Το μέλλον της Αριστεράς έχει πολλή ξηρασία. Στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στην Αθήνα και στις Σπέτσες, όπου, παραφράζοντας τους στίχους του Μιχάλη Κατσαρού, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να αμελήσουν να πάρουν μαζί τους νερό. Το πρόβλημα δεν είναι η αλά Goldman Sachs εξόρμηση στις ωραίες Σπέτσες με πρόσκληση του κ. Κασσελάκη. Το πρόβλημα είναι πως κινούμενη μεταξύ σεχταρισμού και μοντερνισμού, η Αριστερά έχει εδώ και καιρό καταλήξει στον τυχοδιωκτισμό.
Σε όλη την Ευρώπη η Αριστερά εμφανίζεται να παραπατά, με την έκπληξη του ανθρώπου που παραζαλισμένος ανακαλύπτει πως όλα όσα πίστευε έχουν μετατραπεί σε σωρούς ερειπίων. Και που μετά το πρώτο σάστισμα στρέφεται εναντίον εκείνων που νομίζει ότι γκρέμισαν τον θαυμαστό κόσμο των ονείρων του.
Μπροστά σ’ αυτήν την καινούργια κατάσταση, στερημένη από ρεαλιστικά πολιτικά επιχειρήματα, η Αριστερά μίσησε πρώτα τους πολιτικούς της αντιπάλους και μετά οδηγήθηκε τυφλά σε ένα εμφύλιο μίσος, που μοιραία οδηγεί σε αλλεπάλληλες διασπάσεις.
Στην Ελλάδα, βέβαια, μετά την εμφάνιση Κασσελάκη, η Αριστερά εμφανίζει ένα επιπλέον πρόβλημα – αυτό της αδυναμίας κατανόησης κειμένου. Ο νέος αρχηγός αντιδρά αμέσως, δεν εμβαθύνει, μοιάζει να μην συζητά και να μην συμβουλεύεται κανέναν, αρπάζει το πληκτρολόγιο και την κάμερα και ό,τι γίνει.
Το είδαμε στα τελευταία περιστατικά: Τη μια μέρα θέλησε να κάνει επίδειξη γνώσεων για τη Συνθήκη της Λοζάνης – την οποία προσπαθεί να μας πείσει πως πρόλαβε να μελετήσει αφού προηγουμένως έμαθε πως άλλο το ψευδοκράτος και άλλο το «κρατίδιο το δικό τους» - και την άλλη δεν κατάλαβε τι σημαίνει η γνωστή ρήση «βάζω το κάρο μπροστά από το άλογο», μιλώντας για σέλες και σανό. Και τελικά υποβαθμίζοντας τον πολιτικό λόγο σε κοινό κουτσομπολιό. Πρώτα με διαρροές για γενναιόδωρη φιλοξενία των βουλευτών στις Σπέτσες και μετά με δήθεν «αποκαλύψεις» περί της παρ’ ολίγον υπουργοποίησής του από τη Νέα Δημοκρατία.
Από την άλλη πλευρά, η προκύψασα από την διάσπαση Νέα Αριστερά εμφανίζει έναν εντελώς ανούσιο, άχρωμο, άοσμο και παρωχημένο λόγο, επαναλαμβάνοντας τα ίδια με τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το παζλ της άνευρης ομοιομορφίας συμπληρώνει και ο λόγος του ΠΑΣΟΚ.
Το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό. Φαίνεται ότι η ευρωπαϊκή Αριστερά έπαψε να γοητεύει. Η τελευταία φορά ήταν επί ευρωκομμουνισμού και Μπερλινγκουέρ.
Γερμανία: Το κύκνειο άσμα
Το κύκνειο άσμα στο γερμανικό Die Linke ακούστηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2023, όταν η Κοινοβουλευτική του Ομάδα κατέβασε ρολά. Στις εκλογές του 2021 μόλις που είχε συγκεντρώσει το αποκαρδιωτικό ποσοστό του 5% και από τότε δεν σταμάτησαν οι εσωκομματικές έριδες.
Στο επίκεντρο των αντιπαραθέσεων μια πολύ ισχυρή προσωπικότητα, η Σάρα Βάγκενκνεχτ, την οποία για καιρό οι σύντροφοί της εξωθούσαν σε αποχώρηση, πράγμα το οποίο τελικά έπραξε στις 23 Οκτωβρίου 2023, μαζί με άλλους εννέα βουλευτές. Όπως και η «Νέα Αριστερά» των Χαρίτση, Αχτσιόγλου και λοιπών, ευελπιστούν να κερδίσουν μια θέση στον ήλιο στις προσεχείς ευρωεκλογές.
Με τη διαφορά ότι, σε αντίθεση με τη Νέα Αριστερά, η «Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ» εμφανίζεται να αποσπά ένα 12% στις δημοσκοπήσεις, ενώ το Die Linke μετά βίας αγγίζει ένα ισχνό 4%.
Το εντυπωσιακό είναι πως μ’ αυτά και μ’ αυτά το Die Linke δεν υφίσταται πλέον ως κοινοβουλευτική ομάδα. Πριν από την διάσπαση διέθετε 38 βουλευτές στην ομοσπονδιακή Βουλή και για την ύπαρξη κοινοβουλευτικής ομάδας απαιτούνται 37. Μετά την αποχώρηση των 10 βουλευτών, κοινοβουλευτική ομάδα του Die Linke ουσιαστικά δεν υφίσταται! Βέβαια, οι δέκα παραμένουν για να μην χάσουν τις δουλειές τους οι εργαζόμενοι που εξυπηρετούν την κοινοβουλευτική ομάδα, αλλά αυτό μοιραία θα συμβεί με την ίδρυση του νέου κόμματος, στο συνέδριο της 29ης Ιανουαρίου στο Βερολίνο.
Η μεγαλωμένη στην πρώην Ανατολική Γερμανία 54χρονη Βάγκενκνεχτ έχει διαφωνήσει με το Die Linke όσον αφορά στο μεταναστευτικό, καθώς ζητά μια πιο αυστηρή πολιτική αντιμετώπισής του. Έχει μάλιστα υποστηρίξει ότι το γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα αποτυγχάνει, διότι «η άναρχη μετανάστευση επιτείνει τα προβλήματα στα σχολεία».
Από την άλλη πλευρά, διαφωνεί και με την τρικομματική κυβέρνηση συνεργασίας όσον αφορά στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δηλώνοντας σαφώς ότι με τον τρόπο αυτό η Γερμανία στερείται φθηνού φυσικού αερίου. Την ίδια ώρα, δεν διστάζει να διαφωνήσει και με τον ακραίο «τυφλό» οικολογικό ακτιβισμό, ο οποίος, όπως λέει, «κάνει τη ζωή των ανθρώπων πιο ακριβή και συγχρόνως δεν βοηθάει το κλίμα».
Ιδιαίτερη αίσθηση έχει προκαλέσει συνέντευξή της στην εφημερίδα «Die Welt», όπου, κάλεσε την γερμανική κυβέρνηση να δείξει την αλληλεγγύη της στο Ισραήλ, επικρίνοντάς το παράλληλα για την άνοδο της Χαμάς, αποκάλεσε την Χαμάς «ισλαμιστική τρομοκρατική πολιτοφυλακή», υπογράμμισε ότι η Γερμανία κάνει εδώ και πολλά χρόνια τα στραβά μάτια στον ριζοσπαστικό ισλαμισμό και κατήγγειλε τους υποστηρικτές των ανοικτών συνόρων.
Ισπανία: Σύγκρουση Podemos – Sumar και μια νέα Αριστερά
Σε κατάσταση διάσπασης βρίσκεται και η ισπανική Αριστερά. Η Sumar, ο αριστερός συνασπισμός που έλαβε μέρος στις τελευταίες εκλογές και πλέον αποτελεί κυβερνητικό εταίρο του πρωθυπουργού Σάντσεθ, συνεχίζει να βρίσκεται σε σύγκρουση με τους (καταποντισμένους) Podemos, των οποίων οι ηγέτιδες Ιόνη Μπελάρα, Ιρένε Μοντέρο και Ίζα Σέρρα, παρά την (με το ζόρι) συμφωνία τους με τη Sumar – τελευταία ώρα πριν από τις εκλογές της 23ης Ιουλίου 2023 – επανέρχονται στην παλιά σύγκρουση.
Τον περασμένο Νοέμβριο, 13 ηγετικά στελέχη των Podemos από την Καταλονία, παραιτήθηκαν από το κόμμα όταν πληροφορήθηκαν την επικείμενη τιμωρία τους με εννέα μήνες αναστολή των κομματικών τους ιδιοτήτων και τέσσερα χρόνια απαγόρευση να υποβάλουν υποψηφιότητα για κομματικά αξιώματα ή σε εθνικές εκλογικές διαδικασίες, επειδή είχαν υπογράψει υπέρ της προσχώρησης στη Sumar της Γιολάντα Ντίαζ!
Μέσα στη σύγχυση, στην Ισπανία την εμφάνισή του έκανε ένα νέο αριστερό κόμμα, η «Ισπανική Αριστερά» (Izquierda Española), που επίσης φιλοδοξεί να πραγματοποιήσει μια αξιοπρεπή εμφάνιση στις ευρωεκλογές.
Αρχηγός του κόμματος είναι ο δικηγόρος και διευθυντής της δεξαμενής σκέψης «El Jacobino», Γκιγιέρμο ντελ Βάλε. Στις τάξεις του κόμματος βρίσκονται στελέχη από την παλιά «Ενωμένη Αριστερά», το Σοσιαλιστικό Κόμμα, τους σοσιαλδημοκράτες των Ciudadanos και πολλά στελέχη της κοινωνίας των πολιτών.
Ο Ντελ Βάλε και τα στελέχη του φιλοδοξούν να αποτελέσουν την εναλλακτική λύση απέναντι στον Σάντσεθ και τη συμμαχία του με τους Βάσκους και τους Καταλανούς εθνικιστές.
Υποστηρίζουν ότι δεν νοείται προοδευτική πολιτική με την βοήθεια των εθνικιστών και επιμένουν πως «για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα και τις ελευθερίες όλων, ανεξάρτητα από τον ταχυδρομικό κώδικα τους, πρέπει να εξαλείψουμε τα προνόμια που παρέχονται στους εθνικιστές, οι οποίοι βρίσκονται στον αντίποδα της αλληλεγγύης».
Διασπάσεις και για το Μεσανατολικό
Κραδασμοί έχουν εμφανιστεί και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι Εργατικοί του Σερ Κηρ Στάρμερ προηγούνται κατά 20 μονάδες των Συντηρητικών του Σούνακ. Μια ομάδα Εργατικών βουλευτών διαφωνεί με τη στάση του κόμματος απέναντι στην κρίση στη Μέση Ανατολή, υποστηρίζοντας ότι κρατά ουδέτερη στάση έναντι των Παλαιστινίων της Γάζας.
Η αριστερή πτέρυγα του κόμματος και οι μουσουλμάνοι Εργατικοί πολιτικοί κατηγορούν τον Στάρμερ ότι αποφεύγει να ταχθεί υπέρ της κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα. Στα τέλη Οκτωβρίου, από το δημοτικό συμβούλιο της Οξφόρδης είχαν παραιτηθεί εννέα Εργατικοί δημοτικοί σύμβουλοι, με αποτέλεσμα το Εργατικό Κόμμα να χάσει την πλειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Ένας από αυτούς, ο Δρ. Αμάρ Λαρίφ, είπε πως αποφάσισε να φύγει όταν σε συνέντευξή του και ερωτηθείς αν η πολιορκία της Γάζας είναι δικαιολογημένη, ο Στάρμερ απάντησε «Ναι»! Αργότερα, ο Στάρμερ διευκρίνισε πως υποστηρίζει την ανθρωπιστική βοήθεια και δεν πιστεύει ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να κόβει το νερό και να εμποδίζει την διανομή ιατροφαρμακευτικού υλικού.
Στη Γαλλία πάλι, στις διαδηλώσεις υπέρ των Παλαιστινίων λαμβάνει μέρος ο Μελανσόν με την «Ανυπότακτη Γαλλία» του, αλλά τα άλλα αριστερά κόμματα – η συμμαχία Nupes, οι Σοσιαλιστές, οι Πράσινοι και οι Κομμουνιστές – απέχουν. Όπως εξήγησαν, το κάλεσμα δεν ανέφερε την Χαμάς ως «τρομοκρατική οργάνωση». Και έτσι, με αφορμή τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή, πολλά γαλλικά αριστερά κόμματα, μεταξύ των οποίων και το Κομμουνιστικό, ζητούν πλέον «μια νέα αριστερή συμμαχία».
Από την πλευρά του, και ο Γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ολιβιέ Φορ ανέφερε ότι το κόμμα του εξετάζει το ενδεχόμενο ενός «μορατόριουμ» της συμμετοχής του στην συμμαχία των κομμάτων της αριστεράς – ακριβώς λόγω της άρνησης του Μελανσόν να χαρακτηρίσει τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση.
Ιταλία: Η Αριστερά κατακερματισμένη και στα χαρακώματα
Άχρωμη είναι και η παρουσία του ιταλικού Δημοκρατικού Κόμματος – μέχρι πρόσφατα κυβερνητικού με συμμετοχή σε όλες σχεδόν τις κυβερνήσεις συνασπισμού – που με επικεφαλής, από τον Φεβρουάριο του 2023, την Έλλη Σλάιν, πρώτη γυναίκα αρχηγό του κόμματος, προσπαθεί να ανακτήσει την παλιά του δυναμική απέναντι στο δίδυμο Μελόνι – Σαλβίνι.
Ωστόσο, το Δημοκρατικό Κόμμα έχασε στις εκλογές έξι εκατομμύρια ψηφοφόρους και δέκα μήνες μετά η κριτική που ασκείται στη νέα ηγεσία είναι πως δεν ήλθαν ούτε οι νέες προτάσεις, ούτε οι νέες ιδέες, ούτε οι νέες συμμαχίες. Στις δημοσκοπήσεις, το κόμμα παραμένει κολλημένο στο 19%, ενώ συνεχίζει να πιέζεται από τα Πέντε Αστέρια του πρώην πρωθυπουργού Τζιουζέππε Κόντε, ο οποίος δεν αφήνει περιθώρια συνεννόησης.
Την ίδια ώρα, η Σλάιν έχει να αντιμετωπίσει και τις συνιστώσες του κόμματός της που αρνούνται να διαλυθούν, με πολλά στελέχη να υποστηρίζουν πως «εμείς δεν είμαστε το κόμμα του ηγέτη, αλλά κόμμα με ηγέτη. Όποιος θέλει να καταργήσει τα ρεύματα μέσα στο κόμμα, είναι επειδή θέλει να φτιάξει το δικό του ρεύμα».
Στην πραγματικότητα, μόνο ο Ρομπέρτο Σπεράντσα, υπουργός υγείας στις κυβερνήσεις Κόντε και Ντράγκι, που είχε αποχωρήσει από το Δημοκρατικό Κόμμα το 2017 ιδρύοντας το «Άρθρο 1-Δημοκρατικό και Προοδευτικό Κίνημα» και μετά προσχώρησε στο μικρό αριστερό κόμμα «Ελεύθεροι και Ίσοι», επέστρεψε τελικά στο Δημοκρατικό Κόμμα.
Στο μεταξύ, μπροστά υπάρχουν οι ευρωεκλογές και οι αυτοδιοικητικές εκλογές, σωστές ηλεκτρικές καρέκλες για την αρχηγό. Ο στόχος να μην πέσει το κόμμα κάτω από το ψυχολογικό όριο του 20% στις ευρωεκλογές έχει εξελιχθεί σε πραγματικό εφιάλτη, ενώ ακόμη μεγαλύτερο άγχος προκαλεί το ενδεχόμενο απώλειας του αριστερού προπυργίου της Φλωρεντίας.
Μάλιστα, ο πρώην πρωθυπουργός, πρώην δήμαρχος Φλωρεντίας και πρώην γραμματέας του κόμματος Ματτέο Ρέντσι, ο οποίος μετά την αποχώρησή του ίδρυσε την «Ζωντανή Ιταλία», δεν δίστασε να το πει ξεκάθαρα: «Αν η Σλάιν χάσει την Φλωρεντία, θα πρέπει να εγκαταλείψει την οδό Νατζαρένο» (σ.σ. έδρα του Δημοκρατικού Κόμματος».
Στον αριστερό γαλαξία της Ιταλίας, πρέπει να προσθέσουμε και την Ιταλική Αριστερά (Sinistra Italiana) που ιδρύθηκε το 2017, με επικεφαλής τον Νίκολα Φρατογιάννι, ως μετεξέλιξη του κόμματος «Αριστερά, Οικολογία και Ελευθερία». Ωστόσο, 18 βουλευτές του επίσης αριστερού κόμματος «Αριστερά και Ελευθερία», δεν είχαν προσχωρήσει στην Ιταλική Αριστερά, αλλά σε ένα άλλο αριστερό κίνημα, το Campo Progressista.
Και η γνωστή τρικυμία εν κρανίω του Τσίπρα
Το ωραίο είναι ότι στις 6 του περασμένου Δεκεμβρίου, από τη Ρώμη όπου είχε βρεθεί, ο Αλέξης Τσίπρας είχε φέρει ως παράδειγμα την κατακερματισμένη και σπαρασσόμενη ιταλική αριστερά για να στείλει μήνυμα στον σπαρασσόμενο και διασπασμένο ΣΥΡΙΖΑ!
Όπως είχε πει μετά τις συναντήσεις του με την Έλλη Σλάιν και τον Νίκολα Φρατογιάννι, διαπίστωσε πως «το θετικό για τις πολλαπλές μορφές της αριστεράς και των προοδευτικών κομμάτων στη γειτονική Ιταλία, είναι ότι τουλάχιστον ασχολούνται περισσότερο με τη Μελόνι, παρά με το να ανταλλάσσουν φίλια πυρά. Συζητάνε μεταξύ τους και βρίσκονται μαζί στις ίδιες διαδηλώσεις».
Πάνε στις ίδιες διαδηλώσεις, αλλά δεν ενώνονται…
Βέβαια, ο κ. Τσίπρας μας είπε και κάτι άλλο – εντελώς ανιστόρητο: Ότι τα δύο αυτά κόμματα, το Δημοκρατικό Κόμμα και η Ιταλική Αριστερά, «προέκυψαν από τους μετασχηματισμούς και τις διασπάσεις του ιστορικού PCI του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ».
Συγγνώμη, αλλά το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα διαλύθηκε το 1991, 70 χρόνια από την ίδρυσή του στο Λιβόρνο, μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ. Αυτά που δημιουργήθηκαν ήταν το Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς, το οποίο διαλύθηκε το 1998 και η Κομμουνιστική Επανίδρυση (Rifondazione Comunista). Το ίδιο το Κομμουνιστικό Κόμμα είχε ιδρυθεί το 1921 στο Ρίμινι, μετά από μια διάσπαση του Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Όσο για το Δημοκρατικό Κόμμα, αυτό ιδρύθηκε το 2007, 26 χρόνια μετά την διάλυση του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Πολλά χρόνια μετά και μετά από πολλούς μετασχηματισμούς για να πούμε ότι είναι διάδοχος του PCI – άλλωστε Κομμουνιστικό Κόμμα στην Ιταλία είχε ιδρυθεί και το 2009. Πολύ περισσότερο που το Δημοκρατικό Κόμμα υπήρξε η συνέχεια της «Ελιάς» του Ρομάνο Πρόντι, ενός συνασπισμού κομμάτων που κινήθηκε από την σοσιαλδημοκρατία ως την Χριστιανική Αριστερά. Και δεν δηλώνει αριστερό, αλλά σοσιαλδημοκρατικό.
Οπότε το να ισχυρίζεται κανείς πως δύο κόμματα που ιδρύθηκαν το 2007 και το 2017, είναι διάδοχοι ενός κόμματος που γεννήθηκε το 1921 και διαλύθηκε το 1991, είναι μάλλον τραβηγμένο από τα μαλλιά.
Πολύ περισσότερο που σήμερα στην Ιταλία όσοι δηλώνουν αριστεροί, σοσιαλιστές, σοσιαλδημοκράτες και τα σχετικά, μόνο ενωμένοι κατά της Μελόνι δεν εμφανίζονται. Απλά… συναντιούνται σε κάποιες υποτονικές διαδηλώσεις.
Επομένως, σχετικά με την Αριστερά, επανερχόμαστε στους στίχους του Κατσαρού:
«Μην αμελήσετε
Πάρτε μαζί σας νερό
Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία»
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
