Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Αμπατζόγλου*
Στις 17 Νοεμβρίου 2020 η βουλγαρική κυβέρνηση του Μπόικο Μπορίσοφ άσκησε βέτο στην ένταξη των Σκοπίων στην ΕΕ λόγω γλωσσικών και ιστορικών διαφορών που είχαν οι δύο χώρες μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, η Βουλγαρία δεν δεχόταν να αναφέρεται η σκοπιανή γλώσσα ως «μακεδονική» στα ευρωπαϊκά έγγραφα και ζητούσε να αναγνωρίσουν οι Σκοπιανοί ότι το έθνος και η γλώσσα τους έχουν βουλγαρικές ρίζες.
Εντωμεταξύ, στη Βουλγαρία είχαν ήδη αρχίσει προσπάθειες να ξεσηκωθεί ο λαός κατά της κυβέρνησης Μπορίσοφ, τον οποίο κατηγορούσαν για διαφθορά. Μέσω του Facebook λοιπόν ξεκίνησε μία δράση κατά του Μπορίσοφ και των Βουλγάρωνολιγαρχών με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις1. Στη συνέχεια η Βουλγαρία εισήλθε σε μία δίνη με μία σειρά εκλογικών αναμετρήσεων.
Στις εκλογές του Απριλίου και του Ιουλίου του 2021 δεν στάθηκε δυνατόν να σχηματιστεί σταθερή κυβέρνηση, όμως στις εκλογές της 14ης Νοεμβρίου 2021, προέκυψε κυβέρνηση συνεργασίας με πρωθυπουργό τον Κίριλ Πέτκοφ και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Οικονομικών τον Ασέν Βασίλεφ. Οι Πέτκοφ και Βασίλεφ, δύο αμερικανοτραφείς πολιτικοί, απόφοιτοι του Χάρβαρντ2, από την πρώτη στιγμή έδειξαν ότι θέλουν να επιλύσουν τα προβλήματα μεταξύ Βουλγαρίας και Σκοπίων ώστε να αρθεί το βέτο και να προχωρήσουν τα Σκόπια στην ευρωπαϊκή τους πορεία. Στις 8 Ιουνίου 2022 ένα από τα συνεργαζόμενα κόμματα της πιο πάνω κυβέρνησης (το ITN) αποχώρησε από αυτήν διαφωνώντας μεταξύ άλλων και για την άρση του βέτο της Βουλγαρίας προκειμένου να ξεκινήσουν οι ενταξιακές συνομιλίες της ΕΕ με τα Σκόπια. Λίγες μέρες μετά η κυβέρνηση Πέτκοφ ηττήθηκε σε ψηφοφορία δυσπιστίας που κατατέθηκε από το κόμμα του Μπορίσοφ και η οποία υποστηρίχθηκε από τρία ακόμα κόμματα συμπεριλαμβανομένου του IΤΝ3. Ένας από τους λόγους που επικαλέστηκαν οι αντίπαλοι της κυβέρνησης Πέτκοφ για να την ανατρέψουν ήταν ότι παραβλέπει τα εθνικά συμφέροντα της Βουλγαρίας.
Η πιο πάνω πρόταση για άρση του βουλγαρικού βέτο είχε προωθηθεί από τη γαλλική προεδρία της ΕΕ. Κλήθηκε λοιπόν η Βουλγαρία να άρει το βέτο με τον όρο ότι τα Σκόπια θα τροποποιήσουν το σύνταγμά τους ώστε να περιλάβει τους Βουλγάρους στις αναγνωρισμένες εθνικές ομάδες και να θέσει σε εφαρμογή τη συνθήκη φιλίας του 2017, που έχει στόχο να εξαλειφθούν οι ομιλίες μίσους και επίσης αναφέρει ότι οι δύο χώρες έχουν κοινά στοιχεία (ιστορία, γλώσσα, ήρωες)4. Σημειώνεται ότι η γαλλική πρόταση –που εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο της Βουλγαρίας λίγο πριν πέσει η κυβέρνηση Πέτκοφ– τονίζει ότι «τίποτα στη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως αναγνώριση μακεδονικής γλώσσας», την οποία η Σόφια δεν έχει πάψει να θεωρεί βουλγαρική διάλεκτο5. Ο τότε πρωθυπουργός των Σκοπίων κ. Ντίμιταρ Κοβατσέφσκι είχε χαρακτηρίσει την πρόταση «απαράδεκτη», υπό τη συγκεκριμένη μορφή της και ο πρόεδρος των Σκοπίων κ. Στέβο Πεντάροφσκι είχε αναφέρει πως «τέτοιου είδους ταπεινώσεις και υποτιμήσεις που έχουμε υποστεί ως χώρα τα τελευταία δύο χρόνια από τη Βουλγαρία δεν τις είχαμε βιώσει σε 20 χρόνια διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα»6. Φυσικά, η γαλλική πρόταση θα υλοποιούνταν εάν γίνονταν αποδεκτή και από τα Σκόπια κάτι που μέχρι τώρα δεν έχει συμβεί (ψηφίστηκε από τη Βουλή των Σκοπίων, αλλά δεν συμπλήρωσε την απαραίτητη πλειοψηφία των δύο τρίτων - δεν την αποδέχτηκε το VMRO-DPMNE). Από τα πιο πάνω γίνεται σαφές πως αν ποτέ υπερψηφιστεί από το Κοινοβούλιο των Σκοπίων αυτή η πρόταση –η οποία προς το παρόν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας– ο σκοπιανός μακεδονισμός θα δεχτεί ένα τεράστιο πλήγμα. Αυτό, επειδή αφενός πέραν της αναγνωρισμένης εθνότητας των Αλβανών από την οποία έτσι και αλλιώς τα Σκόπια κινδυνεύουν θα προστεθεί και αυτή των Βουλγάρων από την οποία θα κινδυνεύσουν ακόμα περισσότερο7,8,9, αφετέρου θα έχουν αποδεχτεί ότι η «μακεδονική γλώσσα» που αναφέρει η Συμφωνία των Πρεσπών είναι «βουλγαρική»10. Αυτό το τελευταίο είναι κατά κάποιον τρόπο σαν να ακυρώνεται η Συμφωνία των Πρεσπών, τουλάχιστον ως προς τη «μακεδονική γλώσσα», αφού η συγκεκριμένη γλώσσα, ως βουλγαρική πλέον, δεν θα έχει ξεχωριστή υπόσταση. Δηλαδή, δεν θα είναι γενικά μία «νοτιοσλαβική γλώσσα» (Συμφωνία Πρεσπών, άρθρο 7) αλλά θα είναι συγκεκριμένα «βουλγαρική». Δεδομένου ότι οι υπόλοιπες Νότιες Σλαβικές γλώσσες (σερβική, κροατική, βοσνιακή, μαυροβουνιακή, σλοβενική, βουλγαρική) αναφέρονται στα αντίστοιχα έθνη (σερβικό, κροατικό, βοσνιακό, μαυροβουνιακό, σλοβενικό, βουλγαρικό), έτσι και η «μακεδονική» γλώσσα θα αναφέρεται στο «μακεδονικό» έθνος. Ξεχωριστή γλώσσα, ξεχωριστό έθνος σύμφωνα με την πιο πάνω ταξινόμηση. Αν όμως η «μακεδονική» γλώσσα είναι βουλγαρική τότε θα υπάρξει πρόβλημα για τους Σκοπιανούς που θέλουν να φανούν ότι είναι ξεχωριστός λαός και σε καμία περίπτωση Βούλγαροι.
Οι επόμενες εκλογές στη Βουλγαρία ήταν πάλι πρόωρες και έγιναν στις 2 Οκτωβρίου 2022, πάλι όμως δε στάθηκε δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης. Για πέμπτη φορά μέσα σε δύο χρόνια διεξήχθησαν εκλογές11 στις 2 Απριλίου 2023. Δύο μήνες μετά, τον Ιούνιο, σχηματίστηκε μία φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση12 εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και αυτή όμως δεν μακροημέρευσε. Οι επόμενες εκλογές είναι προγραμματισμένο να πραγματοποιηθούν στις 9 Ιουνίου 2024 μαζί με τις ευρωεκλογές13.
Αυτή είναι η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Βουλγαρία με μία πολιτική αστάθεια άνευ προηγουμένου. Στο ερώτημα, ποιον ευνοεί η συγκεκριμένη κατάσταση, η απάντηση είναι απλή. Τη Ρωσία. Οι Βούλγαροι δεν πρόκειται να ξεχάσουν ποτέ ότι το 1878 με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου οι Ρώσοι τούς χάρισαν τη Μεγάλη Βουλγαρία, με την οποία έβγαιναν στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι Ρώσοι αποτελούν τη μεγάλη σταθερά για τους Βουλγάρους και οποιαδήποτε κρίση παρατείνεται διευκολύνει τον ρωσικό παράγοντα να έρθει στην επιφάνεια ως λύση σίγουρη, σταθερή και δοκιμασμένη από γεγονότα και πράξεις του παρελθόντος.
Συμπερασματικά, οι Βούλγαροι παρά τη μεγάλη και συνεχιζόμενη πολιτική κρίση που διέρχεται η χώρα τους δεν εγκαταλείπουν τον αγώνα που δίνουν για να διαφυλάξουν τα εθνικά τους συμφέροντα. Έτσι, μεταξύ των άλλων, συνεχίζουν να πιέζουν προκειμένου να τροποποιηθεί το σκοπιανό σύνταγμα και να συμπεριλάβει τη βουλγαρική εθνότητα ως μία αναγνωρισμένη εθνότητα στα Σκόπια, δεν χαρίζουν στα Σκόπια τις ιστορικές προσωπικότητες που τις θεωρούν Βουλγάρους (ενώ αντίθετα οι Σκοπιανοί τους θεωρούν «Μακεδόνες») και φυσικά ποτέ μέχρι τώρα δεν έχουν πάψει να ισχυρίζονται ότι για τη Βουλγαρία η λεγόμενη «μακεδονική γλώσσα» είναι απλά μία βουλγαρική διάλεκτος.
Αυτά, για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι Βούλγαροι τους Σκοπιανούς σε ένα κορυφαίο εθνικό τους θέμα. Να παραδειγματίζονται και οι δικοί μας κυβερνώντες, εδώ στην Ελλάδα, που έχουν γίνει περίγελος των Σκοπιανών. Και αυτοί που ολοκλήρωσαν το ξεπούλημα της Μακεδονίας (ΣΥΡΙΖΑ) και αυτοί που το σέβονται (ΝΔ).
1. https://www.dw.com/el/αντικυβερνητικές-διαδηλώσεις-στη-βουλγαρία/a-54177658
3. https://el.wikipedia.org/wiki/Βουλγαρικές_βουλευτικές_εκλογές_2022
4. https://www.balcanicaucaso.org/eng/Areas/Bulgaria/Bulgaria-and-Macedonia-good-neighbours-181841
5. https://www.kathimerini.gr/world/561926272/e-e-arsi-toy-veto-apo-voylgaria-gia-voreia-makedonia/
7. https://echedoros.blog/2023/05/15/σκόπια-η-πλειονότητα-των-πολιτών-φοβά/
8. https://echedoros.blog/2023/05/23/σκόπια-πληροφορίες-αναφέρουν-ότι-η-β/
9. https://echedoros.blog/2023/06/12/βούλγαρος-ευρωβουλευτής-σε-σκοπιανο/
10. https://lastpoint.gr/pros-ntomino-geopolitikon-anatropon/
11. https://gr.euronews.com/2023/04/03/boulgaria-derbi-stis-ekloges-paratasi-tou-politikou-adieksodou
*Ο Ιωάννης Αμπατζόγλου είναι Ακτινοφυσικός Ιατρικής, διδάκτωρ του Τμήματος Ιατρικής του ΔΠΘ, Επιστημονικά Υπεύθυνος του Τμήματος Ιατρικής Φυσικής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης και Πρόεδρος της Επιτροπής Ελληνισμού.
abadzoglou@yahoo.gr
