Σειρά μεγάλων αλλαγών που, εφόσον πραγματοποιηθούν, προορίζονται να αλλάξουν ριζικά τα δεδομένα στις Ένοπλες Δυνάμεις, προβλέπει η Νέα Δομή Δυνάμεων 2024-2035 που παρουσιάστηκε την Πέμπτη από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας, Νίκο Δένδια, στη Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής.
Πηγές του υπουργείου Εθνικής Άμυνας χαρακτηρίζουν τη Νέα Δομή Δυνάμεων ως αναγκαία προϋπόθεση για την υλοποίηση της «Ατζέντας 2030»- την οποία υποδεικνύουν ως τη «μεγαλύτερη μεταρρύθμιση που έγινε ποτέ στην ιστορία του ελληνικού κράτους στον τομέα της Εθνικής Άμυνας».
Η Νέα Δομή Δυνάμεων καλύπτει χρονικό ορίζοντα 12 ετών, και θα επαναξιολογείται/ επικαιροποιείται ως προς τα μέσα κάθε τρία χρόνια ή και συντομότερα, εφόσον αλλάξουν τα δεδομένα. Ως κεντρικός άξονας/ φιλοσοφία της υποδεικνύεται η δημιουργία ενός σύγχρονου, τακτικά ευέλικτου και καλά εξοπλισμένου στρατού, ο οποίος είναι μικρότερος σε μέγεθος μεν, με μεγαλύτερη ισχύ πυρός δε, και θα μπορεί να επιχειρεί τόσο σε μεγάλους σχηματισμούς, όσο και σε επίπεδο μικρών και ευέλικτων μηχανοκίνητων μονάδων, με αυτόνομες drone και αντι-drone δυνατότητες και σύγχρονα οπλικά συστήματα και μέσα- περιλαμβανομένων δορυφορικών επικοινωνιών, μέσων ηλεκτρονικού πολέμου κ.α. Επίσης, μεταξύ των σημαντικότερων πυλώνων της είναι οι αλλαγές στη θητεία και την εφεδρεία, η δημιουργία θόλου αεράμυνας αεράμυνας, η μείωση στρατοπέδων με παράλληλη αύξηση του ποσοστού στελέχωσης των μονάδων κ.α.
Γενικότερα, στο πλαίσιο της Νέας Δομής επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μια σειρά από προκλήσεις, μεταξύ των οποίων η αξιοποίηση των διδαγμάτων από τους πρόσφατους πολέμους στην ευρύτερη περιοχή (Ουκρανία, Ναγκόρνο Καραμπάχ, Μέση Ανατολή), η χρήση στρατηγικών και «έξυπνων» όπλων, η αύξηση της επιχειρησιακής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων με εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων επιχειρησιακών σχεδιασμών και δομών με βάση το νέο περιβάλλον συγκρούσεων, η αύξηση του ποσοστού στελέχωσης των μονάδων σε καιρό ειρήνης, η εξοικονόμηση οικονομικών πόρων και η δημιουργία δικτύου ενοποιημένης αεράμυνας. Επίσης, υπογραμμίζεται η διασφάλιση λειτουργίας ενός αποτελεσματικού συστήματος διοικήσεως και ελέγχου, με απόκτηση δορυφόρου για ικανότητες εξελιγμένων δορυφορικών επικοινωνιών, η δυνατότητα χρήσης στρατηγικών όπλων μεγάλου βεληνεκούς και η αντιμετώπιση εχθρικών στρατηγικών και «έξυπνων» όπλων, καθώς και υβριδικών απειλών και επιθέσεων κυβερνοπολέμου.
Τα 12 βασικά στοιχεία των αλλαγών
Ως βασικά στοιχεία των αλλαγών που προωθούνται παρουσιάζονται τα εξής:
Μείωση των στρατοπέδων από 837 σε 705 , με στόχο τη βελτίωση της οργανωτικής λειτουργίας των μονάδων και την αύξηση στο 70% του ποσοστού στελέχωσης τους σε καιρό ειρήνης. Όπως είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, «δεν έχουμε χρήματα να επενδύσουμε για να μεγαλώσουν τα άλλα και να κλείσουμε άλλα 250. Αλλά πάντως η αντίληψη “κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο” δεν μπορεί να ισχύει για τα στρατόπεδα...Ο στρατός γίνεται μη αξιόμαχος». Σχετικό πρόγραμμα κατά φάσεις έχει εκπονηθεί από τον Αρχηγό ΓΕΣ, αντιστράτηγο Κωστίδη. Επίσης, αναμένεται κατάργηση άνω των 30 σχηματισμών και ενοποιήσεις ώστε να εξοικονομηθεί ανθρώπινο δυναμικό και να αυξηθεί η ισχύς πυρός.
Εξορθολογισμός των αμυντικών δαπανών.
Δημιουργία πολυεπίπεδου Συστήματος Αεράμυνας, με δημιουργία αντι- αεροπορικού και αντι-drone θόλου που θα καλύπτει το σύνολο της εθνικής επικράτειας.
Χρήση σύγχρονων μέσων και όπλων, με πρόβλεψη μεταξύ άλλων για 200 αεροσκάφη 4,5ης και 5ης Γενιάς για την ΠΑ (εκσυγχρονισμένα F-16V, Rafale, F-35), 16 κύριες μονάδες επιφάνειας για το ΠΝ, άρματα μάχης 3ης γενιάς στα νησιά, απόκτηση στρατηγικών πυραύλων μακράς εμβέλειας, χρήση μη επανδρωμένων οχημάτων, drone κι αντί – drone συστημάτων σε επίπεδο μονάδας.
Απόκτηση δορυφόρου για τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων, για χρήση ασφαλών δορυφορικών επικοινωνιών.
Εκσυγχρονισμός του Συστήματος Διοίκησης και Ελέγχου των Ενόπλων Δυνάμεων και η επίτευξη Διακλαδικής Συνέργειας και Συνεργασίας.
Αναβάθμιση θητείας, μεταρρύθμιση. της εθνοφυλακής και ενσωμάτωση της εφεδρείας. Σχετικό νομοθέτημα αναμένεται να παρουσιαστεί στο πρώτο τρίμηνο του νέου έτους.
Αναβάθμιση των δυνατοτήτων συλλογής πληροφοριών και για διεξαγωγή επιχειρήσεων στο σύγχρονο περιβάλλον Κυβερνοπολέμου και Ηλεκτρονικού Πολέμου.
Ενίσχυση και αναβάθμιση των δυνάμεων ταχείας αντίδρασης. Αύξηση της διαθεσιμότητας μεταφορικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων.
Ενίσχυση της δυνατότητας συνδρομής στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών με μονάδες διττής χρήσης.
Εκσυγχρονισμός των υποδομών Διοικητικής Μέριμνας και Υποστήριξης.
Επιχειρησιακές ικανότητες για προβολή ισχύος σε Ανατολική Μεσόγειο και Κύπρο.
Τα οικονομικά δεδομένα
Όπως επισημαίνουν οι εν λόγω πηγές του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, με τον περιορισμό των λειτουργικών δαπανών, τη μείωση της πολυτυπίας και την ομογενοποίηση των οπλικών συστημάτων, που προβλέπεται στη νέα Δομή Δυνάμεων επιτυγχάνεται εξοικονόμηση πόρων ύψους 1,7 δισ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας. Παράλληλα, τονίζουν πως η σημερινή ηγεσία του ΥΠΕΘΑ καλείται να διαχειριστεί ανειλημμένες υποχρεώσεις ύψους 12,8 δισ. ευρώ, για το διάστημα 2024-2035 και να προτεραιοποιήσει και να σχεδιάσει διακλαδικά έναν κατάλογο 852 αυτοτελών προγραμμάτων, προϋπολογισμού 53 δισ. ευρώ. Όπως είπε ο κ. Δένδιας στη Βουλή, «αυτό το οποίο υπήρχε ήταν μία πολύ μεγάλη κατάσταση, 800 τόσα προγράμματα, μη προτεραιοποιημένα σαφώς, νομίζω ότι ήρθε η ώρα να τα προτεραιοποιήσουμε και επίσης να τα κοστολογήσουμε και να τα βάλουμε μέσα στο δημοσιονομικό χώρο. Η χώρα έχει δυστυχώς και όρια».
Όπως σημειώνεται, επίσης, επιχειρείται αναστροφή της κατάστασης των προηγούμενων χρόνων, με τη μείωση των αμυντικών δαπανών την περίοδο 2015-2020, που δημιούργησε ένα κενό ύψους 20 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα η χώρα να μην αποκτήσει την περίοδο εκείνη σύγχρονα οπλικά συστήματα αλλά και να μη συντηρήσει επαρκώς όσα διέθετε.
Προβλέπεται επίσης η διάθεση 2 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, ώστε να μπορούν να εντάσσονται στις Ένοπλες Δυνάμεις και τα επόμενα χρόνια νέα οπλικά συστήματα και να συντηρούνται τα υφιστάμενα, καθώς και συνολικά η διάθεση πόρων που θα ξεπερνούν το 2% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση και σε βάθος 12ετίας, ώστε να μπορεί να εξασφαλισθεί πέραν της υλοποίησης νέων προγραμμάτων, η λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων, η συντήρηση και επιβιωσιμότητα του υλικού και των εγκαταστάσεων τους, καθώς και να επαυξηθεί η επιχειρησιακή τους ικανότητα.
Αλλαγές στις μονάδες- μεταρρυθμίσεις
Μεταξύ των αλλαγών που προβλέπει η Νέα Δομή, σύμφωνα με τις πηγές του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, προβλέπονται σε επίπεδο μονάδων τα εξής:
Η αναδιοργάνωση- συγχώνευση και κατάργηση 132 στρατοπέδων και μονάδων, από ένα σύνολο 837 (σημειώνεται πως στη Βουλή ο κ. Δένδιας αναφέρθηκε σε 137)
Η δημιουργία ενιαίου αντιαεροπορικού κι αντί drone θόλου, σε εθνικό κι επίπεδο μονάδας. Ειδικότερα, κάθε μονάδα του Ελληνικού Στρατού προορίζεται να αποκτήσει δυνατότητα αντι-drone και οι 3 από τους 4 τύπους των ταγμάτων που δημιουργούνται θα έχουν και δυνατότητα να «εκπέμπουν» drones.
H διακλαδική δομή πυραυλικής αποτροπής.
Η απόκτηση επικοινωνιακού δορυφόρου αποκλειστικά για τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η δημιουργία Μονάδων Κυβερνοχώρου (Μονάδα 1864), Ηλεκτρονικών Πληροφοριών (Μονάδα 1821), Διαστημικών Εφαρμογών ( Μονάδα 1912) , Συλλογής Πληροφοριών από ανθρώπινες πηγές (Μονάδα 1947)
Η σύσταση Κοινού Σώματος Πληροφορικής και Διεύθυνσης Πληροφορικής
Η συγκρότηση της Διοίκησης Κατασκευών Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών.
Το εγχείρημα υποστηρίζεται επιπλέον από μια σειρά ευρύτερων μεταρρυθμίσεων όπως η δημιουργία του ΕΛΚΑΚ, το οποίο φέρνει σε επαφή τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων με το περιβάλλον αμυντικής καινοτομίας στην Ελλάδα, και σε συνεργασία με ανάλογα οικοσυστήματα άλλων χωρών.
Ως πρώτη του μεγάλη επιτυχία παρουσιάζεται το σύστημα αντι-drone «Κένταυρος», το πρωτότυπο του οποίου χρησιμοποιήθηκε επιτυχώς σε συνθήκες μάχης στην Ερυθρά Θάλασσα, καταρρίπτοντας drones των Χούθι, και προορίζεται να εξοπλίζει τις ελληνικές φρεγάτες- ενώ με τροποποιήσεις αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα τέσσερα αντι-drone συστήματα των Ενόπλων Δυνάμεων.
Μεταξύ των άλλων μεταρρυθμίσεων που προωθούνται είναι η σύνταξη Μακροπρόθεσμου Προγραμματισμού Αμυντικών Εξοπλισμών, οι αλλαγές σε θητεία και εφεδρεία, η δημιουργία πλάνου σταδιοδρομίας των Στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, οι αλλαγές των μισθολογίων σπουδαστών και στελεχών και η αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στα ΣΕΙ και η αναβάθμιση της μέριμνας για το στρατιωτικό προσωπικό (μεταρρύθμιση των στρατιωτικών νοσοκομείων, δημιουργία υποστηρικτικού μηχανισμού στρατιωτικής οικογένειας).
Ο κ. Δένδιας είπε στη Βουλή ότι θα παρουσιαστεί ένα ολόκληρο σύστημα στήριξης των οικογενειών των στελεχών, προκειμένου να προσελκυστούν στελέχη: «Είδατε τι έχει συμβεί στις Στρατιωτικές Σχολές. Τα μέτρα που πήραμε, τετραπλασιασμός της αποζημίωσης, βελτίωση του προγράμματος σπουδών, βελτίωση των κτιριακών εγκαταστάσεων δεν είναι επαρκή. Εάν δεν αλλάξουμε το carrier path (το δρομολόγιο καριέρας) και αν δεν αλλάξουμε συνολικά τον τρόπο που οι άνθρωποι αυτοί στηρίζονται από το σύστημα, δεν θα έχουμε στελέχη μετά από 10 χρόνια, αυτή είναι η πραγματικότητα» είπε χαρακτηριστικά.
Συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας
Ιδιαίτερα σημαντικός πυλώνας της Νέας Δομής είναι η επιδίωξη υποστήριξης σε βάθος χρόνου από την εγχώρια αμυντική και ναυπηγική βιομηχανία, που θα έχει κονδύλια ύψους 6-7 δισ. ευρώ για να συμμετάσχει στην υλοποίηση νέων προγραμμάτων.
Στα προγράμματα αυτά τη «μερίδα του λέοντος» έχει το Πολεμικό Ναυτικό, το οποίο είχε πληγεί περισσότερο από την κατάσταση των προηγουμένων ετών, με αποτέλεσμα έναν ιδιαίτερα «γερασμένο» στόλο σήμερα. Σε αυτό το πλαίσιο, μεταξύ των προγραμμάτων αυτών είναι ο εκσυγχρονισμός των 4 φρεγατών ΜΕΚΟ που θα πλαισιώσουν τις σύγχρονες FDI, το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού μέσης ζωής των 4 υποβρυχίων Type 214 (κλάση «Παπανικολής») και ναυπήγησης 4-6 νέων υποβρυχίων, ο εκσυγχρονισμός μέσης ζωής των πυραυλακάτων «Ρουσσέν» (μετά τις FDI οι πιο σύγχρονες μονάδες επιφανείας του ΠΝ), τα προγράμματα της φρεγάτας νέας γενιάς Constellation (με τις ΗΠΑ) και της ευρωκορβέτας (με την ΕΕ), ο σχεδιασμός και η παραγωγή μη επανδρωμένων οχημάτων σε ξηρά, θάλασσα, αέρα και βυθό και η κατασκευή drones και αντι-drone συστημάτων.