γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Μπουλέντ Ετσεβίτ Βόνη 1978: «Η αξία της περιοχής δεν μπορεί να μετρηθεί σε ποσοστά. Η αξία της περιοχής των Βαρωσίων σε οικονομική προοπτική (για τους Τ/κ) ισοδυναμεί με την αξία της μισής νήσου»
Στις 24 Ιουλίου 2024 ο αγαπητός Πάνος Ιωαννίδης, Νομικός και Πρόσφυγας από την Αμμόχωστο, με πόνο ψυχής έστειλε ηλεκτρονικώς ένα μήνυμα, αποσπάσματα του οποίου παραθέτω γιατί έχει βαθύ νόημα και ιστορικό παρασκήνιο.
Ξεχωρίζω το καυτό ερώτημά του:
« Τι έχουν να πουν οι ηλίθιοι, για το γεγονός ότι : Στις 14 Αυγούστου 1974, ο τότε Προεδρεύων της Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης και η Κυβέρνηση του, εγκατέλειψαν την Πρωτεύουσα (προς άγνωστο προορισμό), ΤΗΝ ΩΡΑ που προδομένοι υπερασπιστές της Αμμοχώστου προσπαθούσαν απεγνωσμένα «να επικοινωνήσουν με την ηγεσία, για να ζητήσουν μερικά κιβώτια πυρομαχικών, που θα ήταν αρκετά για να σωθεί η Πόλη…»;;»
Η απάντηση έρχεται από την Γενεύη ΙΙ, όπου ο Γλαύκος Κληρίδης βρισκόταν στις διαπραγματεύσεις για την Κύπρο μαζί με το «επιτελείο» του.
Καταρχήν να πούμε ότι τα μεσάνυχτα της 13ης Αυγούστου οι διαπραγματεύσεις ναυάγησαν, εφόσον ο Τούρκος Πρωθυπουργός Μπ.Ετσεβίτ αρνήθηκε την παράταση χρόνου που είχαν ζητήσει Γλ. Κληρίδη και Γ. Μαύρος να επέστρεφαν σε Λευκωσία και Αθήνα για διαβούλευση και επιστροφή. Και συνέχισε το έγκλημά του για να ολοκλήρωνε την αρπαγή που είχε σχεδιάζει απαρχής, και είχε ήδη ενημερώσει τους Βρετανούς από τις 17 Ιουλίου 1974. Το σχέδιό του περιλάμβανε, ως «τέρμα» την … Αμμόχωστο!
Έφυγαν όλοι στις χώρες τους.
Ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας που προέδρευσε και στις διαπραγματεύσεις της Γενεύης ΙΙ James Callaghan, ήταν γνώστης των τουρκικών προθέσεων από τις 16 Ιουλίου 1974 αν όχι προηγουμένως. Αλλά οριστικά από το βράδυ της 17ης Ιουλίου 1974, κατά την πολύωρη μέχρι τα μεσάνυχτα μεγάλη συνάντηση του Τούρκου Πρωθυπουργού B. Ecevit και της πολυμελούς στρατιωτικής και πολιτικής του κουστωδίας στο 10 Downing Street με τον Βρετανό Πρωθυπουργό Harold Wilson και τους δικούς του Βρετανούς αξιωματούχους. (Αμφότερες Σοσιαλιστικές κυβερνήσεις).
Καθώς ο James Callaghan, λοιπόν, βρισκόταν στην Γενεύη, τα βρετανικά επιτελεία και οι μυστικές βρετανικές υπηρεσίες τον ενημέρωσαν με περαιτέρω πληροφορίες, για την τουρκική προέλαση η οποία δεν είχε σταματήσει επί εδάφους. Για τις οποίες (πληροφορίες) ο Callaghan ενημέρωνε και τον Αμερικανό αξιωματούχο Arthur Hartman που βρισκόταν παρατηρητής στη Γενεύη.
- 9 Αυγούστου – Έφθασε στη Γενεύη από την Κύπρο με αεροπλάνο Canberra, ο βρετανός συνταγματάρχης (Colonel) Jerry Hunter (στρατιωτικός ακόλουθος στην βρετανική Υπ. Αρμοστεία) με τους τελευταίους χάρτες οριοθέτησης της γραμμής Αττίλα (demarcation maps.)Την οριοθέτηση είχαν αναλάβει οι Βρετανοί, η οποία είχε ξεκινήσει από πολύ νωρίτερα αλλά λόγω της ασταμάτητης προέλασης των τουρκικών στρατευμάτων οι χάρτες άλλαζαν συνεχώς. Έτσι οι τελευταίοι χάρτες έφθασαν επειγόντως στη Γενεύη στις 9 Αυγούστου έχοντας υπόψη και τι θα ακολουθούσε. Σύμφωνα λοιπόν με αυτούς τους χάρτες του Jerry Hunter, που δόθηκαν και στους Αμερικανούς, σε συνδυασμό με τη ροή των πληροφοριών που ερχόντουσαν για δεύτερη εισβολή, οι μυστικές υπηρεσίες Βρετανίας και Αμερικής διαμόρφωναν και προσάρμοζαν επί χάρτου τους δικούς των χάρτες παρακολουθήσεως. Έτσι γνώριζαν αμφότερες οι πλευρές (Λονδίνο και Ουάσιγκτον) από τις 9 Αυγούστου 1974 που θα σταματούσε τελικά η γραμμή Αττίλα!
- Την ίδια μέρα με την άφιξη των χαρτών, 9 Αυγούστου 1974, οι μυστικές βρετανικές υπηρεσίες, έστειλαν ένα άκρως απόρρητο τηλεγράφημα για τα μάτια του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής μόνο, με το οποίο ενημέρωσαν τον Callaghan για την επικείμενη δεύτερη εισβολή και μέχρι που θα έφθανε. Οι Βρετανοί είχαν ήδη συμπεριλάβει στον επίλεκτο κατάλογο των παραληπτών του τηλεγραφήματος και τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες…
Οι λεπτομέρειες στο τηλεγράφημα έλεγαν ότι η γραμμή (εισβολής) θα περνούσε δια μέσου Λευκωσίας και ανατολικά της πρωτεύουσας θα αιχμαλώτιζε το ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας και θα έφθανε στην Αμμόχωστο!
Το τηλεγράφημα, με τίτλο «Κύπρος: Τουρκικά Στρατιωτικά Σχέδια» έλεγε επιγραμματικά:
«Πιστεύουμε το σχέδιο στρατιωτικά έχει νόημα (the plan makes military sense.) Και θα είναι μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων των τουρκικών δυνάμεων που βρίσκονται τώρα στην Κύπρο να το εκτελέσουν και οι Τούρκοι μπορούν να εκτελέσουν την 3η φάση δίχως να αντιμετωπίσουν ελληνική επίθεση αλλού … Το σχέδιο είναι σύμφωνα με ότι γνωρίζαμε για τα τουρκικά σχέδια πριν την επέμβαση: Πιστεύουμε οι Τούρκοι πάντα ήλπιζαν να εξασφαλίσουν την Αμμόχωστο – η περιοχή που θα πάρουν και θα κρατήσουν κάτω από το φάση 2 θα φθάνει περίπου το 30 τοις εκατόν της κυπριακής περιοχής που είχε μιλήσει ο Ecevit. Δεν θα εκπλήξει αν ο τουρκικός στρατός έχει τέτοια έκτακτα σχέδια. Το εκπληκτικό είναι η δήλωση πως το σχέδιο θα εκτελεστεί ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη και όχι αργότερο της 20ης Αυγούστου…»
Το έγγραφο αυτό αποκαλύπτει πέρα ως πέρα τη βαθιά γνώση των Βρετανών πριν την πρώτη εισβολή, όπως ακριβώς εξήγησε στον Αμερικανό Arthur Hartman την επομένη, 10 Αυγούστου 1974, η βρετανίδα Ann Warburton. H οποία βρισκόταν στη Γενεύη ΙΙ αλλά συμμετείχε και στην συνάντηση στο 10 Downing Street στις 17 Ιουλίου 1974.
Στις 10 Αυγούστου , η Ann Warburton , η οποία ήταν η βρετανίδα αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, κάλεσε τον Αμερικανό Arthur Hartman και τον ενημέρωσε και η ίδια πλήρως τόσο για την επικείμενη δεύτερη εισβολή όσο και για το ότι στις 17 Ιουλίου ο B. Ecevit τούς είχε εξηγήσει και μέχρι πού θα τραβούσε την γραμμή Αττίλα, αλλά δεν το είχαν υπολογίζει αρκετά και του ζήτησε να ενημερώσει και τον Henry Kissinger. Η Warburton ήθελε να σταματήσουν την δεύτερη εισβολή αλλά οι ανώτεροι της είχαν άλλα σχέδια, δεν εισακούστηκε…
Αμερικανικό έγγραφο βάση του βρετανικού πρωτογενούς
- 9 Αυγούστου 1974 – Αφού ο Βρετανός James Callaghan ενημέρωσε τον Αμερικανό Arthur Hartman, ο τελευταίος ενημέρωσε τον δικό του Joseph Sisco στην Ουάσιγκτον, ότι μετά από μακράν συνομιλία με τον Callaghan ο τελευταίος τον κάλεσε πίσω για να τον ενημερώσει για μια ανησυχητική είδηση από τις μυστικές των υπηρεσίες, στις οποίες είχαν πρόσβαση και οι δικοί του (Αμερικανοί) που αναφερόντουσαν σε σχέδιο του τουρκικού στρατού για ξεκίνημα δεύτερης στρατιωτικής επιχείρησης όχι αργότερο της 20ης Αυγούστου. Με στόχο την κατάληψη περιοχών πέραν της γραμμής πέντε μιλίων ανατολικά της Μόρφου μέσω Λευκωσίας φθάνοντας στην Αμμόχωστο.
Στα αμερικανικά αρχεία βρήκαμε αντίστοιχο έγγραφο βάση του πρωτογενούς βρετανικού το οποίο έλεγε μεταξύ άλλων: «Υπολογίζεται το όλο σχέδιο να ολοκληρωθεί σε 18 ώρες χρησιμοποιώντας την 39η Μεραρχία Πεζικού και με τους αλεξιπτωτιστές που ήδη αποσύρθηκαν από την νήσο για να χρησιμοποιηθούν στην δεύτερη φάση. Το σχέδιο περιλαμβάνει και 3η φάση αν δεν καταφέρουν όλα στη δεύτερη φάση, που καλύπτει μια γραμμή από τον Κουτραφά, Λεύκα μέχρι Κόκκινα…»
Ταυτόχρονα και ο Ραούφ Ντενκτάς πληροφόρησε τον Callaghan ότι ο Ετσεβίτ θα προχωρούσε με την δεύτερη εισβολή και είχε διατάξει τον υπουργό Εξωτερικών να τελειώσει την «δουλειά» εκεί και τώρα.
Στις 16 Αυγούστου 1974, o Callaghan, επανέλαβε, (τα όσα είπε στον Kissinger στις 14 Αυγούστου 1974), και στις «Οδηγίες για χρήση» προς τις διπλωματικές του αποστολές:
«…Στην Γενεύη ΙΙ οι Τούρκοι ήγειραν δύο σημαντικά θέματα:
1) Γεωγραφικό διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων (είτε σε δύο ζώνες είτε σε διάφορα καντόνια)
2) Απαίτησαν όπως η τουρκική ζώνη καλύπτει το 34% της νήσου
Δεύτερη τουρκική εισβολή – Ο στόχος της Τουρκίας φαίνεται να περιορίζεται στην κατάληψη του ενός τρίτου της νήσου, μιας γραμμής διαμέσου Λεύκας/Λευκωσίας/Αμμοχώστου… Και να ξαναρχίσει διαπραγματεύσεις σύντομα…»
Ο ύπουλος και διπλοπρόσωπος Callaghan υποστήριζε απαρχής τη τουρκική θέση, οι Τούρκοι να άρπαζαν πρώτα το 1/3 της Κύπρου (το Φόρειν ΄Οφις είχε ήδη ενημερώσει την Αυστραλιανή Υπ. Αρμοστεία στο Λονδίνο από τις 20 Ιουλίου 1974 ότι υποστήριζαν την αρπαγή του 1/3) προτού ξαναρχίσουν το παζάρι της «διαπραγμάτευσης»…
Ο Γλ. Κληρίδης αποχωρώντας από την Γενεύη ΙΙ, ήταν ενημερωμένος για όλα αυτά και για το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος που είχε λάβει ο James Callaghan από τις βρετ. Μυστικές Υπηρεσίες στις 9 Αυγούστου 1974 και μέχρι που θα έφθανε η γραμμή Αττίλα – Αμμόχωστο…
«Μάται’ αποζητήσαμε λίγες ακόμα σφαίρες,
που όμως θα’ ταν αρκετές για να χαμογελάσεις…»
Η απάντηση μου στο καυτό ερώτημα του Πάνου Ιωαννίδη…
Αυτούσια η εξιστόρηση του Πάνου Ιωαννίδη για την «Προδοσία της Αμμοχώστου» «Σημερινή» 2010 και «Ολυμπία» 2022.
15 Αυγούστου 1974: Η προδοσία της Αμμοχώστου
https://www.sigmalive.com/archive/simerini/politics/reportaz/296147
https://www.olympia.gr/1504888/apopsi/15-aygoystoy-1974-i-prodosia-tis-ammochostoy/
(Πηγές από το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο στο 10ο βιβλίο της γράφουσας «Διζωνική vs Δημοκρατία» Εκδόσεις PASTELL EDITORIA LTD Λεμεσός 2019).
Η Anne Warburton πέθανε στις 4 June 2015. Η πρώτη γυναίκα πρέσβης της Βρετανίας. Η φιλοδοξία της ήταν να δουλέψει στην Διπλωματική Υπηρεσία και μετά από θητεία στην εφαρμογή του Σχεδίου Marshall και στο ΝΑΤΟ, το 1957 πέρασε στο Φόρειν ΄Οφις και τα επόμενα 28 χρόνια εργάστηκε σε αποστολές στο Λονδίνο, Βόννη και τα Ηνωμένα ΄Εθνη στη Νέα Υόρκη και τη Γενεύη. Το 1976 κατόρθωσε τη μεγαλύτερη βαθμίδα της βρετανικής διπλωματίας με το διορισμό της ως πρέσβειρα στη Δανία όπου υπηρέτησε μέχρι το 1983 αλλά δεν σταμάτησε να υπηρετεί από διάφορα πόστα και η προσφορά της υπήρξε πλούσια και συνεχής… Σε αυτή τη διπλωματικό οφείλουμε την αποκάλυψη ότι ο σφαγέας είχε ενημερώσει τους Βρετανούς ότι το τέρμα της εισβολής ήταν η Αμμόχωστος.
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ
(Αναρτήθηκε από την Σοφία Παπανικολάου)
