Η αποστολή και τα επιτεύγματα της ναυτικής δύναμης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενισχύουν τη δέσμευση να καταστεί σημαντικός πάροχος θαλάσσιας ασφάλειας. Ωστόσο, η απουσία σαφούς στρατηγικής για τον αποτελεσματικό μετριασμό της κλιμακούμενης απειλής από τους αντάρτες Χούθι ρίχνει σκιά πάνω από τη δυνητική αποκατάσταση της σταθερότητας στην περιοχή.
Η επιχείρηση “Ασπίδες” της Ναυτικής Δύναμης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUNAVFOR), η οποία ξεκίνησε επίσημα στις 19 Φεβρουαρίου, πλησιάζει στον πέμπτο μήνα της δραστηριότητάς της.
Η απειλή των Χούθι
Από τον περασμένο Νοέμβριο, οι Χούθι της Υεμένης διαταράσσουν την ελευθερία της ναυσιπλοΐας στην περιοχή Bab-el-Mandeb , στοχεύοντας ενεργά πλοία στην κρίσιμη θαλάσσια γραμμή επικοινωνίας που συνδέει τον Ινδο-Ειρηνικό με την Ευρώπη. Αυτές οι περιοχές αντιπροσωπεύουν μαζί πάνω από το 70% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών. Η επακόλουθη κρίση, στην οποία έχουν σημειωθεί περισσότερες από 200 επιθέσεις μέχρι σήμερα, έχει επηρεάσει σοβαρά τη ροή του θαλάσσιου εμπορίου μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ, διαταράσσοντας τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού ενέργειας και αγαθών.
Η αναδρομολόγηση του σημείου ασφυξίας πρόσθεσε ημέρες ταξιδιού για να φθάσει κανείς στην Ευρώπη από την Ανατολική Ασία μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, αυξάνοντας σημαντικά το κόστος μεταφοράς και ασφάλισης και επηρεάζοντας άμεσα την ευρωπαϊκή ευημερία και τον παγκόσμιο πληθωρισμό. Οι επιπτώσεις μεγεθύνονται ακόμη περισσότερο στα νότια ευρωπαϊκά κράτη, όπου τα πλοία που αναγκάζονται να αποφύγουν την απειλή των Χούτι κάνοντας τον περίπλου της Αφρικής έχουν ευκολότερη πρόσβαση στην Ευρώπη μέσω των λιμανιών του Ατλαντικού της ηπείρου, επηρεάζοντας σημαντικά τις λιμενικές δραστηριότητες στη Μεσόγειο.
Πρόσφατα, οι επιθέσεις των Χούθι κατά της εμπορικής ναυτιλίας στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν επίσης γίνει πιο εξελιγμένες. Στις 12 Ιουνίου η υποστηριζόμενη από το Ιράν πολιτοφυλακή ισχυρίστηκε ότι πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχημένη επίθεσή της με ένα μη επανδρωμένο σκάφος επιφανείας (USV), το οποίο έπληξε το πλοίο μεταφοράς χύδην φορτίου Tutor στα ανοικτά των ακτών της Υεμένης. Το πλοίο βυθίστηκε αργότερα, αποτελώντας το δεύτερο πλοίο που βυθίστηκε από τους αντάρτες Χούθι από τον Νοέμβριο. Την επομένη, η ομάδα των ανταρτών της Υεμένης εκτόξευσε τουλάχιστον τρεις πυραύλους εναντίον ενός φορτηγού πλοίου, τραυματίζοντας έναν ναυτικό και αναγκάζοντας τους υπόλοιπους να εγκαταλείψουν το πλοίο.
Επιλέγοντας να επιχειρήσει σε αυτό το σενάριο υψηλού κινδύνου, η ναυτική αποστολή της ΕΕ υπογραμμίζει πώς η διασφάλιση της θαλάσσιας ασφάλειας και η διατήρηση της σταθερότητας των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού αποτελούν κεντρικό στοιχείο του στρατηγικού υπολογισμού της ΕΕ. Η επιχείρηση εδράζεται σταθερά σε μια καθαρά αμυντική στάση που βασίζεται στην απόφαση 2722 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία απαιτεί την πλήρη παύση των επιθέσεων των Χούθι και τονίζει το δικαίωμα ενός πλοίου στην αυτοάμυνα έναντι κινητικών απειλών.
Το όνομα “Ασπίδες” υποδηλώνει σαφώς τον υποκείμενο αμυντικό χαρακτήρα της επιχείρησης για την προστασία των πλοίων. Με την επιχείρηση “Ασπίδες”, η ΕΕ υιοθέτησε μια νέα, ξεχωριστή προσέγγιση για να προωθήσει τη στρατηγική της αυτονομία, αποφεύγοντας παράλληλα την κλιμάκωση και αντιμετωπίζοντας τη διακοπή του εμπορίου σε μια κρίσιμη θαλάσσια περιοχή. Με τον τρόπο αυτό, οι Βρυξέλλες θέλουν να αποδείξουν την ικανότητά τους να υιοθετήσουν μια ξεχωριστή γραμμή από την Ουάσινγκτον και την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ αποστολή Prosperity Guardian. Η κίνηση αυτή θα αποτρέψει την εγκατάλειψη περιουσιακών στοιχείων εκτός της διοίκησης της ΕΕ και θα ενισχύσει τις προσπάθειες της ΕΕ να καταστεί παγκόσμιος πάροχος θαλάσσιας ασφάλειας.
Εκτός από το πρωταρχικό καθήκον της προστασίας των εμπορικών πλοίων που διέρχονται από τα σημεία ασφυξίας Bab el-Mandeb και Στενά του Ορμούζ, η αποστολή είναι επιφορτισμένη με την αμυντική κινητική αποτροπή έναντι απειλών κατά της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας, την αύξηση της επίγνωσης της κατάστασης στη θάλασσα και τη συμπλήρωση άλλων διεθνών προσπαθειών. Ο στόλος της Επιχείρησης “Ασπίδες” είναι μια ευέλικτη δύναμη εξοπλισμένη με προηγμένα οπλικά συστήματα για αντιαεροπορικό πόλεμο. Αυτά περιλαμβάνουν πυραύλους επιφανείας-αέρος (SAM) μικρού και μεγάλου βεληνεκούς και οπλικά συστήματα εγγύς βολής, καθιστώντας τα εξαιρετικά ευπροσάρμοστα πολεμικά πλοία της ικανά να αντιμετωπίσουν ένα ευρύ φάσμα απειλών που θέτουν οι Χούθι.
Μέσα σε σχεδόν πέντε μήνες, η επιχείρηση “Ασπίδες” έχει ολοκληρώσει με επιτυχία τη συνοδεία και την προστασία πάνω από 150 τέτοιων πλοίων, εξουδετερώνοντας δώδεκα εχθρικά οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τέσσερις βαλλιστικούς πυραύλους και αποκρούοντας μια επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Η εμπλοκή ευρωπαϊκών πολεμικών πλοίων σε πολεμικά επεισόδια, έστω και σε αυτοάμυνα, σηματοδοτεί σημαντική εξέλιξη της ιστορικής ναυτικής στάσης της ΕΕ. Επιπλέον, η αποστολή “Ασπίδες” έχει εδραιώσει μια επιτυχημένη και αποτελεσματική συνεργασία με την άλλη ευρωπαϊκή αποστολή, την EUNAVFOR Atalanta, δεδομένης της επικάλυψης τμημάτων των αντίστοιχων περιοχών επιχειρήσεων τους.
Μελλοντικές προκλήσεις
Ο νέος ναυτικός βραχίονας της ΕΕ έχει αναμφίβολα επιφέρει ορισμένα επιθυμητά αποτελέσματα κατά τους επιχειρησιακούς μήνες λειτουργίας του. Παρόλα αυτά, έχει ξεκινήσει μια επικίνδυνη ναυτική αποστολή. Η προστασία των πλοίων από τις επιθέσεις των Χούθι είναι ποιοτικά διαφορετική από τις δραστηριότητες καταπολέμησης της πειρατείας όπως η Atalanta, και η εκτέλεση διαρκών καθηκόντων προστασίας δυνάμεων, ιδίως σε ένα σενάριο μάχης υψηλής έντασης, προσφέρει διάφορες προκλήσεις.
Σε αυτό το εξαιρετικά ασταθές εγχείρημα, μια πιθανή αύξηση των επιθέσεων των Χούθι είναι πιθανό να εξαντλήσει τα αποθέματα πυρομαχικών γρήγορα. Αυτό προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο στην πολυπλοκότητα του επανεξοπλισμού πολεμικών πλοίων μακριά από τα λιμάνια της χώρας, επιβαρύνοντας τις δραστηριότητες συντονισμού της διοίκησης της ΕΕ και αυξάνοντας την ανάγκη της ΕΕ για περισσότερα ναυτικά μέσα έτοιμα για ταχεία ανάπτυξη.
Το περιφερειακό περιβάλλον πρέπει επίσης να εξεταστεί προσεκτικά τόσο από στρατηγική όσο και από πολιτική άποψη, καθώς η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα εξαρτάται από τον πόλεμο στη Γάζα και την υποστήριξη του Ιράν προς τους Χούθι. Μέχρι στιγμής, η απλή στρατιωτικοποίηση των υδάτων γύρω από το Bab el-Mandeb δεν έχει ακόμη εγγυηθεί μια επιτακτική υπεράσπιση των θαλάσσιων εμπορικών οδών (όπως καταδεικνύει η πρόσφατη βύθιση του Tutor).
Επιπλέον, το σημείο αυτό είναι γεμάτο από πολλαπλές στρατιωτικές αποστολές και ξένους στρατούς, καθώς αρκετοί ναυτικοί συνασπισμοί με ξεχωριστές αλυσίδες διοίκησης επιχειρούν σε ένα αμφισβητούμενο περιβάλλον. Αυτό προσθέτει περαιτέρω πολυπλοκότητα στη στρατηγική εικόνα. Ως εκ τούτου, η επιτυχία μιας αμυντικής επιχείρησης για την εξουδετέρωση της στρατιωτικής απειλής των Χούθι φαίνεται αβέβαιη, ιδίως αν ληφθεί υπόψη η απουσία ενός συνεκτικού και ολοκληρωμένου πλαισίου.
Πηγή: Al Monitor
