Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΑΪΛΑΣ*
Η θαλάσσια διπλωματία δεν είναι κάτι το πρωτόγνωρο αλλά βρίσκεται στο επίκεντρο του Ελληνισμού από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα. Πράγματι, στη σύγχρονη ενσάρκωση της, οι θαλάσσιες δυνάμεις του Πολεμικού Ναυτικού, της ακτοφυλακής, του Λιμενικού Σώματος και του Εμπορικού Ναυτικού, είναι αυτές που διαμορφώνουν το σημαντικό ρόλο για την άσκηση της θαλάσσιας διπλωματίας.
Η διπλωματία της θάλασσας περιλαμβάνει ένα φάσμα δραστηριοτήτων, από επισκέψεις σε λιμένες για επίδειξη Σημαίας, προώθησης συμφερόντων, πωλήσεις αμυντικών συστημάτων, συνδυασμένες ασκήσεις με συμμαχικά ναυτικά, παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, επιχειρήσεις εκκενώσεως αμάχου πληθυσμού, σε διπλωματία των κανονιοφόρων με ανάπτυξη ναυτικών δυνάμεων, ναυτικό αποκλεισμό και απαγόρευση με απόκτηση θαλασσίου ελέγχου.
Η θαλάσσια διπλωματία δεν είναι κάτι το πρωτόγνωρο αλλά βρίσκεται στο επίκεντρο του Ελληνισμού από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα. Πράγματι, στη σύγχρονη ενσάρκωση της, οι θαλάσσιες δυνάμεις του Πολεμικού Ναυτικού, της ακτοφυλακής, του Λιμενικού Σώματος και του Εμπορικού Ναυτικού, είναι αυτές που διαμορφώνουν το σημαντικό ρόλο για την άσκηση της θαλάσσιας διπλωματίας.
Η διπλωματία της θάλασσας περιλαμβάνει ένα φάσμα δραστηριοτήτων, από επισκέψεις σε λιμένες για επίδειξη Σημαίας, προώθησης συμφερόντων, πωλήσεις αμυντικών συστημάτων, συνδυασμένες ασκήσεις με συμμαχικά ναυτικά, παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, επιχειρήσεις εκκενώσεως αμάχου πληθυσμού, σε διπλωματία των κανονιοφόρων με ανάπτυξη ναυτικών δυνάμεων, ναυτικό αποκλεισμό και απαγόρευση με απόκτηση θαλασσίου ελέγχου.
Καθώς τα κράτη όπως η Ελλάδα και η Κύπρος αναπτύσσονταν, χρησιμοποιούσαν όλο και περισσότερο αυτήν την πιο ευέλικτη μορφή έξυπνης ισχύος. Στο παρόν κείμενο γίνεται προσπάθεια να περιγραφεί και αναλυθεί η σημασία της θαλάσσιας διπλωματίας, η οποία έχει παραμεληθεί σε μεγάλο βαθμό από τη μεριά μας, ενώ η Τουρκία την αναπτύσσει όλο και περισσότερο. Η χρήση μιας τέτοιας διπλωματίας μπορεί να είναι ενδιαφέρουσα όχι μόνο για τις μεταφορές ανθρώπων και εμπορευμάτων, αλλά και επειδή κάθε γεγονός μπορεί να αντανακλά τις αλλαγές στη διεθνή τάξη, ενώ παράλληλα λειτουργεί ως εξαιρετικό μέτρο για την ύπαρξη και τη σοβαρότητα της διεθνούς έντασης. Επιπλέον, η θαλάσσια διπλωματία μπορεί να λειτουργήσει ως βαλβίδα εκτόνωσης, μέσω της οποίας μπορεί να απελευθερωθεί οποιαδήποτε ένταση χωρίς να στραφεί σε κρίση και τελικά σε σύγκρουση.
Υπ’ αυτές τις προϋποθέσεις μια κορβέτα του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού, η TCG Kinaliada, πραγματοποίησε επίσκεψη στην Ιαπωνία για να τιμήσει την 100η επέτειο από τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο εθνών και την 134η επέτειο από το τραγικό ναυάγιο της φρεγάτας Ertugrul, η οποία έγινε η αφετηρία τουρκο-ιαπωνικής φιλίας και καλής θέλησης. Στις 8 Ιουνίου, η τέταρτη και τελευταία κορβέτα κλάσης Ada των Τουρκικών Ναυτικών Δυνάμεων, η TCG Kinaliada (F-514), έφτασε στο Kushimoto, μια τοπική πόλη ιστορικής σημασίας για τις τουρκο-ιαπωνικές σχέσεις που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της χερσονήσου Kii στην επαρχία Wakayama της Ιαπωνίας. Πριν καταπλεύσει στην Ιαπωνία, η TCG Kinaliada επισκέφτηκε τη Σαουδική Αραβία, το Τζιμπουτί, τη Σομαλία, τις Μαλδίβες, το Μπαγκλαντές, τη Μαλαισία, την Ινδονησία, την Ταϊλάνδη, την Κίνα και τη Νότια Κορέα. Μετά την Ιαπωνία, θα επισκεφθεί λιμάνια στις Φιλιππίνες, τη Σιγκαπούρη, τη Σρι Λάνκα, την Ινδία, το Ομάν, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Πακιστάν και την Ιορδανία.
Η TCG Kinaliada προσελκύει μεγάλη προσοχή μεταξύ των Ιαπώνων αξιωματούχων, καθώς η Τουρκία κατασκευάζει δύο ανθυποβρυχιακές stealth κορβέτες για το Ουκρανικό Ναυτικό, με βάση τις κορβέτες κλάσης Ada στις οποίες ανήκει η Kinaliada. Τον Οκτώβριο του 2022, η τουρκική ναυπηγική εταιρεία RMK Marine ξεκίνησε την πρώτη κορβέτα κατηγορίας MilGem (Ada) κατόπιν παραγγελίας για την Ουκρανία, Hetman Ivan Mazepa (F-211), στο ναυπηγείο της στην Τούζλα της Κωνσταντινούπολης. Ο όρος “Milgem” σημαίνει “Milli Gemi” στα τουρκικά, που σημαίνει “Εθνικό πλοίο”.
Είναι βασική προϋπόθεση, ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να διεκδικήσει την κυριαρχία πάνω στη θάλασσα και τα δικαιοδοτικά δικαιώματα του, που ορίζονται στο Διεθνές Δίκαιο των Θαλασσών για τις θαλάσσιες ζώνες τα νησιά και τις βραχονησίδες του, χωρίς ημέτερες ναυτικές δυνάμεις. Αυτές οι “αρχές επιβολής του νόμου και των δικαιοδοτικών αξιώσεων”, παίζουν το ρόλο στην αποτροπή αμφισβήτησης της Εθνικής Κυριαρχίας του κράτους. Σήμερα η Τουρκία με ανάπτυξη θαλάσσιας διπλωματίας αναβαθμίζει το γεωπολιτικό της ρόλο αντιλαμβανόμενη ότι το ζήτημα της θαλασσίων ζωνών συνδέεται τόσο στενά με τα συμφέροντα της γεωπολιτικής ασφάλειας. Η παρουσία των τουρκικών σκαφών και η επίδειξη ικανοτήτων ναυπήγησης νέων της δίδει τον αέρα του νικητή. Ένα πρόγραμμα νέων ναυτικών εξοπλισμών μπορεί να δημιουργήσει ανεπιθύμητη ένταση, καθιστώντας τον έλεγχο των ναυτικών εξοπλισμών και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης ως σημαντική πτυχή της θαλάσσιας διπλωματίας.
Οι απαντήσεις σε αυτή την πρόκληση δίνονται με τη διεξαγωγή μιας απομακρυσμένης θαλάσσιας διπλωματίας από τον Ελληνισμό προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη και η ασφάλεια στην περιοχή, με την ανάπτυξη της ναυπηγοκατασκευαστικής μας ικανότητας και την ενεργοποίηση αμυντικών προγραμμάτων από την ελληνική αμυντική βιομηχανεία.
Η λύση στην Ελληνοτουρκική διαμάχη για τις θαλάσσιες ζώνες δεν περιορίζεται στο επιχείρημα σχετικά με την απόφαση περί του νόμιμου νοήματος της οριοθέτησης που εκδίδεται στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, αλλά περιλαμβάνει επίσης ένα σχέδιο στη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στη θαλάσσια περιοχή με την εξάλειψη των θεμελιωδών συγκρουσιακών παραγόντων συμπεριλαμβανομένων των εδαφικών διεκδικήσεων μέσω ειρηνικών μέσων και τη συνεργασία μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων κρατών. Αυτό όμως έχει ξεχαστεί από τον Ελληνισμό. Ενώ, για αιώνες τα σκάφη που πλέουν στη θάλασσα αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος της ζωής του Ελληνισμού σε όλο τον κόσμο, διαφαίνεται πλέον η προσπάθεια της Τουρκίας να πάρει την πρωτοκαθεδρία.
Είναι καιρός να ανασκουμπωθούμε και να αναλάβουμε τον ιστορικό μας ρόλο, είτε μέσω των ναυτικών δυνάμεων, των ακτοφυλάκων και του εμπορικού στόλου, επιδιώκοντας την οικοδόμηση επιρροής και ισχύος, μέσω της συνεργασίας, της πειθούς και του εξαναγκασμού. Η θαλάσσια διπλωματία αποτελεί πλεονέκτημα και κρίσιμη επένδυση για τον Ελληνισμό. Επιτέλους πρέπει να το καταλάβουμε. Η διατήρηση της περιφερειακής ισορροπίας του Ελληνισμού με τη διαχείριση της θαλάσσιας διπλωματίας καθίσταται αναγκαία για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης που αυξάνει τον ανταγωνισμό ακόμη και των μεγάλων δυνάμεων εκτός των κακότροπων γειτόνων μας.
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια.
