Καθώς ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Τσιανγκ ολοκλήρωσαν ξεχωριστές συναντήσεις στη Νοτιοανατολική Ασία αυτή την εβδομάδα, οι δύο εταίροι του οικονομικού μπλοκ BRICS βρέθηκαν σε μια περιοχή που επιθυμεί να ενταχθεί σε μια ομάδα που θεωρείται ως αντιστάθμισμα έναντι των θεσμών υπό δυτική ηγεσία, σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg.
Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης σε κινεζικά μέσα ενημέρωσης πριν από την επίσκεψη του Λι στη Μαλαισία, ο πρωθυπουργός Ανουάρ Ιμπραήμ εξέφρασε την πρόθεσή του να υποβάλει αίτημα στο μπλοκ, με τη συμμαχία των BRICS να προσφέρει πρόσβαση σε χρηματοδότηση αλλά και έναν πολιτικό χώρο ανεξάρτητο από την επιρροή της Ουάσινγκτον.
Η Ταϊλάνδη - σύμμαχος των ΗΠΑ - ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα τη δική της υποψηφιότητα για να ενταχθεί στους BRICS, που πήραν το όνομά τους από τα μέλη Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική. Το μπλοκ "αντιπροσωπεύει ένα πλαίσιο συνεργασίας στο οποίο η Ταϊλάνδη επιθυμεί από καιρό να ενταχθεό", δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Μάρις Σανγκιαμπόνγκσα στους δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα.
Για τις χώρες που επιδιώκουν να μετριάσουν τους οικονομικούς κινδύνους από την ένταση του ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας, η συμμετοχή στις BRICS είναι μια προσπάθεια να υπερβούν ορισμένες από αυτές τις εντάσεις. Στη Νοτιοανατολική Ασία, πολλά έθνη εξαρτώνται οικονομικά από το εμπόριο με την Κίνα, ενώ ταυτόχρονα καλωσορίζουν την παρουσία ασφάλειας και τις επενδύσεις που παρέχει η Ουάσινγκτον.
Για τις χώρες που επιδιώκουν να μετριάσουν τους οικονομικούς κινδύνους από την ένταση του ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας, η συμμετοχή στους BRICS είναι μια προσπάθεια να υπερβούν ορισμένες από αυτές τις εντάσεις. Στη Νοτιοανατολική Ασία, πολλά έθνη εξαρτώνται οικονομικά από το εμπόριο με την Κίνα, ενώ ταυτόχρονα καλωσορίζουν την παρουσία ασφάλειας και τις επενδύσεις που παρέχει η Ουάσινγκτον.
Όμως, η συμμετοχή στους BRICS είναι επίσης ένας τρόπος να αναδειχθεί η αυξανόμενη απογοήτευση από τη διεθνή τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και τους βασικούς θεσμούς που παραμένουν σταθερά υπό τον έλεγχο των δυτικών δυνάμεων, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
"Ορισμένοι από εμάς, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων όπως εγώ, πιστεύουμε ότι πρέπει να βρούμε λύσεις για την άδικη διεθνή χρηματοπιστωτική και οικονομική αρχιτεκτονική", δήλωσε σε συνέντευξή του ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Μαλαισίας Σαϊφουντίν Αμπντουλλάχ. "Επομένως, οι BRICS θα ήταν πιθανώς ένας από τους τρόπους για να εξισορροπήσουμε κάποια πράγματα".
Σύνοδος Κορυφής για την Ουκρανία
Για τον Πούτιν και τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, το ενδιαφέρον για τους BRICS δείχνει επίσης την επιτυχία τους να αντικρούσουν τις προσπάθειες των ΗΠΑ και των συμμάχων τους να τους απομονώσουν ευρύτερα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των στρατιωτικών απειλών προς την Ταϊβάν, τις Φιλιππίνες, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι προσπάθησε να πείσει τα ασιατικά έθνη να υποστηρίξουν την ειρηνευτική σύνοδο κορυφής του στην Ελβετία νωρίτερα αυτό το μήνα, και ο Πούτιν υπέγραψε αυτή την εβδομάδα ένα αμυντικό σύμφωνο με τη Βόρεια Κορέα, ενώ προειδοποίησε ότι έχει το δικαίωμα να εξοπλίσει τους αντιπάλους των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο.
Μια συμμαχία που για χρόνια αποτελούνταν από μόλις πέντε μέλη διευρύνθηκε με την ένταξη του Ιράν, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Αιθιοπίας και της Αιγύπτου αυτόν τον Ιανουάριο, σε μια ώθηση που καθοδηγήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα, καθώς προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της στη διεθνή σκηνή.
Μια άλλη χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας, η Ινδονησία, θεωρήθηκε από νωρίς φαβορί για να ενταχθεί πέρυσι, προτού ο πρόεδρος Τζόκο Γουιντόντο δηλώσει ότι δεν θα βιαστεί να πάρει μαι τέτοια απόφαση.
Διεύρυνση BRICS
Παρόλα αυτά, η δυναμική για την προσθήκη νέων μελών συνεχίστηκε. Παρά τις προσπάθειες των ΗΠΑ και της Ευρώπης να αποτρέψουν τις χώρες από το να ασχοληθούν με τη Μόσχα, εκπρόσωποι από 12 χώρες που δεν είναι μέλη εμφανίστηκαν σε διάλογο των BRICS στη Ρωσία αυτόν τον μήνα. Περιελάμβαναν μακροχρόνιους εχθρούς των ΗΠΑ όπως η Κούβα και η Βενεζουέλα, αλλά και έθνη όπως η Τουρκία, το Λάος, το Μπαγκλαντές, η Σρι Λάνκα και το Καζακστάν.
Παρών ήταν επίσης το Βιετνάμ, το οποίο πέρυσι αναβάθμισε τους δεσμούς με την Ουάσινγκτον σε μια κίνηση που θεωρήθηκε ως αντίδραση στην αυξανόμενη επιρροή του Πεκίνου στην περιοχή. Το Ανόι παρακολουθεί την πρόοδο της ομάδας με "έντονο ενδιαφέρον", όπως το έθεσε ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας Voice of Vietnam τον περασμένο μήνα.
"Το Βιετνάμ είναι πάντα έτοιμο να συμμετάσχει και να συμβάλει ενεργά στους παγκόσμιους και περιφερειακούς μηχανισμούς", δήλωσε τότε η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Φαμ Θου Χάνγκ.
Το Βιετνάμ καλωσόρισε τον Πούτιν αυτή την εβδομάδα, παρά τις έντονες αντιρρήσεις των ΗΠΑ με την αιτιολογία ότι "καμία χώρα δεν πρέπει να δώσει στον Πούτιν βήμα για να προωθήσει τον επιθετικό του πόλεμο" στην Ουκρανία. Σημειώνεται ότι το Βιετνάμ και η Ρωσία έχουν δεσμούς που χρονολογούνται από τον Ψυχρό Πόλεμο και τη σοβιετική εποχή.
Στην κοινή τους δήλωση που εκδόθηκε μετά την ολοκλήρωση των συνομιλιών τους, η Ρωσία χαιρέτισε τη συμμετοχή του Βιετνάμ στο διάλογο νωρίτερα αυτό το μήνα και δήλωσε ότι "θα συνεχίσουν να ενισχύουν τους δεσμούς μεταξύ των χωρών BRICS και των αναπτυσσόμενων χωρών, συμπεριλαμβανομένου του Βιετνάμ".
Δεν ήταν σαφές σε ποιο βαθμό οι BRICS συμμετείχαν στις κεκλεισμένων των θυρών συνομιλίες του Πούτιν στο Βιετνάμ, αν και τα δύο έθνη δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν την αμυντική και ενεργειακή συνεργασία. Ο Λι της Κίνας χρησιμοποίησε το ταξίδι του στη Μαλαισία για να ενισχύσει τους εμπορικούς και οικονομικούς δεσμούς και να προωθήσει την κατασκευή μεγάλων έργων.
Επόμενη σύνοδος κορυφής
Μετά τη φετινή διεύρυνση, οι BRICS σχεδιάζουν να προσκαλέσουν χώρες που δεν είναι μέλη τους να συμμετάσχουν στην επόμενη σύνοδο κορυφής τους στη ρωσική πόλη Καζάν τον Οκτώβριο. Και μόνο η φιλοξενία της εκδήλωσης δίνει στη Μόσχα την ευκαιρία να επιδείξει στον κόσμο ότι δεν είναι εντελώς απομονωμένη από την αντίθεση της Δύσης στον πόλεμο στην Ουκρανία.
"Δεν είναι μυστικό ότι η Ουάσινγκτον δεν αγαπά τους BRICS, ιδίως με τη συμμετοχή του Ιράν και της Ρωσίας", δήλωσε ο ΣΚοτ Μάρσιελ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Ινδονησία, τη Μιανμάρ και την Ένωση Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας.
Ταυτόχρονα, όσο μεγαλώνει το μπλοκ, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να βρεθεί συναίνεση σε βασικά ζητήματα, είπε. "Η αίσθησή μου είναι ότι η Ουάσινγκτον μάλλον δεν επικροτεί την κίνηση της Ταϊλάνδης και της Μαλαισίας να ενταχθούν σε αυτό το μπλοκ".
Αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ γνωρίζουν το ενδιαφέρον της Μαλαισίας, της Ταϊλάνδης και του Βιετνάμ για τους BRICS, προσθέτοντας ότι τα πολυμερή μπλοκ πρέπει να προωθούν τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, όπως ο σεβασμός της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας.
Τα πιθανά οφέλη από την ένταξη στις BRICS υπερβαίνουν τη γεωπολιτική.
33 δισεκατομμύρια δολάρια
Τα μέλη του μπλοκ συμφώνησαν να συγκεντρώσουν συναλλαγματικά αποθέματα ύψους 100 δισ. δολαρίων, τα οποία μπορούν να δανείζουν το ένα στο άλλο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Η ομάδα ίδρυσε επίσης τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα - ένα ίδρυμα κατά το πρότυπο της Παγκόσμιας Τράπεζας, το οποίο έχει εγκρίνει δάνεια ύψους σχεδόν 33 δισ. δολαρίων κυρίως για έργα ύδρευσης, μεταφορών και άλλων υποδομών από τότε που άρχισε να λειτουργεί το 2015.
Αυτή η επενδυτική δεξαμενή θα ήταν χρήσιμη στη Νοτιοανατολική Ασία, όπου η επίσημη χρηματοδότηση της ανάπτυξης μειώθηκε στο χαμηλό επίπεδο των 26 δισ. δολαρίων το 2022, σύμφωνα με έκθεση που συνέταξε αυτό το μήνα το Ινστιτούτο Lowy με έδρα το Σίδνεϊ.
Ένας άλλος ελκυστικός λόγος για πιθανή ένταξη, δήλωσε ο Σαϊφουντίν της Μαλαισίας, είναι το αρνητικό συναίσθημα απέναντι σε θεσμούς όπως το ΔΝΤ, το οποίο προώθησε μέτρα λιτότητας που μερικές φορές θεωρήθηκε ότι επιδείνωσαν την οικονομική αναταραχή που προκλήθηκε από την ασιατική χρηματοπιστωτική κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Η Ουάσινγκτον όμως δεν κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια. Έχει εμβαθύνει τους δεσμούς ασφαλείας στην περιοχή σε θέματα όπως η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και με χώρες όπως το Βιετνάμ και οι Φιλιππίνες που ανησυχούν όλο και περισσότερο για τις διαφορές τους με το Πεκίνο στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Αλλά καθώς ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων εντείνεται σε όλους τους τομείς, υπάρχει επίσης η παραδοχή ότι η περιοχή πρέπει να αξιολογήσει τα στοιχήματά της.
"Υπάρχει όλο και λιγότερος χώρος για ελιγμούς για τις μικρότερες χώρες", δήλωσε σε συνέντευξή του ο Ονγκ Κενγκ Γιονγκ, πρώην γενικός γραμματέας της ASEAN. "Με την ένταξή τους σε οργανισμούς όπως οι BRICS, οι χώρες δείχνουν ότι θέλουν να είναι φιλικές προς όλες τις πλευρές, όχι μόνο προς τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους".
(Αναρτήθηκε από τον ιατρό κ. Μιχάλη Τσολάκη)
