De Panormita προς τιμή του Πανορμίτη της Σύμης.
Και εδώ στη Αμερική, με την ίδια ευλάβεια, οι Συμιακοί τιμούν και περιβάλλουν τον πολιούχο του νησιού. Πανορμίτη ονόμασαν τον πρώτο Συμαϊκό σύλλογο που ίδρυσαν το 1916 στο Campbell Ohio, και στον Αρχάγγελο Μιχαήλ είναι αφιερωμένη η Ελληνορθόδοξη εκκλησία στην ίδια πόλη. Το ίδιο και οι Συμιακοί που πήγαν στο Tarpon Springs ονόμασαν Ταξιάρχη τον σύλλογο που ίδρυσαν το 1923, και Πανορμίτη το παρεκκλήσι που έκτισαν.
To 1975, βρισκόμενος σε διακοπές στο Daytona Beach FL, σταμάτησα σ’ ένα φημισμένο εστιατόριο θαλασσινών. Μπαίνοντας στο parking, με έκπληξη μου, είδα ένα κότερο παρκαρισμένο με την ονομασία Σύμη. Η έκπληξη μου μετετράπη σε συγκίνηση, όταν μπαίνοντας στο εστιατόριο είδα πάνω στο τοίχο, για διακόσμηση, μια σωσίβιο κουλούρα καϊκιού με το όνομα Πανορμίτης. Το εστιατόριο ήταν του συμπατριώτη μας Σωτήρη Κωνσταντινίδη.
Εκτός από την Σύμη και σε άλλα νησιά τιμάτε ο Πανορμίτης, όπου αρκετοί δίνουν στα παιδιά τους το όνομα Πανορμίτης και πολλά από τα τάματα του μοναστηριού προέρχονται από άλλα νησιά της Δωδεκανήσου και γενικά του Αιγαίου όπως από την Ύδρα. Στην Κάρπαθο τουλάχιστον τρία από τα εξωκλήσια που είναι αφιερωμένα στον Αρχάγγελο Μιχαήλ φέρουν το όνομα Πανορμίτης (Πηγάδια, Βουτσάς και Τρίστομο). Επίσης, σε πολλά Καρπαθιακά δίστιχα, όπως αυτό που ακολουθεί, αναφέρονται στον Πανορμίτη:
«Ω Πανορμίτη Συμιακέ, που κατοικάς στη Σύμη,
έλα και ευλόγησε, τ’ αντρόγυνο που γίνει».
Κάθε καλοκαίρι 300.000 χιλιάδες, κυρίως τουρίστες, επισκέπτονται το μοναστήρι του Πανορμίτη με ημερόπλοια από την Ρόδο, και τις ημέρες γύρω από την γιορτή αρκετές χιλιάδες έρχονται για να προσκυνήσουν. Το ίδιο και οι Συμιακοί μαζί με τους άλλους Δωδεκανησίους που μένουν μακριά από την πατρίδα τους, τιμούν και γιορτάζουν την γιορτή του.
Όπως γίνεται κάθε χρόνο σε όλες τις παροικίες, από τότε που οι πρώτοι Συμιακοί πάτησαν στην Αμερική, με την ίδια λαμπρότητα ο Συμαϊκός Σύλλογος «Αίγλη» γιόρτασε την γιορτή του Πανορμίτη. Την Κυριακή 3 Νοεμβρίου στην εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης στην Αστόρια της Νέας Υόρκης, με την παρουσία Συμιακών, άλλων Δωδεκανησίων και ομογενών, τελέστηκε η Θεία λειτουργία και ακολούθησε δοξολογία και αρτοκλασία προς τιμή του Πανορμίτη. Ακολούθησε δεξίωση στο χολ της εκκλησίας όπου προσφέρθηκαν γλυκά, καφές, αναψυκτικά και παραδοσιακά εδέσματα προς όλο το εκκλησίασμα. Επίσης, το Σάββατο στις 9 Νοεμβρίου, η «Αίγλη», προς τιμή του Πανορμίτη, είχε την ετήσια χοροεσπερίδα της στο Terrace in the Park στην Corona της Νέας Υόρκης.
Πηγή:anamniseis.net