«Καμπανάκι» έχει σημάνει σε πολλές περιοχές λόγω παρατεταμένης ξηρασίας, η οποία σε συνδυασμό με τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν από την αρχή του καλοκαιριού, δημιουργούν ένα επικίνδυνο κοκτέιλ με λίμνες και ταμιευτήρες να είναι ένα βήμα πριν στερέψουν και τη λειψυδρία να απειλεί τη χώρα.
Η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε αρκετά μέρη, ενώ αποκαρδιωτικές είναι δορυφορικές φωτογραφίες από την τεχνητή λίμνη του Πηνειού στην Ηλεία, που δείχνουν τα χαμηλά επίπεδα της στάθμης της, ως αποτέλεσμα της ανομβρίας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα το αντιμετωπίζουν τα νησιά και ειδικά το καλοκαίρι, με πολλές γεωτρήσεις να έχουν στερέψει.
Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης δήμοι της χώρας
Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας συνολικά έχει κηρύξει 14 δήμους της χώρας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Μεταξύ αυτών είναι πέντε δήμοι της Κρήτης, η Σέριφος, η Σίφνος, η Λέρος, ο Πόρος, οι Σπέτσες, ο δήμος Σάμης στην Κεφαλονιά αλλά και περιοχές στην Κόρινθο, την Αλεξανδρούπολη και την Ξάνθη.
«Κηρυχθήκαμε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για λόγους λειψυδρίας. Οι γεωτρήσεις έχουν κάποια μειωμένη παραγωγή, λόγω της ανομβρίας, και κάποιες λίγες είναι εκτός λειτουργίας. Να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου σε σχέση με αλόγιστες χρήσεις, κατασπατάληση και κακή χρήση γενικά», λέει η δήμαρχος της Σίφνου, Μαρία Ναδάλη.
Οι παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με τις μειωμένες βροχοπτώσεις σε αρκετές περιοχές δυσχεραίνουν την κατάσταση, την ώρα που η τουριστική περιόδος βρίσκεται στην κορύφωσή της.
«Πράγματι, φέτος σε πολλές περιοχές στα ανατολικά της χώρας υπάρχει για το διάστημα Οκτωβρίου 2023 με Απρίλιο 2024 μια μείωση των βροχοπτώσεων, σε σχέση με το μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας, κατά 40-50%. Στην Αττική, για παράδειγμα, είχαμε μείωση 45% ενώ μείωση είχαμε και στην Κρήτη και ειδικά στην Ανατολική Κρήτη και στον Άγιο Νικόλαο, ήταν της τάξεως του 60%», εξηγεί στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η ομότιμη καθηγήτρια στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, Μαρία Μιμίκου, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι λειψυδρία μπορεί να υπάρξει και χωρίς την ξηρασία.
Η κα Μιμίκου επισημαίνει ότι οι ξηρές χρονιές και η ανοικονόμητη κατανάλωση νερού προκαλούν λειψυδρία, ενώ μεγάλη είναι η ανάγκη για περιορισμούς και λήψη αποφάσεων.
«Υπάρχει ένα έντονο καμπανάκι στην Ελλάδα. Πρέπει σε κάθε χρήση νερού είτε είναι υδρευτική είτε αρδευτική- κυρίως στην αρδευτική- να βελτιωθούν οι μέθοδοι άντλησης να μεγαλώσει ο λόγος παραγωγικότητας του αγροτικού νερού», εξηγεί η κ. Μιμικού και προσθέτει ότι χρειάζεται να μπει σε σωστές βάσεις το θέμα της διαχείρισης των υδατικών πόρων.
Μεγάλη πτώση στην στάθμη του νερού στον Μόρνο
Σε δύο σημαντικούς ταμιευτήρες νερού στη χώρα παρατηρείται μεγάλη πτώση της στάθμης του νερού σε σχέση με το 2022 σύμφωνα με δορυφορική ανάλυση δεδομένων από την Επιχειρησιακή Μονάδα BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ.
Πιο αναλυτικά, μεγάλη πτώση διαπιστώνεται στην τεχνητή λίμνη Μόρνου, στη Στερεά Ελλάδα και στο φράγμα Αποσελέμης, στην Κρήτη μετά από ανάλυση του Beyond EO Centre NOA με δορυφορικές εικόνες Sentinel-2.
Σύμφωνα με την Επιχειρησιακή Μονάδα BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ ΕΑΑ «είναι φανερό ότι και στις δύο περιπτώσεις η στάθμη του νερού έχει μειωθεί και η διαφορά πτώσης μεταξύ του 2022 και του 2024 παρουσιάζεται με διαγράμμιση. Το εμβαδόν της επιφάνειας της διαφοράς τους καλύπτει περίπου 4700 στρέμματα και 600 στρέμματα αντίστοιχα στους 2 χάρτες», ενώ η σελίδα climatebook λαμβάνοντας υπόψη τα δορυφορικά δεδομένα που επεξεργάστηκε από τον δορυφόρο Sentinel-2, στις 2 Ιουλίου 2023 διαπιστώνει ότι η συνολική έκταση της επιφάνειας της λίμνης ήταν ~16.5 km², ενώ στις 26 Ιουνίου 2024 υπολογίστηκε ~12.8 km² - κατά 15-20% συρρικνωμένη σε σχέση με την μέση τιμή από το 2010.
Δυσοίωνο προβλέπεται το μέλλον και για την Αττική, αφού ο Μόρνος βρίσκεται σε οριακό σημείο. «Ο Μόρνος έχει φτάσει στο όριο των 700 εκατομμυρίων κυβικών, που σημαίνει ότι τα καμπανάκια έχουν βαρέσει. Αν συνεχιστεί η ίδια κατάσταση, θα μπορεί να αντέξει με την ίδια κατανάλωση και χωρίς μέτρα άλλα 2 χρόνια δεν ξέρω. Είναι ήδη οριακά. Δεν υπάρχει περίπτωση να ζήσουμε άλλο ένα τέτοιο έτος χωρίς να σκεφτούμε μέτρα εξοικονόμησης νερού, και κυρίως για το αγροτικό νερό, καθώς το 80% διατίθεται για αγροτική παραγωγή», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Μιμίκου.
Στην τεχνητή λίμνη του Πηνείου σύμφωνα με το climatebook και τα δορυφορικά δεδομένα που επεξεργάστηκε η σελίδα από τον δορυφόρο Sentinel-2, στις 22 Ιουλίου 2023 (ένα χρόνο πριν) η συνολική έκταση της επιφάνειας της λίμνης ήταν ~16.6 km², ενώ στις 21 Ιουλίου 2024 υπολογίστηκε ~9.8 km². Σε σύγκριση με την μέση τιμή από το 2010 η έκταση της λίμνης σήμερα είναι 35-40% μικρότερη.
Τα χειρότερα είναι μπροστά μας
Ο επιστημονικός συνεργάτης του meteo.gr και του climatebook και φυσικός μετεωρολόγος Σταύρος Ντάφης, εξηγεί ότι το 2008 που είχαν παρατηρηθεί επίσης φαινόμενα λειψυδρίας στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, τα νούμερα όσον αφορά την έκταση και τον όγκο νερού που είχαν οι ταμιευτήρες ήταν ακόμη χειρότερα. «Φέτος, αν και δεν έχουμε πλησιάσει ακόμα το 2008, μεσολαβούν ακόμα δύο μήνες σχεδόν μέχρι να αρχίσουν οι βροχές του φθινοπώρου, θα δούμε λίγο χειρότερα νούμερα τους επόμενους μήνες», σημειώνει.
Από τον Ιούλιο του 2023, σύμφωνα με τον κ. Ντάφη, οι βροχοπτώσεις που έχουν σημειωθεί σχεδόν κάθε μήνα, είναι κάτω από το μέσο όρο των τελευταίων 30 ετών.
«Αυτό συμβαίνει κυρίως στην ανατολική ηπειρωτική Ελλάδα, στα νησιά του Αιγαίου, Κρήτη και Δωδεκάνησα, και στην Πελοπόννησο. Εξαιρείται η Κυπαρισσία αλλά το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου βρίσκεται κι αυτό σε πορτοκαλί συναγερμό, στο θέμα έλλειψης βροχοπτώσεων αλλά και ξηρασίας του εδάφους», τονίζει ο κ. Ντάφης και προσθέτει ότι οι δύο καύσωνες του Ιουνίου και του Ιουλίου επιδείνωσαν αυτή την κατάσταση της ξηρασίας.
«Το έδαφος μέχρι τον Μάιο, μέχρι τον Απρίλιο δεν ήταν και τόσο ξηρό σε αυτές τις περιοχές. Συνέβη όμως ξαφνική ξηρασία. Η ξαφνική ξηρασία ξεκινάει όταν έχουμε μία ξαφνική άνοδο της θερμοκρασίας φυσικά, ισχυρότερους από το κανονικό ανέμους και περισσότερες ώρες από το κανονικό ηλιοφάνεια, που ενισχύουν την εξάτμιση. Έτσι καταπονούνται και τα δέντρα μέσω της εξατμισοδιαπνοής, αλλά και το έδαφος χάνει στα πρώτα του εκατοστά αρκετό νερό», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ντάφης.
