Με τις ευρωεκλογές προ των πυλών, η αντιπολίτευση, που τάχα διακηρύσσει την εμπιστοσύνη της στην Ελληνική Δικαιοσύνη, δεν διστάζει να εργαλειοποιήσει το Σύνταγμα μέσα από την εργαλειοποίηση μιας εθνικής τραγωδίας. Θύμα της συριζαϊκής εργαλειοποίησης και η Ευρωπαία Εισαγγελέας που ωστόσο όφειλε -από την προσωπική της περιπέτεια- να γνωρίζει.
Ένα χρόνο μετά την τραγωδία των Τεμπών που άφησε βαθύ τραύμα στην ελληνική κοινωνία, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την επιτομή της πολιτικής εκμετάλλευσης του ανθρώπινου πόνου.
Μέσα σ’ αυτό το νοσηρό κλίμα, οι πληροφορίες πέφτουν βροχή και φύρδην μίγδην, οι συχνά αντιεπιστημονικές απόψεις προκαλούν ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση, μπερδεύουν την βουλευτική ασυλία με το νόμο περί ευθύνης υπουργών, την λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία με την συνταγματική αναθεώρηση.
Η αφόρητη αυτή κατάσταση οδηγεί τελικά είτε στην αδιαφορία για την πολιτική, είτε -το χειρότερο- στην αμφισβήτηση του κοινοβουλευτισμού. Και μέσα σ’ όλα αυτά, έκπληξη προκαλεί η στάση της Ευρωπαίας Εισαγγελέως, η οποία έφτασε στο σημείο να… συστήσει κατάργηση συνταγματικών διατάξεων που υπάρχουν σε όλον τον κόσμο - και στην πατρίδα της τη Ρουμανία. Και αμέσως τα λεγόμενά της έγιναν τραγούδι στα χείλη της ελληνικής αντιπολίτευσης.
Ξεμπερδεύοντας το κουβάρι της προπαγάνδας
Μέσα σ’ αυτήν την σκόπιμη σύγχυση, καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα:
Η βουλευτική ασυλία δεν υπάρχει για την προσωπική προστασία των εκπροσώπων του λαού. Υπάρχει για την προστασία της Δημοκρατίας, του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος και της ίδιας της κοινοβουλευτικής λειτουργίας. Η ίδια η Διεθνής Αμνηστία αναφέρει πως οι ασυλίες προσφέρουν σε πρόσωπα ή ομάδες προσώπων έναν βαθμό προστασίας προκειμένου να διασφαλίζεται η ανεμπόδιστη άσκηση των δημόσιων καθηκόντων τους και να αποφεύγονται στοχευμένες πολιτικές διώξεις.
Στις περισσότερες χώρες και οντότητες (ΟΗΕ, ΕΕ) υπάρχουν διάφορες μορφές ασυλίας, ωστόσο, προκειμένου να μην γίνεται κατάχρηση, πολλές χώρες -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ειδικά στα θέματα της παραγραφής, του ξεπλύματος μαύρου χρήματος, των αυτόφωρων εγκλημάτων- έχουν περιορίσει το εύρος τους στο απολύτως αναγκαίο επίπεδο, ώστε να υπάρχει η αναγκαία ισορροπία και να αποφεύγεται η ατιμωρησία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ΟΗΕ διατηρεί όλες τις ασυλίες του και τάσσεται υπέρ της ασυλίας. Απλά με το άρθρο 30 της Σύμβασης κατά της Διαφθοράς έχει βάλει το πλαίσιο για να αποφεύγεται η καταχρηστική χρήση της.
Ωστόσο γίνεται γενικά παραδεκτό (και από την Επιτροπή της Βενετίας) ότι οι ασυλίες ενισχύουν την διάκριση μεταξύ της νομοθετικής, δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας.
Η πρώτη καταγεγραμμένη προστασία σε δημόσιους λειτουργούς ανάγεται στους Ρωμαϊκούς χρόνους, όταν επιβαλλόταν η ποινή του θανάτου σε όσους επιτίθεντο σε μέλη λαϊκών συνελεύσεων. Στα τέλη του 17ου αιώνα, η Βρετανία έγινε η πρώτη χώρα που νομοθέτησε την ασυλία των νομοθετών και ακολούθησαν οι ΗΠΑ και η Γαλλία μετά την Γαλλική Επανάσταση. Στην Ελλάδα υπάρχει σε όλα τα Συντάγματα από το 1844.
Σύμφωνα με τον ΟΑΣΕ, νόμιμοι λόγοι παροχής ασυλίας είναι η διασφάλιση του δικαιώματος των εκπροσώπων του λαού να εκφράζουν τις απόψεις τους χωρίς τον κίνδυνο να υποστούν κυρώσεις, η προστασία τους από σύλληψη και παρεμπόδιση των κοινοβουλευτικών καθηκόντων τους, η προάσπισή τους κατά διώξεων με πολιτικά κίνητρα.
Σύμφωνα με έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας (2013) στις 84 από τις 88 χώρες που ερευνήθηκαν προσφέρουν ασυλία στους βουλευτές τους. Οι τέσσερις χώρες στις οποίες δεν υπάρχει ασυλία είναι η Μποτσουάνα, η Ονδούρα, το Μαλάουι και ο Μαυρίκιος.
Το αίτημα για κατάργηση της ασυλίας και η σκόπιμη σύγχυση
Είναι άλλο πράγμα η βουλευτική ασυλία και άλλο ο νόμος περί ευθύνης υπουργών. Νόμοι περί ευθύνης υπουργών υπάρχουν επίσης στις περισσότερες χώρες, καθώς για τους υπουργούς προβλέπεται διαφορετική διαδικασία και εκδίκαση των υποθέσεών τους από Ειδικό Δικαστήριο (όπως στην Ελλάδα) ή Ανώτατο Δικαστήριο.
Σύμφωνα με την Επιτροπή GRECO του Συμβουλίου της Ευρώπης (Ομάδα Κρατών κατά της Διαφθοράς) η αύξηση του αριθμού άρσης ασυλίας στην Ελλάδα αποδεικνύει ότι η σωστή ερμηνεία του σχετικού νόμου έχει μεγαλύτερη σημασία από την κατάργησή του.
Ασυλία τόσο σε υπουργούς όσο και σε βουλευτές υπάρχει σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Πολωνία, η Ρουμανία (πατρίδα της Ευρωπαίας Εισαγγελέως), Βρετανία, ΗΠΑ. Και σίγουρα στην συντριπτική πλειοψηφία υπάρχει η βουλευτική ασυλία.
Στην περίπτωση που συζητούμε αυτόν τον καιρό με αφορμή την συλλογή υπογραφών για κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας, έχει δημιουργηθεί μια σκόπιμη σύγχυση.
Όχι μόνο γιατί κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας θα στρεφόταν εναντίον του ίδιου του λαού μέσω των αντιπροσώπων του, αλλά και επειδή στην υπόθεση της τραγωδίας των Τεμπών το ζήτημα είναι ο νόμος περί ευθύνης υπουργών. Όσον αφορά στην περίπτωση αυτή απαιτείται να κατατεθεί αίτημα για προκαταρκτική με συγκεκριμένο κατηγορητήριο - κάτι το οποίο ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΣΥΜΒΕΙ. Η κατάθεση πορισμάτων υπό την μορφή έκθεσης ιδεών ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΗΤΗΡΙΟ.
Επιπλέον, είναι απολύτως βέβαιο ότι με την λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία (που πάντως δεν έχει νομοθετηθεί) δεν επηρεάζεται ο νόμος περί ευθύνης υπουργών, διότι αυτός, όπως και η βουλευτική ασυλία περιλαμβάνονται στο Σύνταγμα με τα άρθρα 86, 61 και 62. Και με νόμο δεν μπορεί να αναθεωρηθούν άρθρα του Συντάγματος.
Ούτε υπάρχει θέμα ενωσιακού Δικαίου, διότι και στην ΕΕ, το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο αποφασίζει για τις άρσεις ασυλίας.
Όσο για τον ΣΥΡΙΖΑ, που εκμεταλλεύεται τον ανθρώπινο πόνο και την έντονη συναισθηματική φόρτιση που διατρέχει και διαπερνά το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, όχι μόνο φέρει το στίγμα των δύο καταδικασμένων για παράβαση καθήκοντος υπουργών του, αλλά και ένδεκα φορές υπουργοί του – και μάλιστα πρωτοκλασάτοι – κρύφτηκαν πίσω από τον νόμο περί ευθύνης υπουργών και έκαναν χρήση του άρθρου 86 του Συντάγματος.
Παράλληλα, έχουν καταληφθεί από ιερή οργή για τις δήθεν «επιθέσεις» κατά της Ευρωπαίας εισαγγελέως Λάουρα Κοβέσι.
Οι ασυλίες στο Σύνταγμα της Ρουμανίας και η Σύμβαση 717
Κατ’ αρχάς, στο Σύνταγμα της πατρίδας της κυρίας Κοβέσι, τη Ρουμανία, ισχύουν δύο άρθρα για τις ασυλίες: Το άρθρο 72 που αφορά βουλευτές και γερουσιαστές, σύμφωνα με το οποίο δεν διώκονται για έκφραση γνώμης ή ψήφου, ενώ δεν τίθενται υπό έρευνα, δεν κρατούνται και δεν συλλαμβάνονται χωρίς την άδεια του Σώματος στο οποίο ανήκουν. Αλλά και αφού δοθεί η άδεια, δικάζονται από Ανώτατο Δικαστήριο και όχι όπως οι υπόλοιποι πολίτες.
Κράτηση προβλέπεται για επ’ αυτοφώρω εγκλήματα – όπως σε όλες τις χώρες. Αλλά και σε αυτήν την περίπτωση, ο υπουργός Δικαιοσύνης πρέπει να ενημερώσει αμελλητί τον πρόεδρο της Βουλής ή της Γερουσίας. Και σε αυτήν την περίπτωση, όμως, αν το Σώμα κρίνει ότι δεν υπάρχει επαρκής αιτιολόγηση για την κράτηση, μπορεί να δώσει εντολή για την ακύρωσή της.
Με το άρθρο 109 του ρουμανικού Συντάγματος ορίζεται ότι μόνο η Βουλή, η Γερουσία και ο Πρόεδρος της χώρας έχουν το δικαίωμα να ζητούν ανάληψη δικαστικής δράσης κατά μελών της κυβέρνησης για πράξεις που συνδέονται με την άσκηση των καθηκόντων τους. Στην περίπτωση αυτή, ο Πρόεδρος μπορεί να εκδώσει διάταγμα για την αναστολή των καθηκόντων του υπουργού, ο οποίος δικάζεται από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Πώς, λοιπόν, η Ρουμάνα Ευρωπαία Εισαγγελέας ζητά να αλλάξουν οι νόμοι και το Σύνταγμα της Ελλάδας; Γιατί δεν το κάνει για την χώρα της; Και επιτέλους, ποιος την εμπόδισε να κάνει την έρευνά της στην Ελλάδα;
Ήδη, την περασμένη Πέμπτη απολογήθηκαν ενώπιον της Ευρωπαίας Ανακρίτριας οι δύο πρώτοι από τους 23 κατηγορούμενους για την υπόθεση της σύμβασης 717 για κρίσιμα έργα στο σιδηροδρομικό δίκτυο η οποία παρέμεινε ανεκτέλεστη επί σειρά ετών. Αφέθηκαν ελεύθεροι με την επιβολή υψηλότατης χρηματικής εγγύησης συνολικού ύψους 1,1 εκ ευρώ.
Καθώς η έρευνα θα προχωρά, χωρίς κανένα εμπόδιο, η Ευρωπαία Ανακρίτρια και η Ευρωπαία Εισαγγελέας θα μπορούν, αν χρειαστεί και αν κρίνουν, να διευρύνουν την έρευνά τους προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.
Ο ίδιος ο κ. Σπίρτζης κατηγόρησε την Ευρωπαία Εισαγγελέα για «πλημμελέστατη δουλειά» που στηρίχθηκε σε μια ανώνυμη επιστολή. Και ότι η Λάουρα Κοβέσι έστειλε στη Βουλή επιστολή με την οποία καταλογίζει παράβαση καθήκοντος για τη Σύμβαση 717, χωρίς τεκμηρίωση, στο πλαίσιο ενός «πολιτικού ακτιβισμού». Όπως επίσης είπε ο κ. Σπίρτζης, η μη εκτέλεση της σύμβασης 717 δεν συνδέεται με το δυστύχημα των Τεμπών.
Λογικό, αν σε πέντε λεπτά παραβιάστηκε επτά φορές ο Γενικός Κανονισμός Κίνησης.
Λογικό, αν σκεφθούμε ότι τέτοια συστήματα υπάρχουν μόνο στο 13% του ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού δικτύου.
Λογικό, αν θυμηθούμε ότι το 1940, κατά την επιστράτευση, μέσα σε μια μέρα κινήθηκαν 180 τρένα σε μονή γραμμή, χωρίς να συμβεί κανένα ατύχημα.
Μόνο αδικήματα σε βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι ένα ανεξάρτητο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρμόδιο να ερευνά, να διώκει και να παραπέμπει ενώπιον της δικαιοσύνης εγκλήματα σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ (απάτη, διαφθορά, ξέπλυμα χρήματος, διασυνοριακή απάτη στον τομέα του ΦΠΑ).
Λειτουργεί από τον Ιούλιο του 2021 και σ’ αυτήν έχουν προσχωρήσει 22 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Επίσης, τα δικαιώματα των υπόπτων διασφαλίζονται βάσει του ισχύοντος ενωσιακού και εθνικού δικαίου, με σεβασμό των δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη και των δικαιωμάτων της υπεράσπισης. Οι διαδικαστικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο από τα εθνικά δικαστήρια. Γι’ αυτό και κάθε χώρα έχει εθνικό Ευρωπαίο Ανακριτή και Εθνικό Ευρωπαίο Εισαγγελέα.
Επομένως, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ερευνά μόνο απάτες σε βάρος του κοινοτικού προϋπολογισμού - εξ ου και η έρευνα για την Σύμβαση 717.
Από πού και ως πού εξήγαγε η κ. Κοβέσι το συμπέρασμα πως αν η Σύμβαση είχε ολοκληρωθεί δεν θα είχε συμβεί το δυστύχημα; Έκανε κάποια έρευνα επί του θέματος; Μελέτησε κάποιον φάκελο; Προφανώς όχι, διότι τέτοια αρμοδιότητα δεν έχει. Ούτε έχει καμιά δουλειά να υποδεικνύει σε μια κυρίαρχη χώρα και στις αρμόδιες αρχές της (Κοινοβούλιο, Δικαιοσύνη, Κυβέρνηση) τι να πράξουν. Ούτε της έχει ανατεθεί η διερεύνηση του δυστυχήματος.
Γι’ αυτό και προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι οι εθνικοί Ευρωπαίοι Εισαγγελείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «αποδείχθηκε με τον τραγικότερο τρόπο» ότι «το δυστύχημα στο Άδενδρο και το πρόσφατο πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη, θα είχαν με βεβαιότητα αποφευχθεί εάν είχε ολοκληρωθεί το αντικείμενο της Σύμβασης 717 με το σύστημα ETCS σε λειτουργία».
Αφού σημειώσω ότι αναφέρονται και στο Άδενδρο, δυστύχημα που συνέβη το 2017, επί ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή, ειλικρινά δεν αντιλαμβάνομαι πώς αποφαίνονται όταν δεν έχει αποφανθεί ακόμη η Δικαιοσύνη που διερευνά αυτό καθαυτό το δυστύχημα.
Εντύπωση προκαλεί επίσης πώς η κυρία Κοβέσι, η οποία έχει πέσει η ίδια θύμα πολιτικής δίωξης στην πατρίδα της -και μάλιστα από τους αριστεροσοσιαλιστές- καταλήγει σε συμπεράσματα παρόμοια με αυτά των δικών της διωκτών.
Η πολιτική κρίση στη Ρουμανία
Είναι γνωστό ότι στη Ρουμανία η πολιτική κρίση ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2019, όταν ανετράπη μετά από πρόταση μομφής η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση. Πρωθυπουργός διορίστηκε ο φιλελεύθερος Λούντοβιτς Όρμπαν ο οποίος παραιτήθηκε τον Δεκέμβριο του 2020, όταν έχασε τις εκλογές.
Χωρίς συμμάχους, οι Σοσιαλδημοκράτες (που είχαν συγκεντρώσει το 30% των ψήφων) δεν μπόρεσαν να σχηματίσουν κυβέρνηση και τελικά πρωθυπουργός ανέλαβε ο Φιλελεύθερος οικονομολόγος Φλορίν Κίτσου, επικεφαλής συνασπισμού τριών φιλοευρωπαϊκών κομμάτων, που επίσης δεν εξασφάλιζαν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, εν μέσω οικονομικής και υγειονομικής κρίσης.
Πριν περάσει χρόνος, τον Σεπτέμβριο του 2021, ένα από τα κόμματα του κεντρώου συνασπισμού απέσυρε τους υπουργούς του, προκαλώντας νέα κυβερνητική κρίση και πρόταση δυσπιστίας. Η χώρα βρέθηκε πάλι σε πολιτική παράλυση.
Τον Οκτώβριο, ο εντολοδόχος πρωθυπουργός Ντατσιάν Τσιόλος δεν έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης για μια κεντρώα κυβέρνηση μειοψηφίας και τελικά, τον Νοέμβριο, σχηματίστηκε κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού αποτελούμενη από τους Φιλελεύθερους, τους Σοσιαλδημοκράτες και την Δημοκρατική Ένωση Ούγγρων Ρουμανίας, υπό τον Νικολάε Τσιούκα. Τον Ιούνιο του 2023, βάσει της αρχικής συμφωνίας για εναλλαγή στην πρωθυπουργία, ο Τσιούκα παραιτήθηκε και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Σοσιαλδημοκράτης Μαρτσέλ Τσολάκου.
Χείρα βοηθείας στους ομοϊδεάτες των διωκτών της
Πάμε τώρα στα θέματα του πολιτικού χρήματος. Η Ευρωπαία Εισαγγελέας, η κυρία Κοβέσι, θυμάται πολύ καλά ότι στις αρχές του 2017 η πατρίδα της συγκλονιζόταν από διαδηλώσεις (στις οποίες συμμετείχε και ο κεντροδεξιός πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις), όταν η μόλις ενός μηνός σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση του Σορίν Γκριντεάνου δημοσίευσε διάταγμα που επέτρεπε σε πολιτικά πρόσωπα να αποφύγουν τις ποινικές διώξεις, με το πρόσχημα της αποσυμφόρησης των φυλακών.
Η ΕΕ αντέδρασε, υπουργοί παραιτήθηκαν και το διάταγμα καταργήθηκε.
Τον Μάρτιο του 2019, η Λάουρα Κοβέσι, πρώην εισαγγελέας κατά της διαφθοράς της Ρουμανίας, κατά της οποίας είχε ασκηθεί δίωξη για υποτιθέμενη διαφθορά, κατήγγειλε μια εναντίον της εκστρατεία για να εμποδισθεί να αναλάβει την θέση της επικεφαλής της εισαγγελίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βρισκόταν σε ανοιχτό πόλεμο με την σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση, η οποία την είχε παύσει από τα καθήκοντά της με τις κατηγορίες της «παθητικής διαφθοράς, κατάχρησης εξουσίας και ψευδομαρτυρίας», ενώ της είχαν επιβληθεί περιοριστικοί όροι και έπρεπε να επισκέπτεται το αστυνομικό τμήμα.
Η απαγόρευση εξόδου από τη Ρουμανία χωρίς άδεια των εισαγγελικών αρχών εμπόδιζε την φυσική της παρουσία στις Βρυξέλλες προκειμένου να υποστηρίξει την υποψηφιότητά της.
Από την επιστροφή του στην εξουσία στο τέλος του 2016, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα είχε ξεκινήσει μία «μεταρρύθμιση» του δικαστικού συστήματος για να «διορθώσει» τις «καταχρήσεις» των δικαστικών. Στόχος της μεταρρύθμισης ήταν η προστασία από την δικαστική δίωξη του ηγέτη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Λίβιου Ντραγκνέα, ο οποίος είχε καταδικασθεί για εκλογική απάτη, γεγονός που τον εμπόδιζε να ηγηθεί της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα η πρωθυπουργία να ανατεθεί στην Βιόριτσα Νταντσίλα.
Τον Μάιο του 2019 ο Ντραγκνέα καταδικάστηκε σε φυλάκιση 3,5 ετών χωρίς αναστολή για υπεξαίρεση δημοσίων πόρων. Είχε προηγηθεί η μεγάλη ήττα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος στις ευρωεκλογές.
Επομένως, η κυρία Κοβέσι, που έζησε όλη αυτή την περιπέτεια και είχε γνωρίσει στο πετσί της τι σημαίνει στοχοποίηση από την αριστερά, που είχε προσπαθήσει να καταργήσει το Κράτος Δικαίου στην πατρίδα της, έπρεπε να αποφύγει κάθε εργαλειοποίησή της από τους ομοϊδεάτες των διωκτών της.
Επιπλέον, έπρεπε, πριν τοποθετηθεί, να έχει φροντίσει να ενημερωθεί για όσα συνέβησαν στη χώρα επί ΣΥΡΙΖΑ, τότε που λειτουργούσε παρα-υπουργείο Δικαιοσύνης, τότε που υπουργός αποκαλούσε την Δικαιοσύνη «προστασία του κάθε νταβατζή», ζητούσε
δημιουργία «παράλληλου δικαστικού σώματος» ελεγχόμενου από την κυβέρνηση και απειλούσε να χώσει τους δημοσιογράφους τρία μέτρα κάτω από τη γη. Τότε που ο κ. Τσίπρας αποκαλούσε την Δικαιοσύνη «θεσμικό εμπόδιο». Τότε που στηνόταν η σκευωρία της Νοβάρτις.
Έπρεπε η κ. Κοβέσι να ενημερωθεί ότι αυτοί που θα την εργαλειοποιούσαν έχουν δύο πρώην υπουργούς καταδικασμένους για παράβαση καθήκοντος. Και να μην δώσει -έστω και άθελά της- χείρα βοηθείας στους ομοϊδεάτες των διωκτών της…
* Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
