Δεκεμβριανά 1944: Η Εποποία του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη

 

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΜΥΝΑΝ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΗΣ

Το τμήμα τούτο, του ανά χείρας έργου μας, αποτελεί ενότητα μετά του προηγουμένου ως συνεχίζον την έξιστόρησιν της ηρωικής και πολυαίμακτου δράσεως της Χωροφυλακής κατά τον Δεκέμβριον του 1944 προς σωτηρίαν της πρωτευούσης. Έθεωρήσαμεν δε αναγκαίο όπως διαθέσωμεν ειδικόν τμήμα διά την έξιστόρησιν του αγώνος του Συντάγματος Μακρυγιάννη, διότι πρόκειται περί αληθούς εποποιίας ή όποια θα λαμπρύνη την Νεοελληνικήν ‘Ιστορίαν, είδικώτερον δε την ‘Ιστορίαν του Σώματος της Χωροφυλακής, εις την όποιαν άνέγραψε σελίδας εκ των πλέον ένδοξων και ηρωικών. Συγχρόνως, ή μάχη του Συντάγματος Μακρυγιάννη, Ελαβεν όλως ίδιάζουσαν σημασίαν εις την ιστορίαν εκ του γεγονότος ότι, χάρις εις την ηρωικήν αυτήν άντίστασιν, έσώθη το Ελεύθερον τμήμα της πρωτευούσης του Ελληνικού Κράτους και επομένως αυτό τούτο το Ελληνικόν Κράτος από την κυριαρχίαν του κομμουνισμού.

Το Σύνταγμα Χωροφυλακής το όποιον από πολλού έστεγάζετο εις το κτιριακόν συγκρότημα του άλλοτε Στρατιωτικού Νοσοκομείου Μακρυγιάννη, και ως εκ  τούτου γνωστόν ήδη από της πολεμικής περιόδου ως  Σύνταγμα Μακρυγιάννη , περιελάβανε εις τούς κόλπους του πολλά των γενναιότερων και ικανοτέρων εις αξιωματικούς και όπλίτας στελεχών του Σώματος, τα όποια είχον ήδη, κατά την διάρκειαν της κατοχής, ριφθή εις σκληρούς άγώνας κατά του κατακτητοϋ και κατά του Εαμοελασιτισμοϋ. Κατά τούς τελευταίους μήνας, πρό του Δεκεμβριανού κινήματος, αί δυνάμεις του είχον αύξηθή σημαντικώς, λόγω της συρροής εις την πρωτεύουσαν και έντάξεως εις τοΰτο πολλών Επαρχιακών φρουρών, αί όποΐαι, κατόπιν μυρίων ταλαιπωριών και κινδύνων, διέφευγον εκ  των καταλαμβανομένων υπό των ελασιτών περιφερειών.

Κατά τάς πρώτας ήμέρας του Δεκεμβρίου 1944, το Σύνταγμα Χωροφυλακής διέθετεν ύπέρ τούς χιλίους εκατόν άνδρας. Σημαντικόν όμως μέρος της δυνάμεως ταύτης (περί τούς 700 ανδρας) δεν εύρίσκετο εις το κτίριον Μακρυγιάννη, διότι είχε διασκορπισθή εις φρουράς υπουργείων, ταμείων, νοσοκομείων, φυλακών, σταθμών αυτοκινήτων, ξενοδοχείων στρατωνισμού  Αγγλων, αποθηκών ύλικοϋ κλπ.  Οταν έξερράγη το Δεκεμβριανόν κίνημα, αί φρουραί κτιρίων ευρισκομένων εις τα κεντρικά σημεία της πόλεως, εις τα όποια δεν έγένοντο έλασιτικαι επιθέσεις, παρέμειναν μέχρι τέλους εις τάς θέσεις των. Αί εις άπομεμακρυσμένα σημεία, ολιγάριθμοι και άπομεμονωμέναι, έλαβον την εντολήν να  συμπτυχθοΰν έγκαίρως προς το κέντρον. ’Αλλά πολλαί, τοποθετημένοι εις επίκαιρα και νευραλγικά σημεία άμύνης, άντεστάθησαν γενναίως και μετά πολλών θυσιών εις τάς επιθέσεις των κομμουνιστών, ως αί φρουραϊ των φυλακών Άβέρωφ, Βουλιαγμένης, Συγγροΰ, Χατζηκώστα, Ραδιοφωνικού Σταθμού, Μοίρας Αυτοκινήτων, ’Εφορείας ‘Υλικού κλπ., των όποιων οι αγώνες μας άπησχόλησαν εις το προηγούμενον.

Ως έγράψαμεν ήδη, τα δύο κύρια όχυρά άμύνης του ελευθέρου κέντρου της πρωτευούσης ήσαν από της πλευράς της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ή Σχολή Χωροφυλακής και από εκ είνης της λεωφόρου Συγγροΰ το Σύνταγμα Μακρυγιάννη. Άλλ’ έν φ πλησίον της Σχολής Χωροφυλακής ύπήρχον έστρατωνισμένα τμήματα της Ταξιαρχίας Ρίμινι και του ’Αγγλικού Στρατού μετά τεθωρακισμένων και πυροβολικού, το Σύνταγμα Μακρυγιάννη έφρασσε την κυρίαν είσοδον προς το κέντρον των ’Αθηνών σχεδόν μόνον και άπομεμονωμένον. ‘Η στρατηγική σημασία τούτου ήτο ασυναγώνιστος, όχι μόνον διά την άμυναν του κέντρου, άλλα και διά τάς έν γένει κινήσεις των έλασιτικών στρατευμάτων της νοτιοδυτικής πλευράς. Διά των πυρών του ήδύνατο να καλύπτη τον τομέα από του Μνημείου Φιλοπάππου μέχρι και πέραν-ποΰ λόφου του Άρδηττού. Εις την πλευράν αυτήν εόρίσκοντο αί ισχυρότεροι και καλύτερον ώργανώμέναι έλασιτικαί δυνάμεις, εκ τεινόμεναι άνέτως εις την περιελθοΰσαν εις χεϊράς των πεδιάδα μέχρις ‘Υμηττού και Παλαιού και Νέου Φαλήρου. Το Σύνταγμα Μακρυγιάννη ήτο το μόνον σοβαρόν έμπόδιον διά τα ελασιτικά στίφη, διά να έξορμήσουν διά των Στύλων του ’Ολυμπίου Διός και των Κήπων του Ζαππείου προς την μόλις εκατοντάδας τινάς μέτρων άπέχουσαν πλατείαν του Συντάγματος, της όποιας ή κατάληψις θα έσήμαινε κατάλυσιν των κυβερνητικών έξουσιών και τέλος της εθνικής κυριαρχίας. ’Άλλως τε, την προς το κέντρον έξόρμησιν άνέμενον έναγωνίως αί έαμικαΐ όρδαΐ του Νέου Κόσμου, της Γαργαρέτας και της Πλάκας, αί όποΐαι θα παρέδιδον το παν εις την λεηλασίαν και την καταστροφήν.

Οι κομμουνισταϊ έγνώριζον καλώς ότι, το κυριώτερον φράγμα της προελάσεώς των προς το κέντρον και της καθολικής κυριαρχίας των επί της πρωτευοόσης, ήτο αυτό το κατηραμένον Σύνταγμα Μακρυγιάννη, το όποιον είχε γίνει κάρφος των οφθαλμών των. Διά την εκ πόρθησίν του κατεστρώθησαν στρατηγικά σχέδια υπό των καλυτέρων επιτελών και στρατιωτικών συμβούλων των. Ή ήγεσία των κομμουνιστών διέθεσε προς τον σκοπόν αΰτόν τρία συντάγματα Πεζικού του ΕΛΑΣ, ένισχυθέντα και δι’ έφεδρικών δυνάμεων του ΕΑΜ, συνολικού αριθμού 5.000 ανδρών, άρτίως δε έξωπλισμένων διά τυφεκίων, αυτομάτων, μΰδραλίων, βαρέων όλμων, αντιαρματικών πυροβόλων, χειροβομβίδων, δεσμών δυναμίτιδος και άφθονων πυρομαχικών, Εις τα ΒΔ υψώματα του Α’ Νεκροταφείου είχον στηθή ισχυρά πυροβόλα, έντός της άκτϊνος βολής των όποιων εύρίσκετο το συγκρότημα Μακρυγιάννη.

Εναντι των ίσχυροτάτων αυτών πολεμικών δυνάμεων και μέσων του έχθροϋ, το Σύνταγμα Μακρυγιάννη διέθετεν όγδοήκοντα όκτώ αξιωματικούς της Χωροφυλακής και 429 όπλίτας, Ό όπλισμός των ήτο λίαν έλλιπής, άποτελούμενος από 289 τυφεκ ια διαφόρων τύπων μετά 11.500 φυσιγγίων, τρεις άτομικούς όλμους μετά 30 βλημάτων και 3 όπλοπολυβόλα Μπρέντα μετά 600 φυσιγγίων. Όλίγον πρό της ένάρξεως της έπιθέσεως, ο διοικητής του Συντάγματος συνταγματάρχης Σαμουήλ, κατόπιν άπεγνωσμένων εκκλήσεων πρό το Άρχηγεΐον Χωροφυλακής, έπέτυχε να σταλούν όπό της Στρατιωτικής Διοικήσεως δύο πυροβόλα των 37  ευθυτενούς τροχιάς μετά 400 βλημάτων και έν άρμα μάχης πεπαλαιωμένου τύπου, άνήκον εις την Σχολήν των Εύελπίθων, μετά του προσωπικού των. Το άρμα μάχης ήτο έφωδιασμένον με 3 πυροβόλα, τα όποια όμως, πεπαλαιωμένα, ήχρηστεύθησαν από της πρώτης ημέρας της μάχης.

Δέον να σημειωθή ένταΰθα ότι εις κατατεθειμένην, εις το άρχεΐον του ’Αρχηγείου Χωροφυλακής, άναφοράν του συνταγματάρχου Άνδρ. Φούντα, διατελέσαντος διοικητοΰ του Συντάγματος κατά την τελευταίαν περίοδον της κατοχής, όποστηρίζεται ότι κατά την περίοδον ακριβώς αυτήν, έν όψει της επικείμενης άναχωρήσεως των Γερμανών και της έπιθέσεως των κομμουνιστών προς κατάληψιν του οχυρού Μακρυγιάννη, είχε κατορθωθή έπιτηδείως ή πολεμική όργάνωσις και ο πολεμικός έξοπλισμός μετά πλήρους άσκήσεως των ανδρών. Συμφώνως προς την άναφοράν ταύτην, κατ’ ’Απρίλιον 1944 ή εκ  1.500 ανδρών δύναμις του Συντάγματος εύρίσκετο έν τελεία έγκατάλείψει. Δέν ύπήρχον παρά καραμπίναι διαφόρων παλαιών τύπων, μετ’ έλαχίστων φυσιγγίων, διά 450 άνδρας, πάντες δε οι λοιποί ήσαν τελείως άοπλοι. Έπισημανθέντος ως άμεσου του κινδύνου της καταλήψεως του κτιρίου Μακρυγιάννη, υπό των καραδοκούντων στιφών του ΕΑΜ, όπότε θα εκ ινδύνευε να περιέλθη εις χεΐρας τούτου από της έποχής εκ είνης ή πρωτεύουσα, έπετεύχθη 6 εφοδιασμός των ανδρών του Συντάγματος διά 1.600 όπλων Μάνλιχερ με 300 φυσίγγια δι’ εκ αστον όπλον. Έν συνεχεία, κατωρθώθη ο εφοδιασμός του Συντάγματος διά 500 χειροβομβίδων, έλαφρών και βαρέων όπλων, οπλοπολυβόλων, ένός άρματος μάχης έξωπλισμένου διά τριών βαρέων πολυβόλων Μπρέντα και δύο αντιαρματικών πυροβόλων μετά 2.000 βλημάτων. Συγχρόνως, το τότε Ελληνικόν Ύπουργεΐον Εθνικής Άμύνης άπέσπασεν εις το Σύνταγμα πέντε κατωτέρους ‘Έλληνας αξιωματικούς του Πυροβολικού ως εκ παιδευτάς εις τα δύο πυροβόλα.

Φαίνεται ότι εκ  του γενομένου κατά τούς τελευταίους μήνας της κατοχής ισχυρού τούτου έφοδιασμοϋ, δεν άνευρέθησαν πολλά εντός του Συντάγματος μετά την άπελευθέρωσιν. Τόσον εις την προς το Άρχηγεΐον εκ θεσίν του, όσον και εις ειδικόν τεΰχος εκ δοθέν ύπ’ αύτοϋ με τίτλον  Ή Εποποιία του Μακρυγιάννη , ο κατά την μάχην διοικητής του Συντάγματος συνταγματάρχης Σαμουήλ ρητώς άναγράφει ότι δεν άνεϋρεν εκεί, οΰτε άρμα μάχης, ούτε πυροβόλα και ότι ταΰτα, ως και οι είδικοϊ εκ  του Στρατεύματος αξιωματικοί προς χειρισμόν των, έστάλησαν κατόπιν απεγνωσμένων προσπαθειών του υπό της Στρατιωτικής Διοικήσεως μόλις την παραμονήν (5 Δεκεμβρίου) της ένάρξεως του άγώνος.

Πιθανώτατα, οι Γερμανοί κατά την ημέραν της άναχωρήσεώς των και εκ  του φόβου μη χρησιμοποιηθούν ταΰτα έναντίον των υπό των ανδρών του Συντάγματος, άπεμάκρυνον εκ εΐθεν το άρμα μάχης, τα πυροβόλα και τα καινουργή όπλα, ως εκ  τούτου δε έχρειάσθη κατά τάς παραμονάς της μάχης ή προμήθεια νέων. Πάντως, ο κατά τάς παραμονάς της άπελευθερώσεως γενόμενος έστω και προσωρινής πολεμικός αύτός έφοδιασμός του Συντάγματος, δεν άπέβη έπί ματαίω, διότι συνετέλεσεν εις την μετά πνεύματος πειθαρχίας παρασκευήν των ανδρών δι  επικείμενον πολεμικόν άγώνα.

Η ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΑΜΥΝΗΣ

Άπό της 24 Νοεμβρίου την διοίκησιν του Συντάγματος άνέλαβεν ο συνταγματάρχης Γεώργιος Σαμουήλ, άξιωματικός γενναίος, ικανός και κατεχόμενος υπό πατριωτικού πάθους έναντίον της κομμουνιστικής άνταρσίας. Υποδιοικητής ώρίσθη ο άντισυνταγματάρχης Ευάγγελος Σοφράς, άξιωματικός επίσης γενναιόψυχος και ένθουσιώδης. Πάντες οι λοιποί αξιωματικοί του Συντάγματος, των όποιων τα όνόματα θα παραθέσωμεν μετά την έξιστόρησιν των έπεισοδίων του άγώνος, ήσαν άνδρες γενναίοι και ενθουσιώδεις, τρέφοντες άσπονδον μίσος κατά του κομμουνισμοϋ ως άνατροπέως της τάξεως και φθορέως των έθνικών παραδόσεων, άποφασισμένοι να χύσουν το αίμά των, ως οι τελευταίοι ύπερασπισταί των έθνικών και πολιτικών έλευθεριών του Ελληνικού Λαοΰ. ’Αλλά και οι ύπαξιωματικοί και οι άπλοι χωροφύλακες, εχοντες σχεδόν πάντες άντιμετωπίσει εις σκληράν πάλην τον κομμουνισμόν ως εχθρόν της Πατρίδος, έμενον εκεί με χαλυβδωμένην την ψυχήν δι’ άγώνα προς σωτηρίαν του έθνους και με την άπόφασιν της θυσίας διά την νίκην. Πάντες ανεξαιρέτως, άλλως τε, εϊχον συναίσθησιν. Του γεγονότος ότι μόνη ή νίκη, ή άποτελεσματική άντίστασις κατά των άναριθμήτων κομμουνιστικών ορδών, θα άπετέλει την σωτηρίαν της άπομενούσης έλευθέρας Ελλάδος, άλλά και αυτών των ιδίων, ούτε ήτο δε δυνατόν να άμφιβάλλουν διά την οίκτράν τύχην, ή οποία άνέμενε πάντας, εις περίπτωσιν κατακτήσεως του όχυροϋ των και έπικρατήσεως των κομμουνιστών. Ό διοικητής Σαμουήλ και ο άρχηγός πολεμικής άμύνης άντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος δεν έδίστασαν να το διακηρύξουν άπεριφράστως προς τούς άνδρας των εις παράταξιν όλίγας ώρας πρό της ένάρξεως της έλασιτικής έπιθέσεως.

— Πάρετέ το άπόφασιν, εΐμεθα όλοι μελλοθάνατοι. Βάλετε το καλά εις τον νοϋν σας, ότι μόνον ή νίκη θα σώση και την Ελλάδα και ήμάς τούς ίδιους. Άς άποθάνωμεν τούλάχιστον όχι από τάς μαχαίρας των άναρχικών, άλλ’ έπί του πεδίου της μάχης διά την τιμήν και την έλευθερίαν της Πατρίδος μας!

Ό άγων του Συντάγματος Μακρυγιάννη είχε την μοναδικήν τύχην να όργανωθή, από πολεμικής και επιτελικής πλευράς, υπό άνωτέρου άξιωματικοϋ μεγάλης μορφώσεως και πολεμικής πείρας, τρέφοντος δε άσπονδον μίσος προς τον κομμουνισμόν, έναντίον του όποιου είχεν ήδη δράσει γενναίως. Ό άντισυνταγματάρχης του Πεζικού Κωνστ. Κωστόπουλος, έχων ήδη χρηματίσει διοικητής του Τάγματος ’Ασφαλείας Λακωνίας από Νοεμβρίου 1943 μέχρι Μαΐου 1944 και διοικητής του Τάγματος Εύζώνων ’Αθηνών από Ιουλίου μέχρις ’Οκτωβρίου 1944, μετά την άπελευθέρωσιν, καταδιωκόμενος άμειλίκτως υπό των.κομμουνιστών και τελών άπομεμακρυσμένος πόσης υπηρεσίας από την Κυβέρνησιν, παρέμενεν άχρησιμοποίητος, παρακολουθών τα γεγονότα από την Στρατιωτικήν Λέσχην, όπου παρέμενεν ήμέραν και νύκτα, διά να άποφύγη την έξόντωσίν του. Προικισμένος με έπιτελικόν νοϋν και σταθμίσας καλώς τα διαδραματιζόμενα γεγονότα μετά των πιθανοτήτων της έξελίξεως των έπιχειρήσεων, έπικειμένης της έλασιτικής έπιθέσεως, άντελήφθη άτι το κυριώτερον έρεισμα διά την άμυναν της πρωτευούσης ήτο το συγκρότημα Μακρυγιάννη.

Όλως αΰτοβούλως και χωρίς να λάβη παρ’ ούδενός έντολήν, την 5ην, 7ην και 8ην Νοεμβρίου, από την Στρατιωτικήν Λέσχην μεταβαίνει εις το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, όπου, έν συνεργασία μετά του τότε διοικητοΰ και κατά τον άγώνα ύποδιοικητοϋ άντισυνταγματάρχου Σοφρά, μελετά έπισταμένως την τοποθεσίαν και τάς δυνατότητας άμύνης. Προβαίνει έπί τόπου εις άναγνωρίσεις και μετρήσεις και συντάσσει σχεδιάγραμμα των Στρατώνων και της πέριξ περιοχής, έπί του όποιου καθορίζει και τάς τρεις γραμμάς άμύνης (προφυλακαί, κυρία γραμμη Αντιστάσεως και τελευταίος χώρας Αντιστάσεως), αί όποιαι θα μας απασχολήσουν έν συνεχεία.

Επίσης καθώρισεν επακριβώς τα φυλάκια, ως και την θέσιν και την δύναμιν εκ αστου έξ αυτών. Συγχρόνως, ένεχείρισε σημείωμα εις το όποιον ανέγραψε τάς άναγκαιούσας προπαρασκευαστικός εργασίας οργανώσεως  των κτιρίων και εκ παιδεύσεως, ανέθεσε δε την τεχνικήν εις τα όπλομηχανήματα εκ παίδευσιν των χωροφυλάκων εις τον έμπειρον άνθυπολοχαγόν Μπαρίτσαν.

Έπιτελέσας αύτοβούλως τα καθήκοντα αότά οργανώσεως  της άμύνης του Συντάγματος Μακρυγιάννη, παρέμενεν εκτοτε κλεισμένος, διά λόγους ασφαλείας, εντός της Στρατιωτικής Λέσχης. Αλλά την πρωίαν της 5ης Δεκεμβρίου, όταν πλέον αί έπιθέσεις των ελασιτώ, προς κατάκτησιν του κέντρου της πρωτευούσης, είχον άρχίσει και ο αγών εϊχεν εΐσέλθει εις δραματικήν φάσιν, αισθάνεται την πατριωτικήν ανάγκην να είσέλθη εις ένεργόν δρασιν. Έχων πάντοτε έστραμμένον τον νοΰν του προς του Μακρυγιάννη, μολονότι δεν άγνοεΐ ότι ο αγών εκ εϊ είναι λίαν έπισφαλής, λόγω των όλιγίστων δυνάμεων άμύνης και ότι αν συνελαμβάνετο εκεί υπό των κομμουνιστών θα κατεσπαράσσετο, λαμβάνει την γενναίαν άπόφασιν να μετάσχη προσωπικώς της άμύνης εις το ζωτικόν αυτό διά την άμυναν της πρωτευούσης σημεΐον. Εγκαταλείπει όριστικώς το κρησφύγετόν του και, πάντοτε αύτοβούλως, εγκαθίσταται εντός του Συντάγματος Μακρυγιάννη. ‘Ο έχων ήδη άναλάβει την διοίκησιν συνταγματάρχης Γεώργιος Σαμουήλ τον ύπεδέχθη με ανοικτάς άγκάλας.

Από της στιγμής εκείνης, κατόπιν έγκρίσεως της Στρατιωτικής Διοικήσεως, ο άντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος ήτο ο διοικητής των πολεμικών επιχειρήσεων άμύνης.

Ή γενναιότης των αξιωματικών και οπλιτών της Χωροφυλακής και ή άπόφασίς των, της μέχρι θανάτου άμύνης, δεν θα ήρκουν διά τον τελικόν θρίαμβον άνευ των τεχνικών μέσων πολέμου και μηχανοκινήτων. Τοΰτο καθίσταται περισσότερον νοητόν, Κν ληφθή υπ’ όψιν ότι ο εχθρός, εκ τος των σχεδόν εικοσαπλασίων δυνάμεων, άποτελουμένων από άγρια και φανατισμένα, άλλα και καλώς ώργανωμένα όπό επιτελών ήγετών, στίφη πολεμιστών, διέθετεν αφθονα και τέλεια τεχνικά μέσα διεξαγωγής πολέμου. Ταϋτα δε (κανόνια, όλμοι, μυδραλλιοβόλα κλπ.) έχειρίζοντο άξιωματικοΐ του Ελληνικού Στρατού προσχωρήσαντες εις τον κομμουνισμόν, κεκτημένοι μεγάλην πείραν από τούς πολέμους και τάς άνταρτικάς επιχειρήσεις των βουνών και χρησιμεύοντες συγχρόνως προς εκ παίδευσιν επαρκούς αριθμού χειριστών.

Πλήν όλίγων, τυχόντων πρακτικής άσκήσεως εις τα βουνά, τάς έπαρχίας και εις αυτήν την πρωτεύουσαν κατά τάς έπιχειρήσεις εναντίον των εαμοελασιτών, οι αξιωματικοί και οπλίται της Χωροφυλακής δεν είχον λάβει ειδικήν εκ παίδευσιν προς χειρισμόν των νέων τεχνικών όπλων. Ό διοικητής του Συντάγματος Σαμουήλ, μέσω του ύποδιοικητού άντισυνταγματάρχου Σοφρά, έπιχειρήσαντος διά μοτοσυκλέττας, περί το μεσονύκτιον της 4ης Δεκεμβρίου έπικίνδυνον μέτάβασιν εις το Άρχηγεΐον Χωροφυλακής, έπέστησε σοβαρώς την προσοχήν της Στρατιωτικής Διοικήσεως έπί της έπειγούσης αποστολής πεπειραμένων εκπαιδευτών και χειριστών. Και πράγματι, την πρωίαν της 5ης Δεκεμβρίου, κατόπιν διαταγής της Στρατιωτικής Διοικήσεως ’Αθηνών, κατέφθασαν εις το Σύνταγμα Μακρυγιάννη δύο ανθυπολοχαγοί Πεζικού, τρεις ανθυπολοχαγοί και δύο άνθυπασπισταί Πυροβολικού, εις ανθυπολοχαγός και εις ανθυπασπιστής Πεζικού, τέσσαρες λοχίαι Πυροβολικού και εις εθελοντής στρατιώτης όλμιστής. Πάντες αυτοί, εύθύς ως είσήλθον εις το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, έπεδόθησαν εις την τοποθέτησιν και την προετοιμασίαν χειρισμού των μηχανικών όπλων, ως και εις την εκ παίδευσιν μεγαλυτέρου άριθμού χειριστών. Ταϋτα ύπενθυμίζομεν ότι έγένοντο κατά την διάρκειαν της 5ης Δεκεμβρίου, προτεραίαν της επιθέσεως. Επαναλαμβάνομεν δε έπί τή εύκαιρία αύτή, εκεϊνο το όποιον έτονίσαμε προηγουμένως προκειμένου και περί της Σχολής Χωροφυλακής. Κατά μείζονα λόγον, άν οι έλασΐται, αντί να σπαταλήσουν τάς δυνάμεις των και τον χρόνον των εις επιθέσεις έναντίον διεσκορπισμένων άνά τάς ’Αθήνας φυλασσόμενων σημείων, ερριπτον το βάρος της δυνάμεώς των κατά του συγκροτήματος Μακρυγιάννη, εύθύς μετά την στάσιν της 3ης Δεκεμβρίου ή έστω την πρωίαν της 4ης Δεκεμβρίου, ότε δεν είχον άκόμη σταλή τεχνικά όπλα και χειρισταί, πιθανόν να ήτο άλλη ή εκ βασις του άγώνος.

Ή έντός του περιβόλου του Συντάγματος μόνιμος παρουσία ένός τεθωρακισμένου αύτοκινήτου, είχε κινήσει τον ένθουσιασμόν και τονώσει το ήθικόν των ανδρών. Ώς δύναμις του τεθωρακισμένου ώρίσθησαν ο άριστος πυροβολητής και γενναίος στρατιώτης ύπολοχαγός του Πυροβολικού Νικ. Λιαράκος ως διοικητής, ο ανθυπασπιστής Πυροβολικού Παν. Στασινόπουλος ως βοηθός, ο ανθυπασπιστής Χωροφυλακής Χαρ. Καϊμάκης ως οδηγός, ο λοχίας Πυροβολικού Στ, Γεωργόπουλος ως πυροβολητής και ο χωροφύλαξ Φιλ. Μιχαλόπουλος ως βοηθός όδηγού. Το τεθωρακισμένου έφερε τρία βαρέα πυροβόλα και 2.750 φυσίγγια. οι 100 αξιωματικοί και άνθυπασπισταί και 429 οπλίται του Συντάγματος διέθετον 265 τυφεκ ια ’Ιταλίας, 24 τυφεκ ια Μάνλιχερ, 10,500 φυσίγγια τυφεκίων ’Ιταλίας και 700 φυσίγγια τυφεκίων Μάνλιχερ. οι προσελθόντες αξιωματικοί του Στρατεύματος και οι εκ παιδευθέντες της Χωροφυλακής έχειρίζοντο 3 άτομικούς όλμους με βλήματα όλμων 20” και προωθητικά φυσίγγια των 15 , 11 αυτόματα Στέν με 150 φυσίγγια δι’ εκ αστον, 8ν πολυβόλου Μπρέντα με 600 φυσίγγια και δύο πυροβόλα των 37  μετά 400 βλημάτων. Αυτά ήσαν τα μέσα άμόνης του Συντάγματος Μακρυγιάννη, μέσα πενιχρά έν συγκρίσει προς τα εις την διάθεσιν των ελασιτώ, οι όποιοι άπεκάλουν έμπαικτικώς το όχυρόν αύτό  φράχτην πού θα σαρωθή σέ λίγη ώρα γιά το πέρασμα προς το Σύνταγμα .

Την πρωίαν της 5ης Δεκεμβρίου έπεσκέφθη το Σύνταγμα ο ’Αρχηγός Χωροφυλακής Παπαργύρης, όστις έπεθεώρησε τούς άξιωματικούς και όπλίτας ύπερασπιστάς, προς τούς όποιους ώμίλησε περί της σημασίας του άγώνός των, εκ  της εκ βάσεως του όποιου έξηρτότο αύτή ή σωτηρία του Έθνους.

—  Αν, τούς είπε, περάσουν από του Μακρυγιάννη προς το Σύνταγμα, το παν έχάθη. Από την άμυνάν σας έξαρτάται ή σωτηρία της Ελλάδος .

— Δέν θα περάσουν!  άνεκραξαν, ως μία φωνή, πάντες οι άξιωματικοΐ και οπλίται. Και από της στιγμής εκ είνης ή φράσις  δεν θα περάσουν  κατέστη καθ’ όλην την διάρκειαν του άγώνος το σύνθημα της άμύνης και το σύμβολου της θυσίας.

ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΝ ΣΧΕΔΙΟΝ ΑΜΥΝΗΣ

’Ακολούθως, όπό του διοικητού, του υποδιοικητου και των ταγματαρχών, διοικητών των Ταγμάτων, Μπατσαλια, Συμιναλάκη και Καρύτσα, συνετάγη το οριστικόν σχέδιον άμύνης, ύποστάυ μερικός τροποποιήσεις και προσθήκας φυλακίων το απόγευμα, οτε κατέφθασεν εις το Σύνταγμα ο άντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος. Ό μεγαλύτερος κίνδυνος προήρχετο εκ  του γεγονότος ότι οι κομμουνισταί, κατά την συνήθη μέθοδόν των, θα έχρησιμοποίουν χειροβομβίδας και δέσμας δυναμίτιδος προς άνατίναξιν των μανδροτοίχων και θα έξεσφενδόνιζον δοχεία φλεγομένης βενζίνης προς εμπρησμόν των κτιρίων. Επομένως, έπρεπε να ληφθή πρόνοια, όπως μη δυνηθοΰν να προσεγγίσουν, διά δημιουργίας έξωτερικών φυλακίων άμύνης. ’Επίσης, εκ  των πέριξ των στρατώνων πολυκατοικιών, από των ταρατσών, των παραθύρων και των έξωστών θα ήδύναντο να βάλλουν κατά των κινούμενων έντός του προαυλίου και να εκσφενδονίζουν χειροβομβίδας και εύφλεκτους ϋλας κατά των κτιρίων, αντί πάσης δε θυσίας δεν έπρεπε να περιέλθουν όπό την κατοχήν των. Επομένως, εκ τος της άμυντικής διατάξεως του εσωτερικού, ένθα το Διοικητήριον και οι στρατώνες, προς κατά μέτωπον άπόκρουσιν έπιθέσεων, έπεβάλλετο ή κατοχή των λόγω του ύψους των και της έγγυτάτης άποστάσεως δεσποζουσών του έσωτερικοΰ οικιών και ή εις ώρισμένα επίκαιρα σημεία τούτων τοποθέτησις μονίμων φυλακίων άμύνης.

Κατά το έφαρμοσθέν σχέδιον άμύνης του έσωτερικοΰ, ή έξ 25 άξιωματικών και 200 οπλιτών μετά τυφεκίων, χειροβομβίδων, 11 αυτομάτων και 4 όλμίσκων δύναμις διηρέθη εις ουλαμούς όποδιαιρεθέντας εις διμοιρίας και φυλάκια, μετά συγκεκριμένης άποστολής σταθερός άντιστάσεως και καθορισθέντα σημεία άνευ μετακινήσεως άλλά με υπηρεσίας έπαφών. ‘Η έφεδρεία είχε τοποθετηθή εις τα δυτικά ύπόγεια του Διοικητηρίου, θα ήτο δε ή μόνη δύναμις ή οποία, έν συνεχεΐ έπαγρυπνήσει-, θα εκ ινεϊτο προς οίανδήποτε κατεύθυνσιν, όπου θα παρίστατο άνάγκη και όταν θα έλάμβανε διαταγήν, Ή ύπόλοιπος δύναμις θα παρέμενεν έν έπιφυλακή εις τα ύπόγεια ή έπί του δευτέρου όρόφου του Διοικητηρίου. ’Ασκήσεις ήμέρας και νυκτός δι’ όπλοπολυβόλων και όλμίσκων θα διεξήγοντο συνεχώς, μέχρι της ένάρξεως των έπιχειρήσεων. Συνεστήθησαν σταθμοί διαβιβάσεων Διοικήσεως και Ύποδιοικήσεως Λόχων, Διοικήσεων έσωτερικής και έξωτερικής ζώνης και Διοικήσεως έφεδρείας. Τα φυλάκια έσωτερικής και έξωτερικής ζώνης θα έπεκοινώνουν μετά των σταθμών Διοικήσεως και μεταξύ των    ένώ ή επικοινωνία του Συντάγματος μετά Αρχηγείου και της Στρατιωτικής Διοικήσεως θα έγίνετο διά τηλεφώνου ή άγγελιαφόρων. Έφ’ όσον δεν θα ήτο δυνατόν τούτο, θα έγίνετο χρήσις φωτοβολίδων, συμφώνως με κώδικα σημάτων. ’Επίσης, κατά το δυνατόν θα έχρησιμοποιεΐτο δι’ επικοινωνίας το τεθωρακισμένον αΰτοκίνητον. Εις την ταράτσαν του Διοικητηρίου θα έλειτούργει παρατηρητήριον δυνάμενον να λάβη ή να μεταδώση φωτεινά σήματα.

Σοβαρόν πρόβλημα ήτο ή επισκευή των όπλων, τα όποια λόγω της συνεχούς χρήσεως υφίσταντο βλάβας, συνεπείμ των οποίων ήχρηστεύοντο. Εις πολλά αλλα κέντρα άντίστάσεως ή άχρήστευσις των όπλων, εκ  της πολλής χρήσεως, άπετέλεσε μίαν των κυριωτέρων αιτιών δυσμενούς εκ βάσεως του αγώνας ή συμπτύξεως των Υπερασπιστών. Ό κίνδυνος αυτός είχε προβλεφθή εις το Σύνταγμα Μακρυγιάννη. Εις το ύπόγειον του Διοικητηρίου εΐχεν έγκατασταθή ο είδικός τεχνίτης δι’ επιδιορθώσεις όπλων—λοχίας—ο όποιος, βοηθούμενος και υπό δύο χωροφυλάκων, έπεσκεύαζε μετά μεγάλης ταχύτητος τα ύφιστάμενα βλάβας όπλα.

Πρωταρχικήν σημασίαν είχεν επίσης ή σύστασις υγειονομικής Υπηρεσίας, προς έπίδεσιν πληγών των τραυματιζομένων. Εις τα φυλάκια έξωτερικής ζώνης θα έτοποθετεϊτο νοσοκόμος με το άπαραίτητον έπιδεσμικόν όλικόν. Εις ασφαλές σημεΐον του κτιρίου, το άναρρωτήριον του στρατώνος, συνεστήθη σταθμός έπιδέσεως πληγών, έτέθη δε έπί κεφαλής τούτου ο εθελοντικώς προσελθών στρατιωτικός ίατρός Ν. Κουτσογιαννόπουλος. Έναποθηκεύθη εκ εϊ και αρκετόν υγειονομικόν υλικόν. Ή μεταφορά των τραυματιών θα έγίνετο διά των Υπαρχόντων 4 φορείων, έφ’ όσον δε θα έπέτρεπον τούτο αί έπιχειρήσεις, τα αύτοκίνητα του Συντάγματος θα μετέφερον τούς τραυματίας εις νοσοκομεία.

Καθωρίσθησαν επίσης και αί θέσεις μάχης εκ άστου μαχητού, κατά τρόπον ώστε εκ αστος τούτων να βάλλη από τυφεκίστραν, προστατευόμενος από τα πυρά του εχθρού έξ όλων των κατευθύνσεων. Τα παράθυρα των κτιρίων εκ λείσθησαν διά σάκκων χώματος, άλλ’ ένδιαμέσως τούτων παρέμεινανόπαϊ προς χρησιμοποίησίν των έν εΐδει τυφεκίστρων. οι διοικηταί και οι εκ  των προτέρων όρισθέντες διά την περίπτωσιν φόνου ή τραυματισμού άντικαταστάται τούτων εις τούς τομείς, τα φυλάκια και τα έφεδρικά τμήματα, ώφειλον να μελετήσουν καλώς την όλην διάταξιν της άμύνης και να είναι άπολύτως ενημερωμένοι έπί των σχεδίων και των δεόντων γενέσθαι εις εκ άστην περίπτωσιν.

Αλλά, ως εΐπομεν, βασικήν σημασίαν διά την εκ βασιν του άγώνος εΐχον τα έξωτερικά φυλάκια άμύνης, τα όποια έγκαθιδρυμένα εις γύρωθεν πολυκατοικίας, θα εκ ράτουν μακράν τούς έλασίτας και θα έπροστάτευον το κτιριακόν συγκρότημα από τάς εκ  του σύνεγγυς έπιθέσεις, ίδίως τάς ανατινάξεις, προς δημιουργίαν εις τούς μανδροτοίχους ρηγμάτων, μέσω των όποιων θα είσώρμων οι έλασΐται εις το έσωτερικόν. Λίαν έπικίνδυνος ήτο ίδίως ή βόρεια πλευρά, από λεωφόρου Διονυσίου ’Αρεοπαγίτου προς όδόν Χατζηχρήστου και Κουκάκι, όπου το έδαφος είναι λίαν κατωφερές, αί δε ταράτσαι των πολυκατοικιών δεσπόζουν όλοκλήρου της περιοχής από Κουκάκι προς Μακρυγιάννη και μέχρι των άρχών της λεωφόρου Συγγροϋ. Το δε χειρότερον ήτο, ότι το όπίσθιον μέρος των οικιών των όδών Μητσαίων και Χατζηχρήστου έφάπτεται του μανδροτοίχου του Στρατώνος. Οϋτως, ο έχθρός, καθιστάμενος κάτοχος των πολυκατοικιών αυτών, από των ταρατσών των δι’ άνοιγομένων όπών εις την όπισθίαν πλευράν των θα έβαλλεν άνέτως εις το έσωτερικόν παρεμποδίζων πάσαν κίνησιν, θα έξεσφενδόνιζε χειροβομβίδας και εύφλεκτους ίίλας και θα διηυκόλυνε την προσέγγισιν των δυναμιτιστών εις τον μανδρότοιχον. Ώς εκ  τούτων έπεβάλλετο ή αντί πάσης θυσίας έγκατάστασις έξωτερικών φυλακίων και πρό των έγγιζουσών οικιών, προς συγκράτησιν του έχθροΰ εις άπόστασιν και άπώθησίν του πέραν του μανδροτοίχου κατά τάς ώρας των επιθέσεων.

Ούτως, ίδρύθησαν επτά έξωτερικά φυλάκια, άποτελέσαντα την πρώτην ζώνην άμύνης ή όποια έτέθη υπό την διοίκησιν του ταγματάρχου Ν. Συμινελάκη. Ή δεύτερα ζώνη της έσωτερικής άμύνης του μανθροτοίχου και ή τρίτη της κεντρικής άμύνης έτέθησαν υπό την διοίκησιν του ταγματάρχου Άργ. Μπατσαλιά, διορισθέντος συγχρόνως άρχηγοΰ της έφεδρείας.

Τα 7 έξωτερικά φυλάκια ήσαν τα άκόλουθα: το 1ον έπί της ταράτσας της πολυκατοικίας της κειμένης έπί της διασταυρώσεως των όδών Βύρωνος και Διονυσίου ’Αρεοπαγίτου. Το 2ον, απέναντι του προηγουμένου, εις την ταράτσαν της οικίας όπου το φαρμακεΐον Πατεράκη. Διά την άμυναν των δύο τούτων φυλακίων διετέθησαν 22 χωροφύλακες διαθέτοντες, εκ τος του όπλου των, ένα όλμον με 30 βλήματα και έν όπλοπολυβόλον Μπρέντα. Διοικητής ώρίσθη ο μοίραρχος Α. Βερναδέσκης, με βοηθούς τούς ανθυπομοιράρχους Γ. Κοντολέφαν και Γ. Τσιτούρην και τον άνθυπασπιστήν του Πεζικοΰ Πανάγον. Το Ιον φυλάκιον είχε το πλεονεκ τημα ότι διέθετε τηλέφωνον της πολυκατοικίας, μέσω του όποιου και το Σύνταγμα, όταν ήχρηστεύθησαν τα ίδικά του τηλέφωνα, έπεκοινώνει μετά του ’Αγγλικού Στρατηγείου και της Στρατιωτικής Διοικήσεως. Το 3ον φυλάκιον έγκατεστάθη εις την μεγάλην ταράτσαν της πολυκατοικίας Πολυμεροπούλου, από της όποιας έλέγχεται εύρυτάτη περιοχή, από των παλαιών Σφαγείων μέχρι των φυλακών Βουλιαγμένης και από της λεωφόρου Συγγροΰ μέχρις Άρδηττοΰ. Εις το φυλάκιον τοΰτο διετέθησαν 18 χωροφύλακες μεθ’ ένός όλμου. Την διοίκησιν τούτου άνέλαβεν ο μοίραρχος Π. Μαλτέζος, με βοηθούς τον άνθυπομοίραρχον Σ. Καλατζήν και τούς άνθυπασπιστάς Σ. Κακκαβαν και Φ. Σακελλάρην,του τελευταίου τούτου διακριθέντος ως άρίστου σκοπευτοΰ, ο όποιος με το πολυβόλον το όποιον έχειρίζετο έπροξένησε μεγάλην φθοράν εις τούς επιτιθεμένους έλασίτας. Ενθεν και ένθεν του φυλακίου της πολυκατοικίας Πολυμεροπούλου, είχον συστηθή δύο ύποφυλάκια το εν, υπό τον ένωμοτάρχην Νάσκον μετά πέντε ανδρών, έπροστάτευε την όδόν Διονυσίου Αρεοπαγίτου προς την κατεύθυνσιν της Άκροπόλεως, το δεύτερον, υπό τον ανθυπομοίραρχον Σ. Καλατζήν, έπώπτευε προς την πύλην Άδριανού. Το 4ον φυλάκιον έγκατεστάθη εις την δυτικήν πλευράν’ των Στρατώνων, εις το μέσον περίπου της όδοΰ Μητσαίων, με διοικητήν τον άνθυπασπιστήν Γ. Χατζάκην και πέντε χωροφύλακας.

Διά την παρεμπόδισιν των κομμουνιστών να προσεγγίσουν το συγκρότημα των Στρατώνων από των οδών Χατζηχρήστού και Μακρυγιάννη, παρίστατο αναπόδραστος ανάγκη όπως εγκατασταθούν φυλάκια και από των πλευρών εκ είνων (νοτιάς και νοτιοανατολικής), αί όποΐαι ήσαν και αί πλέον επικίνδυνοι, διότι εκ εΐθεν διηνοίγοντο ευρύτατοι χώροι έπιθέσεως πολυαρίθμων έλασιτικών στιφών από της λεωφόρου διά των όδών Βεΐκου και Φαλήρου. ’Αλλά το κακόν ήτο ότι τα φυλάκια άΰτά, διά να εκπληρώσουν την αποστολήν της άμύνης, έπρεπε να τοποθετηθούν εις άπομεμακρυσμένους από του περιβόλου χώρους, όπου θα ήσαν άπομεμονωμένα και εκτός πάσης επαφής μετά του κεντρικού κτιρίου. Ήδη πρό της ένάρξεως των επιχειρήσεων άπεκλήθησαν  φυλάκια θανάτου , διότι οι εις αύτά τοποθετούμενοι μαχηταί ώφειλον να υπολογίζουν μόνον εις τάς ιδίας των δυνάμεις, χωρίς δυνατότητα λήψεως ένισχύσεων ή συμπτύξεως.

Οϋτω, το 5ον και το 6ον φυλάκια, έγκατεστάθησαν εις ταράτσας συνεχομένων οικημάτων της οδού Χατζηχρήστού προς την διασταύρωσιν της όδού Μητσαίων. Άπό της παραμονής της έπιθέσεως συνεπτύχθησαν εις έν φυλάκιον, προς ϊσχυροτέραν αμυντικήν συγκρότησιν. Την διοίκησιν των συμπτυχθέντων άνέλαβεν ο μοίραρχος Κοντάκος, με βοηθούς τον ανθυπομοίραρχον Φαρρόν και τούς άνθυπασπιστάς Παπασπυρόπουλον και Στρογγύλην και με δύναμιν 16 ανδρών, εφοδιασμένων, εκ τος των όπλων, μετ’ επαρκών φυσιγγίων, δι! ένός αυτομάτου Στέν και χειροβομβίδων. Πάντως, το φυλάκιον αυτό παρουσίαζε σοβαρόν μειονεκ τημα. οι άνδρες του ώφειλον να εύρίσκωνται έν συνεχή έπαγρυπνήσει προς τάς ταράτσας των γειτονικών οικιών, αί όποΐαι ήσαν περίπου ισοϋψείς και αν κατελαμβάνοντο υπό των ελασιτώ, θα έξωντοΰντο διά χειροβομβίδων.

Το 7ον φυλάκιον, τοποθετημένον από της άλλης πλευράς, εις την διασταύρωσιν των όδών Χατζήχρήστου και Μακρυγιάννη (πολυκατοικία Τουλούπα), ήτο το πλέον άπομεμακρυσμένον, τελείως άπομεμονωμένον και ακρως επικίνδυνον. Ήδη, από της πρωίας της 5ης Δεκεμβρίου, όμάς ελασιτών προσεπάθησε να καταλάβη την δεσπόζουσαν στράτηγικώς θέσιν αυτήν, άλλα περίπολος εκ  χωροφυλάκων έσπευσε να τούς άπωθήση και ώχυρώθη εις την είσοδον της πολυκατοικίας, έως ότου, περί την μεσημβρίαν, έγκατεστάθη επί της ταράτσας το 7ον φυλάκιον. Τούτο έτέθη υπό την διοίκησιν του μοιράρχου Κ. Παπακώστα, με βοηθούς τον άνθυπασπιστήν Στ. Βισβίκην και τον ένωμοτάρχην Α. Ζαμπόν μετά δυνάμεως 16 χωροφυλάκων έφωδιασμένων και δΤ ένός οπλοπολυβόλου. Ή υπηρεσία εις το φυλάκιον τούτο  του θανάτου  δεν ήτο ύποχρεωτική, αλλά πάντες οι όρισθέντες άνδρες  έδέχθησαν προθύμως να μεταβοΰν και μεταβαίνοντες άπεχαιρέτησαν μετά συγκινήσεως τούς συναδέλφους των, έν πλήρει έπιγνώσει του γεγονότος ότι εκεί, οπού τούς εκ άλει το ύπέρτατον προς την πατρίδα καθήκον, τούς άνέμενε σχεδόν βέβαιος θάνατος, Την εσπέραν μάλιστα της 5ης Δεκεμβρίου, ή σύζυγος του μοιράρχου Παπακώστα διεκινδύνευσε μετάβασιν εις το φυλάκιον, διά να δώση εις τον σύζυγόν της τον αποχαιρετιστήριον άσπασμόν.

Ώς έγράφη ανωτέρω, κατά το σχέδιον άμύνης, ή διεξαγωγή των έπιχειρήσεων περιελάμβανε τρεις ζώνας. Πρώτη ζώνη ήτο ή των έξωτερικών φυλακίων, περί της όποιας εγένετο ανωτέρω λεπτομερής περιγραφή. Δευτέρα, ή της έσωτερικής άμύνης, περιελάμβανε τούς ακολούθους τομείς.

Τομεύς πρώτος: Διοικητής ταγματάρχης Χωροφυλακής Κωνστ. Καρύτσας, έχων υπό τάς διαταγάς του τα κάτωθι φυλάκια: α. Φυλάκιον θέσεως γραφείου διαχειρίσεως χρηματικού, υπό τον μοίραρχον Διον. Δημακόπουλον, με βοηθόν τον άνθυπασπιστήν Π, Βορίλαν, β. Φυλάκιον θέσεως γραφείου διαχειρίσεως υλικού υπό τον ανθυπομοίραρχον Έμμ. Χαριτάκην, με βοηθόν τον άνθυπασπιστήν Σ. Φιλοσοφόπουλον, γ. Φυλάκιον θέσεως κεντρικής πύλης, υπό τον μοίραρχον Κ. Μπινιάρην, με βοηθούς τον μοίραρχον Παν. Καράγιωργαν, τούς ανθυπομοιράρχους Κ. Κίτσον και ’At). Κρινήν και. Τον άνθυπασπιστήν Ν. Κολοβόν, δ. Φυλάκιον θέσεως καφενείου, συνεργείων ραπτών και θαλάμου αξιωματικών, υπό τον μοίραρχον Σπ. Τασσόπουλον, με βοηθούς τούς ανθυπομοιράρχους Φρ. Μηλαϊον, Παν. Μούκαν και Π. Παπαδόπουλον και τούς άνθυπασπιστάς Ν. Καλατζήν, Δ. Τσώνον και Σ. Μπουφίδην και ε. Φυλάκιον θέσεως υπογείου, έναντι κυρίας πύλης, υπό τον υπομοίραρχον Στ. Άνευλαβήν, με βοηθόν τον ανθυπομοίραρχον Κ. Παππαν.

Τομεύς δεύτερος: Διοικητής Ταγματάρχης Θ, Κουτσούπης, έχων υπό τάς διαταγάς του τα κάτωθι φυλάκια: α. Φυλάκιον θέσεως πειθαρχείου και πρατηρίου τροφίμων, υπό τον ανθυπομοίραρχον Κωνστ, Παπακωνσταντίνου, β. Φυλάκιον θέσεως 8ου θαλάμου, υπό τον άνθυπομοίραρχον Κ. Μεντάκην, γ. Φυλάκιον θέσεώς νέου εστιατορίου υπό τον άνθυπασπιστήν Ί. Ξιφαρ&ν και έν συνεχεία τον μοίραρχον Δ. Κοντάκον, δ. Φυλάκιον θέσεως εστιατορίου οπλιτών, υπό τον ανθυπομοίραρχον Σ. Γεωργακόπουλον, με βοηθόν τον άνθυπασπιστήν Ί. Τσίγγρην.

Τομεύς τρίτος: Διοικητής Κωνστ. Κολλατος, εχων υπό τάς διαταγάς του τα κάτωθι φυλάκια : α. Φυλάκιον θέσεως λέσχης αξιωματικών, υπό τον ανθυπομοίραρχον Κ. Θεοφίλου, με βοηθούς τούς άνθυπασπιστάς Μ. Άργυράκην και Φ. Μαλαπέτσαν, β. Φυλάκιον θέσεως μαγειρείου, όπό τον ανθυπομοίραρχον Εύθ. Τριανταιρύλλου, με βοηθόν τον άνθυπασπιστήν Ίω. Παπαζαφειρόπουλον, γ. Φυλάκιον θέσεως έξόδου έπί της όδοΰ Διονυσίου Αρεοπαγίτου, υπό τούς άνθυπασπιστάς Ά. Μερτζάνην, Ά. Παπαχαραλάμπους και Εύστ. Πιτσινίγκον.

Ή τρίτη ζώνη Άμύνης περιελάμβανε το Διοικητήριον και άπετελεϊτο από τούς ακολούθους τομείς μετά των φυλακίων των.

Τομεύς τέταρτος: Διοικητής Ταγματάρχης Π. Ποντήρης, εχων υπό τάς διαταγάς του τα ακόλουθα φυλάκια : α. Φυλάκιον θέσεως γραφείου προσωπικού, υπό τον μοίραρχον Γ. Παπαδάκην, με βοηθόν τον άνθυπομοίραρχον Γ. Καραστάθην, β. Φυλάκιον θέσεως 1ου θαλάμου 1ου Λόχου, υπό τον Μοίραρχον Γ. Δημακόπουλον με βοηθόν τον άνθυπασπιστήν Δ. Κουντούρην, γ. Φυλάκιον θέσεως 2ου Λόχου, υπό τον μοίραρχον Λυκ. Καραβίτην, με βοηθούς τούς άνθυπασπιστάς Θεοχ. Βασιλάκην και Άρ. Θεοδώρου, δ. Φυλάκιον θέσεως 4ου Λόχου, υπό τον άνθυπομοίραρχον Ί. Τόλην, με βοηθόν τον άνθυπασπιστήν Γ. Μητρόπουλον και ε. Φυλάκιον θέσεως Πύλης της Εκκλησίας, υπό τον άνθυπομοίραρχον Ήρ. Στρατήν.

Τομεύς πέμπτος: Διοικητής ταγματάρχης Χωροφυλακής Όδ. Τριανταφύλλου, εχων υπό τάς διαταγάς του τα φυλάκια : α. Φυλάκιον θέσεως άποθήκης ύλικού αυτοκινήτων, υπό τούς άνθυπασπιστάς X. Σιτοκωνσταντίνου και Ά. Φραγκογιάννην και β. Φυλάκιον θέσεως πειθαρχείων και κρατητηρίων υπό τον άνθυπασπιστήν Σταμ. Μπαθρέλλον.

Εις την ταράτσαν του Διοικητηρίου, όπου και το γενικόν παρατηρητήριον, εΐχεν έγκατασταθή άνεξάρτητον φυλάκιον υπό τον μοίραρχον Ήλ. Παπαδόδημαν. Ώς παρατηρητήριον έχρησιμοποιήθη και ο έξώστης του άναρρωτηρίου εις τον β’ όροφον υπό τον μοίραρχον Χρ. Μπουρμπόπουλον.

Έν  τω συνόλω, ή δύναμις άμύνης του Συντάγματος άπετελεϊτο από ένα συνταγματάρχην Χωροφυλακής (διοικητής), ένα άντισυνταγματάρχην Χωροφυλακής (ύποδιοικητής), ένα άντισυνταγματάρχην Πεζικού (διοικητής άμύνης), δεκ α ταγματάρχας Χωροφυλακής, εικοσιέξ μοιράρχους, τρεις υπομοιράρχους, ένα ύπολοχαγόν Πυροβολικού, είκοσιπέντε ανθυπομοιράρχους, πέντε άνθυπολοχαγοΰς Πυροβολικού, εΐκοσιδύο άνθυπασπιστάς Χωροφυλακής, πέντε άνθυπασπιστάς διαφόρων Όπλων και τετρακοσίους είκοσι όπλίτας Χωροφυλακής, εκ  των οποίων έβδομήκοντα τρεις ήσαν ένωμοτάρχαι και εκ ατόνπεντήκοντα ύπενωμοτάρχαι. Τα ονόματα πάντων θα παρατεθούν έν συνεχεία του παρόντος κεφαλαίου.

ΑΙ ΠΡΩΤΑΙ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΛΗΨΙΣ ΦΥΛΑΚΙΩΝ

Από της πρωίας της 5ης Δεκεμβρίου, το εφεδρικόν ΕΑΜ με τα γυναικόπαιδα, συνωστίζονται εις τάς γύρωθεν παρόδους, όπόθεν αντηχούν οι άλαλαγμοί των δίκην βρυχηθμών θηρίων. Εκατοντάδες χωνιά έχουν τεθή εις ένέργειαν καλοΰντα τον λαόν εις συναγερμόν, διότι επίκειται ή έξολόθρευσις των εχθρών του λαού και των προδοτών, οι όποιοι  τρέμοντες διά την τιμωρίαν ή οποία τούς άνέμενε, εΐχον κλεισθή εις το κτίριον των Στρατώνων Μακρυγιάννη .  Οσον έπλησίαζεν ή μεσημβρία, όμάδες ενόπλων ελασιτών ένεφανίζοντο εις τάς περί τον περίβολον οδούς, κατασκοπεύουσαι τα άμυντικά μέτρα. Πολλαί έξ αυτών συνωδεύοντο από γυναίκας και παιδία με χωνιά, πού εκ άλουν τούς ύπερασπιστάς να παραδοθοΰν, όσον ύπήρχεν άκόμη καιρός, διά να σώσουν την ζωήν των, άλλως θα έπερνώντο όλοι από τάς μαχαίρας, τάς όποιας μάλιστα πολλοί και πολλαί εκ ράδαινον έπιδεικτικώς. Αξιωματικοί και οπλίται, συμφώνως προς τάς διαταγάς τάς οποίας είχον λάβει, παρέμενον ακίνητοι εις τάς θέσεις των μη άπαντώντες εις τάς ύβρεις και προκλήσεις.

Άπό των πρώτων άπογευματινών ωρών, τα παρατηρητήρια του Συντάγματος διεπίστωσαν όμαδικάς κινήσεις μεγάλων έλασιτικών δυνάμεων από του Σταδίου, του Άρδηττού και των εκ εΐθεν περιοχών, προς την λεωφόρον Συγγροΰ, έν φ πολεμικόν ΰλικόν μετεφέρετο προς τάς συνοικίας Μακρυγιάννη, Γαργαρέτας και τούς περί το θέατρον Διονύσου χώρους. Ητα πλέον προφανές ότι το Σύνταγμα περιεσφίγγετο πανταχόθεν και έπλησίαζεν ή ώρα της έπιθέσεως. Ό διοικητής συνταγματάρχης Σαμουήλ, καλέσας τούς αξιωματικούς, τούς άπηύθυνε, με παλλομένην εκ  συγκινήσεως φωνήν, τα κατωτέρω απλά, άλλα συγκλονιστικά εις την άπλότητα της εκ ωράσεως του πατριωτικού παλμού των, λόγια.

— Παιδιά μου, σήμερον ή αϋριον θα άντιμετωπίσωμεν πολυάριθμον, έπικίνδυνον και καλά έξωπλισμένον έχθρόν, φανατικόν εις την εγκληματικήν του ιδεολογίαν. Πρέπει να άγωνισθώμεν όλοι μας, με την ιδίαν αποφασιστικότητα και την ιδίαν πίστιν πού έπέδειξε πάντοτε το Σώμα της Χωροφυλακής, από τα παληά χρόνια μέχρι σήμερον. Πιθανόν να ύποχρεωθοΰμε να άμυνθώμεν μέχρις έσχάτων, και πιθανόν να χρησιμοποιήσωμεν και την λόγχην, ακόμη και να Ελθώμεν σώμα προς σώμα με τούς κομμουνιστής, Ή θυσία διά την Πατρίδα πρέπει να μας έμπνέη και το ύπέρτατον χρέος προς την τιμήν των οπλών μας, πρέπει να μας οΐστρηλατή. Καμμία ανθρώπινη δύναμις εις τον κόσμον δεν είναι δυνατόν να μας λυγίση και να μας ύποτάξη, όταν Εχωμεν μπροστά μας το παράδειγμα των Σουλιωτών και των Πολιορκημένών του Μεσολογγίου, πού ήναγκάσθησαν να τρέφονται και με φύλλα δένδρων άκόμη διά να μη παραδοθουν. Ή ‘Ελληνική Ιστορία είναι γεμάτη από δάκρυα και αίμα, ήρωισμούς και θυσίας. Γι’ αύτό συνεχίζει τον ένδοξον δρόμον της ή αθάνατη αυτή φυλή πόύ έλάτρευσε την ανδρείαν και έθεοποΐησε την παλληκαριά. Δέν θα λογαριάσουμε τον αριθμόν των αντιπάλων μας. Τον ’Οκτώβριόν του 1940, το ίδιο έπράξαμε. Ή ανδρειωμένη ψυχή της φυλής μας δεν έλογάριασε τα Εκατομμύρια των λογχών του εχθρού, γιατί ή παλληκαριά δεν μετριέται με τον πήχυν, ούτε ζυγίζεται. Δημιουργεί, εξυψώνει και Επιτυγχάνει θαύματα. Ό εχθρός δεν πρέπει να καταλάβη το οχυρόν μας.  ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ  αυτό θα είναι το σύνθημά μας, αύταί αί λέξεις πρέπει να σας εμπνέουν και να σάς καθοδηγούν)!.

— ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ  ανεκραξαν όλοι οι αξιωματικοί ως μία φωνή, και δοθέντος αμέσως του συνθήματος του συναγερμού έτρεξαν με ενθουσιασμόν και με την άπόφασιν πόσης θυσίας διά την νίκην, εις τάς θέσεις των, Έν ω δε έπήρχετο σκότος, ο διοικητής του Συντάγματος Σαμουήλ και ο διοικητής της άμύνης Κωστόπουλος, έτρεξαν προς τελευταίαν έπιθεώρησιν των έξωτερικών και εσωτερικών φυλακίων. Κατά την σκοτεινήν και παγεράν αυτήν δεκεμβριανήν νύκτα της 5ης Δεκεμβρίου, αξιωματικοί και οπλίται δεν εκ οιμώντο. Ήγρύπνουν εις τάς τεταγμένας θέσεις των με το όπλον εις τάς χεΐρας, άναμένοντες από στιγμής εις στιγμήν την έπΐθεσιν.

Περί την 5ην πρωινήν της 6ης Δεκεμβρίου, ο διοικητής της Εξωτερικής άμύνης ταγματάρχης Συμινελάκης έπεχείρησε την τελευταίαν έπιθεώρησιν των άνά τάς πολυκατοικίας φυλακίων, διά να ένθαρρύνη τούς φρουρούς και να δώση τάς τελευταίας έντολάς. Την 5.45′ άκριβώς, έν φ έπιστρέφων διήρχετο την κάτω πύλην, ήκούσθησαν 6 πυροβολισμοί διά περιστρόφου από οικίας παρακειμένης οδού, προφανώς άποτελοΰντες το σύνθημα της έπιθέσεως. Ευθύς αμέσως άντήχησαν οι κώδωνες των εκκλησιών των πέριξ συνοικιών, σαλπίσματα και αλαλαγμοί. Εντός όλίγων δευτερολέπτων, καταιγισμοί πυρών αύτομάτων όπλων και τυφεκίων, εκρήξεις χειροβομβίδων και όμαδικαί βολαί όλμων συνεκλόνισαν την ατμόσφαιραν. Ή γενική έπίθεσις των ελασιτών κατά του Συντάγματος Μακρυγιάννη εϊχεν αρχίσει. Εσωτερικά και εξωτερικά φυλάκια άμύνης άπήντησαν αμέσως με καταιγιστικόν πϋρ.

Το στρατηγεΐον των ελασιτών είχε πληροφορηθή την τοποθέτησιν φρουρών εις φυλάκια στρατηγικής θέσεως, εις τάς γύρωθεν πολυκατοικίας και είχε διατάξει να στραφή έν μέρει το βάρος της έπιθέσεως προς κατάληψιν των φυλακίων αότών, ούτως ώστε να έΐναι δυνατή ή προσέγγισις προς τον περίβολον του συγκροτήματος. Δύο Ελασιτικά συντάγματα έφώρμων μετά μανίας πανταχόθεν κατά του κτιρίου, έν φ ο εφεδρικός ΕΛΑΣ Παγκρατίου, Βύρωνος, Καισαριανής, Νέου Κόσμου, Καλλιθέας και άλλων γύρωθεν συνοικιών, έφώρμα μετά κραυγών λύσσης κατά των κατοικιών, όπου εύρίσκοντο τα φυλάκια. Τα επιτιθέμενα κατ’ αλλεπάλληλα κύματα και άλαλάζοντα στίφη των ελασιτώ, αί ΰστερικαϊ κραυγαί του όχλου, τα διασταυρούμενα πυρά των όπλων, οι εκ κωφαντικοί βόμβοι των όλμων, οι πλαταγισμοί των πολυβόλων, ο συνταρακτικός πάταγος των χειροβομβίδων και αί τρομεραί Εκρήξεις των εκτοξευομένων από τα έλασιτικά πυροβολεία των λόφων Φιλοπάππου και Άρδηττοϋ βομβών, έδημιούργουν φρικώδη ατμόσφαιραν πραγματικής κολάσεως. ’Αλλά, οι ύπερασπισταί του Συντάγματος και των έξωτερικών φυλακίων, παρέμενον απτόητοι εις τάς θέσεις των και όλαι αί επιθέσεις του Εχθρού συνετρίβοντο με μεγάλας απώλειας του.

Το έλασιτικόν έπιτελεΐον άντελήφθη ότι αί άπώλειαι θα ήσαν βαρύταται και το αποτέλεσμα άμφίβολον, αν δεν συνετρίβοντο τα Εξωτερικά φυλάκια, διότι τα στίφη των Επιτιθεμένων δεν ήδύναντο να φθάσουν κατά μεγάλας μάζας μέχρι του περιβόλου, λόγφ του καταιγιστικού πυρός των, και φθάνοντα έθερίζοντο, εύρισκόμενα έν  τω μέσω δύο πυρών. Διά τοΰτο διέταξεν, όπως το βάρος της προσπάθειας στραφή προς τα Εξωτερικά φυλάκια, τα όποια μέχρι της μεσημβρίας Επρεπε να καταληφθούν αντί πάσης θυσίας. Περί την 7ην πρωινήν ώραν, αί έλασιτικαΐ όρδαί περιστοιχιζόμεναι από ώρυόμενον όχλον του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, έξώρμησαν μετά μανίας κατά των οίκιών, εις τάς ταράτσας και τούς έξώστας των όποιων εΐχον έγκατασταθή φυλάκια ανδρών Χωροφυλακής. Μέ την συνήθη μέθοδον των κομμουνιστών, ή όποια κατά τάς ημέρας Εκείνας έφηρμόζετο εις όλα τα σημεία της ανταρσίας άνά την πρωτεύουσαν, έν φ διεξήγετο εκ  παρατάξεως αγών, προς παραβίασιν της κεντρικής πύλης εισόδου, άλλα στίφη ελασιτών εισέδυον παντοιοτρόπως εις συνεχόμενός οικίας και εκ εΐθεν, είτε από των Εξωστών και των ταρατσών, όπόθεν έξεσφενδονίζοντο χειροβομβίδες, είτε δι  άνατινάξεως τοιχωμάτων με δέσμας δυναμίτιδος, μέσω διανοιγομένων οπών, προσεπάθουν να φθάσουν μέχρι των φυλακίων. Ούτως, οι ύπερασπίζοντες ταΰτα ολίγοι άνδρες  της Χωροφυλακής έμάχοντο ως λέοντες, Υποχρεωμένοι να διεξάγουν πολυμέτωπον άγώνα, βάλλοντες προς τάς όδοϋς και τάς ταράτσας σχεδόν ακάλυπτοι, συγχρόνως δε άποκρούοντες είσορμήσεις από τάς όπάς και τάς εσωτερικός κλίμακας.

Άλλ’ ο κύριος όγκος των ελασιτών έστράφη προς το 7ον φυλάκιον, το όποιον ϊστατο ως κάρφος των οφθαλμών των, διότι έθέριζε τούς έξορμώντας από των οδών Χατζηχρήστου και Μακρυγιάννη και παρεκώλυε την προσέγγισίν των προς τα πλέον εύπαθή σημεία του περιβόλου.

Έφαίνετο δε και το πλέον εύάλωτον, διότι ήτο άπομεμονωμένον και δεν ήδύνατο να λάβη ενισχύσεις. Ή πολυκατοικία του φυλακίου περισφίγγεται πανταχόθεν, άλλ’ αϊ κατά συνεχή κύματα λυσσώδεις έπιθέσεις άποκρούονται με πολλάς άπωλείας διά τον εχθρόν. Οι ύπερασπισταί, παρά το όλιγάριθμόν των, άναγκάζονται να κατανεμηθοϋν εις τάς ταράτσας, τούς έξώστας και την έσωτερικήν κλίμακα, διά να αποκρούουν τάς πανταχόθεν θυελλώδεις προσβολάς και έφορμήσεις. Ώς εκ  θαύματος, οι δεκαοκτώ (αξιωματικοί και οπλίται) γενναίοι κρατοΰν τάς θέσεις των έπί τρεις ώρας, βαλλόμενοι πανταχόθεν με αύτόματα, όλμους και χειροβομβίδας και μαχόμενοι εκ  του συστάδην εναντίον είκοσαπλασίου άριθμοΰ έπιτιθεμένων. Είχε σπεύσει παρά το πλευράν των αόθορμήτως και ο ένοικος της πολυκατοικίας ταγματάρχης του Πεζικού Θ. Ντούνης, άναλαβών μετά δύο όπλιτών την άμυναν του α’ ορόφου.

Άλλ’ όσον παρήρχοντο αί ώραι, καθίστατο προφανές ότι ο άγών δεν ήτο δυνατόν να κρατήση έπί πολύ άκόμη. Δύο οπλίται, τραυματισθέντες σοβαρώς, έτέθησαν εκ τος μάχης. Τα πυρομαχικά έξηντλοϋντο και πολλά όπλα ήχρηστεύοντο εκ  της συνεχοΰς χρήσεως. Ό μοίραρχος Παπακώστας, διά σημάτων προς το άπέναντι εσωτερικόν φυλάκιον, έζήτησεν απεγνωσμένος την άποστολήν βοηθειών, συγχρόνως δε την έξοδον του άρματος μάχης προς χαλάρωσιν της πιέσεως του έχθροΰ. Απόπειρα αποστολής ένισχύσεων εις άνδρας και πυρομαχικά άπέτυχε, διότι πυκνόν και καταιγιστικόν πΰρ έσάρωνε τάς ένδιαμέσους όδούς Μακρυγιάννη και Χατζηχρήστου, άποκλεϊον οίανδήποτε προσέγγισίν. Άπέμενε το άρμα μάχης. Κατά δυστυχίαν τοϋτο είχεν έπισημανθή υπό του έχθροϋ, την τελευταίαν δε στιγμήν μία βόμβα είχεν επιφέρει βλάβας, αί όποΐαι θα ήδόναντο να έπιδιορθωθοϋν μόνον κατά την νύκτα.

Οϋτως, οι ύπερασπισταί του 7ου φυλακίου παρέμενον εις συνέχισιν ένός έπικοΰ, άλλ’ άπέλπιδος άγώνος, με μόνας τάς ίδιας των δυνάμεις, αί όποΐαι από στιγμής εις στιγμήν έξηντλοϋντο. Την ΙΟην πρωινήν έτραυματίσθησαν ο ταγματάρχης Ντούνης και ο μοίραρχος Παπακώστας, έν φ έμάχοντο άπεγνωσμένως εις την πρώτην γραμμήν. Ό ανθυπασπιστής Βισβίκης, άφ’ οδ πήδων από τάς ταράτσας και τάς έσωτερικάς αύλάς εις συνεχόμενός πολυκατοικίας, εις μάτην προσεπάθησε να έπιτύχη επικοινωνίαν μετά του Συντάγματος προς άποστολήν βοηθειών, ήρνήθη να κρυβή εις τάς πολυκατοικίας αύτάς όπου του προσεφέρετο καταφύγιον και έπέστρεψεν εις το φυλάκιον του, μολονότι εγνώριζεν ότι έπιστρέφει εις βέβαιον θάνατον.

Ηδη, ή ταράτσα του 7ου φυλακίου έβάλλετο πανταχόθεν και ο μοίραρχος Παπακώστας, αν και τραυματισμένος, έξηκολούθει να μάχεται, διέταξε δε τούς διασωθέντας να κατέλθουν εις τον β’ όροφον, όπόθεν θα συνέχιζον τον αγώνα από των παραθύρων, των εξωστών και των έσωτερικών κλιμάκων. Εις χωροφύλαξ παραμείνας έπί της ταράτσας διά να καλύψη την κάθοδον των άλλων, κατεπλακώθη από σωρόν ερειπίων. “Ηδη περιεσφίγγοντο πανταχόθεν και οόδεμία ύπήρχεν ελπίς σωτηρίας. Τα πορομαχικά εϊχον έξαντληθή σχεδόν καθ’ολοκληρίαν. Ή ίδέα μιας απεγνωσμένης διανοίξεως με την ξιφολόγχην εξόδου, διά να φθάσουν οι σωζόμενοι εις την έγγύτερον αυτών νοτίαν πύλην τοδ Συντάγματος από της όδοΰ Μακρυγιάννη, άπεδείχθη απραγματοποίητος, διότι ο προ της έξόδου εκ  της πολυκατοικίας χώρος (γωνίας Μακρυγιάννη Χατζηχρήστου) είχε κατακλυσθή από στίφη ελασιτών προσπαθούντων να παραβιάσουν την κεντρικήν θύραν. οι έλάχιστοι άπομένοντες εις το έσωτερικόν μαχηταί ερριπτον τα τελευταία φυσίγγιά των κατά των Ιφορμούντων, ο δε φόνος ένός έξ αυτών ηΰξησε την λύσσαν των άλλων.

Περί την μεσημβρίαν, διά χειροβομβίδων και δυναμίτιδος παρεβιάσθη ή έπί της όδού Χατζηχρήστου κεντρική θύρα και τα άλαλάζοντα στίφη των ελασιτών είσώρμησαν προς το έσωτερικόν. Παρά την κλίμακα διεξήχθη τότε δραματική πάλη σώματος προς σώμα, ανάλογος εκ είνης των τελευταίων Θερμοπυλομάχων. οι άπομένοντες μαχηταί του φυλακίου κατά το πλεϊστον τραυματισμένοι και αίμόφυρτοι, διεξήγον κρατεράν έπιθανάτιον πάλην, κτυπώντες με τάς ξιφολόγχας, τάς χεΐρας και τούς πόδας. ’Αλλά κατά τάς, άληθώς έπικοΰ μεγαλείου, στιγμάς εκ είνας, άλλα στίφη ελασιτώ, παραβιάσαντα διά του ίδιου τρόπου την έπί της όδοΰ Μακρυγιάννη μικράν θύραν του ύπογείου, άνήλθον διά της κλίμακος της υπηρεσίας εις τον δεύτερον όροφον και κατερχόμενοι εκ εΐθεν διά της κυρίας κλίμακος κατέλαβον τα νώτα των τελευταίων υπερασπιστών, οι όποιοι ούτως ύπεκ υψαν και άπήχθησαν αιχμάλωτοι. Διέφυγον τον θάνατον ή την αιχμαλωσίαν πέντε οπλίται. Έκ τούτων, οι τρεις έπήδησαν τον έσωτερικόν μανδρότοιχον της πολυκατοικίας και εκ ρύβησαν εις παρακειμένην οικίαν. Εις διέφυγεν, έν φ ώδηγεΐτο προς εκ τέλεσιν, και άφαιρέσας την στολήν του, διά να μη άναγνωρίζεται, διεσώθη καταφυγών εις το νοσοκομεϊον  Ευαγγελισμός . Τήλος, άλλος είχε καταχωσθή από τα συντρίμματα της ταράτσας, και άνευρεθεΐς ζών την έπομένην ώδηγεΐτο ήμιθανής προς εκ τέλεσιν, άλλά διεσώθη καθ’ όδόν υπό άγγλικής περιπόλου.

Δραματική ύπήρξεν ή τύχη τώναίχμαλωτισθέντων. Ό ταγματάρχης Ντοΰνης και 6 μοίραρχος Παπακώστας, φέροντες άμφότεροι βαρύτατα τραύματα, ο ανθυπασπιστής Βισβίκης, ο ενωμοτάρχης Ζαμπός και δύο χωροφύλακες, βουτηγμένοι εις το αίμα των πληγών των, ώδηγήθησαν εις γειτονικήν οίκίαν, εις την όποιαν εϊχεν έγκατασταθή ή πολιτοφυλακή των ελασιτώ. Έκεΐ ύπεβλήθησαν εις μετά βασανιστηρίων και παντοίων έξευτελισμών άνάκρισιν. Σιδηροδέσμιοι ώδηγοΰντο από οικίας εις οίκίαν προς νέας άνακρίσεις. Αί αίμορροούσαι πληγαί των έπεδέθησαν ούχί προς θεραπείαν, άλλά διά να μη άποθάνουν πριν εκ τελεσθούν όλα τα προγραμματισμένα μαρτύριά των. Περιαγόμενοι άνά τάς όδούς εκ τυπώντο δΤ υποκόπανων και μαστιγίων, εκ εντώντο διά μαχαιριδίων υπό κακούργων ελασιτώ, έραπίζοντο και έπτύοντο υπό άφηνιασμένου άλαλάζοντος όχλου. Άφηρέθησαν από όλους αί στολαί και τα όποδήματα, ήμίγυμνοι δε και άνυπόδητοι, καταπληγωμένοι και τρέμοντες εκ  του δριμυτάτου ψύχους, ώδηγήθησαν εις έλασιτικήν φυλακήν, όπου, υπό ειδικευμένων εις τοιαύτης φύσεως φρικώδη κακουργήματα δημίων, ύπέστησαν όλόκληρον νύκτα άνατριχιαστικά μαρτύρια, τα όποια ο σεβασμός προς τούς άναγνώστας του παρόντος έργου δεν έπιτρέπει νάάναγραφούνέπί τοβχάρτου. Τελικώς ώδηγήθησαν εις μακρινάς χαράδρας, όπου άφοϋ έξωρύχθησαν οι όφθαλμοί και άπεκόπησαν τα ώτα, αί ρίνες και αί γλώσσαί των, οι τραγικοί αύτοί έθνομάρτυρες έξετελέσθησαν, τα δε σώματά των έγκατελείφθησαν βορά των όρνέων. Έπρόκειτο πράγματι περί ήρώων και μαρτύρων, άξιων της ‘Ιστορίας του Ελληνικού έθνους.

Άναμφισβητήτως ή διοίκησις του Συντάγματος Μακρυγιάννη και εκείνη της άμύνης έγνώριζον καλώς εκ  των προτέρων την θανάσιμον θέσιν του άπομεμονωμενου τούτου φυλακίου, του οποίου οι άνδρες άπεδέχθησαν την διαταγήν μεταβάσεως με μόνην την συναίσθησιν της έπιτελέσεως του καθήκοντος. Είχον επίσης έπίγνωσιν της στρατηγικής σημασίας διατηρήσεως του φυλακίου τούτου, διά την άμυναν του Συντάγματος. Και ύπήρξεν δκρώς σοβαρόν, άλλά και οδυνηρόν ατύχημα, το γεγονός ότι ή, κατά τάς Ιδίας εκ είνας ώρας της κρίσιμου πάλης των πανταχόθεν προσβαλλομένων σφοδρώς δυνάμεων του Συντάγματος, απρόβλεπτος άχρήστευσις του τεθωρακισμένου άρματος, (επί του όποιου κυρίως είχε στηριχθή ή διατήρησις των έξωτερικών φυλακίων), ίσως και ή διαφαινομένη εις τάς εκ θέσεις και μαρτυρίας γενική σύγχυσις και άγωνία των στιγμών εκ είνων, εις ένα κρατερόν αγώνα ζωής ή θανάτου, δεν έπέτρεψαν να σταλούν βοήθειαι, άν όχι διά να κρατηθή το φυλάκιον, τούλάχιστον διά να έπανέλθουν εις το Σύνταγμα και να διασωθοΰν εκ  του μαρτυρικού θανάτου οι γενναίοι εκ εΐνοι άνδρες.

Η ΑΠΟΚΡΟΥΣΙΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΠΙΘΕΣΕΩΣ

Μετά την κατάληψιν του 7ου φυλακίου, οι έλασΐται έστρεψαν το βάρος των δυνάμεων των κατά του περιβόλου, έναντίον του όποιου έπετίθεντο λυσσωδώς από όλων των πλευρών. Κατά τάς άπογευματινάς ώρας κατέφθασαν εκ  Καισαριανής νέαι ένισχύσεις των, ούτως ώστε το σύνολον των έπιτιθεμένων δυνάμεων των έφθασε τάς εξ χιλιάδας, χωρίς να ύπολογισΟή μία άμορφος μάζα γυναικοπαιδών, εκ  των πέριξ συνοικιών, ή όποια τούς έφωδίαζε με τρόφιμα, νερό και υγειονομικόν όλικόν. Έξαλλοι έλασίτιδες, εκ βάλλουσαι συνταρακτικός κραυγάς, τούς έξώθουν εις αγώνα μέχρι θανάτου, έν φ άλλαι μετέφερον τραυματίας και έπέδενον τάς πληγάς των. Μικρά παιδία έχρησιμοποιοΰντο ως άγγελιαφόροι, άλλα και κατάσκοποι, διολισθαίνοντα εις τάς παρόδους και μέχρι του περιβόλου, προς παρακολούθησιν των κινήσεων και περισυλλογήν πληροφοριών.

Πρό πάσης γενικής έπιθέσεως προηγείτο σφοδρός κανονιοβολισμός και πολυβολισμός. Ένφ τα όρειβατικά πυροβόλα έξετόξευον μετά εκ κωφαντικών μυκηθμών βόμβας, σπείροντα τον θάνατον και προκαλοΰντα καταστροφάς εις τα κτίρια του Συντάγματος, όλμοι, μυδράλλια και αότόματα, τοποθετημένα εις τάς ταράτσας και τούς έξώστας των γύρωθεν οικιών, έδημιούργουν άληθή κόλασιν πυρός. ‘Ως διεπιστώθη βραδύτερον, τα πυροβόλα και πολλοί όλμοι και μυδραλλιοβόλα έχειρίζοντο υπό Γερμανών και Ιταλών, ειδικευμένων, οι όποϊοι εΐχον προσχωρήσει εις το ΕΑΜ. Στέγαι και τοιχώματα κατέπιπτον μετά πατάγου. ΜαΟρα σύννεφα σκόνης και καπνοΰ εκ άλυπτον τον όρίζοντα του συγκροτήματος Μακρυγιάννη, το έσωτερικόν του όποιου παρεΐχεν εικόνα πραγματικής κολάσεως. Άλλ’ οι ύπερασπισταί παρέμενον άκλόνητοι εις τάς θέσεις των, άποκρούοντες όλας τάς έπιθέσεις και άπομακρύνοντες τούς έφορμώντας διά καταιγιστικοΰ πυρός.

Συγχρόνως, οι έλασϊται έστράφησαν μετά λύσσης προς κατάληψιν των λοιπών εξωτερικών φυλακίων, τα όποια έπροξένουν εις αύτούς μεγάλην φθοράν και άνεκ οπτον τάς έπιθέσεις των κατά του περιβόλου.

Ιδίως τα συμπτυχθέντα εις εν φυλάκια 5ον και 6ον, της προς την όδόν Μητσαίων πλευράς της όδοΰ Χατζηχρήστου, άπετέλεσαν τον νέον στόχον της έλασιτικής μανίας. ’Αλλά προηγουμένως, μία τυχαία μάλλον σύμπτωσις εκ αμε να περιέλθη εις χεϊράς των, μετά τραγικών συνεπειών, το έπί της όδοΰ Διονυσίου ’Αρεοπαγίτου 2ον ύποφυλάκιον, εις το όποιον είχεν έγκατασταθή ο ένωμοτάρχης Νάσκος μετά 4 χωροφυλάκων, διά να προστατεύη εκ  των πλαγίων το φυλάκιον 3. Τα φυλάκια και ύποφυλάκια της πλευράς αυτής δεν έφαίνοντο να διατρέχουν άμεσον κίνδυνον, διότι αί οίκίαι εις τάς οποίας ήσαν έγκατεστημένα συνείχοντο μετά του βορείου περιβόλου και από των κλιμάκων και τοίχων της όπισθίας πλευράς οι ύπερασπισταί των ήδύναντο να επικοινωνήσουν μετά του έσωτερικοΰ διά να λάβουν ένισχύσεις, έν ανάγκη δε να διαφύγουν. ’Αλλά, εις την οικίαν εις την όποιαν είχεν έγκατασταθή το ύποφυλάκιον 2, κατφκει και εις κομμουνιστής, ο όποιος, έξελθών, απαρατήρητος, συνεννοήθη μετά των ελασιτών και από μικράς θύρας υπηρεσίας είσήγαγε κρυφίως πολλούς ένόπλους, φθάσαντας μέχρι της ταράτσας χωρίς να γίνουν άντιληπτοί. Ό ένωμοτάρχης Νάσκος και οι 4 χωροφύλακες, αίφνιδιασθέντες ήμύνθησαν, άλλ’ έσφαγιάσθησαν έπί τόπου.

Μέχρι της 4ης απογευματινής, τα συμπτυχθέντα εις έν φυλάκια 5ον και 6ον, εις οικίαν της όδοΰ Χατζηχρήστου, ήμύνοντο κρατερώς. Άλλ’ οι έλασΐται κατώρθωσαν να καταλάβουν συνεχομένας οικίας, αί ταράτσαι των όποιων ήσαν ΰψηλότεραι και έδιδον εις αυτούς την εύχέρειαν να εκσφενδονίζουν χειροβομβίδας. οι ύπερασπισταί ήναγκάσθησαν να έγκαταλείψουν την ταράτσαν και να όχυρωθούν εις τον άνω όροφον, βάλλοντες από των παραθύρων. ’Αλλά και εκεί έβάλλοντο διά χειροβομβίδων και καταιγιστικοΰ πυρός πολυβόλων. Ό ανθυπομοίραρχος  Ψαρρός, ο ανθυπασπιστής Παπασπυρόπουλος και πέντε χωροφύλακες έφονεύθησαν, έν φ πολλοί άλλοι εΐχον τραυματισθή. Ό διοικητής του φυλακίου μοίραρχος Κοντάκος χειρίζεται ο ίδιος το πολυβόλου, άπωθών και θερίζων τούς έπιτιθεμένους. ’Αλλά παραπλεύρως του ο μαχόμενος με ηρωισμόν ένωμοτάρχης Παπαδάκης τραυματίζεται βαρύτατα και αίμορραγεϊ. Ό Κοντάκος, αισθανόμενος το καθήκον να σώση τον ήρωικόν του σύντροφον, τον φορτώνεται έπί των ώμων του, τον καταβιβάζει εις το ισόγειον και τον παραδίδει εις παρακείμενον φούρνον όπου είχον άποκλεισθή δύο Άγγλοι, οι όποιοι έπέδεσαν τάς πληγάς του. Άλλ’ όταν κατελήφθη ή οικία από τούς έλασίτας ο ήμιθανής ένωμοτάρχης άνηρπάγη και έξετελέσθη.

Ό μοίραρχος Κοντάκος, μετά των ολίγων έπιζώντων χωροφυλάκων, άντελήφθη ότι δεν ύπήρχε πλέον καμμία έλπίς να κρατήσουν το φυλάκιον 5-6 και έντός όλίγου θα συνελαμβάνοντο ζώντες, διά να υποβληθούν εις τα συνήθη βασανιστήρια πριν θανατωθούν. Μετά των συντρόφων και υπό χάλαζαν σφαιρών έπήδησαν εις τάς χαμηλοτέρας ταράτσας, ένδιαμέσων προς τον περίβολον κατοικιών και, εκεΐθεν, κατώρθωσαν να ριφθοϋν εις το έσωτερικόν.

Το μικρόν έξωτερικόν φυλάκιον άρ. 4, εις το μέσον της όδοϋ Μητσαίων, συνεχόμενον και τοϋτο μετά του περιβόλου, ύπερησπίζετο γενναίος από τον άνθυπασπιστήν Χατζάκην και 4 χωροφύλακας. ’Αλλά, και πάλιν διά προδοσίας, έλασϊται εισέρχονται άπαρατή ρητοί και φονεύουν τούς δύο φρουρούντας χωροφύλακας. Ό ανθυπασπιστής Χατζάκης, καθ’ όν χρόνον τα στίφη των ελασιτών άνήρχοντο μετ’ άλαλαγμών τάς κλίμακας, παραλαβών τούς δύο έπιζώντας υπό βροχήν πολυβολισμών, ήδυνήθη να ρκρθή εις το εσωτερικόν του περιβόλου, έν φ οι δύο χωροφύλακες έφονεύθησαν.

Οϋτω, περί την 5ην απογευματινήν ώραν είχον καταληφθή από τούς έλασίτας τα 4ον, 5ον, 6ον και 7ον φυλάκια των όδών Μητσαίων, Χατζηχρήστου και Μακρυγιάννη και το 2ον φυλάκιον της. όδοΰ Διονυσίου ’Αρεοπαγίτου. Δέν άπέμενον πλέον είμή τα Ιον, 2ον και 3ον φυλάκια της βορείου πλευράς. ’Ιδιαιτέραν σημασίαν είχε το 3ον φυλάκιον, το όποιον έδέσποζε των παρόδων και των πέριξ κατεχομένων υπό ελασιτών οικιών. Όλμοι και μυδράλλια των ελασιτών έβαλλον άνηλεώς προς έξουδετέρωσίν του. Ό διοικητής τούτου μοίραρχος Μαλτέζος και ο αριστος πυροβολητής ανθυπασπιστής Σακελλάρης, χειριζόμενοι έπιτυχώς εν πολυβόλον Μπρέντα, άπεκ ρουον τάς επιθέσεις των και έπέφερον μεγάλη ν φθοράν.

Έν τάγμα ελασιτών κατελθόν από τον λόφον Φιλοπάππου, με κατεύθυνσιν προς το θέατρον Ήρώδου ’Αττικού και με σκοπόν να συντονίση έπιθεσιν από βορείου πλευράς μετά των από Πλάκας όδευόντων, βληθέν καταιγιστικώς από το πολυβόλον του 3ου φυλακίου, διεσκορπίσθη με πολλάς άπωλείας. ‘Από του αυτού επίσης φυλακίου έβλήθησαν και έξωντώθησαν οι έγκατασταθέντες εις την έρημωμένην πολυκατοικίαν Τουλούπα, όπου εύρίσκετο το καταληφθέν φυλάκιον 7.

’Αλλά χειροτέραν ακόμη συμφοράν ΰπέστησαν περί τούς 50 έλασϊται, οι όποιοι, άνελθόντες εις την ταράτσαν του καταληφθέντος 5ου φυλακίου της όδοϋ Μητσαίων και ένδεδυμένοι με στολάς εκ τελεσθέντων και σκυλευθέντων χωροφυλάκων, διά να παραπλανήσουν τούς άγρυπνοϋντας εις τα έσωτερικά φυλάκια, μετέφερον μεγάλας ποσότητας βενζίνης εις δοχεία και φιάλας, διά να τα εκ σφενδονίσουν επί των συνεχομένων στεγών των έντός του περιβόλου του Συντάγματος οικημάτων. Έν αρχή ύπετέθη ότι το φυλάκιον 5 είχεν άνακαταληφθή υπό άλλων δυνάμεων των έξωτερικών φυλακίων. ’Αλλά τοιαϋται δεν ύπήρχον έπί της ταράτσας. Ταχέως το έναντι εσωτερικόν φυλάκιον κατενόησεν ότι έπρόκειτο περί τεχνάσματος και ότι οι φέροντες τάς στολάς χωροφυλάκων ήσαν έλασϊται, έτοιμοι να ρίψουν εκ ρηκτικάς και φλογοφόρους ϋλας. Ή διοίκησις άμύνης είδοποιήθη έπειγόντως και άπεφασίσθη όπως άντί πάσης θυσίας έξοντωθοϋν οι έπί της ταράτσας του 5ου φυλακίου έγκατασταθέντες έλασϊται, δήθεν χωροφύλακες, διότι άλλως ήπειλεΐτο καταστροφή. Τούτο δεν ήδύνατο να έπιτευχθή είμή διά των άντιαρματικών πυροβόλων, τα όποϊα δμως ήσαν τοποθετημένα εις άλλην πλευράν του περιβόλου του Συντάγματος, ή δε μεταφορά των έφαίνετο αδύνατος, διότι ο ενδιάμεσος χώρος ήτο άκάλυπτος και έβάλλετο διά καταιγιστικού πυρός. Έπρεπεν, άντί πάσης θυσίας, να μεταφερθή τούλάχιστον το 8ν πυροβόλον εις την νοτιοδυτικήν γωνίαν του Διοικητηρίου. Εκείνοι οι όποιοι θα άνελάμβανον να σύρουν το πυροβόλον διά μέσου του άκαλύπτου και διαρκώς βαλλομένου τούτου χώρου, έλαχίστας είχον έλπίδας σωτηρίας, διότι θα έδέχοντο χάλαζαν σφαιρών. Έν τούτοις, έπρόκειτο περί της σωτηρίας του Συντάγματος και ή μεταφορά έπρεπε να γίνη αμέσως, έστω και άν έπρόκειτο να στοιχίση την ζωήν πολλών ανδρών. Ό διοικητής συνταγματάρχης Σαμουήλ, εις την περιγραφήν του δραματικού τούτου γεγονότος, όνομάζει ως άναλαβόντας την ήρωϊκήν ταύτην άποστολήν τον ένωμοτάρχην Χρ. Ρετσίνάν και τούς ύπενωμοτάρχας Ί. Λαμπρόπουλον και Δ. Στρατιδάκην.

Έν ω ο ύπολοχαγός του πυροβολικού Σβαρνιάς, χρησιμοποιών όλα τα αύτόματα όπλα προς την αύτην κατεύθυνσιν, δημιουργεί φράγμα πυρός, δ ενωμοτάρχης Ρετσίνας, μετά των δύο ύπενωμοταρχών, σύρουν άπεγνωσμένως με όλας των τάς δυνάμεις το πυροβόλον και έπιτυγχάνουν να φθάσουν με αύτό σώοι και αβλαβείς εις το προκαθωρισμένον σημεΐον. οι αξιωματικοί πυροβοληταΐ άρχίζουν να εκ τοξεύουν βλήματα κατά της ταράτσας του φυλακίου της όδοϋ Μητσαίων, όπου ϊσταντο οι 50 έλασϊται με τάς στολάς χωροφύλακας, βέβαιοι ότι είχεν έπιτύχει ή άπάτη των. Συγχρόνως, δοθέντος συνθήματος, ήρχισε να βάλλη κατ’ αυτών και το πολυβόλον του 3ου φυλακίου. Τα πυρά του άντιαρματικοϋ και του πολυβόλου προεκάλεσαν άνάφλεξιν των φιαλών βενζίνης και του δοχείου με τάς εύφλεκ τους όλας, προκαλέσαντα ούρανομήκεις φλόγας. Πάντες σχεδόν οι έπί της ταράτσας, μετημφιεσμένοι εις χωροφύλακας έλασϊται, οι όποιοι έφαντάζοντο ότι εκ εΐθεν θα παρέδιδον εις τάς φλόγας το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, εκ άησαν ζώντες, το θέαμα ήτο φρικώδους φαντασμαγορίας, προεκάλεσε δε την κατάπληξιν τόσον των έγκλειστων και πολιορκουμένων δσον και εις τα στίφη των ελασιτώ. Άλλ’ έν φ εις τούς ανδρας του Συντάγματος έτόνωσε το ήθικόν και ένίσχυσε την βεβαιότητα της νίκης, εις τούς έλασίτας προεκάλεσεν αίσθήματα τρόμου και άποθαρρύνσεως, εκ τοτε δε δεν άπετόλμησαν να χρησιμοποιήσουν το καταληφθέν αύτό φυλάκιον.

Σπουδαΐον στήριγμα διά την άμυναν του Συντάγματος άπετέλει το 3ον φυλάκιον, το όποιον υπό τον μοίραρχον Μαλτέζον έβαλλεν άδιακόπως, θερίζον τούς από των όδών Μητσαίων και Διονυσίου

Αρεοπαγίτου Επιτιθεμένους. ’Αλλά κατά τάς απογευματινός ώρας είχον σχεδόν καθ’ολοκληρίαν έξαντληθή τα πυρομαχικά του, εις περίπτωσιν δε καθ’ ήν δεν θα άνεφωδιάζετο αμέσως, θα έπρεπε να έγκαταλειφθή ελλείψει μέσων συνεχίσεως του άγώνος. Τούτο θα άπετέλει σοβαρόν και λίαν επικίνδυνον ατύχημα, δυνάμενον να έπηρεάση την μετέπειτα πορείαν του άγώνος, διότι το φυλάκιον τοϋτο συνείχετο μετά του βορείου περιβόλου του Συντάγματος. ’Εάν κατελαμβάνετο υπό των ελασιτώ, εκτός του ότι από τούτου θα έβάλλετο δεινώς το εσωτερικόν, τα έλασιτικά στίφη θα προσήγγιζον έλευθέρως από των όδώ.ν Διονυσίου ’Αρεοπαγίτου και Μητσαίων, διά να ανατινάξουν τον μανδρότοιχον με δυναμίτιδα. Έπρεπεν, άντί πάσης θυσίας, να σταλοϋν Εφόδια. Το γενναΐον τοϋτο έργον άνέλαβεν ο κουρεύς του Συντάγματος Κουσουρης μετά του έθελοντοϋ ιδιώτου Παπαδοπούλου, οι όποιοι, φορτωθέντες με ταινίας όπλοπολυβόλου και φυσίγγια, έν τω μέσοι γενικές άγωνίας, ήδυνήθησαν παρά τα πυκνά πυρά των ελασιτώ, να άνέλθουν την όπισθίαν, προς το Σύνταγμα ανεμόσκαλαν ύπηρεσίας και να προσκομίσουν τα έφόδια. Οϋτω το φυλάκιον αύτό παρέμεινε μέχρι τέλους το άκατάλυτον πρόφραγμα κατά της είσβολής των Ελασιτών και ή ακλόνητος σκοπιά άμύνης.

ΝΥΚΤΕΡΙΝΑΙ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΙ ΑΜΥΝΗΣ

Οι έλασίται συνέχισαν τούς κανονιοβολισμούς μέχρι της νυκτός. Αί Εγκαταστάσεις ηλεκτρικού είχον καταστροφή και προς φωτισμόν έχρησιμοποιοΰντρ αί ύπάρχουσαι δεκ α λυχνίαι θυέλλης και πρόχειρα λυχνάρια Εκ κυτίων κονσερβών. Κατεστράφησαν Επίσης αί γραμμαΐ του τηλεφωνικού δικτύου του Συντάγματος και ή Επικοινωνία μετά της Στρατιωτικής Διοικήσεως Εγίνετο διά του τηλεφώνου συνεχόμενης οικίας, εις την όποιαν εΐχεν έγκατασταθή το Ιον φυλάκιον. Ό ανθυπομοίραρχος  Τσιτούρης Εγκατεστάθη Επί τοϋτο εις το φυλάκιον αυτό, λαμβάνων και μεταδίδων τηλεφωνήματα, ώστε να μη διακοπή ή επικοινωνία του Συντάγματος μετά της Στρατιωτικής Διοικήσεως. Σοβαρωτέρα ήτο ή διακοπή του ΰδατος, διότι οι κομμουνισταί είχον Επιτύχει να καταστρέψουν το ύδρευτικόν δίκτυον.

Οι ύπερασπισταί ήσαν ύποχρεωμένοι να καταπραύνουν την δίψαν των, έν  τω μέσω των φλογών, με Ελαχίστας ποσότητας Εκ βυτίων Εναποθηκευμένου ΰδατος. Ή τροφή των ήτο Ελάχιστη, εις την αρχήν δύο, κατόπιν 5 εως 6 γαλετάκια συνόλου 50 δραμίων. Κατά την πρώτην και εις τινας έν συνεχεία ήμέρας παρέμειναν καθ’ όλοκληρίαν νήστεις.

Μέγα πρόβλημα ήτο, Επίσης, ή μεταφορά των νεκρών και ή διακομιδή των τραυματιών. Δεδομένου ότι έβάλλοντο σφοδρώς και καταιγιστικώς όλαι αί πέριξ του Συντάγματος όδοί, ή μεταφορά ήτο σχεδόν άδύνατος, άλλως τε ελειπον τα μεταφορικά μέσα. Έζητήθη από τηλεφώνου Επειγόντως από την Στρατιωτικήν Διοίκησιν να άποστείλη φορτηγά αύτοκίνητα προστατευόμενα υπό τεθωρακ,σμένων, τα όποια όμως δεν κατέστη δυνατόν να σταλοϋν κατά την πρώτην νύκτα. Ούτως, οι νεκροί παρέμενον άταφοι, τοϋτο δε άπετέλει σοβαρόν κίνδυνον μολύνσεως πάντων. Μόλις τάς έσπερινάς ώρας της 7ης Δεκεμβρίου, ότε είχε χαλαρωθή κάπως ο αγών, Εστάλη αΰτοκίνητον το όποιον μετέφερε τούς νεκρούς προς ταφήν εις τον Εθνικόν Κήπον, τούς δε τραυματίας διεκόμισεν εις νοσοκομεία.

Κατά τάς έσπερινάς ώρας της 6ης Δεκεμβρίου, ο 3ος όροφος του κεντρικού κτιρίου είχε καταστροφή εκ  των βομβών και των καταρρεόντων τοιχωμάτων, συνεπεία εκ σφενδονίσεως φιαλών βενζίνης, δεσμών δυναμίτιδος και Εκρηκτικών βλημάτων. Δι’ δ και διετάχθη ή εκ κένωσίς του. Άλλ’ εις την ταράτσαν, μολονότι αΰτη έβάλλετο πανταχόθεν Επειδή ήτο το μόνον παρατηρητήριον, διετάχθη να παραμείνουν παρατηρηταί, προς κάλυψιν δε μετεφέρθησαν Εκεί όλα τα διαθέσιμα έπιπλα του Διοικητηρίου.

Πολλοί άνδρες είχον φονευθή ή τραυματισθή, διότι ή Επικοινωνία του Διοικητηρίου μετά των παραρτημάτων και των Εσωτερικών φυλακίων Εγίνετο δι’ ακαλύπτων χώρων.’ Διά την άποσόβησιν μεγαλυτέρων απωλειών, μόλις ένύκτωσε, ήρχισεν ή εκ τέλεσις ώρισμένων έργων προς έξασφάλισιν της Επικοινωνίας των φυλακίων δευτέρας ζώνης άμύνης και παραρτημάτων. Έκ της ανατολικής θύρας του υπογείου διαμερίσματος, μέχρι του φυλακίου της κυρίας εισόδου, διηνοίχθη χαράκωμα μήκους δεκ α μέτρων και, άκολούθως, έγένετο διάτρησις των τοίχων των συνεχομένων θαλάμων, εις τρόπον ώστε έπετεύχθη κεκαλυμμένη Επικοινωνία από του Διοικητηρίου μέχρι του άκραίου φυλακίου της νοτιάς πύλης. Βαθμηδόν, έγένετο το αύτό και προς φυλάκια άλλων πλευρών.

Τέλος, Επειδή, λόγω άνεπαρκείας χρόνου, πολλά παράθυρα είχον μείνει ακάλυπτα, εκ αλύφθησαν και αύτά με σάκκους χώματος, άφοϋ άφέθησαν όπαί-πολεμίστρα!.

Μόλις ένύκτωσε, το συνεργείου έπεδόθη εις την επισκευήν του άρματος μάχης. Συγχρόνως, το εις τον διάδρομον του ισογείου, με Επικεφαλής τον λοχίαν όπλοδιορθωτήν Στ. Όρφανουδάκην, συνεργεϊον, το όποιον καθ’ όλην την διάρκειαν του άγώνος της ημέρας έπεσκεύαζε προχείρως τα άχρηστευόμενα όπλα και τα έπέστρεφεν εις τούς μαχητάς, καθ’ όλην την νύκτα εΐργάζετο διά να έπιδιορθώνη σοβαράς βλάβας μηχανισμού των. Μέσω των συνεχομένων φυλακίων, τα όποια πάλιν μέσω πρακτόρων διεσκορπισμένων εις γειτονικάς κατοικίας και κυκλοφορούντων προς περισυλλογήν πληροφοριών, το έπιτελεΐον της άμύνης του Συντάγματος ήτο πλήρως ένημερωμένον διά τάς κινήσεις των έλασιτικών δυνάμεων. Πολλάς εκ  των πληροφοριών αυτών, αί όποϊαι είχον γενικώτερον χαρακτήρα, τάς διεβίβαζε διά του τηλεφώνου εις την Στρατιωτικήν Διοίκησιν και εκ εϊθεν μετεδίδοντο εις το Συμμαχικόν Στρατηγεΐον. Ό διοικητής Σαμουήλ εις εκθεσίν του αναφέρει ότι ή Κυρία Α.Μ., διαμένουσα εις γειτονικήν οικίαν, προσέφερεν άνεκτιμήτους υπηρεσίας εις τον άγώνα του Συντάγματος, όργανώσασα αύθορμήτως και έθελοντικώς δίκτυον πληροφοριών, διά τάς κινήσεις και τάς θέσεις τοδ έχθροϋ, τάς όποιας κατώρθωνε να διαβιβάζη εις έξωτερικά και εσωτερικά φυλάκια προς ένημέρωσιν της διοικήσεως άμύνης.

Οι έλασΐται συνέχισαν τάς λυσσώδεις έπιθέσεις των μέχρι των νυκτερινών ωρών. Έν φ τα πυροβόλα των έβαλλον άδιακόπως από του Άρδηττοΰ και του Φιλοπάππου, βαρείς δε και έλαφροί όλμοι των, στημένοι εις ταράτσας και έξώστας πολυκατοικιών, έξετόξευον βλήματα κατά των φυλακίων και των οικημάτων του Συντάγματος, αυτοί έξώρμων προς τον περίβολον και τάς εισόδους με αύτόματα, χειροβομβίδας, δέσμας δυναμίτιδος και φιάλας εύφλεκτων ύλών, εκ σφενδονιζομένων εις το έσωτερικόν.

Προς τάς έσπερινάς ώρας ή κυρία προσπάθειά των στρέφεται κατά της ΝΑ πλευράς του περιβόλου των Στρατώνων. Έφορμοΰν κατά άλληλοδιάδοχα κύματα, με δυναμίτιδα και χειροβομβίδας, διά να προξενήσουν ρήγματα είσελάσεως, έν φ από τάς κάταληφθείσας παρακειμένας οικίας ρίπτονται χειροβομβίδες και φιάλαι βενζίνης. Ό καταιγισμός του πυρός καλύπτει όλόκληρον το προαύλιον και τα κτίρια του Συντάγματος, πυκνοί καπνοί, φλόγες και σκόνη καλύπτουν τα πάντα, μέχρι του σημείου ώστε ή όρατότης να έχη φθάσει το μηδέν, πυρκαϊαί σημειοΰνται εις πολλά σημεία των οικημάτων και το παν παρέχει εικόνα πραγματικής κολάσεως. Άλλ’ οι ύπερασπισταί άνθίστανται γενναίος. Πεινώντες διψώντες και άγρυπνοι από εικοσιτετραώρου, παραμένουν απτόητοι εις τάς θέσεις των και άπωθοΰν τον έχθρόν προξενοΰντες εις αύτόν μεγάλας απώλειας.

Περί την 9ην νυκτερινήν, μολονότι τα πυροβόλα, οι όλμοι και τα αύτόματα δεν παύουν να βάλλουν όλην την νύκτα, παρατηρεϊται ϋφεσις εις την πυκνότητα του πυρός και την σφοδρότητα των έπιθέσεων. Είναι προφανές ότι έχουν άνάγκην κάποιας ανάπαυλας διά να περισυλλέξουν, με την βοήθειαν γυναικοπαιδών, νεκρούς και τραυματίας των και διά να άνασυντάξουν τάς δυνάμεις των. ’Αλλά της σχετικής αυτής ύφέσεως έπωφελοΰνται και οι ύπερασπισταί του Μακρυγιάννη διά να περισυλλέξουν νεκρούς και τραυματίας προς μεταφοράν των, να άνασυνταχθοϋν, να άντικαταστήσουν δι’ έφεδρειών τούς ανδρας των εσωτερικών φυλακίων προς όλιγόωρον άνάπαυσίν των, να έπιδιορθώσουν τα όπλα των και να κατασκευάσουν νέα ορύγματα και όχυρώματα άμύνης. Άλλ’ αί δυνάμεις των άμυνομένων συνεπεία των φόνων, των τραυματισμών και της ύπερκοπώσεως πολλών, έχουν έλαττωθή σημαντικώς, δεν φθάνουν οϋτε το δεκ ατον των έχθρικών, αί όποϊαι συνεχώς ένισχύονται διά προσθήκης νέων έλασιτικών ταγμάτων. Το έπιτελεΐον άμύνης ζητεί έπειγόντως την Αποστολήν ένισχύσεων εις ανδρας και πολεμικά μέσα, ίδίως εις τεθωρακισμένα αυτοκίνητα και βαρέα όπλα.

Αί εκ κλήσεις προς την Στρατιωτικήν Διοίκησιν και το Αγγλικόν Στρατηγεΐον, προς αποστολήν βοηθειών, λαμβάνουν δραματικόν τόνον, άλλά κατά τάς κρίσιμους εκ είνας ώρας του διεξαγομένου άνά την πρωτεύουσαν πολυμετώπου άγώνος ούδέν όπάρχει διαθέσιμον και ούδέν άποστέλλεται. Μόλις κατά τάς πρώτας νυκτερινός ώρας καταφθάνουν δεκαπέντε Άγγλοι στρατιώται, με επικεφαλής ενα Αξιωματικόν, φέροντες ένα φορητόν ασύρματον, του όποιου ή ελλειψις ήτο λίαν αισθητή, δύο πολυβόλα Πίατ και σάκκους χειροβομβίδων, Άλλά και ή μικρά αυτή συμμαχική ένίσχυσις, έστω και συμβολική, έχαιρετίσθη με ενθουσιασμόν και ανύψωσε το ήθικόν των μαχομένων. ‘Η μικρά αύτή Αγγλική δύναμις παρέμεινεν επί εικοσιτετράωρον, μετασχοΰσα εις τον άγώνα της έπομένης, έπειτα δε άνεχώρησε και επανήλθε μετά τριήμερον.

Ό διοικητής άμύνης, άντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος, ο όποιος καθ’ όλην την διάρκειαν της ήμέρας κατηύθυνε προσωπικώς τον άγώνα, μόλις ένύκτωσε και έσημειώθη ύφεσις, άπηύθυνεν έν εϊδει ημερήσιας διαταγής τα κάτωθι προς τούς ανδρας:

– ’Αξιωματικοί και οπλίται του Συντάγματος Χωροφυλακής Αθηνών. Αξιωματικοί των διαφόρων όπλων μετασχόντες της σημερινής μάχης.

Έδώσατε σήμερον 12ωρον σκληράν μάχην κατά των κομμουνιστών. Έπολεμήσατε με ήρωισμόν και αύταπάρνησιν. Έφανήκατε Αντάξιοι των προσδοκιών της Πατρίδος.

Διατηρώ την άνάμνησιν ότι εις την μάχην της 6ης Δεκεμβρίου 1944 ή Βασιλική Χωροφυλακή έδειξε μαχητικότητα πολύ καλυτέραν και αϋτοΰ του Πεζικού εις το όποιον άνήκω. Σάς συγχαίρω και σάς ευχαριστώ .

Συγχρόνως, ο διοικητής του Συντάγματος συνταγματάρχης Σαμουήλ εκοινοποίησε την Ακόλουθον διαταγήν του νυκτερινής ασφαλείας:

Διά την ασφάλειαν της νυκτός καθορίζω τα κάτωθι :

I. 1. Φυλάκια, σύνολον 8, τα όπ’ άριθ. 1,2,3, φυλάκια κυρίας πύλης, φυλάκιον νοτιάς πύλης, φυλάκιον υπόστεγόυ αύτοκινήτων, φυλάκιον γκαράζ, φυλάκιον πρατηρίου τροφίμων. 2. Έναρξις ύπηρεσίας ώρα 18, λήξις υπηρεσίας την 7ην πρωινήν. 3. Δύναμις εκ άστου φυλακίου 12 όπλϊται και δύο αξιωματικοί. 4. ’Αποστολή εκ άστου φυλακίου: α) Ή έπιτήρησις και άμυνα της ζώνης του, ευρισκομένου έν συνδέσμφ με τα εκατέρωθεν φυλάκια διά περιπόλου και δι’ ένός σκοπού των όπλων, β) Έφοδοι μερίμνη του ταγματάρχου εσωτερικής άμύνης Μπατσαλιά.

ΙΙ. Έν περιπτώσει συνεχίσεως του άγώνος κατά την νύκτα, θα έφαρμοσθώσι τα αύτά μέτρα με ιδιαιτέραν έπίβλεψιν του μανδροτοίχου, διότι ένδέχεται να γίνη διείσδυσις των κομμουνιστών έντός του περιβόλου, είτε δι’ ΰπερπηδήσεως του μανδροτοίχου είτε διά δημιουργίας οπών εις το κάτω μέρος του τοίχου διά σκαπάνης ή δυναμίτιδος.

ΙΙΙ. Περίπολος θα λειτουργήση διά τον σύνδεσμον μεταξύ του Διοικητηρίου διά της κυρίας πύλης με το ύπ’ άρ. 1 και 3 φυλάκια δυνάμεως ί Αξιωματικού μετά 6 όπλιτών καθ’ όλην την νύκτα.

ΙV. Έν περιπτώσει προσβολής της περιπόλου ταύτης, ή περίπολος θα καλυφθή ή θα πέση πρηνηδόν Αμέσως, κάμνουσα χρήσιν επιθετικών χειροβομβίδων και θα συμπτυχθή εις το πλησιέστερον φυλάκιον ή εις το Διοικητήριον ή θα έξουδετερώση την εχθρικήν Αντίστασιν.

Ούδείς έτερος οπλίτης πλήν των περιπόλων θα κυκλοφορή επιφανειακώς έντός του Στρατώνος.

VI.Ιδιαιτέρως έφιστώ την προσοχήν των άρχιφυλάκων, όπως καταστήσωσι προσεκτικούς τούς άνδρας των, διότι ο έχθρός κατά πάσαν πιθανότητα θα χρησιμοποιήση δυναμίτιδας και φιάλας βενζίνης.

VII. Σύνθημα και παρασύνθημα : Λεωνίδας Θερμοπύλαι. Μόνον διά την φρουράν του Συντάγματος και μέχρι χρησιμοποιήσεως τοιούτου της Στρατιωτικής Διοικήσεως.

Ωρα πρωινού συναγερμού ή 5.30′ .

Αί άπώλειαι του Συντάγματος κατά την πρώτη ν ήμέραν ήσαν 14 νεκροί όπλϊται, τραυματίαι δε αξιωματικοί 8 και όπλϊται 25. Συγχρόνως όμως έφέροντο ως  έξαφανισθέντες  Αξιωματικοί 5 και όπλϊται 35, οι όποιοι δεν ήσαν άλλοι ή οι των εξωτερικών φυλακίων φονευθέντες ή αίχμαλωτισθέντες και εκ τελεσθέντες. Αί άπώλειαι του έχθροϋ ύπελογίζοντο περί τούς 500 νεκρούς και τραυματίας. Καθ’ όλήν την νύκτα ήκούοντο οίμωγαί τραυματιών, τούς όποιους περισυνέλεγον έλασίτιδες διά να μεταφέρουν εις πρόχειρα νοσοκομεία, έγκατεστημένα εις κατεχομένας υπό των ελασιτών περιοχής.

Κατά την διάρκειαν της νυκτός, έλασίτιδες περιεπλανώντο εις τάς πέριξ του συγκροτήματος του Συντάγματος παρόδους, ώρυόμεναι με χωνιά, άφ’ ένός διά να τονώσουν το ήθικόν των ελασιτώ, άφ’ ετέρου διά να κλονίσουν εκείνο των πολιορκουμένων. Διά να καλύψουν την συντριπτικήν αποτυχίαν της πρώτης ημέρας, έφώναζονότι ή άντίστασις των  προδοτών  είχε συντριβή, ότι την έπομένην θα κατέφθανον και νέα έλασιτικά τάγματα διά να εΐσέλθουν χωρίς δυσκολίαν εις το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, του οποίου οι ολίγοι άπομένοντες ύπερασπισταί του περιμένουν να έξημερώση διά να παραδοθοΰν εκ λιπαροΰντες να τούς χαρισθή ή ζωή. Έκάλουν δε τούς χωροφύλακας να πηδήσουν κατά την διάρκειαν της νυκτός τον μανδρότοιχον και να παραδοθοΰν εις τον λαόν, με την ΰπόσχεσιν ότι δεν θα έπάθαινον τίποτε. Εις άπάντησιν και προς διάψευσιν των παραπλανήσεων, οι άνδρες  των εξωτερικών και εσωτερικών φυλακίων έχρησιμοποίησαν και αύτοί χωνιά διά των όποιων άνεσκεύαζον τα ψεύδη των ελασιτών και διεβεβαίωνον τούς κατοίκους των γύρω κατοικιών ότι, το Μακρυγιάννη έθριάμβευσε κατά τάς μάχας έξολοθρεΰον τούς έχθρούς του και θα θριαμβεύση μέχρι τέλους.

Μολονότι έδόθη διαταγή έστω και όλιγοώρου άναπαύσεως εκ είνων οι όποιοι έμάχοντο εις τα φυλάκια καθ’ όλην την ήμέραν, ούδείς εκ οιμήθη κατά την νύκτα εκείνην. Βόμβαι, όλμοι και μυδράλλια, διεδέχοντο κάθε όλιγόλεπτον σιγήν, ο δε αιφνίδιος και εκ κωφαντικός πάταγος των εκρήξεων έτάρασσε τον ορίζοντα, προκαλών έντασιν των νεύρων χειροτέραν εκείνης ένός συνεχούς πολεμικού βόμβου. Έξ άλλου, ήτο καλώς γνωστόν ότι οι κομμουνισταί επιτίθενται κατά την διάρκειαν της νυκτός μετά δυναμίτιδος και χειροβομβίδων, ιδίως, όταν πρόκειται να δημιουργήσουν ρήγματα εισβολής εις περιβάλλοντας το οχυρόν άμύνης μανδροτοίχους.

Αναμενόμενης από στιγμής εις στιγμήν της έπιθέσεως, ούδείς είχε διάθεσιν να κοιμηθή. Πάντες παρέμενον άγρυπνοι εις τάς θέσεις των, με το όπλον εις χεΐρας και τον δάκτυλον εις την σκανδάλην. ’Αξιωματικοί και όπλϊται ήσαν ανω του εικοσιτετραώρου άυπνοι, νήστεις και στερούμενοι επαρκούς ύδατος, ανω δε του δωδεκαώρου έμάχοντο χωρίς διακοπήν στιγμής. Έν τούτοις, το ήθικόν πάντων ήτο άριστον και πάντες ήσαν αποφασισμένοι να συνεχίσουν τον αγώνα μέχρι της οριστικής νίκης.

Ό διοικητής του Συντάγματος συνταγματάρχης Σαμουήλ, ο διοικητής άμύνης άντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος και ο διοικητής φυλακίων έσωτερικής άμύνης ταγματάρχης Μπατσαλιάς, έπεχείρουν κατά διαστήματα υπό το βαθύ σκότος της νυκτός έπιθεωρήσεις εις τούς Στρατώνας και τα φυλάκια, έμψυχώνοντες τούς άνδρας εις μέχρις εσχάτων άγώνα. Περί το μεσονύκτιον οι αξιωματικοί εκ λήθησαν εις το Διοικητήριον, όπου τούς έδόθησαν διάφοροι όδηγίαι. Ό άντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος, πριν αναχωρήσουν διά τάς θέσεις των, τούς είπεν άπεριφράστως:

— Παιδιά να το πάρωμεν άπόφασιν, από έδώ θα βγούμε νικήταί ή νεκροί. Δέν υπάρχει περίπτωσις συνθηκολογήσεως ή παραδόσεως .

Και εις ανθυπασπιστής Χωροφυλακής, άπηχών τήν σκέψιν όλων, άπήντησε :

— Το έχομεν ήδη πάρει άπόφασιν. Ή τελευταία εις την διάθεσίν μας σφαίρα θα είναι για τον εαυτό μας!

Επειδή δε την ημέραν εκ είνην, 6 Δεκεμβρίου, έωρτάζετο ή μνήμη του  Αγίου Νικολάου, πολλοί αξιωματικοί και οπλίται, σιωπηλοί διωλίσθησαν προς το ναΐδριον του Συντάγματος, όπου, λόγω έλλείψεως ίερέως προς μελλοθανάτιον άγίαν μετάληψιν, ήναψαν κηρία και προσηυχήθησαν εις τον  Αγιον να βοηθήση τον άγώνά των.

Κατά την νύκτα αυτήν, λόγφ της μεγάλης φθοράς την όποιαν είχον ύποστή, της αναμονής ένισχύσεων και της καλής έπαγρυπνήσεως των άμυνομένών εις τα φυλάκια και τάς άλλας επικαίρους θέσεις, οι κομμουνισταί δεν άπετόλμησαν έπίθεσιν, περιορισθέντες εις πυρά φθοράς πυροβόλων, όλμων και πολυβόλων. Άπό της πρωίας της 7ης Δεκεμβρίου, δευτέρας ημέρας, ήρχισαν να βάλλουν έντονώτερόν πως τα πυροβόλα των και οι όλμοι των, άλλά μάλλον παρενοχλητικώς. Σοβαράν ένόχλησιν άπετέλουν ιδίως τα έστημένα έπί του λόφου Φιλοπάππου πυροβόλα, τα όποια είχον έπιτυχέστερον στόχον, τα δε καμπύλης τροχιάς βλήματά των, διά συνεχούς μεταβολής στόχων, εκ άλυπτον όλον τον χώρον των Στρατώνων. Κατά την διάρκειαν της νυκτός οι έλασϊται είχον έγκαταστήσει φυλάκια με όλμους και πολυβόλα εις πολλάς γύρωθεν πολυκατοικίας, όπόθεν εβαλλον ή παρεσκευάζοντο διά καταιγιστικού πυρός να καλύψουν έπικειμένην έπίθεσιν.

Σοβαρό ν κίνδυνον άπετέλει ή έπί τή ς όδοΰ Μητσαίων κατάληψις του 4ου φυλακίου, όπόθεν δεν άπεΐχον είμή 6 έως 8 μέτρα από τον περίβολον του Συντάγματος και, εκ είθεν, ήδύναντο όχι μόνον να βάλλουν εόστοχώτερον εις το έσωτερικόν με όλμους και αυτόματα, άλλά και να εκσφενδονίζουν χειροβομβίδας και εύφλεκτους Ολας. Ή ως έξετέθη ανωτέρω κεραυνοβόλος τοποθέτησις πυροβόλων από της πλευράς εκείνης, εκ  των πυρών των όποιων εδρον δΤ άναφλέξεως των εύφλεκτων όλών τον τραγικόν θάνατον περί τούς 50 έλασϊται, είχε κάμει τούς λοιπούς να μη άποτολμήσουν νέαν έγκατάστασιν έπί της ταράτσας. Έν τούτοις, ο σοβαρός κίνδυνος έγκαταστάσεώς των έπ’ αυτής υπήρχε πάντοτε, έφ’ όσον ο εκεί χώρος και όλόκληρος εκ είνη ή πολυκατοικία είχε περιπέσει εις χεΐράς των. Διά τούτο εκ ρίθη σκόπιμον όπως ένισχυθοΰν τα φυλάκια της βορειοδυτικής και νοτιοδυτικής γωνίας, να παραμείνουν δεν έν έπαγρυπνήσει προς εκ είνην την πλευράν και τα δύο άντιαρματικά πυροβόλα.

7.ΔΥΝΑΜΙΤΙΣΤΙΚΑΙ ΑΠΟΠΕΙΡΑΙ ΚΑΙ ΑΠΟΦΡΑΞΙΣ ΡΗΓΜΑΤΩΝ

Ή ήμερα της 7ης Δεκεμβρίου διέρρευσε με παρενοχλητικά πυρά και με πυρετώδεις προπαρασκευάς των ελασιτώ, οι όποιοι έλάμβανον συνεχώς νέας ένισχύσεις.  Ηδη το Άρχηγεΐον των ελασιτών εϊχεν άντιληφθή, ότι ή κατάληψις των Στρατώνων Μακρυγιάννη δεν ήτο εύκολος έπιχείρησις. οι ύπερασπισταί των δεν ή σαν  λίγοι παληοχωροφύλακες , όπως διεκήρυσσον περιφρονητικώς τα χωνιά των, διά να ένθαρρύνουν τούς μαχομένους έλασίτας, άλλ’ άνδρες μαχόμενοι με ήρωισμόν και αυτοθυσίαν, άποφασισμένοι να νικήσουν ή να άποθάνουν και προξενοΰντες μεγάλην φθοράν εις τούς άντιπάλοι. των. Έπρεπε λοιπόν πριν επιχειρήσουν γενικήν έπίθεσιν να άνασυνταχθοΰν, να λάβουν νέας ένισχύσεις και να μεταβάλουν τα στρατηγικά των σχέδια.

Κατά την συνήθη μέθοδον των ελασιτώ, προς κατάληψιν μανδροτοιχισμένου όχυροϋ έπρεπε να διανοιχθή ρήγμα εις τον μανδρότοιχον, ίνα εκ είθεν έπιχειρηθή εισβολή εις το εσωτερικόν. Τοϋτο έπεχειρήθη και τελικώς έπέτυχε μόνον από της νοτίας πλευράς, διότι από της πλευράς αυτής είχον καταληφθή τα εξωτερικά φυλάκια και δεν υπήρχε τρόπος έξωθεν έπιτηρήσεως του περιβόλου. Άπό της 8ης μέχρι της 12ης νυκτερινής ώρας της 7ης Δεκεμβρίου, έλασϊται, έπωφελούμενοι του βαθυτάτου σκότους και άφοΰ διά καταιγιστικού πυρός από τάς έναντι πολυκατοικίας έξουδετέρωσαν πάσαν δυνατότητα έπιτηρήσεως εκ  των έσωτερικών φυλακίων, ερποντες έπλησίασαν τον μανδρότοιχον και εις διανοιχθείσας κάτωθι όπάς έτοποθέτησαν δέσμας δυναμίτιδος. Διά σειράς τρομερών εκ ρήξεων ο μανδρότοιχος της νοτίας πλευράς κατέπεσεν έν μέρει και διηνοίχθησαν κενά εισόδου προς τον περίβολον. οι όπερασπισταί έσπευσαν να καλυφθούν προχείρως όπισθεν σωροΰ πετρών και χώματος του καταρρεύσαντος τμήματος του μανδροτοίχου και να τοποθετήσουν εκεί νέον φυλάκιον έπαγρυπνήσεως και άμύνης.

Και ή νύκτα αύτή διέρρευσεν όπως και ή ήμέρα χωρίς τροφήν και χωρίς ύπνον, άναμενομένης με το όπλον εις χεϊρας της έπιθέσεως των ελασιτών από στιγμής εις στιγμήν. Παρά την φοβεράν ταλαιπωρίαν και την έπί δύο ήμερονύκτια έντονον προσπάθειαν, έν πλήρει στερήσει του παντός, το ήθικόν παρέμενεν άκμαΐον.

Την πρωίαν της 8ης Δεκεμβρίου ή φρουρά εύρέθη έπί ποδός εις τάς θέσεις της, έν αναμονή της έπιθέσεως. Κατά διαταγήν της Διοικήσεώς, οι άνδρες Κφερον λευκόν περιβραχιόνιον, προς άναγνώρισίν των και προς άποφυγήν συγχύσεως. Πράγματι, πολλοί έλασΐται δφερον τάς στολάς των φονευομένων ή εκ τελουμένων ανδρών της Χωροφυλακής, ύπήρχε δε κίνδυνος να διεισδύσουν εις τάς τάξεις τί&ν υπερασπιστών και να δημιουργήσουν σύγχυσιν. ’Από της αυγής ήρχισεν έντονος κανονιοβολισμός. Προσετέθησαν δύο πυροβολαρχίαι των ελασιτώ, τοποθετηθεΐσαι ή μία εις τον λόφον Άρδηττού και ή άλλη παρά το έργοστάσιον Φίξ. Το πϋρ τούτων έστράφη και έναντίον των περί τον περίβολον πολυκατοικιών, αί όποίαι εΰρίσκοντο άκόμη εις την κατοχήν ή την σφαίραν δράσεως του Συντάγματος.

Προφανώς, ή προσπάθειά των έστρέφετο εις την κατάληψιν όλων των έξω του περιβόλου κτιρίων, προς πανταχόθεν περίσφιγξιν του Συντάγματος. Συγχρόνως μετέφερον προς το πεδίον έπιχειρήσεων Μακρυγιάννη νέας δυνάμεις είτε εκ  των έπαρχιών είτε έξ άλλων σημείων της πρωτευούσης.

Έντονος και όμαδικός από πολλών σημείων βομβαρδισμός είχε στόχον το Διοικητήριον, το όποιον μέχρι μεσημβρίας της 8ης Δεκεμβρίου είχεν ΰποστή σοβαράς βλάβας. Ή ταράτσα όπου είχεν έγκατασταθή το μόνον παρατηρητήριου, ήρχισε να καταρρέη, λόγφ δε του όμαδικοΰ πυρός, πυροβόλων, όλμων και πολυβόλων, οι άνερχόμενοι εις τα συντρΐμματά της προς κατοπτεύσεις έφονεύοντο ή έτραυματίζοντο. οι έλασΐται δεν άπετόλμων άκόμη την άναμενομένην έπίθεσιν. Συνεχίζοντο όμως αί συγκεντρώσεις ισχυρών έλασιτικών δυνάμεων εις την συνοικίαν Κουκάκι και κατά μήκος των όχθών του Τλισοβ.

Κατά τάς πρωινάς ώρας της 8ης Δεκεμβρίου, άγγλικά φορτηγά, καλυπτόμενα υπό τεθωρακισμένων, προσεκόμισαν πυρομαχικά και τρόφιμα, Των πρώτων είχεν ήδη αρχίσει να σημειούται έλλειψις, τα δεύτερα έλειπον καθ’ όλοκληρίαν. Ή άςηξις πυρομαχικών και εφοδίων έγενετο δεκτή με ένθουσιασμόν, έτόνωσε δε άνυπολογίστως το ηθικόν των μαχητών.

Συγχρόνως δμως κατέφθασε διαταγή του  Αγγλου ταξιάρχου, όπως 100 άνδρες της φρουράς Μακρυγιάννη μετ’ άναλόγων αξιωματικών σταλούν προς ένίσχυσιν της φρουράς των Παλαιών ’Ανακτόρων. Ή διαταγή αύτή έξασθενίσεως της δυνάμεως της φρουράς, καθ’ όν χρόνον αύτή άνέμενεν ένισχύσεις, προς άναπλήρωσιν τουλάχιστον δημιουργηθέντων κενών εκ  των φονευθέντων και τραυματισθέντων ανδρών της, έπεσεν ως άληθής βόμβα. Ό ύπεύθυνος διεξαγωγής της άμύνης άντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος, διαβλέπων σοβαρούς κινδύνους εκ  της έξασθενίσεως αυτής της δυνάμεώς των, καθ’ ήν ώραν άνεμένετο από στιγμής εις στιγμήν ή μεγάλη έπίθεσις, είχε φθάσει εις άπόγνωσιν, εκ λινε δε μάλλον υπέρ της γνώμης όπως, πριν σταλούν οι άνδρες, παρασταθή εις τον  Αγγλον ταξίαρχον το λίαν έπικίνδυνον έξασθενίσεως αυτής. ’Αλλά, τελικώς, άπεφασίσθη όπως το Σύνταγμα μη προκαλέση την δυσαρέσκειαν του Άγγλου ταξιάρχου, εις στιγμάς κατά τάς όποιας ή τελική έπιτυχία έστηρίζετο εις την βοήθειαν των άγγλικών δυνάμεων, έπιδειχθή δε και πνεύμα στρατιωτικής πειθαρχίας. Ό διοικητής Σαμουήλ, άν και με μεγάλην στενοχώριαν, διέταξεν όπως, σύμφωνα με την διαταγήν, δύναμις 100 οπλιτών μετ’ άναλόγων αξιωματικών σταλή αμέσως εις ένίσχυσιν της φρουράς των Παλαιών ’Ανακτόρων.

Ποιος ο ακριβής λόγος της άποστολής της δυνάμεως αυτής διά μιας τόσον σοβαράς άφαιμάξεως της δυνάμεως άμύνης Μακρυγιάννη, δεν είναι άκριβώς γνωστός. Βεβαίως, ύπήρχε πάντοτε κίνδυνος έπιθέσεως από πλατείας Ρηγίλλης και Εθνικού Κήπου κατά των Παλαιών ’Ανακτόρων, ως δε έτονίσθη εις τα προηγούμενα, έάν κατελαμβάνοντο τα Παλαιά ’Ανάκτορα, το κέντρον της πρωτευούσης, όπου μόνον διετηρεΐτο ή έλευθέρα Ελλάς, θα περιέπιπτεν εις χειρας των ελασιτώ. Θά ήτο δμως δυνατόν να έξευρεθή άλλοθεν, ιδίως εκ  των άγγλικών δυνάμεων και της Ταξιαρχίας Ρίμινι ή μικρά αύτή δύναμις, ώστε να μη έξασθενήση εις τόσον κρίσιμους ώρας ή δύναμις του Συντάγματος Μακρυγιάννη. Δέν δυνάμεθα δε να δεχθώμεν κατά τρόπον ασφαλή τή ν έξενεχθεΐσαν ύπόθεσιν κατά την όποιαν, επειδή ύπήρχε κίνδυνος έξολοθρεύσεως της δυνάμεως Μακρυγιάννη, θα έπρεπε να διασωθή μέρος της δυνάμεως αυτής προς χρησιμοποίησίν του εις άλλο σημεϊον των έπιχειρήσεων. Τοιούτόν τι και προς την στρατιωτικήν ήθικήν άντίκειται, άλλα και προς τούς κανόνας της στρατηγικής είναι αντίθετον. Πάντως, οι μέν έπιλεγέντες 100 άνδρες της Χωροφυλακής μετά των άξιωματικών των, μετά δυσφορίας και μόνον εκ  πνεύματος στρατιωτικής πειθαρχίας άπεδέχθησαν την άποχώρησίν των, προτιμώντες να παραμείνουν, έστω και έπί θυσία της ζωής των, μέχρι πέρατος του άγώνος εις την άμυναν του Συντάγματος των. οι δε έναπομείναντες άνδρες της φρουράς, με άμείωτον το ήθικόν των παρέμειναν εις τάς θέσεις των.

Άπό της προηγούμενης νυκτός και καθ’ όλην την πρωίαν της 8ης Δεκεμβρίου, σημειούται έντονος βομβαρδισμός του έπί της όδοΰ Διονυσίου Αρεοπαγίτου (πολυκατοικία Κουρεμένου) έγκατεστημένου 3ου φυλακίου, το όποιον εϊχεν Ιδιαιτέραν σημασίαν διά την όλην άμυναν, διότι συνείχετο μετά του Συντάγματος, εκ εϊ δε ύπήρχε και το μόνον άπομένον τηλέφωνον, μέσω τόύ όποιου συνεχίζετο ή έπικοινωνία μετά της Στρατιωτικής Διοικήσεως και του Συμμαχικού Στρατηγείου. οι έλασΐται έβαλλον όμαδικώς δι’ όλμων και αύτομάτων κατ’ αύτοΰ από των γύρωθεν οικιών.

Ό έπίκεφαλής της δυνάμεως του 3ου φυλακίου μοίραρχος Μαλτέζος, άντελήφθη ότι, καθ’ όν χρόνον έβάλλετο καταιγιστικώς, άλλοι έλασΐται, καλυπτόμενοι υπό του πυρός αυτού και φέροντες εις τάς χειρας ή έπί των ώμων μεγάλα δοχεία και δέματα, είσέδυον εις τάς ύπ’ αυτών κατειλημμένας οικίας του 2ου ύποφυλακίου (διασταυρώσεως Διονυσίου ’Αρεοπαγίτου και Μητσαίων) και 4ου φυλακίου (όδού Μητσαίων). Ήτο προφανές ότι υπό το σκότος της νυκτός συνεκεντρούντο εκεί πυρομαχικά και εκ ρηκτικαί Ολαι, προκειμένου να βληθή εκ εΐθεν το έσωτερικόν του Συντάγματος άσφαλέστερον, λόγφ της έγγυτάτης άποστάσεως και του ύψους των ταρατσών. Χάρις εις την όπισθεν του οικήματος του 3ου φυλακίου ανεμόσκαλαν, έγένετο άμεσος ένημέρωσις της Διοικήσεως του Συντάγματος έπί του έπικειμένου κινδύνου. Τότε άπεφασίσθη όπως ή δύναμις του 3ου φυλακίου, ένισχυομένη δι’ ανδρών και αυτομάτων όπλων από της άνεμόσκαλας, έφορμήση αίφνιδιαστικώς, προς άνακατάληψιν των έγκαταλειφθέντων έπικινδύνων οικημάτων.

Ή παράτολμος και πλήρης θανασίμων κινδύνων έπιχείρησις αύτή έσημείωσεν άξιοθαύμαστον έπιτυχίαν. Περί την 4ην άπογευματινήν ώραν οι άνδρες του 3ου φυλακίου, άφ’ οδ έπί ικανήν ώραν έβαλλον καταιγιστικώς προς την κατεύθυνσιν εκ είνην τα πλησιέστερα έσωτερικά φυλάκια, έξώρμησαν κεραυνοβόλως προς τάς όδούς Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Μητσαίων. οι έλασΐται, μη άναμένοντες μίαν τόσον παράτολμον ένέργειαν και αίφνιδιασθέντες, έτράπησαν πανικόβλητοι προς τάς παρόδους και πολλοί έφονεύθησαν. οι χάρις εις την θυελλώδη ορμήν και το καταιγιστικόν των πύρ γενόμενοι έντός ολίγων λεπτών κύριοι των δδών της βορειοδυτικής πλευράς άνδρες του 3ου φυλακίου με άστραπιαίαν ταχύτητα κατέλαβον το 2ον ύποφυλάκιον.

Έν συνεχεία, με άσυγκράτητον μένος ώρμησαν προς το οίκημα του παλαιού 4ου φυλακίου της όδοΰ Μητσαίων. οι έντός αύτοΰ πολυάριθμοι έλασΐται, ανύποπτοι των συντελουμένων εις την όδόν, διεσκέδαζαν, και αίφνιδιασθέντες άνεζήτησαν κατά το πλεΐστον σωτηρίαν διά της φυγής. Οι λοιποί μετά σύντομον πάλην σώματος προς σώμα, έφονεύθησαν ή παρεδόθησαν. Οΰτω συνελήφθησαν περί τούς 50 έλασΐται αιχμάλωτοι. Εντός του άνακαταληφθέντος κτιρίου άνευρέθησαν 70 όπλα, 10 όπλοπολυβόλα και πρό πάντων μεγάλαι ποσότητες εκ ρηκτικών υλών (βενζίνης, δυναμίτιδος, χειροβομβίδων κλπ.). Κατά τάς όμολογίας των αιχμαλώτων, την έπερχομένην νύκτα έπρόκειτο να άνατιναχθούν το οίκημα του 3ου φυλακίου και όλα τα προς την πλευράν εκ είνην συνεχόμενα προς το Σύνταγμα Μακρυγιάννη κτίρια.

Ή λαμπρά αυτή έπιτυχία της έπιχειρήσεως ένέπλησε χαράς και ένθουσιασμοΰ τούς μαχητάς του Μακρυγιάννη, έν φ κατέπληξε και άπεγοήτευσε τούς κομμουνιστής. Ιδίως ή άνακατάληψις του 4ου φυλακίου άπετέλεσε δι’ αύτούς όδυνηρόν πλήγμα, διότι εις την εκ εϊθεν δράσιν και εις την χρησιμοποίησιν των εκεί έναποθηκευμένων εκ ρηκτικών ύλών έστήριζον την έπιτυχία ν της παρασκευαζόμενης νυκτερινής έπιθέσεως. ‘Ως εκ  τούτου, ή σχεδιασθεΐσα νυκτερινή έπίθεσις άνεβλήθη εκ  νέου έν αναμονή νέων ένισχύσεων και διά να διευκολυνθή αΰτη με άνατινάξεις κτιρίων και τμημάτων του μανδροτοίχου κατά την διάρκειαν της νυκτός.

Κατ’ εύτυχή σύμπτωσιν, την νύκτα εκ είνην έπεκράτει πλήρης αιθρία, το δε σεληνόφως έφώτιζε τάς πέριξ του περιβόλου δδούς μέχρι τοιούτου σημείου, ώστε από των φυλακίων ήδύναντο να διακρίνουν και την παραμικρόν κινουμένην σκιάν. Οϊ έπιχειρούντες, ως συνήθως έρποντες, να προσεγγίσουν τον μανδρότοιχον, έγίνοντο δεκτοί με καταιγιστικά πυρά. Άπό του 3ου φυλακίου έφονεύθη εις λοχαγός του ΕΛΑΣ, φέρων έπί των ώμων μεγάλην νάρκην, με την όποιαν έπρόκειτο να άνατινάξη το κτίριοντοϋ φυλακίου αυτού. Ούτως, οι έλασΐται άφησαν να διαρρεύση και ή νύκτα εκ είνη χωρίς να επιτύχουν τίποτε το σπουδαΐον. οι ύπερασπισταί του Συντάγματος, μετά 48ωρον άδιάκοπον πάλην εδρον καιρόν δι’ όλιγόωρον άνάπαυσιν, τόσον άπαραίτητον προς τόνωσιν των δυνάμεών των διά τον άγώνα της επομένης. Σχεδόν νήστεις καθ’ όλο αυτό το διάστημα, κατά την νύκτα εκ είνην εΐχον την εύχάριστον εκπληξιν να γευθοΰν όλίγην τροφήν από μπισκότα και κρέας κονσέρβας πού τούς άπέστειλεν ή αγγλική υπηρεσία.

Άπό της πρωίας της 9ης Δεκεμβρίου, τα πυροβόλα, οι όλμοι και τα όπλοπολυβόλα των έλασιτων έπανήρχισαν τα πυρά φθοράς και παρενοχλήσεως. Έν  τω μεταξύ κατέφθανον άναμενόμεναι ένισχύσεις των. Μεταξύ τούτων κατέφθασαν 500 γενειοφόροι άντάρται των βουνών, άποτελοΰντες το σώμα του καπετάν Γρίβα, όνομαστόν διά την δράσίν του και τάς θηριωδίας, τάς όποιας είχε διαπράξει έπί κατοχής. Ή επιδεικτική, άνά τάς γύρωθεν του Συντάγματος κατεχομένας συνοικίας, πορεία των νέων έλασιτικών ταγμάτων και ιδίως των γενειοφόρων άνταρτών του Γρίβα, οι όποιοι έτρόχιζον εις τούς δρόμους τάς μεγάλας μαχαίρας των, με τάς όποίας θα κατέσφαζον τούς έχθρούς του λαοΰ, προεκάλει τούς άλαλαγμούς του κομμουνιστικοί) όχλου. Τα χωνιά άντήχουν παντού εκκωφαντικώς άναγγέλλοντα την άφιξιν των  ήρώων του λαοΰ  και την έπικειμένην σφαγήν των προδοτών. Μία περιβόητος ότά τάς θηριωδίας της και τάς έξάλλους λογοκοπίας της, γνωστή ως  καπετάνισσα Άθηνά , ήγεΐτο ένός θήριώδους συρφετού με την μάχαιραν εις τούς όδόντας. Άνερχομένη έπί καθισμάτων έφανάτιζε τα έξηγριωμένα στίφη με την διαβεβαίωσιν ότι έντός ολίγων ωρών θα παρεδίδοντο εις χεΐράς των όλοι οι εντός του Συντάγματος Μακρυγιάννη  μοναρχοφασίστες της Χωροφυλακής . Πώς θα ήμπορούσαν να άντισταθούν εις τα  φημισμένα παλληκάρια του βουνού , πού εφερεν δ καπετάν Γρίβας, οι όλίγοι  παληοχωροφύλακες … Άλλ’ έν φ έδόνουν τον όρίζοντα αί ύστερικαί φωναί των χωνιών, οι ύστερικοί Αλαλαγμοί του όχλου και αί θηριώδεις κραυγαί των καπεταναίων και καπετανισσών, οι ύπερασπισταί των στρατώνων και φυλακίων του Μακρυγιάννη απτόητοι εις τάς θέσεις των άνέμενον με το ίδιον πάντοτε υψηλόν ήθικόν να αποκρούσουν τάς νέας έπιθέσεις των ελασιτώ.

Κατά τάς άπογευματινάς ώρας της 9ης Δεκεμβρίου, καλυφθέντες κατά την πορείαν φορτηγού αυτοκινήτου υπό βολών τεθωρακισμένου άρματος, έπέτυχον να διασπάσουν την πολιορκητικήν ζώνην και να είσδύσουν εις τούς Στρατώνας Μακρυγιάννη 15 Άγγλοι άλεξιπτωτισταί, κομίζοντες νάρκας και συρματοπλέγματα προς τοποθέτησιν εις τα ρήγματα του μανδροτοίχου και άλλα επισφαλή σημεία.

Άλλ’ ή ναρκοθέτησις αυτή δεν ήτο εύκολος έπιχείρησις, διότι, άκριβώς τα σημεία αυτά ήσαν ορατά και εις έγγυτέραν άπόστασιν από τα έλασιτικά φυλάκια και ήσαν τα πλέον εκ τεθειμένα εις το πυρ του έχθροΰ. Διά τούτο έσχεδιάσθη μία πλήρης πολεμική έπιχείρησις προς έπιτυχίαν της ναρκοθετήσεως. Ή όλη έπιχείρησις έγένετο κατόπιν καλώς μελετηθέντος σχεδίου και μετά μεγάλης στρατηγικής τέχνης, είχε δε τεθή έπί τούτο έπί ποδός όλόκληρος ή δύναμις του Συντάγματος. Ό διοικητής του Συντάγματος Σαμουήλ και ο διοικητής άμύνης Κωστόπουλος έτέθησαν προσωπικώς έπί κεφαλής των δύο πλέον έπικινδύνων τομέων. Ό υποδιοικητής Σοφράς άνέλαβε να έξηγήση εις τούς μαχητάς το σχέδιον και να παραμείνη έν  τω μέσω αυτών έπι βλέπω ν την εκ τέλεσίν του. Ό έπί κει^λής των Άγγλων άλεξιπτωτιστών ύπολοχαγός Μπι ..;ρ παρέμενεν έν αναμονή να δοθή το σύνθημα της έξορμήσεως. Κατά το πρώτον δεκάλεπτου τα καταιγιστικά πυρά κατηυθύνοντο πολύ χαμηλά, εις το άνοιγμα του ρήγματος, ούτως ώστε οι ένεδρεύοντες έναντι και εις τα πλάγια τούτου ήναγκάσθησαν να άπομακρυνθούν εκ εϊθεν, διά να κρυβοΰν όπισθεν των χαρακωμάτων των ή εις τάς παρόδους. Κατά την δευτέραν φάσιν τα πυρά έστρέφοντο προς την αυτήν κατεύθυνσιν, αλλά εις ύψος τριών μέτρων από του έδάφους, εις τρόπον ώστε να σχηματίζουν κάτωθι προστατευτικόν τείχος.

Τότε έδόθη το σύνθημα εις τούς  Αγγλους άλεξιπτωτιστάς, οι όποιοι, ήδη πεπειραμένοι διά το εργον τούτο, έξώρμησαν προς το ρήγμα φορτωμένοι νάρκας και σύροντες συρματοπλέγματα. Έν φ άνωθέν των, μόλις έν μέτρον υπέρ τάς κεφαλάς των έβόμβων δαιμονιωδώς τα βλήματα του φράγματος πυρός, αύτοΐ με άστραπιαίαν ταχύτητα και άξιοθαύμαστον ψυχραιμίαν, έντός ένός και μόνον δεκαλέπτου έτοποθέτησαν εις το άνοιγμα του μανδροτοίχου νάρκας και συρματοπλέγματα. οι έλασίται άντελήφθησαν άργά πως τον σκοπόν του καταιγιστικού αύτοϋ πυρός και έστρεψαν τα πυρά των προς το φρασσόμενον ρήγμα. Εις Άγγλος στρατιώτης έφονεύθη. οι λοιποί, έπειδή έν τώ μεταξύ είχεν άποκλεισθή ή όδός της άποχωρήσεως, παρέμειναν έντός του Στρατώνος, συμπολεμοΰντες γενναίως μετά των ανδρών της Χωροφυλακής και προσφέροντες υπηρεσίας, ιδίως ως ειδικοί διά την πρόχειρον κατασκευήν χαρακωμάτων και όργάνωσιν φραγμάτων άμύνης.

Ή διά ναρκών και συρματοπλεγμάτων άπόφραξις του ρήγματος της νοτίας πλευράς του μανδροτοίχου, σημειώσασα πλήρη έπιτυχίαν, άπετέλεσε σπουδαίαν συμβολήν εις την άποτελεσματικήν άμυναν, του συγκροτήματος Μακρυγιάννη. οι έλασϊται έλύσσων έξ όργής, διότι διά της μοναδικής αυτής άποφράξεως του ρήγματος άπετύγχανεν ή σχεδιαζόμενη εκ εΐθεν εισβολή.

Το έλασιτικάν έπιτελεΐον διέταξεν, όπως, άντϊ πάσης θυσίας και με οίασδήποτε άπωλείας, διανοιχθή κατά την νύκτα εκ είνην άλλο ρήγμα δί’ άνατινάξεων εις τον μανδρότοιχον. Και πράγματι, κατά την διάρκειαν της νυκτός, κατόπιν πολλών προσπαθειών, οι έλασίται έπέτυχον να τοποθετήσουν δέσμας δυναμίτιδος και να άνατινάξουν άλλο τμήμα της νοτίας πλευράς του μανδροτοίχου. οι Άγγλοι άλεξιπτωτισταί έρριψαν έπ’ αύτοΰ νάρκας. Άλλ’ ή έπιμονή των, προς αντί οίασδήποτε θυσίας δημιουργίαν νέων ρηγμάτων εις τον περιστοιχίζοντα το Σύνταγμα μανδρότοιχον, έπρόδιδε την άπόφασίν των μεγάλης έπιθέσεως, ή όποια πλέον άνεμένετο από στιγμής εις στιγμήν. οι ύπερασπισταϊ του Μακρυγιάννη παρέμειναν κατά την νύκτα εκ είνην άγρυπνοι εις τάς θέσεις των.

Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ 10ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΑΦΘΑΣΤΟΙ ΗΡΩΙΣΜΟΙ ΣΩΖΟΥΝ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Άπό της χαραυγής της 10ης Δεκεμβρίου, ο έχθρός ήρχισε να βάλλη από όλων των σημείων και με όλα τα εις την διάθεσίν του μέσα, κατά των κτιρίων και φυλακίων του Συντάγματος Μακρυγιάννη. Βαρύ πυροβολικόν, όλμοι, βαρέα και έλαφρά αυτόματα όπλα, χειροβομβίδες, έμπρηστικαί βόμβαι, τα πάντα και πανταχόθεν βάλλουν άδιακόπως κατά του Μακρυγιάννη εις μίαν πραγματικήν κόλασιν πυρός. Έπΐ του λόφου, όπου αΐ καταληφθεΐσαι φυλακαϊ Βουλιαγμένης, είχον στηθή βαρέα πυροβόλα και όλμοι των 81 χιλ., εκ τοξεύοντες χωρίς άνάπαυλαν στιγμής βλήματα, ιδίως κατά του προσφέροντος μακρόθεν στόχον Διοικητηρίου. Άπό νοτίας και δυτικής πλευράς έβάλλετο καταιγιστικώς το Σύνταγμα διά μυδραλλιοβόλων και αύτομάτων.

Ό συνεχής μυκηθμός των πυροβόλων, ο κροταλισμός των πολυβόλων, αί εκ ρήξεις των βομβών και των χειροβομβίδων, αί κλαγγαϊ των αύτομάτων, έδημιούργουν άληθώς πανδαιμόνιου φρίκης και ολέθρου, παρόμοιον του όποίου δεν θα ήδύνατο να συλλάβη ή άνθρωπίνη φαντασία. Ή φωνή δεν ήδύνατο να άκουσθή εις άπόστασιν δύο μέτρων και οι άνδρες συνεννοούντο διά σημείων. Αί εκ τυφλωτικαί λάμψεις των εκ ρήξεων εφερον παραζάλην, οι δε φοβεροί κρότοι των πυροβόλων και των εκ ρηγνυομένων βομβών ώδήγουν μέχρι παρακρούσεως.

Πολλοί άνδρες, των όποιων είχον σπάσει τα νεΰρα μέσα εις την τρομεράν εκ είνην άτμόσφαιραν των δαιμονιωδών κρότων, των φλογών κολάσεως και των καταρρεόντων μετά πατάγου και νεφών κονιορτοΰ κτιρίων, έζήτουν να γίνη έξόρμησις άντεπιθέσεως προς διάσπασιν της ζώνης των πολιορκητών, προτιμώντες, έστω, τον θάνατον της συνταρακτικής εκ είνης κολάσεως. Αλλά τοιοΰτον, όσονδήποτε γενναίου έγχείρημα, θα είχεν ως βέβαιον άποτέλεσμα την έξόντωσιν πάντων και, συγχρόνως, την άπώλειαν του όχυροΰ, έίς την ύπεράσπισιν του όποίου είχε τάξει αυτούς ή πατρίς διά την σωτηρίαν της. Άπεφασίσθη λοιπόν να παραμείνουν πάντες εις τάς θέσεις των, μέσα εις την φρικώδη εκ είνην κόλασιν πυρός και να πολεμήσουν εκεί μέχρι τελευταίας ρανΐδος του αίματός των διά την ύπεράσπισιν του όχυροΰ των. Έν φ δε έξω του Συντάγματος αί συνεχείς κωδωνοκρουσίαι εκ άλουν εις γενικόν συναγερμόν και άντήχουν οι άλαλαγμοί των έλασιτικών στιφών και οι βρυχηθμοί ένός ώρυομένου ύστερικώς όχλου, οι άνδρες της φρουράς παρέμενον άκίνητοι και σιωπηλοί εις τάς θέσεις των, έτοιμοι να δώσουν την τελευταίαν και άποφασιστικήν μάχην, ’Επειδή δε ή ήμέρα πού έξημέρωσεν ήτο Κυριακή, πολλοί αξιωματικοί και όπλίται ώλίσθαινον διαδοχικώς, αμίλητοι και έν βίμ, προς τον μικρόν ναόν του Συντάγματος, όπου (ίναπτον κερί και με το σημεϊον του σταυρού προσηύχοντο έν κατανύξει να τούς δώση ο Θεός την νίκην ή τουλάχιστον τον θάνατον, χωρίς να πέσουν ζώντες εις χεΐρας των ελασιτώ.

Περί την 7.30′ πρωινήν ώραν, παρατηρεΐται μεγαλύτερα εντασις του άγώνος. Το πΰρ γίνεται σφοδρότερον και καταστρεπτικώτερον. Ήδη, μαύρα σύννεφα καπνού καλύπτουν όλόκληρον το συγκρότημα των Στρατώνων. Ή βροχή βλημάτων καλύπτει τα κτίρια και τα προαύλια του Συντάγματος.

Τάς μεγαλύτερος ζημίας ύφίστατο το Διοικητήριον, το όποιον έβάλλετο πανταχόθεν λυσσωδώς. Το εις τον έξώστην του άνω όρόφου κεντρικόν παρατηρητήριον του Διοικητηρίου μετεβλήθη εις συντρίμματα και έφονεύθησαν πάντες οι τεταγμένοι εις αυτό άνδρες. Ή ταράτσα του κτιρίου μετεβλήθη εις ερείπια, υπό τα όποια έτάφησαν τέσσαρες χωροφύλακες. Και ο δεύτερος όροφος εϊχεν ύποστή μεγάλος καταστροφάς εκ  των έντός αύτοϋ εκ ρήξεων βομβών, οι δε εύρεθέντες έντός αύτοϋ όλίγοι έπιζήσαντες ήναγκάσθησαν να τον έγκαταλείψουν.

Το   Αρχηγείον των ελασιτών έπίστευσεν ότι με την πολύωρον αύτήν κόλασιν του πυρός και τάς γενομένας φοβέρας καταστροφάς, ως και τάς πιστευομένας μεγάλος απώλειας εις άνδρας, το ήθικόν των υπερασπιστών θα είχε καταρρεύσει και το αμυντικόν των μένος έξαντληθή. ‘Επομένως ήτο καιρός να δοθή το σύνθημα της μεγάλης επιθέσεως. Εις την πρώτην γραμμήν είχε λάβει θέσεις το 6ον έλασιτικόν Σύνταγμα Κορίνθου, το όποιον μόλις είχε καταφθάσει και εθεωρείτο άήττητον.

Εις τα καίρια σημεία της έξόρμήσεως εϊχον τοποθετηθή οι αιμοσταγείς γενειοφόροι άντάρται του καπετάν Γρίβα, φημισμένοι εις τάς έαμικάς μάζας διά την δράσίν των άνά τάς έπαρχίας, την όρμητικότητα προς συντριβήν των έμποδίων και την θηριωδίαν των, με την οποίαν κατέσφαζον τούς συλλαμβανομένους  προδότας .

Ή γενική έπίθεσις των ελασιτών ήρχισε περί την 9ην πρωινήν. Τα μαινόμενα στίφη έξώρμησαν εις μίαν πραγματική ν θύελλαν, έν φ τα όπισθεν των συμφύρματα του έαμικοΰ όχλου έξέβαλλον διαπεραστικός κραυγάς. Άλλ’ οι ύπερασπισταί του Συντάγματος εύρίσκοντο εις τάς θέσεις των και τούς ύπεδέχθησαν με πυκνόν πΰρ πολυβόλων και όπλων. Διά μίαν στιγμήν, λυσσαλέοι άντάρται, κατώρθωσαν να φθάσουν έως τα τείχη της νοτίας πλευράς και έξετόξευσαν εις το έσωτερικόν χειροβομβίδας και έμπρηστικάς βόμβας. Έπί τινα λεπτά έσημειώθη μικρά σύγχυσις και άναταραχή προς την πλευράν εκ είνην εκ  των καπνών, των εκ τυφλωτικών λάμψεων και του πατάγου. Αλλά ταχέως οι άνδρες των φυλακίων τούς άπεμάκρυνον διά θεριστικού πυρός, το όποιον τούς έπροξένησε μεγάλας απώλειας. οι υποχωροΰντες άντάρται επιπτον κατά μάζας νεκροί ή τραυματίαι όλολύζοντες. Αί πανταχόθεν έπιθέσεις των ελασιτών συνεχίσθησαν έπί δίωρον μετά της αυτής όρμής.

Άλλ’ άπεκρούοντο όλαι, χάρις εις το άδιάκοπον σφυροκόπημα του πυκνοΰ πυρός των υπερασπιστών, με μεγάλας άπωλείας των ελασιτώ. Το έπανατεθέν δι’ έπισκευής εις λειτουργίαν έντός του περιβόλου άρμα μάχης, άν και πεπαλαιωμένον, θα προσέφερε πολλάς υπηρεσίας κατά τάς κρίσιμους εκ είνας στιγμάς. Άλλ’ ΰποστάν εκ  νέου βλάβην ήχρηστεύθη και πάλιν.

Περί την 11ην πρωινήν ώραν έσημειώθη χαλάρωσις τόσον των βομβαρδισμών όσον και των κατά μέτωπον έπιθέσεων. οι έλασΐται εϊχον έντυπωσιασθή από την άπίστευτον αντοχήν των ανδρών του Συντάγματος, καθ’ όλην την φοβέρας κάταστρεπτικότητος εντασιν των βομβαρδιστικών των μέσων και από την ικανότητα των ανδρών αυτών άποκρούσεως των λυσσωδών έπιθέσεων των, ιδίως εκ είνων των άνταρτών των των βουνών. Έπί πλέον εϊχον ανάγκην μικράς άνάπαυλας διά να περισυλλέξουν τούς νεκρούς και τραυματίας των, να άνασυντάξουν τάς δυνάμεις των και να λάβουν νέας ένισχύσεις. Ούτως, άφησαν να παρέλθη δίωρον ανευ έντατικής δράσεως, πράγμα το όποιον ώφέλησε σημαντικώς τούς άμυνομένους, διότι έδωσε και εις αυτούς καιρόν να άναπνεύσουν, να θέσουν εις το στόμα των από 6ν διανεμηθέν μπισκότον και όλίγον νερό, να έφοδιασθοΰν εις πυρομαχικά και να άνασυνταχθοΰν εις άμυναν.

Περί την 1ην απογευματινήν ώραν, έπανελήφθη ο σφοδρός πανταχόθεν κανονιοβολισμός και πολυβολισμός, προμήνυμα της έπικειμένης γενικής έπιθέσεως, ή οποία έξεδηλώθη ήμίσειαν ώραν βραδύτερον.

Τα έλασιτικά στίφη έξώρμησαν μετά μεγαλύτερος λύσσης, διά να φθάσουν άντΐ πάσης θυσίας και με όσασδήποτε άπωλείας μέχρι του μανδροτοίχου, τον όποιον θα άνετίνασσον διά να εισχωρήσουν εις το έσωτερικόν. οι ύπερασπισταί ήμύνοντο κρατερώς και με τα καταιγιστικά πυρά των έθέριζον τούς έφορμώντας. Άλλ’ από στιγμής εις στιγμήν ή πίεσις καθίσταται έντονωτέρα και τα έλασιτικά στίφη προσήγγιζον περισσότερον προς το τείχος, μολονότι οι ύπερασπισταί, ακλόνητοι εις τάς θέσεις των, τούς έθέριζον με τα πυκνά πυρά των. Ή πίεσις του έχθροΰ φθάνει μέχρις άφαντάστου βαθμοΰ, τάς δε εξορμήσεις των άνταρτών συνοδεύει βροχή βλημάτων παντός όπλου, καλύπτουσα όλα τα κτίρια και το προαύλιον του Συντάγματος.

Άλλ’ οι ήρωικοί ύπερασπισταί παραμένουν ακόμη άδάμαστοι εις τάς θέσεις των και διά των πυρών των έπιφέρουν μεγάλας άπωλείας εις τον έχθρόν, ο όποιος έξακολουθεϊ να έπιτίθεται κατ’ άλλεπάλληλα κύματα μετά πρωτοφανούς λύσσης και φανατισμού.

Περί την 3.30′ απογευματινήν ώραν, οι άντάρται προσήγγισαν, παρά το σφοδρόν πΰρ, και οι έπιζώντες άρπάζοντες τάς νάρκας από τούς φονευομένους ή τραυματιζόμενους, κατώρθωσαν να ρίψουν αύτάς εις το νότιον τμήμα του μανδροτοίχου, του όποιου άνετίναξαν σημαντικόν μέρος.

Προεκλήθη, ούτως, από της νοτίας πλευράς του τοίχου μέγα ρήγμα, από του όποιου ήτοιμάζοντο οι έλασΐται να είσορμήσουν εις τον περίβολον. Ή κατάστασις ήτο έξαιρετικώς κρίσιμος. Άν οι έλασΐται, έξαπολύοντες γενικήν έπίθεσιν προελάμβανον να είσδύσουν εις το έσωτερικόν, οι διασκορπισμένοι εις όλα τα σημεία της άμύνης άνδρες, οι όποιοι άλλως τε, μαχόμενοι άυπνοι και νήστεις έπί

τετραήμερον, υπό τρομερούς βομβαρδισμούς και άφάνταστον έντασιν νεύρων, είχον ύποστή μοιραίαν πτώσιν των ανθρωπίνων των δυνάμεων, είναι αμφίβολον αν θα άντεϊχον εις εκ δίωξιν των εισορμούντων και άποτελεσματικήν άμυναν. Άλλως τε, έάν οι έλασΐται είσέβαλλον εις το εσωτερικόν, θα διεξήγετο άγων εκ  του συστάδην. Διά τοιοΰτον αγώνα έχρειάζοντο προ παντός χειροβομβίδες, ελάχιστοι δε άπέμενον πλέον εις την διάθεσιν των ύπερασπιστών.

Ηδη, από των πρωινών ωρών, ή Διοίκησις είχε ζητήσει από τηλεφώνου την έπείγουσαν άποστολήν πυρομαχικών, ή οποία όμως μέχρι μεσημβρίας δεν είχε πραγματοποιηθή. Όταν έξεδηλώθησαν αί νέαι έλασιτικαί έπιθέσεις και, ιδίως, όταν έσημειώθη ρήγμα εις τον περίβολον, τόσον από τηλεφώνου όσον και διά του φορητού άσυρμάτου έγνωστοποιήθη ή κρίσιμος κατάστασις, εις την όποιαν είχε περιέλθει το Σύνταγμα Μακρυγιάννη και έζητήθη ή ανευ αναβολής στιγμής αποστολή πυρομαχικών και ύλικοΰ περιφράξεως. Έζητήθη επίσης ή έπέμβασις αγγλικών τάνκς προς χαλάρωσιν του όλονέν και περισσότερον περισφίγγοντος πολιορκητικού κλοιού.

Ή βοήθεια καθυστερεί και οι άνδρες  της φρουράς άπεκ ρουον άπεγνωσμένως την από του ρήγματος εισβολήν των κατά κύματα έφορμώντων ελασιτώ, ρίπτοντες τάς τελευταίας χειροβομβίδας των. Έπί τέλους, περί την 4ην απογευματινήν, ήκούσθη ο κρότος τριών αγγλικών αρμάτων μάχης, τα όποια, κινούμενα μετά’ καταιγιστικού πυρός γύρωθεν του περιβόλου, έξεκαθάριζον την περιοχήν. οι έλασΐται, λυσσώντες έξ οργής, διά την έμφάνισιν των τάνκς, άκριβώς την ώραν της εισβολής των εις τον περίβολον, ήναγκάσθησαν να άπομακρυνθοΰν από τάς περιοχάς των ρηγμάτων διά να καταφύγοον προς τάς γωνίας των παρόδων και τα εντός των πέριξ οικιών κρησφύγετά των. Δεκαπέντε Άγγλοι, ολίγον βραδύτερον, έπακρελούμενοι της συγχύσεως, μετά την δρασιν των τάνκς, είσήλθον εις Το,Σύνταγμα κομίζοντες νάρκας, μέρος των όποιων, επωφελούμενοι της άπομακρύνσεως των ελασιτώ, έτοποθέτησαν εις τα ρήγματα του μανδροτοίχου. Έκομίσθησαν επίσης τρία νέα όπλοπολυβόλα, τρία όλμοβόλα Πίατ, βλήματα, άλλα πυρομαχικά και τροφαί. ΕΙχεν εν τώ μεταξύ άποκατασταθή ή ΰδρευσις και οι άνδρες  άπηλλάγησαν του έφιάλτου της δίψης.

Τα τρία άγγλικά άρματα μάχης, άφοϋ διά πολλών γύρων περί τον περίβολον, άνεκούφισαν προσωρινώς την φρουράν του Μακρυγιάννη εκ  του βάρους των έπιθέσεων, άπεχώρησαν. Άλλ’ ευθύς μετά την άποχώρησίν των, οι έλασΐται, άνασυνταχθέντες, έπανέλαβον τάς σφοδρός έπιθέσεις. Πυροβολικόν, όλμοι, μυδραλλιοβόλα και αυτόματα εβαλλον όμαδικώς κατά του Συντάγματος, έν ώ οι έξειδικευμένοι πλέον διά τοιαΰτα έργα συμμορϊται έξεσφενδόνιζον εις το εσωτερικόν χειροβομβίδας ή εύφλεκ τους ϋλας και προσεπάθουν να πλησιάσουν τον μανδρότοιχον προς τοποθέτησιν δυναμίτιδος και ναρκών. οι άνδρες  του Συντάγματος ήμόνοντο κρατερώς άπομακρύνοντες τούς επιτιθεμένους και προξενοΰντες εις αύτούς μεγάλας απώλειας.

Αϊ επιθέσεις διεδέχοντο απνευστί ή μία την άλλην, διότι οι έλασΐται ήσαν ανεξάντλητοι, ένισχυόμενοι συνεχώς διά προσελεύσεως νέων δυνάμεων. Τα δαπανόμενα αφειδώς πυρομαχικά των ήσαν επίσης ανεξάντλητα και είχον λάβει την διαταγήν να προξενήσουν αντί οίασδήποτε θυσίας νέα ρήγματα εις τον μανδρότοιχον διά να εισβάλουν εις το εσωτερικόν του περιβόλου. Ή κατάστασις είχε καταστή και πάλιν κρίσιμος, όλονέν και περιεσφίγγετο περισσότερον το Σύνταγμα, αΐ καταστροφαϊ εις το εσωτερικόν συνεχίζοντο και οι δυναμιτισταί και χειροβομβισταΐ προσήγγιζον το τείχος.  Ηδη δι’ άνατινάξεως έδημιουργήθη νέον ρήγμα εις την νοτίαν πλευράν.

Κατά τάς κρίσιμους εκείνας στιγμάς, ο αρχηγός άμύνης άντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος, άς γράφει εις την εκθεσίν του, εκ ρινεν έπιβεβλημένον να τεθοΰν έν δράσει τα δύο αντιαρματικά πυροβόλα από την νοτιοδυτικήν γωνίαν του Διοικητηρίου, όπου από διανοιγέντων ρηγμάτων οι έλασΐται ήγωνίζοντο λυσσωδώς να είσβάλουν, ή δε κατάστασις είχε λάβει δραματικόν χαρακτήρα. Άλλα τα δύο πυροβόλα εύρίσκοντο πλησίον της Εκκλησίας, εις ικανήν άπόστασιν και διά να μεταφερθοϋν έπρεπε να συρθούν και πάλιν εις ακάλυπτον και υπό τα πυρά του έχθροΰ χώρον. Ό ύπολοχαγός πυροβολικού Σβαρνιδς, άνέλαβε το έξαιρετικώς επικίνδυνον τοΰτο εργον και με την βοήθειαν του ενωμοτάρχου Κωλέτση και των ύπενωμοταρχών Σβέρκου και Κανελλοπούλου, διά μέσου χαλάζης σφαιρών και βλημάτων μετέφερον τα πυροβόλα εις το κατάλληλον σημεϊον. Ή άμεσος και έντατική χρησιμοποίησίς των υπό των ικανών και θαρραλέων άξιωματικών-πυροβολητων Σβαρνιδ και Άλεξοπούλου—ο δεύτερος, αν και δίς τραυματισθείς παρέμεινεν εις το πυροβόλον—αίφνιδίασε και κατεπτόησε τούς κομμούνιστάς οι όποιοι, άφοΰ ϋπέστησαν τρομεράς άπωλείας, άπεμακρύνθησαν από την θανατηφόρον ζώνην του ρήγματος.

Ή νέα αύτή άπογοήτευσις, συνδυαζομένη προς τάς σοβαράς άπωλείας τάς οποίας όπέστησαν καθ’ άς άκριβώς στιγμάς έφαντάζοντο βεβαίαν και έπικειμένην την νίκην, άνεκ οψε δι’ άλλην μίαν φοράν την επιθετικήν ορμήν των ελασιτώ. Ή έπί εν σχεδόν δωδεκάωρον μάχη, μεθ’ όλων των εις την διάθεσίν των πολεμικών μέσων και διά χρησιμοποιήσεως πολλών χιλιάδων ήσκημένων και αποφασισμένων πολεμιστών, προς κατάκτησιν του όχυροΰ του Μακρυγιάννη, αν και έστοίχισε τρομεράς άπωλείας, ούδέν απέδωσε. Περί την 5.30′ άπογευματινήν, ο εχθρός προδίδει προφανή κάμψιν, άνακόπτων τάς επιθέσεις του και μαχόμενος από των χαρακωμάτων του. Περί την 6ην Απογευματινήν, έπερχομένου του σκότους τα πυρά του έλαττοΰνται εις το έλάχιστον. Ώς έγνώσθη βραδύτερον, οι άρχηγοί των έλασιτικών σωμάτων άπέδιδον ο εις εις τον άλλον τάς Αποτυχίας, καταλήγοντες εις ύβριστικάς φωνασκίας όιαπληκτισμων, μετά της συνήθους των βωμολόχου φρασεολογίας, ή όποια ήκούετο μετά διασκεδαστικής περιεργείας από τούς άνδρας των έξωτερικών φυλακίων. Εις οξύτητα έρεθισμοΰ έχουν ιδίως φθάσει οι γενειοφόροι άντάρται, οι όποιοι εως τότε έθεωρούντο άήττητοι και ήδη άπέτυχον οίκτρώς, μαχόμενοι, ως τούς έλεγον έμπαικτικώς οι άλλοι,  προς παληοχωροφύλακες . Ό άρχηγός. καπετάν Γρίβας, ο όποιος είχε χάσει κατά την μάχην πολλά από τα καλύτερα  παλληκάρια  του, και ή θηριώδης καπετάνισσα ΆΟηνά, εκ στομούν έναντίον των άλλων τάς χειροτέρας των ύβρεων. Ώρύοντο, διότι τούς εΐχον  έμπαίξει  με την διαβεβαίωσιν ότι έπρόκειτο περί όλίγων  παληοχωροφυλάκων , έν φ μέσα εις το Σύνταγμα Μακρυγιάννη εΰρίσκοντο  προδότες , άλλά  πραγματικά παλληκάρια πούξεραν καλά να πολεμούν  και  Άγγλοι στρατιώτες με άφθονο πυροβολικό .

Έν τούτοις, περί την 10ην νυκτερινήν ώραν, έπαυσαν αί αντεγκλήσεις και οι διαπληκτισμοί.  Εν Σύνταγμα ελασιτών παρελαύνει από τάς όδούς της συνοικίας Κουκάκι με έλασιτικά τραγούδια συνοδευόμενα από Αλαλαγμούς του όχλου. Επίσης παρατηρεΐται εις την διασταύρωσιν των όδών Χατζηχρήστου και Μακρυγιάννη, εις μίαν δηλαδή από τάς πλέον εύπαθεΐς και κρίσιμους θέσεις άμύνης του Συντάγματος, μεγάλη συγκέντρωσις υλικού. Ήτο προφανές ότι οι έλασΐται άνασυντασσόμενοι παρεσκευάζοντο διά νυκτερινήν έπίθεσιν.

Οι ύπερασπισταί του Συντάγματος Μακρυγιάννη παρέμενον άγρυπνοι εις τάς θέσεις των. Άλλ’ εΐτε διότι έθεώρησαν ανεπαρκείς τάς συγκεντρωθείσας δυνάμεις είτε λόγοι της σημειωθείσης άσυμφωνίας και σφοδράς διαμάχης, ή νυκτερινή αύτή έπίθεσις δεν έπραγματοποιήθη και ή νύκτα διέρρευσε μάλλον ήσύχως. οι άνδρες ήσαν κατάκοποι και έξηντλημένοι από την πολύωρον αύτήν θανάσιμου πάλην, άλλ’ ικανοποιημένοι και ένθουσιασμένοι, διότι την ήμέραν εκ είνην, την οποίαν διήλθον έν μέσω Αληθούς κολάσεως πυρός, εκ έρδισαν μίαν ένδοξον και ιστορικήν μάχην, άπομείναντες αυτοί κύριοι του πεδίου της τιμής. Αί άπώλειαί των, τέσσαρες νεκροί και όκτώ τραυματίαι, ήσαν σχετικώς μικραί, έν συγκρίσει μάλιστα προς εκ είνας των Αντιπάλων, οι όποιοι είχον πολλάς εκ ατοντάδας νεκρών και τραυματιών. Παρά την φοβεράν δοκιμασίαν της δραματικής εκ είνης ήμέρας, το ήθικόν των παρέμενεν ύψηλόν και πάντες πλέον είχον πίστιν προς την τελικήν νίκην.

Το Απόγευμα της 10ης Δεκεμβρίου, ο διοικητής του Συντάγματος συνταγματάρχης Σαμουήλ έξέδωκε την ακόλουθον Ήμερησίαν Διαταγήν:

Άρ. Πρωτ. 1/1/69 Η.Δ. 10.12.1944 ώρα 15.30′.

— Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και χωροφύλακες του Συντάγματος.

Είμαι ύπερήφανος διότι διοικώ πραγματικούς ήρωας άγωνιζομένους διά την σωτηρίαν και την έλευθερίαν της Πατρίδος μας. Ή Πατρίς δι’ έμού σάς εκ ωράζει την εύγνωμοσύνην της διά την έπιδειχθεϊσαν αυτοθυσίαν σας. Ή σημερινή μάχη την οποίαν έπί έπτά ώρας έδώσατε, και πού έξακολουθεΐ μέχρι της στιγμής με άμείωτον σφοδρότητα, θα μείνη ζωντανό παράδειγμα προς μίμησιν εις την ‘Ιστορίαν του Σώματςς της Χωροφυλακής .

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΜΟΥΗΛ

Συνταγματάρχης Χωροφυλακής.

Ήδη από της μεσημβρίας ο άρχηγός άμύνης αντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος, και έν φ το Σύνταγμα διεξήγεν Ακόμη Απεγνωσμένου Αγώνα, είχεν εκ δώσει την κατωτέρω Ήμερησίαν Διαταγήν:

Άριθ. Πρωτ. 1/1/68 Η.Δ. 10.12.1944 ώρα 11.30′

—Αξιωματικοί, ΰπαξιωματικοί και χωροφύλακες, σάς συγχαίρω διά την άπαράμιλλον Ατομικήν σας Ανδρείαν. Έσώσατε την έλευθερίαν της Πατρίδος μας με την μάχην της 6ης Δεκεμβρίου. Διά της σημερινής μάχης είσθε Σωτήρες της Πατρίδος μας διά μίαν Ακόμη φοράν .

Κ. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

Άντισυνταγματάρχης Πεζικού

Η ΤΡΟΜΕΡΑ ΝΥΚΤΕΡΙΝΗ ΕΠΙΘΕΣΙΣ ΤΗΣ 11ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΑΠΟΤΥΓΧΑΝΕΙ

Ή νύκτα της 10ης προς 1 ί ην Δεκεμβρίου διήλθεν ήρεμος άλλά πάντες οι άνδρες παρέμειναν εις τάς θέσεις των, ιδίως εκ εϊνοι των έξωτερικών και εσωτερικών φυλακίων, οι όποιοι ϊσταντο έν διαρκεϊ επιφυλακή με τον δάκτυλον εις την σκανδάλην του όπλου των. Μόλις όμως έξημέρωσεν ή 11η Δεκεμβρίου, κατέφθασαν μέσω των πληροφοριοδοτών άνησυχητικαί πληροφορίαι. Έν τάγμα ελασιτώ, εύρισκόμενον εις το Θησεϊον, έπρόκειτο να ένεργήση έπίθεσιν κατά του Συντάγματος από δυσμών. Άλλα εχθρικά τμήματα, εις διάταξιν μάχης, εκ ινοΰντο από την λεωφόρον Συγγροϋ, με κατεύθυνσιν πάντοτε το Σύνταγμα. Παρετηρήθησαν, επίσης, συγκεντρώσεις ισχυρών τμημάτων, εις την όδόν Άναπαύσεως, παρά την γέφυραν του Ίλισοϋ. Εις την διασταύρωσιν των οδών Χατζηχρήστου και Μακρυγιάννη, ως και παρά την όδόν Καρυατιδών, άνηγέρθησαν κατά την διάρκειαν της νυκτός όδοφράγματα.

Ό διοικητής του Συντάγματος, Σαμουήλ, από της 7ης πρωινής, προβλέπων παρασκευήν μεγάλης έπιθέσεως, έζήτησε διά του τηλεφώνου της πολυκατοικίας του 3ου φυλακίου, να σταλούν χωρίς αναβολήν πυρομαχικά, ίδίως βλήματα όλμίσκων, τα όποια εΐχον έξαντληθή παντελώς. ‘Αλλά δεν εστάλησαν κατά το διάστημα της ήμέρας. οι έλασΐται, κατά την διάρκειαν της πρωίας, ήρκέσθησαν εις παρενοχλητικά πυρά. Ή αναμενόμενη από της νυκτός έπίθεσις δεν ένηργείτο, προφανώς διότι δεν είχον συγκεντρωθή ακόμη τα έλασιτικά σώματα, τα όποια θα μετεΐχον και δεν είχον συντελεσθή όλαι αί προετοιμασίαν. Είναι όμως πιθανόν ότι, άφοϋ εΐχον άποτύχει δύο έν καιρώ ήμέρας μεγάλαι επιθέσεις των, ήθελον να δοκιμάσουν την τύχην των και διά νυκτερινής έπιθέσεως, την οποίαν παρεσκεύαζον δράστηρίως. Ή νοτία πλευρά άπετέλει πάντοτε τον στόχον των μεγάλων έπιθέσεών των και επειδή τα διανοιγέντα ήδη από της πλευράς αυτής ρήγματα του μανδροτοίχου είχον άποφραχθή διά ρίψεως συρματοπλεγμάτων και ναρκών, άπεφάσισαν να διανθίζουν και άλλο ρήγμα εισβολής. Την 3.30’ απογευματινήν, ομάδες ελασιτών έξώρμησαν προς την νοτίαν πλευράν του περιβόλου και, διά ταχείας τοποθετήσεως δεσμών δυναμίτιδος, έπέτυχον να ανατινάξουν νέον τμήμα του μανδροτοίχου. ‘Αλλά τα δημιουργηθέντα νέα ρήγματα έπαγιδεύθησαν αμέσως, υπό  Αγγλων στρατιωτών, διά ναρκών.

Ευθύς ως ένύκτωσε, παρετηροΰντο κινήσεις και μετακινήσεις έλασιτικών δυνάμεων εις μεγάλην κλίμακα, προδίδουσαι ότι έπεκ ειτο ή μεγάλη νυκτερινή έπίθεσις. Την τιμητικήν έντολήν της εκ πορθήσεως του όχυροΰ Μακρυγιάννη ελαβεν αυτήν την φοράν το Σώμα των γενειοφόρων ανταρτών του καπετάν Γρίβα, το όποιον είχε στρατωνισθή παρά το έργοστάσιον Φίξ, όπόθεν θα έξώρμα. Ό καπετάν Γρίβας, έφρόντισεν από των απογευματινών ώρών να φανατίση τούς εγκληματικούς εκείνους τύπους, υποσχόμενος ότι, ή τιμή της ύπ’ αυτών καταλήψεως του Μακρυγιάννη θα τούς έξύψωνεν ως ήρωας εις τα μάτια των ύπερασπιστών της  λευτεριάς όλου του κόσμου . Συνδυάζων δε το τερπνόν μετά του ώφελίμου, παρείχε την ύπόσχεσιν ότι ή επιτυχία της κατακτήσεως του Μακρυγιάννη  θα πληρωθή με πολύ χρυσάφι , ότι θα τούς παρεδίδοντο, διά  να περάσουν από τα μαχαίρια  των, όλοι οι αίχμαλωτιζόμενοι και ότι παν, ότι θα άνευρίσκετο εντός του περιβόλου του Μακρυγιάννη, θα τούς ανήκε. Προς ένίσχυσίν του ήλθε και ή καπετάνισσα Άθηνα, ή οποία, με φλογερούς λόγους και επαγγελίας, ήθέλησε να τονώση ακόμη περισσότερον τα θηριώδη ένστικτά των.

Οταν έπήλθε βαθύ σκότος, τα  παλληκάρια  του καπετάν Γρίβα, πλαισιωμένα με τούς  άξιωματικούς  των, τούς καθοδηγητής και τούς καπεταναίους των, έξεκίνησαν εις διάταξιν μάχης, άλλ’ έν άκρα σιωπή. Αυτήν την φοράν, ούτε κωδωνοκρουσίας ούτε χωνιά, ούτε αλαλαγμοί, διότι τα πάντα έπρεπε να γίνουν με απόλυτον μυστικότητα, ώστε τα  παλληκάρια του βουνοΰ , να φθάσουν άπαρατήρητα μέχρι του νοτίου μανδροτοίχου και να είσορμήσουν αϊφνιδιαστικώς διά των ρηγμάτων εις το εσωτερικόν, με τάς μεγάλας μαχαίρας των, τα αύτόματα και τούς σάκκους των χειροβομβίδων. Το δυστύχημα δι’ αύτούς ήτο ότι, χάρις εις το κατασκοπευτικόν του δίκτυον, το Σύνταγμα διετέλει έν γνώσει των κινήσεων αυτών, οι δε άνδρες  των ένισχυμένων φυλακίων της νοτίας πλευράς, σιωπηλοί και αθέατοι, άνέμενον να τούς ύποδεχθοϋν δεόντως, εΰθύς ως θα έδοκίμαζον να διέλθουν τα διανοιχθέντα ρήγματα του μανδροτοίχου. Είχον όμως έμπιστευθή το έργον αυτό της πρώτης ύποδοχής εις τάς νάρκας, τάς οποίας είχον πολλαπλασιάσει, κεκαλυμμένας ελαφρώς διά χωμάτων, καθ’ όλο το μήκος των άνοιγμάτων. Είχε δε συμφωνηθή, ότι το σύνθημα της άντεπιθεσεως δι  όμαδικοϋ πυρός θα ήτο ή πρώτη εκ ρηξις νάρκης.

Οταν οι γενειοφόροι άντάρται έπλησίασαν, μετά ψηλαφητού βαδίσματος, εις το άνοιγμα του μανδροτοίχου, έντυπωσιάσθησαν ότι δεν ήκουσαν ούτε τον παραμικρόν ψίθυρον και δεν διεκ ριναν την παραμικρόν παρασκευήν άμύνης.

Έφαντάσθησαν ότι οι άνδρες  των φυλακίων εκ οιμώντο βαθέως, λόγφ της πολυημέρου κοπώσεως των συνεχών μαχών. Ήτο μία πρώτης τάξεώς ευκαιρία, να είσέλθουν απαρατήρητοι και να τούς έξυπνήσουν αύτοί, με τάς μαχαίρας των και τάς χειροβομβίδας, συνοδεύοντες τότε αϊφνιδιαστικώς την έφόρμησίν των με φοβεράς κραυγάς, αί όποίαι θα έπέτεινον την σύγχυσιν και τον τρόμον. Επειδή όμως έγνώριζον ότι εις τα ρήγματα εΐχον τοποθετηθή νάρκαι, θα διεσκέλιζον το άνοιγμα του ρήγματος μετά μεγάλης προσοχής, ώστε να εύρεθοΰν εντός του περιβόλου χωρίς να πάθουν τίποτε. Πάντως, παρετηρεΐτο κάποιος φόβος και οι τρομεροί  παλληκαράδες των βουνών  θα προτιμούσαν να είναι άλλοι οι πηδώντες πρώτοι εις το εσωτερικόν, διά να άκολουθήσουν αυτοί.

Τότε, εις καπετάνιος, διά να έμψυχώση τούς  συναγωνιστάς  του και να τούς έμπνεύση την εμπιστοσύνην, ότι δεν υπήρχε κανείς φόβος, έσπευσε να πηδήση πρώτος. Μία εκ ραγεΐσα υπό τούς πόδας του νάρκη τον διεμέλισε. Το σύνθημα είχεν ήδη δοθή αυτομάτως και, οι καραδοκοΰντες έν ακινησία άνδρες , ήρχισαν να βάλλουν όμαδικώς κατά των πρό του ανοίγματος και κατά μήκος της όδοϋ συνωστιζομένων, έν αναμονή της σειράς των προς είσόρμησιν. Ύποστάντες σύγχυσιν εκ  του αιφνιδιασμού, της εκ ρήξεως και των ομοβροντιών, συνωθοϋντο μη γνωρίζοντες τί να πράξουν και προς ποιαν κατεύθυνσιν να στραφούν.  Εως οτου να τραπούν εις φυγήν διά να σωθούν, κρυπτόμενοι εις τάς παρόδους, το ομαδικόν πϋρ των χωροφυλάκων έθέριζεν ανηλεώς. ‘Υπέρ τούς πενήντα έφονεύθησαν, έν φ οι πίπτοντες τραυματιζόμενοι, έγκατελείποντο εις το έδαφος όλολύζοντες και παρέχοντες εύκολον στόχον.

Το πάθημα αυτό, ευθύς με την έναρξιν της έπιθέσεως, ήτο φυσικόν να απογοήτευσή τούς έλασίτας, έν φ, άντιθέτως, άνεπτέρωσε το ηθικόν των υπερασπιστών. Ό καπετάν Γρίβας είχεν άποθηριωθή, με την πανωλεθρίαν αυτήν πού υπέστη το  ήρωικόν  σώμα του. Άιρ’ ού έπλήρωσε και πάλιν, με βλασφημίας και χυδαίας ύβρεις, τούς κακούς όργανωτάς της έπιχειρήσεως, οι όποιοι τον εϊχον έξαπατήσει με ανακριβείς πληροφορίας, έρρίφθη εις την μάχην, με όλο το θηριώδες πάθος του της εκ δικήσεως.

Πράγματι από της 8ης έσπερινής ώρας, μία αδιάκοπος έπίθεσις ένηργεΐτο υπό μεγάλων έλασιτικών δυνάμεων, από όλων των σημείων του περιβόλου, έν φ πάλιν, πυροβόλα, όλμοι και πολυβόλα έβαλλον καταιγιστικώς χωρίς ανάπαυλαν στιγμής. Το Σύνταγμα περιεσφίγγετο πανταχόθεν και οι έλασΐται έσχημάτιζον, εις διάφορα επίκαιρα σημεία, μικρά σώματα έφόδου, τα όποια θα έξωρμοΰσαν ταυτοχρόνως, όταν θα έδίδετο το σύνθημα της γενικής έξορμήσεως.

Κίνδυνον μεγάλον παρουσίαζεν, Ιδίως, ή νοτία πλευρά, οπού ΰπήρχον τα μεγάλα ρήγματα του μανδροτοίχου. Δέν ύπήρχον πλέον έξωτερικά φυλάκια από της πλευράς εκ είνης, διότι εϊχον καταληφθή από της πρώτης ήμέρας, εϊχον δε συγκεντρωθή τα εκλεκτότερα έλασιτικά τάγματα έφόδου, μεταξύ των οποίων και τα άνταρτικά σώματα υπό τούς καπεταναίους των. Έλέγετο μάλιστα, ότι θα έθυσιάζοντο μερικά  παλληκάρια , έξορμώντα πρώτα και όταν αύτά θα διεμελίζοντο, με την εκ ρηξιν των τοποθετημένων ως φράγμα εις τα ρήγματα του μανδροτοίχου ναρκών, έπί των οποίων θα έπατοϋσαν, οι άλλοι θα είσωρμούσαν άφόβως προς το έσωτερικόν.

Και έπειδή δεν ύπήρχον τόσα  παλληκάρια , πρόθυμα να εϋρουν οίκτρόν θάνατον, διά να διέλθουν άφόβως οι άλλοι ύπεράνω των πτωμάτων των, έλέγετο ότι εϊχον περισυναχθή, από τάς κατειλημμένας γύρωθεν συνοικίας, γνωστοί  μοναρχοφασίστες , οι όποιοι θα έξηναγκάζοντο να βαδίσουν πρώτοι, προς διάβασιν του ρήγματος, όπου τούς άνέμενε βέβαιος θάνατος και, κατόπιν, να εΐσορμήσουν ασφαλώς οι  γενναίοι  των βουνών!

Ό μοίραρχος Κοντάκος, κατοπτεύων άθέατος από σκοτεινού σημείου, άντελήφθη ότι, εις έν άπέναντι ώχυρωμένον οίκημα, ήσαν συγκεντρωμένοι πολλοί έλασΐται, οι όποιοι άμέριμνοι συνεζήτουν τα της επικείμενης έπιθέσεως, περί την 8.30′ έσπερινήν ώραν. Παραλαβών μίαν μικράν ομάδα ανδρών, έφωδιασμένων με χειροβομβίδας, διήλθε το φράγμα των ναρκών, από τα μυστικά σημεία τα όποια είχον παραμείνει έλεύθερα, και εύρέθη εις την έρημον και σκοτεινήν δδόν Χατζηχρήστου. Πλησιάσας με τούς ανδρας του άθέατος, εις το ώχυρωμένον οίκημα των ελασιτώ, έρριψε με άστραπιαίαν ταχύτητα τάς χειροβομβίδας έντός και έπέστρεψεν εις την βάιπν χωρίς να ένοχληθή. Αί εκ ραγεΐσαι χειροβομβίδες έφόνευσαν άρκετούς έλασίτας, οι δε λοιποί, μη γνωρίζοντες πόθεν έπέδραμε και πού εύρίσκετο ο έχθρός, ύπέστησαν τοιαύτην σύγχυσιν, ώστε άνεζήτουν σωτηρίαν φεύγοντες άλληλοωθούμενοι και άλληλοφονευόμενοι.

Την 10ην νυκτερινήν ώραν, διετάχθη ή γενική έπίθεσις κατά των Στρατώνων Μακρυγιάννη, έξ όλων των πλευρών και δι  όλων των μέσων. Ό αγών, διαρκέσας άμείωτος έπί εν τετράωρον, ύπήρξε λυσσώδους σφοδρότητος. Τα βαρέα όπλα των έλασιτων, εκ  των γύρωθεν πυροβολείων, έξέπεμπον χιλιάδας βλημάτων, πολλά δε τροχιοδεικτικά πυρά διέγραφον τον σκοτεινόν δεκεμβριανόν όρίζοντα. Ώς έγράφη ανωτέρω, εις τα πυροβολεία των έλασιτων εύρίσκοντο Γερμανοί και ’Ιταλοί, ήσκημένοι από τον πόλεμον, πυροβοληταί, οι όποιοι εϊχον προσχωρήσει εις τάς τάξεις των κομμουνιστών και ήδη συνέχιζαν να διευθύνουν το εύστοχον πϋρ των κατά των Ελλήνων. Ό διοικητής της έξωτερικής άμύνης, ταγματάρχης Ν. Συμινελάκης, έτραυματΐσθη βαρέως, από βλήμα όλμου των 81 , εκ ραγέν εις το προαύλιον του Στρατώνος.

Έν φ τα πυροβόλα και οι όλμοι των ελασιτών έσφυροκόπουν ανηλεώς τα κτίρια και τα φυλάκια  του Συντάγματος, τα έλασιτικά τάγματα, επωφελούμενα του έπικρατοϋντος πυκνοϋ σκότους, έφώρμων από όλων των σημείων προς τον περίβολον, καλυπτόμενα από καταιγιστικόν πϋρ πολυβόλων και αυτομάτων, δρώντων από τάς ταράτσας και τούς έξώστας των γύρωθεν πολυκατοικιών. οι άνδρες του Συντάγματος, τεθέντες όλοι εις τάξιν μάχης, παρέμενον άκλόνητοι εις τάς θέσεις των και διά συνεχοϋς πυράς, έθέριζον τούς έφορμώντας έλασίτας, οι όποιοι προσεπάθουν, άντί πάσης θυσίας, να προσεγγίσουν τον μανδρότοιχον, ιδίως εις τα σημεία των ρηγμάτων. Κατά το μεσονύκτιον, ο άγών είχεν εισέλθει εις φάσιν άπιστεότου σφοδρότητος. οι άντάρται του ΕΛΑΣ έφώρμων μετά λΰσσης, πολλοί δε ερποντες, υπό το βαθύ σκότος της νυκτός, προσεπάθουν να φθάσουν το τείχος διά να το άνατινάξουν με νάρκας και δέσμας δυναμίτιδος. οι ύπερασπισταΐ έβαλλον καταιγιστικώς, μέσα εις το πυκνόν σκότος, προς δημιουργίαν φράγματος, παρεμποδίζοντος πάσαν προσέγγισιν. Εις την δυτικήν πλευράν, δύο καπεταναΐοι, διολισθήσαντες οι ίδιοι μέχρι του μανδροτοίχου, με σάκκους δυναμίτιδος και ναρκών, έπέτυχον, 5Γ άνατινάξεως, να διανοίξουν ρήγμα. Πάραυτα, οι άνδρες των πλησιεστέρων έσωτερικών φυλακίων έδημιούργησαν φράγμα πυρός, προς παρεμπόδισιν των ελασιτών να είσορμήσουν εις τον περίβολον.

Ό διοικητής του Συντάγματος Σαμουήλ και ο διοικητής άμύνης Κωστόπουλος διέγνωσαν, ότι ο μέγας κίνδυνος προήρχετο εκ  του βαθυτάτου σκότους, το όποιον διηυκόλυνε τάς κινήσεις των έλασιτων και έπέτρεπεν εις αύτούς να προσεγγίσουν τον μανδρότοιχον προς άνατινάξεις. Διά τούτο, έζήτησαν έπειγόντως, από έστρατοπεδευμένον, δυτικώς του Μακρυγιάννη και εις άπόστασιν χιλιομέτρου, άγγλικόν τμήμα, όπως φωτίση το πεδίον της μάχης διά λευκών φωτοβολίδων. Ή παράκλησίς των, έγένετο αμέσως αποδεκτή. Άπό της 1ης μεταμεσονυκτίου ώρας, τεραστίας άκτϊνος φωτοβολίδες αΐωροΰντο δι’ αλεξιπτώτων, ύπεράνω των Στρατώνων Μακρυγιάννη εκ πέμπουσαι άπλετον φώς, εις όλην την πέριξ περιοχήν.

Οι έλασϊται, δίδοντες στόχον εις τα πυρά των μαχητών, των έσωτερικών και εξωτερικών προμαχώνων, ήναγκάζοντο να έγκαταλείπουν, τάς περί τον περίβολον όδούς, και να καταφεύγουν εις το εσωτερικόν των οικημάτων. Δεν ήργησαν να άντιληφθοΰν ότι, χάρις εις την έμπνευσιν της ρίψεως φωτοβολίδων, είχον άπολέσει τον κυριώτερον παράγοντα, έπί του όποιου έστήριζον την επιτυχίαν της νυκτερινής εκ είνης έπιθέσεως, το σκότος. Άπό στιγμής εις στιγμήν, αί απώλειαί των ηδξανον τεραστίως. Αί έπιθέσεις των, συνεχίσθησαν μέχρι της 2ας μεταμεσονυκτίου, όπότε, προφανώς δοθείσης διαταγής, διεκόπησαν σχεδόν άποτόμως, έν φ τα πυροβόλα και άλλα βαρέα όπλα περιωρίσθησαν εις παρενοχλητικά πυρά.

Οι έλασϊται είχον αρχίσει να άντιλαμβάνωνται ότι, με την αποτυχίαν της μεγάλης αυτής νυκτερινής έπιθέσεως, ούσιαστικώς είχε χαθή ή μεγάλη δι’ αυτούς ύπόθεσις, της καταλήψεως του Συντάγματος Μακρυγιάννη, την οποίαν έθεώρουν ως άπαραίτητον προϋπόθεσιν, διά την όλοκλήρωσιν κατακτήσεως της Ελληνικής πρωτευούσης και έγκαθίδρυσιν έαμικής κυβερνήσεως. Ήδη, πρό της πρωίας, ο καπετάν Γρίβας, άφού έξετόξευσε διά μίαν άκόμη φοράν ύβρεις και άπειλάς, κατά των άρχηγών του έλασιτικοϋ έπιτελείου, τούς όποιους έχαρακτήρισε δειλούς, άνικάνους και όπευθύνους διά την άποτυχίαν, παρέλαβε τούς ύπολειφθέντας, γενειοφόρους άντάρτας του, και εγκατέλειψε το στρατόπεδον Μακρυγιάννη. Άπεχώρησαν, επίσης, και άλλοι καπεταναΐοι με τούς άνδρας των. Αλλά τα έλασιτικά συντεταγμένα στρατιωτικά σώματα, άν και άπογοητευμένα διά τάς αποτυχίας, παρέμειναν εις τάς θέσεις των, ως και τα άσύντακτα έφεδρικά τμήματα του έαμικοΰ όχλου.

ΟΙ ΕΛΑΣΙΤΑΙ ΚΑΜΠΤΟΝΤΑΙ Ο ΑΓΩΝ ΤΟΥ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ΘΡΙΑΜΒΕΥΕΙ

Κατά τάς τρεις άκολουθησάσας ήμέρας, 12ην 13ην και Μην Δεκεμβρίου, οι έλασϊται δένάπετόλμησαν μεγάλας επιθέσεις, άλλ’ εκ ράτησαν τάς θέσεις των και περιωρίσθησαν εις παρενοχλητικά πυρά. Έκ των γνωσθέντων μετέπειτα, συνάγεται ότι, αί γνώμαι των άρχηγών των έλασιτικών δυνάμεων, είχον διχασθή. ‘Υπήρχον οι ύποστηρίζοντες ότι μετά τάς οίκτράς άποτυχίας, όκταημέρου πολιορκίας και τριών μεγάλων έπιθέσεων, προτιμώτερον ήτο να έγκαταλειφθή ο αγών του Μακρυγιάννη, διά να μη άπογοητεύωνται αί έλασιτικαί δυνάμεις και να διατεθούν εις άλλους περισσότερον άποτελεσματικούς στόχους.

Άλλ’ οι πλεΐστοι έχαρακτήρισαν την έγκατάλειψιν ως ένδειξιν άποτυχίας και άδυναμίας, ή οποία θα άπεθάρρυνε όλο το έλασιτικόν στράτευμα και θα κατέρριπτε το μαχητικόν μένος των έαμικών μαζών, Έξ άλλου, αί κλεισμέναι εις Μακρυγιάννη δυνάμεις, θα έχρησιμοποιοΰντο άλλαχοϋ της πρωτευούσης, εις βάρος των έπιχειρήσεων του ΕΛΑΣ. Ούτως, έτάχθησαν ύπέρ της διατηρήσεως των έλασιτικών θέσεων και συνεχίσεως της πολιορκίας, διά πυρών παρενοχλήσεως και φθοράς έως ότου, άνασυντεταγμέναι και ένισχυμέναι μεγάλαι έλασιτικαί δυνάμεις, ένεργήσουν νέαν έπίθεσιν προς κατάληψή του οχυροΰ Μακρυγιάννη.

Άπό των πρωινών ώρών της 12 Δεκεμβρίου, ήρχισαν να πυρπολούν και να άνατινάσσουν τάς, γύρω του Συντάγματος, πολυκατοικίας. Ή διαταγή είχε δοθή παρά του, εις την συνοικίαν Κυψέλης, έγκαθιδρυμένου έλασιτικοϋ αρχηγείου, άπέβλεπε δε εις την πλήρως και πανταχόθεν άπομόνωσιν του Συντάγματος Μακρυγιάννη και τον στενώτερον άποκλεισμόν των πολιορκουμένων. Άλλ’ οι έλασϊται, συνδυάζοντες το τερπνόν μετά του ώφελίμου, έξετέλεσαν την διαταγήν με τάς συνήθεις μεθόδους των και κατά τρόπον περισσότερον έπωφελή εις αύτούς. Άφ’ ού άπεδίωξαν πάντας τούς ένοικους, χωρίς να επιτρέψουν εις αύτούς να παραλάβουν τίποτε μεθ’ έαυτών, μετέφερον, διά κάρρων και πάσης άλλης φύσεως μεταφορικών μέσων, παν ότι ύπήρχεν έντός των οικημάτων, μεταφέροντες τα μέν πολύτιμα είδη εις τάς κατοικίας των επιφανέστερων ελασιτώ, τα δε λοιπά, παραδίδοντες προς διανομήν εις τον έαμικόν δχλον. Μετά την πλήρη λεηλασίαν αυτήν, θέτοντες νάρκας και δέσμας δυναμίτιδος, μετέβαλλον Ις έρείπια τα οικήματα αύτά. Το άπαίσιον αύτό έργον συνεχίσθη καθ’ όλην την ήμέραν της 12ης Δεκεμβρίου και την νύκτα της 12ης προς την 13ην, ούτως ώστε, την πρωίαν της 13ης Δεκεμβρίου, όλόκληρος ή πέριξ του Συντάγματος Μακρυγιάννη περιοχή εύρέθη πλήρης από θλιβερά μαύρα εκ  του πυρός και καπνί.ζοντα ερείπια.

Περί την μεσημβρίαν της 12ης Δεκεμβρίου, μεγάλαι έλασιτικαί δυνάμεις μετετοπίσθησαν από την οδόν Βουλιαγμένης προς την συνοικίαν Μακρυγιάννη. ‘Όταν έπλησίασαν τούς Στρατώνας, έστρεψαν κατ’ αυτών πυκνόν πΰρ, άλλα ταχέως άπεμακρύνθησαν υπό του πυρός των αμυνόμενων. Περισσότερον ένοχλητικόν ή το το πΰρ των ελευθέρων σκοπευτών, οι όποιοι, έγκατεστημένοι εις στέγας, ταράτσας και παράθυρα οικιών, παρεμόνευον να κυκλοφορήσουν άνδρες του Συντάγματος, έντός του περιβόλου ή εις τάς πέριξ οδούς, διά να βάλουν εκ του ασφαλούς κατ’ αυτών. Άλλ’ ήτο προφανές στι δεν ύφίστατο πλέον έπιθετική όρμή και ο σοβαρός κίνδυνος είχε παρέλθει.

Κατά τάς ήμέρας αύτάς της 12ης, 13ης και 14ης Δεκεμβρίου, οι γενναίοι άνδρες της φρουράς Μακρυγιάννη ήδύναντο, διά πρώτην φοράν, να άναπνεύσουν ήσύχως και να άναπαυθοΰν. Έπί έξαήμερον δεν είχον κοιμηθή σχεδόν καθ’ όλοκληρίαν και ετρωγον ολίγα μπισκότα και σπανίως όλίγον κρέας κονσέρβας, πού άπεστέλλετο από την άγγλικήν υπηρεσίαν. Το μέγιστον μέρος του χρόνου είχον διέλθει βάλλοντες κατά του έχθροϋ και παλαίοντες πάλην θανάσιμον εις τούς προμαχώνας. Δέν είχον ρίψει εις το πρόσωπόν των σταγόνα ϋδατος, του όποιου άλλως τε, κατά το πλεΐστον, έστεροδντο και προς πόσιν. Δέν είχον άφαιρέσει τάς στολάς των εκ  του σώματός των, πολλοί, ούτε προς στιγμήν, τα βαρέα υποδήματά των και, ως εκ  τούτου, ήσθάνοντο ισχυρούς πόνους εις τούς πόδας των. οι όφθαλμοί των ήσαν φλογισμένοι από τούς καπνούς των πολυημέρων μαχών, τάς εκτυφλωτικός άστραπάς των εκ πυρσοκροτήσεων και την άΰπνίαν, τινές δε, προσβληθέντες υπό ϊσχυρας και όδυνηρας οφθαλμίας, δεν ήδύναντο να διακρίνουν εις άπόστασιν όλίγων βημάτων. Και έν τούτοις, πάντων το ηθικόν ήτο άκμαΐον, πάντες ήσαν ύπερήφανοι διά τούς θριάμβους των και άποφασισμένοι να δώσουν, με την Ιδίαν ορμήν, την τελειωτικήν μάχην προς οριστικήν συντριβήν του εχθρού. Μόλις την 13ην Δεκεμβρίου έπείσθησαν ότι δεν ύπάρχει άμεσος άνάγκη έπαγρυπνήσεως, προς άπόκρουσιν έπιθέσεως και έδέχθησαν, εκ  περιτροπής, να κατακλιθοΰν προς ύπνον και άνάπαυσιν. Δυσάρεστος ήτο ή εκ  νέου, κατά την νύκτα της 12ης προς 13ην, καταστροφή του άγωγοΰ της ύδρεύσεως, συνεπεία της όποιας διεκόπη ή παροχή ΰδατος, χωρίς να ληφθή έγκαιρος πρόνοια προς έναποθήκευσιν έπαρκοΰς ποσότητας. Άλλ’ ήδη, ή έπικοινωνΐα μετά του έξω κόσμου ήτο εύχερεστέρα και διά μεταφοράς δεν έγένετο αισθητή ή στέρησις ύδατος μέχρι δίψης. Ή παροχή τροφής, εις μπισκότα και μικρά τεμάχια κρέατος κονσέρβας, συνεχίσθη κανονικώς.

Ή φήμη της κρατεράς και νικηφόρου άμύνης του Συντάγματος Μακρυγιάννη και των θρυλικών πλέον ανδραγαθημάτων των ήρωικών εκ είνων ανδρών της Χωροφυλακής διέτρεχεν ήδη τάς έλευθέρας Αθήνας. Το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, πριν άκόμη τελειώσει ο αγών του, είχε γίνει θρύλος έλληνικής άνδρείας και δόξης, έχαρακτηρίζετο δε ως το πρόφραγμα της έλευθερίας του Ελληνικού λαοΰ. οι ’Αθηναίοι, της περιοχής εκ είνης της πρωτευούσης, ή όποια παρέμενεν είσέτι έλευθέρα, παρηκολούθουν με αγωνίαν καθημερινώς τάς έξελίξεις του άγώνος εις του Μακρυγιάννη και έπανηγύριζον την νικηφόρον εκ βασιν εκ άστης μάχης. Πολλοί αξιωματικοί του Στρατοΰ και της Χωροφυλακής έθαύμαζον την δόξαν των υπερασπιστών και έπεθύμουν, έστω και την τελευταίαν στιγμήν, να μετάσχουν αυτής δΤ αύθορμήτου προσελεύσεως. Τελικώς, την 15ην Δεκεμβρίου, έδόθη ή άδεια μεταβάσεως, προς συμμετοχήν εις τον περαιτέρω αγώνα, και ούτως ή δύναμις του Συντάγματος ένισχύθη δΤ ένός άντισυνταγματάρχου Πεζικού, 2 ταγματαρχών Πεζικοΰ και Πυροβολικοΰ, δύο άνθυπολοχαγών Πυροβολικού και Ίππικοϋ και ένός ιατρού χειρουργού. Τέλος, προσήλθον και 4 ταγματάρχαι Χωροφυλακής. οι προσελθόντες ήσαν οι κάτωθι: άντισυνταγματάρχης Πεζικού Δημ. Μαραγκουδάκης, ταγματάρχαι Χωροφυλακής Κ. Δυοβουνιώτης, Δημ. Βερελής, Κωνστ. Ζιούβας και Μιχ. Κόκκινης. Ταγματάρχης Πυροβολικού Άναστ. Φούντης. Ταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Τράτας. Άνθυπολοχαγός Πυροβολικού Δ. Δίκαιος. Ανθυπίλαρχος Τσιμπούκας. Άνθυπασπιστής Πεζικού Παχυγιαννάκης. ’Ανθυπίατρος χειρουργός Χρυσάφης.

Υπολογιζόμενων των μικρών αυτών ένισχύσεων και άφαιρουμένων των απωλειών, την 15ην Δεκεμβρίου ή δύναμις του Συντάγματος άνήρχετο εις 350 αξιωματικούς και όπλίτας, διαθέτοντας 348 τυφεκ ια ’Ιταλίας, 14 Μάνλιχερ, 10 Στέν, 8 οπλοπολυβόλα, εν αύτόματον Μπρέντα, 4 όλμίσκους, 2 πυροβόλα των 37 χιλιοστών, εν πολυβόλον Μπρέντα και 3 πολυβόλα άρματος. Πυρομαχικά είχον συγκεντρωθή εις έπαρκεΐς ποσότητας, προς διεξαγωγήν πολυημέρου μάχης. Διέθετεν, επίσης το Σύνταγμα έν αύτοκίνητον λεωφορεΐον της στρατιωτικής διοικήσεως και μίαν τρίκυκλον μοτοσυκλέτταν, το άρμα μάχης, παρά τάς βλάβας τάς όποιας ύφίστατο κατά τάς πλέον κρίσιμους στιγμάς, είχε προσφέρει, έπισκευαζόμενον συνεχώς, υπηρεσίας τινάς, ιδίως διά μεταφοράς και έπικοινωνίας. Λόγφ όμως της παλαιότητός του και των προχείρων έπισκευών του, δεν ήτο δυνατόν να χρησιμοποιηθή εις ώρας έπιχειρήσεων ή προς έξόρμησιν εις τάς γραμμάς του έχθροϋ, διότι ύπήρχε κίνδυνος να παύση αίφνιδίως ή λειτουργία του, όπότε θα έπαγιδεύοντο οι έντός αύτοΰ άνδρες. Έξ άλλου, εϊχον άχρηστευθή τα δύο μικρά πυροβόλα του.

Ή δύναμις του Συντάγματος είναι περιορισμένη έντός του περιβόλου των Στρατώνων του Μακρυγιάννη, εκ τος δε τούτου εις δύο συνεχομένας πολυκατοικίας, μίαν βορειοδυτικής και έτέραν βορειοανατολικής του Στρατήνος, διατηρεί αμυντικά φυλάκια. Ό έχθρός έξακολουθεϊ να κατέχη διάφορα σημεία, έγγύτατα του Στρατήνος, ίδίως ταράτσας και έξώστας πολυκατοικιών και διασταυρώσεις όδήν, εις άπόστασιν μόλις 100 έως 300 μέτρων από του περιβόλου. Ή κατοχή αυτή είναι λίαν ένοχλητική και έπικίνδυνος διά το Σύνταγμα, διότι ο έχθρός δεν παύει να εκ πέμπη εκ εΐθεν πυρά παρενοχλήσεως, εκνευρισμού, αλλά και απώλειας άνδρήν.

’Αλλά το σοβαρώτερον όλων είναι, ότι το συγκρότημα Μακρυγιάννη περισφίγγεται άκόμη από συνοικίας κατεχομένας υπό κομμουνιστών, όπου τα έλασιτικά στρατεύματα δύνανται να παραμένουν άνέτως και να ένοχλοΰν διά πυρών ή να οργανώνουν επιθέσεις κατά του Συντάγματος. Κατέχουν τάς συνοικίας Γαργαρέτας, Μακρυγιάννη, Κουκάκι και, έν μέρει, Πλάκας, οϋτως ώστε μετά πολλής βίας το Σύνταγμα, διά των βαλλόμενων διόδων των Στύλων ’Ολυμπίου Διός, δύναται να έπικοινωνήση μετά του κέντρου της πρωτευούσης. Είναι, επί πλέον, εις χεϊράς των ο συνοικισμός ΒΑ του έργοστασίου Φιξ και εκείνος μεταξύ Ίλισοΰ και Α’ Νεκροταφείου, όπου στρατοπεδεύει δύναμίς των Συντάγματος. ‘Εχει έγκαταστήσει πυροβολικόν και όλμους εις το Ίσραηλιτικόν Νεκροταφείου και τούς πέριξ λόφους, εις το ύψωμα Δούκα, δυτικής του συνοικισμοΰ Γούβα, εις τούς λόφους του Άρδηττοΰ και του Φιλοπάππου. Επομένως, εύρίσκεται πάντοτε εις πλεονεκτικήν Θέσιν, έναντι των πολιορκουμένων του Μακρυγιάννη. Εξακολουθεί να έχη όλας τάς δυνατότητας οργανώσεως  μιας γενικής και σφοδρας έπιθέσεως, προς κατάληψιν του όχυροΰ, του οποίου οι μανδρότοιχοι έχουν, έν μέρει, καταρρεύσει από τάς ανατινάξεις. Θά ήτο, ίσως, δυνατόν να καταρρεύσουν και τα ύπόλοιπα τμήματα, έάν συνεχίζετο ή προσπάθειά των, δεν θα ήτο δε δυνατόν να στηρίζεται επ’ άπειρον ή άμυνα των πολιορκουμένων εις τάς ναρκοθετήσεις, άνευ ισχυρών φυλακίων.

Παρά τα φαινομενικά αυτά πλεονεκτήματα, ο έχθρός έχει ύποστή καταφανή και άθεράπευτον κάμψιν, διά πολλούς λόγους.  Εν πρώτοις, αί ανέλπιστοι άποτυχίαι των έξ ήμερών έχουν σημαντικής μειώσει το ήθικόν των δυνάμεων του, αί όποΐαι είχον αρχίσει να έρίζουν και να διαπλη κτίζωνται, άποδίδουσαι ή μία εις την άλλην τάς εύθύνας των άποτυχιών. Δέν υπήρχε πειθαρχία και τάξις, μεταξύ των έλασιτικών δυνάμεων, αί όποΐαι άπετέλουν σύμφυρμα περισυλλεγέντων εκ  του προχείρου, κατά το πλεΐστον δε έξαχρειωμένων και Ιγκληματικών στοιχείων, με πλήρη έλλειψιν πνεύματος στρατιωτικής τάξεως, και με πολιτικόν φανατισμόν, συνταυτισμένου προς το έγκλημα και την λεηλασίαν. Ιδίως, τα προσκομισθέντα σώματα ανταρτών υπό καπεταναίους, ήσαν άποθηριωμένα από τάς φρικώδεις κακούργους πράξεις των άνά τάς έλληνικάς επαρχίας έπί κατοχής, έστεροΰντο δε παντός συναισθήματος στρατιωτικού καθήκοντος και στρατιωτικής τιμής, και ή κομμουνιστική ίδεολογία των ώδήγει εις ψυχικήν και σωματικήν άποσύνθεσιν, όταν δεν συνωδεύετο από έντυπωσιακάς επιτυχίας.

Δέν ύπήρχεν επιτελικός νους, ή δε στρατηγική τακτική των, όπως την εϊχον εφαρμόσει κατά τούς άνταρτικούς άγώνάς των άνά τάς επαρχίας, άπεδείχθη άνεφάρμοστος εις τάς  Αθήνας, όπου άντιμετώπισαν συντεταγμένου στρατόν και έπρεπε να λύσουν πολεμικά προβλήματα, διά τα όποια ήσαν ανίκανοι. Ίδίως οι άντάρται των βουνών, οι όποιοι ήσαν συνηθισμένοι να άγωνίζωνται με τάς χειροβομβίδας, την δυναμίτιδα και την ένέδραν, έχρεωκόπησαν παταγωδώς, παντοΰ όπου άντιμετώπισαν στρατιωτικός δυνάμεις. Έστεροΰντο ώργανωμένης έπιμελητείας και έστηρίζοντο εις τάς διαρπαγάς και τάς επιτάξεις προς διατροφήν, όταν δε παρέμενον, έπί τινας ήμέρας, εις μίαν άθηναϊκήν συνοικίαν και έξήντλουν τα αποθέματα των κατοίκων, ώδήγουν εις άπόγνωσιν τον λαόν και εκ ίνουν το γενικόν μίσος.

Τέλος, με την πάροδον των ήμερών και τάς σημειωθείσας αποτυχίας, εϊχον άνακύψει δι’ αυτούς νέα δεινά πολεμικά προβλήματα. Είχε διαρρεύσει δωδεκαήμερον, από της κηρύξεως της κομμουνιστικής άνταρσίας και ο παράγων του αιφνιδιασμού είχε χαθή, χωρίς να καταληφθή το κέντρον των ’Αθηνών, ώστε να έγκαθιδρύσουν, ως έφαντάζοντο, έαμικήν κυβέρνησιν εις την πρωτεύουσαν της Ελλάδος. Το πολεμικόν των σχέδιον, της ταυτοχρόνου έξορμήσεως των δυνάμεών των από λεωφόρου Κηφισίας Γουδί, Στρέφη κλπ. και από λεωφόρου Συγγρου, Πλάκα, Σταδίου κλπ., προς κατάκτησιν του κέντρου της πρωτευούσης, είχε ναυαγήσει. Αί ίσχυραί στρατιωτικοί δυνάμεις των, της άνατολικής πλευράς, εϊχον καθηλωθή εις τα Τουρκοβούνια, Χολαργόν και Καισαριανήν, ή δε Σχολή Χωροφυλακής, το κυριώτερον φράγμα, διά την έξόρμησιν από λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας προς Σύνταγμα, δεν είχε καταληφθή. ’Ακόμη και τα ένεδρεύοντα τμήματα, εις τάς περιοχάς Παγκρατίου και Σταδίου, δεν εϊχον έπιτύχει να καταλάβουν τα μικρά φράγματα της πλατείας Ρηγίλλης και του Εθνικού Κήπου.

Αν από της πρώτης ήμέρας της έπιθέσεως είχε κατορθωθή να καταληφθή το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, τα ισχυρά έλασιτικά στρατεύματα της δυτικής, βορειοδυτικής και νοτιοδυτικής πλευράς θα ήτο δυνατόν, με σχετικήν εύκολίαν, να διατρέξουν τα 700 περίπου μέτρα διά να φθάσουν εις την πλατείαν του Συντάγματος. Αί άγγλοελληνικαί δυνάμεις, και άν άκόμη κατέφθανον έγκαίρως, θα ήτο πολύ δύσκολον να τα άντιμετωπίσουν με καταστρεπτικόν πόλεμον εις το κέντρον των ’Αθηνών, ιδίως άφ’ ότου κατέφθασαν και οι άντάρται των βουνών, οι όποιοι διά των συνήθων των μεθόδων, των χειροβομβίδων και της δυναμίτιδος, θα έγίνοντο κύριοι των μεγάλων ξενοδοχείων και των δημοσίων κτιρίων.

Αλλωστε, ως σαφώς άναγράφεται εις ειδικήν περί των Δεκεμβριανών εκ δοσιν του διοικητού της Ταξιαρχίας Ρίμινι, στρατηγού Τσακαλώτου, το ’Αγγλικόν Στρατηγεΐον είχε λάβει την άπόφασιν να άποσύρη τάς άγγλικάς δυνάμεις προς το Φάληρον, εύθύς ως τα έλασιτικά στρατεύματα θα έβάδιζον προς το κέντρον των ’Αθηνών. Άλλ’ ή καθήλωσις μεγάλου μέρους των έλα σιτικών δυνάμεων, εις την πολιορκίαν των Στρατώνων Μακρυγιάννη, μετέβαλε ν άρδην την κατάστασιν.  Ηδη, μετά την άγονον, διά την πολιορκίαν, παρέλευσιν οκταημέρου, ύπήρχε κίνδυνος διά τα έλασιτικά στρατεύματα Παγκρατίου Υμηττού-λεωφόρου Συγγρού και των περί τούς Στρατώνας Μακρυγιάννη συνοικιών, να άντιμετωπίσουν συντονισμένην έπίθεσιν από Γουδί της Ταξιαρχίας Ρίμινι και της άγγλικής Ταξιαρχίας, όπότε, έάν δεν προελάμβανον να άποσυρθούν έγκαίρως, διέτρεχον τον κίνδυνον να ύποστοΰν πανωλεθρίαν.

Πάντα τα άνωτέρω πρέπει να ληφθοΰν ύπ’ όψιν, διά να γίνη νοητή ή από 13ης Δεκεμβρίου κάμψις του έπιθετικοΰ πνεύματος των έλασιτικών δυνάμεων, αί όποΐαι έπολιόρκουν το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, και ή άποφυγή πάσης περαιτέρω άποπείρας προς κατάληψίν του, διά νέας μεγάλης ώργανωμένης έπιθέσεως. Τα έλασιτικά συντάγματα παραμένουν εις τάς θέσεις των και έξακολουθούν να εκ πέμπουν πυρά, μάλλον παρενοχλήσεως και εκ νευρισμοΰ των πολιορκουμένων, έπιφυλασσόμενα άναλόγως της έξελίξεως της καταστάσεως, άλλά δεν φαίνονται να έχουν την πρόθεσιν όπως εκ μεταλλευθοΰν τάς καταστροφάς, τάς όποιας εϊχον προξενήσει εις τον μανδρότοιχον του Συντάγματος, ούτε τον, εκ  του έπταημέρου νυχθημεροΰς άγώνος, φυσικόν κάματον των πολιορκουμένων διά νέας έπιθέσεις.

11. ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΙΣ ΚΑΙ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Ή διοίκησις του Συντάγματος Μακρυγιάννη άποφασίζει, λίαν εύστόχως, να εκ μεταλλευθή την άπότομον σχεδόν εκ μηδένισιν του έπιθετικοΰ μένους των πολιορκητικών δυνάμεων, δι’ αιφνιδιαστικών έξόδων και άντεπιθέσεων κατά των ελασιτώ. Προηγουμένως, ιδίως μετά την είσοδον εις το Σύνταγμα άριθμοΰ τίνος άξιωματικών, άποφασίζει την άνασυγκρότησιν της δυνάμεως, προς εύκολωτέραν διοίκησιν, ιδίως λόγφ των μελετωμένων καθ’ όμάδας έξόδων δι’ έπιθετικάς έπιχειρήσεις. Το Σύνταγμα, προ των έπιχειρήσεων, είχε 10 λόχους, άλλ’ ή διαίρεσις αύτή ούσιαστικώς είχε παύσει να ύφίσταται, από της περιόδου της πολιορκίας, διότι αί άνάγκαι της άμύνης διά της κατατμήσεως εις φυλάκια, εϊχον έπιβάλλει άλλας διαιρέσεις. Ήδη, το Σύνταγμα διηρέθη εις τρεις λόχους, εκ αστος των οποίων θα δίφκεΐτο υπό ταγματάρχου. Και οι λοιποί, αξιωματικοί και ύπαξιωματικοί της Χωροφυλακής, κατενεμήθησαν εις τούς τρεϊς λόχους, πολλάκις τεταγμένοι να πολεμήσουν ως άπλοι διμοιριται, ύποδιμοιρΐται ή και άπλοι χωροφύλακες, λόγω του δυσαναλόγως ύπερτέρου, του κατά τον κανονισμόν, άριθμού των, έν σχέσει προς εκ εΐνον των χωροφυλάκων. ’Επίσης, οι αξιωματικοί του Στρατεύματος κατενεμήθησαν εις τούς τρεις λόχους είτε ως έπιτελεϊς εϊτε ως πυροβοληταί, είτε ως άπλοι μαχηταί.

Οι άνδρες του Συντάγματος, πληροφορηθέντες από του στόματος του διοικητού ότι το Σύνταγμα από την άμυνα θα περνούσεν εις την επίθεσιν , είχον καταληφθή υπό ένθουσιασμοΰ και, λησμονήσαντες τα δεινά των, παρεσκευάζοντο άνυπομόνως διά τάς πρώτας Επιθετικώς Επιχειρήσεις. Την 3ην άπογευματινήν ώραν της 15ης Δεκεμβρίου, δύναμις 30 ανδρών του Συντάγματος Επικουρουμένη υπό καταφθάσαντος άγγλικοΰ τμήματος, ένήργησεν Εκκαθαριστικήν Επιχείρησιν, κατά μήκος της όδοΰ Διονυσίου ’Αρεοπαγίτου, φθάσασα μέχρι της συνοικίας Κουκάκι. Ή πρώτη αυτή άντεπίθεσις έστέφθη υπό πλήρους Επιτυχίας, οι έλασΐται αίφνιδιασθέντες και πανικοβληθέντες, Εκ της κεραυνοβόλου έξορμήσεως, έτράπησαν εις φυγήν. Συνελήφθησαν άνω των 100 Ενόπλων και κατεσχέθησαν 7 αύτόματα, 2 όπλοπολυβόλα και πολλά τυφεκ ια. Ή Επιτυχία αυτή κατεπτόησε τούς Ελασίτας, Εν φ άντιθέτως ένέπλησεν Ενθουσιασμού τούς δνδρας του Συντάγματος, οι όποιοι Εζήτουν Επανάληψιν. ’Αργά το άπόγευμα της Ιδίας ήμέρας, Ενηργήθη και νέα Εκκαθαριστική Επιχείρησις, εις την όδόν Μακρή,’ υπό τμήματος 15 ανδρών, προς άπομάκρυνσιν των ελασιτών Εκ των θέσεων πλησίον του 1ου φυλακίου. Ή δεύτερα αύτή Επιχείρησις έξετελέσθη υπό μόνων των ανδρών του Συντάγματος, δνευ βοήθειας άγγλικών δυνάμεων, Εστηρίχθη δε προς κάλυψιν εις το Επισκευασθέν και τεθέν εις κίνησιν άρμα μάχης του Συντάγματος. Αί άπώλειαι της ήμέρας Εκείνης ήσαν εις νεκρός και πέντε τραυματίαι οπλίται.

Αί δύο αύταί έπιτυχίαι των ανδρών του Συντάγματος Μακρυγιάννη Επηύξησαν την σύγχυσιν και άπογοήτευσιν εις τάς τάξεις των έλασιτικών στρατευμάτων. Την νύκτα της 15ης προς Ι6ην άφησαν να διαρρεύση σχεδόν Εν πλήρει άπραξία και είναι ή πρώτη κατά την όποιαν οι άνδρες του Συντάγματος ήδυνήθησαν να άναπαυθούν άνενόχλητοι. Τοϋτ’ αυτό συνέβη και κατά την ήμέραν της 16ης Δεκεμβρίου και την άκολουθήσασαν νύκτα. Περί την μεσημβρίαν της 17ης Δεκεμβρίου, ο έχθρός ήρχισε να βάλη διά πυροβολικού και όλμων κατά του Συντάγματος. Άλλ’ 6 τρίωρος αυτός κανονιοβολισμός, χωρίς εντασιν και συγκεκριμένους στόχους, δεν έπροξένησεν άπωλείας. Ή άναμενομένη έπίθεσις, ιδίως όταν οι κατασκοπεύοντες πληροφοριοδόται ειδοποίησαν όττ έλασιτικά τάγματα εΐχον καταλάβει τον κάτωθι της Άκροπόλεως χώρον και παρεσκευάζοντο προς εκ εΐθεν έξόρμησιν, ήνάγκασε το Σύνταγμα να παραμείνη έν έπιφυλακή, άλλ’ ουδέ κδν έξεδηλώθη.

Έν ω οι άνδρες του Συντάγματος, άναπαυθέντες και άναλαβόντες εκ  των τρομερών ταλαιπωριών των άδιακόπων και πολύνεκρων μαχών, με πολύ υψηλόν πλέον ήθικόν, άνέμενον άνυπομόνως την μεγάλην άντεπίθεσιν, προς πλήρη εκ καθάρισιν των γύρωθεν συνοικιών, οι έλασΐται από ώρας εις ώραν περιέπιπτον εις μεγαλυτέραν άδράνειαν και άπόγνωσιν. Εις τούτο συνετέλουν οίκτρώς αί άποτυχίαι, όχι μόνον των έπιθέσεών των κατά του Μακρυγιάννη, άλλά και των έν γένει πολεμικών των έπτχειρήσεων περί την πρωτεύουσαν, διά την όλοκλήρωσιν της κατακτήσεως των Αθηνών, άποτυχίαι αί όποΐαι εΐχον όδηγήσει το έλασιτικόν Στρατηγεΐον εις άμηχανίαν περί του πρακτέου.

Ούσιαστικώς, από της ήμέρας αυτής, ή πολιορκία του Συντάγματος Μακρυγιάννη είχε λυθή και αί έλασιτικαΐ δυνάμεις έξηκολούθουν να κατέχουν τάς θέσεις των, διότι δεν έγνώριζον τί να πράξουν. Τα από καιρού εις καιρόν εκ πεμπόμενα πυρά των, εϊχον μάλλον χαρακτήρα παρενοχλήσεως και ίδιας των προστασίας, καθόσον ήρχισαν ήδη αί δυνάμεις των να άπομακρύνωνται. Άλλ’ ήδη, το Έπιτελεΐον του Συντάγματος, βοηθούμενον υπό των μετ’ αύτοΰ τεταγμένων αξιωματικών· του Στρατεύματος, καταρτίζει σχέδια σειράς έπιθετικών ένεργειών, προς συντριβήν των γύρωθεν ελασιτώ. Οΰτω, την πρωίαν της 18ης Δεκεμβρίου, τα δύο τρίτα της δυνάμεως του Συντάγματος, έν συνεργασία μετ’ αγγλικών δυνάμεων, έξώρμησαν προς εκ καθαριστικάς έπιχειρήσεις. Το ήμισυ τούτων, βοηθούμενον υπό άγγλικοΰ τάγματος, δι’ αιφνιδιαστικής έπιθέσεως ήνάγκασε τούς έλασίτας εις ύποχώρησιν άνατολικώς του λόφου του Άρδηττοΰ και νοτιοανατολικώς της λεωφόρου Συγγροΰ μέχρι Φαλήρου. Το έτερον ήμισυ, έν συμπράξει μετ’ άλλου άγγλικοΰ τάγματος, προέβη εις εκ καθάρισιν των πέριξ του Συντάγματος συνοικιών, όπου συνέλαβεν αιχμαλώτους 50 ένοπλους έλασίτας και κατέσχε πολλά όπλα.

Κατά τάς μεταμεσονυκτίους ώρας της 18ης προς 19ην Δεκεμβρίου, κατόπιν διαταγής του Άγγλικοΰ Στρατηγείου, δύναμις του Συντάγματος έξ 24 άξιωματικών και 151 όπλιτών μετεκινήθη εκ  των Στρατώνων εις τάς συνοικίας Κουκάκι και Γαργαρέτας, εις τάς όποιας και έγκατεστάθη, διά να έξασφαλίση τα νώτα των άγγλικών τμημάτων, τα οποία ένήργουν εκ καθαριστικάς έπιχειρήσεις πέραν των συνοικιών αυτών. Ή έπιχείρησις αύτή είχε καλώς μελετηθή και όργανωθή. Ή δύναμις είχε διαιρεθή εις δύο τομείς, εκ  των όποιων ο εις έτέθη υπό την διοίκησιν του ταγματάρχου Χωροφυλακής Κ. Δυοβουνιώτη και ο έτερος υπό την διοίκησιν του ταγματάρχου Χωροφυλακής Κ. Ζιούβα. Ό ταγματάρχης πυροβολικού Φούντης, άνέλαβε τον συντονισμόν των πολεμικών έπιχειρήσεων με έπιτελή τον ήδη διακριθέντα περιφανώς εις τάς μάχας ύπολοχαγόν του πυροβολικού Σβαρνιαν.  Εκαστος τομεύς έγκατέστησε τέσσαρα φυλάκια, εις τα πλέον επίκαιρα σημεία εκ άστης των δύο τούτων συνοικιών. Ένηργήθησαν αμέσως έρευναι εις τάς πέριξ οικίας και καταστήματα, όπου συνελήφθησαν πολλά ύποπτα πρόσωπα και κατεσχέθησαν μεγάλαι ποσότητες όπλων και πυρομαχικών, ως και διάφορα άντικείμενα προερχόμενα εκ  διαρπαγής και λεηλασίας.

Ή έπιχείρησις ένηργήθη μετά μεγάλης τέχνης, σύμφωνα με την μέθοδον ειδικευμένων, εις έπιχειρήσεις έντός των πόλεων, Άγγλων. Ή μία μετά την άλλην εκ αστη οικία ύπεχρεοΰτο να άνοιξη ή παρεβιάζετο, ήρευνάτο καλώς, συνελαμβάνοντο οι ύποπτοι και έτοποθετοΰντο φρουροί εις τούς έξώστας. κατόπιν συνεχίζετο ή αύτή έρευνα εις τάς συνεχομένας οίκίας, έως ότου ώλοκληροΰτο ή κατάληψις της συνοικίας.

Οι αίφνιδιασθέντες έλασΐται κατεπτοήθησαν, εκ  της κεραυνοβόλου αυτής ένεργείας των ανδρών της Χωροφυλακής, ή όποια, εκ τος του ότι καθίστα προβληματικήν πλέον την διατήρησίν των εις τάς Αθηναϊκός αύτάς συνοικίας, έθετεν εις κίνδυνον τάς δυνάμεις των, αί όποΐαι έμάχοντο κατά των  Αγγλων προς τον Άρδηττόν και πέραν της λεωφόρου Συγγροΰ Νέας Σμύρνης. Συγκεντρώσαντες δυνάμεις προσεπάθησαν να καταλάβουν τάς θέσεις των φυλακίων ή να εκ διώξουν εκ είθεν τούς έντός αυτών όχυρωθέντας. Έπί τινας ώρας εβαλλον σφοδρώς, κατά των φυλακίων, δι’ αυτομάτων και όλμων. Άλλ’ οι άνδρες των φυλακίων, ήδη καλώς ώχυρωμένοι εις έξώστας και άνεγερθέντα χαρακώματα, άντέστησαν κρατερώς και διά σφοδροΰ πυρός τούς ήνάγκασαν τελικώς να άποσυρθοϋν. οι συλληφθέντες υπό τμημάτων Χωροφυλακής Μακρυγιάννη ένοπλοι έλασΐται ύπερέβησαν συνολικώς τούς πεντακοσίους. οι άνδρες της Χωροφυλακής παρέμειναν κύριοι των συνοικιών αυτών, σχηματισθεΐσαι δε περίπολοι διέτρεχον αύτάς νύκτα και ήμέραν, προς άποκατάστασιν της τάξεως και άποσόβησιν νέων έλασιτικών έπιδρομών.

Οι χωροφύλακες, οι όποιοι είχον πληροφορηθή τα φρικώδη βασανιστήρια, εις τα όποια ύπεβλήθησαν οι υπό των ελασιτών συλληφθέντες συνάδελφοί των, κυριαρχημένοι υπό δικαιολογημένου και νοητοΰ πάθους, έναντίον εκ είνων τούς οποίους έθεώρουν προδόχας και δολοφόνους, έξεδήλωσαν έν αρχή προθέσεις έπί τόπου τιμωρίας των συλλαμβανομενών. ‘Ο διοικητής και οι αξιωματικοί του Συντάγματος, μετά πολλοΰ κόπου κατεύνασαν το εκδικητικό μένος των, έπικαλούμενοι έπίδειξιν αισθημάτων μεγαλοψυχίας και προβάλλοντες την ιδιότητά των, ως οργάνων πολιτισμένου Κράτους και θεραπόντων της Ελληνικής δικαιοσύνης. οι συλλαμβανόμενοι έλασΐται, εκ  ιών όποιων οι πλεϊστοι, ρακένδυτοι και πειναλέοι, εύρίσκοντο εις έλεεινήν κατάσταοιν, ίσχυριζόμενοι ότι παρεσύρθησαν βιαίως και εκ λιπαρούντες να τούς χαρισθή ή ζωή, χωρίς να κακοποιηθούν, άπεστέλλοντο εις στρατόπεδα συγκεντρώσεως.

Καθ’ όν χρόνον οι άνδρες του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη έξετέλουν τάς εκ καθαριστικάς αύτάς και άπολυτρωτικάς της πρωτευοόσης έπιχειρήσεις, φθάνοντες πολλάκις μέχρι Φαλήρου, Παγκρατίου και πλατείας Όμονοίας, ή κατάστασίς των από άπόψεως διαμονής, έπισιτισμοΰ και ένδυμασίας ήτο άκόμη άθλιεστάτη, έλάχιστα διαφέρουσα εκ είνης των δραματικών ήμερών της πολιορκίας. Παρά ταύτα—και πρέπει να έξαρθή ιδιαιτέρως τούτο-—, ή συμπεριφορά των, εις τάς άπελευθερουμένας εκ  του έλασιτισμοβ συνοικίας, ήτο τελείως άμεμπτος, ούδέν έζήτουν και ούδέν έλάμβανον εκ  των δεινοπαθησάντων κατοίκων των συνοικιών τούτων. Γενικώς έπέδειξαν άψογον διαγωγήν, μη ζητήσαντες καν ψιχία τινά διά να κορέσουν την από ήμερων μαστίζουσαν αύτούς πείναν.

Πράγματι, οι ήρωικοί πολεμισταί του Μακρυγιάννη, έν φ συνέχιζον τον άγώνά των, έζων υπό άθλιεστάτας συνθήκας.  Απαντα τα δημόσια και ιδιωτικά των είδη είχον καταστροφή, εκ  των βομβαρδισμών και της κατερειπώσεως των τοίχων και στεγών των οικημάτων. Άλλ’ οι κάτοικοι των άπελευθερουμένων συνοικιών αυτών, ϋπεδέχοντο τούς περιπολούντας χωροφύλακας με δάκρυα συγκινήσεως και παρείχον εις αύτούς πολλά δείγματα της εύγνωμοσύνης των, διά την άπαλλαγήν των εκ  της καταδυναστεύσεως των έαμοαλητικών και άλλων άναρχικών και κακοποιών στοιχείων. οι συλλαμβανόμενοι έλασΐται άπεστέλλοντο εις στρατόπεδον συγκεντρώσεως, έν φ το μέχρι της χθες στερούμενον πολεμικών μέσων Σύνταγμα, είχε καταστή πραγματικόν όπλοστάσιον με την συγκέντρωσιν όπλοπολυβόλων, αύτομάτων, τυφεκίων και πυρομαχικών, τα όποια παρελαμβάνοντο από τούς συλλαμβανομένους έλασίτας ή άνευρίσκοντο εις τάς έρευνομένας οικίας.

‘Από της 20ής Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της 10ης Ιανουάριου 1945, το Σύνταγμα ένήργει εκ καθαριστικάς επιχειρήσεις, διευρϋνον βαθμηδόν την ακτίνα της δράσεώς του. Οι κομμουνισταί, πρό του κινδύνου να φονευθούν ή να συλληφθοΰν αιχμάλωτοι, άποσύρονται προς άλλας συνοικίας ή προς έλασιτικά στρατόπεδα εις τα πέριξ των ’Αθηνών. Φεύγοντες, διαπράττουν τα χείριστα των κακουργημάτων, λεηλατοΰντες τάς οικίας, άφαιροΰντες παν πολύτιμον είδος, βιάζοντες γυναίκας, φονεύοντες ή άπάγοντες ως όμηρους έθνικόφρονας πολίτας. Δυνάμεις του Συντάγματος Χωροφυλακής, έξορμώσαι καθ’ ημέραν προς τάς πέριξ και πέραν των κατεχομένων συνοικίας, άλλους συνελάμβανον και άλλους έξηνάγκαζον να φύγουν άτάκτως έν σπουδή, πριν προλάβουν να λεηλατήσουν κατοικίας και να άπαγάγουν πολίτας. Οΰτω, διά της δράσεώς των αυτής, οι χωροφύλακες, δεν άπήλλαξαν μόνον πολλάς συνοικίας του έλασιτικοΰ εφιάλτου, άλλά και έσωσαν πολλούς  Ελληνας εκ  των βασάνων της όμηρίας.

12. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΠΟΙΙΑΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ

Έγράφη άνωτέρω, ότι οι οπλίται της Χωροφυλακής εΐχον ύποστή τα πάνδεινα, κατά τάς φοβεράς εκ είνας ήμέρας του θανασίμου άγώνος των κατά του κομμουνισμού, ώστε να μη έχουν που να κατακλιθοΰν. Έστεραύντο θερμάνσεως, το δε δριμύ δεκεμβριανόν ψύχος είσήρχετο άκωλύτως εις τούς θαλάμους, διότι εΐχον θραυσθή όλοι οι υαλοπίνακες. Ή ολίγη τροφή των μπισκότων, και κονσερβών, άποστελλομένων υπό της άγγλικής υπηρεσίας, είχε διακοπή και άντί ταύτης άπεστέλλετο υπό της ‘Ελληνικής Διοικήσεως κεκομμένος σίτος (μπουλουγοϋρι), άθλιας ποιότητος. Έστεροΰντο ιματισμού και επαρκούς ϋδατος, δεν εΐχον δε κάμει λουτρόν καθαριότητος ή αλλάξει έσώρουχα από της ένάρξεως της πολιορκίας. οι λέβητες συσσιτίων ήσαν άκασιτέρωτοι και, ως εκ τούτου, δεν έχρησιμοποιούντο εκ  φόβου δηλητηριάσεως. Ό καλός νέος, ιδιώτης, ο όποιος προσελθών αύθορμήτως έχρησιμοποιεΐτο ως κουρεύς, είχε και αύτός άναλάβει πολεμικά καθήκοντα και δεν ύπήρχον ούτε καιρός ούτε τα μέσα προς ξύρισμα των ανδρών, πολλοί των όποιων άπεκ οπτον προχείρως διά ψαλιδιών τάς τρίχας της κεφαλής και του προσώπου των, διά να ομοιάζουν όσον το δυνατόν όλιγώτερον προς τούς πολιορκητάς των άντάρτας με την μακράν άκτένιστον κώμην και γενειάδα.

Πολλοί ύπέφερον εκ  φθειριάσεως, εΐχον δε σημειωθή και κρούσματα ψώρας και πολλά γαστρίτιδος. Πάντα ταϋτα, άφηγεϊται με τα μελανώτερα χρώματα εις εκ θεσίν του, της 28ης Δεκεμβρίου, ο ιατρός του Συντάγματος Κουτσογιαννόπουλος, ο όποιος ζητεί να σταλούν επειγόντως τροφαί μετά έλαίου, και λίπους, έσώρουχα, σάπων, κουβέρται, χλαΐναι, άντιφθειρική κόνις, φάρμακα και… δύο κουρεΐς.

Την 25ην Δεκεμβρίου, ^ορτήν των Χριστουγέννων, αφού εις μάτην έζήτησαν ιερέα, προς τέλεσιν της θείας λειτουργίας, μετέβησαν διαδοχικώς εις τον μικρόν ναόν του Συντάγματος, διά να κάμουν τον σταυρόν των και να εύχαριστήσουν τον γεννηθένΐα έν Βηθλεέμ Χριστόν διά την νίκην των και την σωτηρίαν της Πατρίδος. Κατόπιν, συνεκεντρώθησαν όλοι εις τον μεγάλον διάδρομον του Διοικητηρίου, όπου ηύχήθησαν άλλήλους. Ό διοικητής άμύνης, άντισυνταγματάρχης Κωστόπουλος, και έν συνεχεία ο διοικητής του Συντάγματος, συνταγματάρχης Σαμουήλ, ώμίλησαν προς τούς άνδρας έξάραντες την σημασίαν της νίκης των και των θυσιών των διά την σωτηρίαν της Πατρίδος και τούς άπεκάλεσαν ήρωας άξιους των προγόνων των Μαραθωνομάχων και Θερμοπυλομάχων. Πάντες έζητωκραύγασαν με ενθουσιασμόν υπέρ του  Εθνους. Έν τω μέσιρ γενικής συγκινήσεως έξεφωνήθησαν τα ονόματα των αξιωματικών και οπλιτών του Συντάγματος,, οι όποιοι δεν εύρίσκοντο πλέον έν  τω μέσω αυτών, διότι εΐχον πέσει εις το πεδίον της τιμής και πάντες μετά δακρύων άνεφώνησαν  αΐωνία των ή μνήμη . Ό εορτασμός αύτός της Νίκης, γενόμενος καθ’ όν χρόνον ο αγών συνεχίζετο και άντήχουν άκόμη αί κλαγγαί των όπλων, ύπήρξεν ο πρώτος του κατ’ έτος εκτοτε γινομένου εις το Σύνταγμα Μακρυγιάννη εορτασμού, του λαβόντος πλέον επίζηλον θέσιν εις την Ιστορίαν του Ελληνικού  Εθνους περιλάμπρου τούτου γεγονότος.

Κατά τάς μετέπειτα ήμέρας, ή δύναμις του Συντάγματος Μακρυγιάννη δεν έπαυσε να αγωνίζεται, μέχρι πλήρους καταστολής του στασιαστικού κινήματος, εις εκ καθαριστικάς επιχειρήσεις εις’1 διάφορα σημεία της πρωτευούσης και πέριξ αυτής, προς άποκατάστασιν της τάξεως. Έν συνεχεία μετέσχεν αποστολών άνά τάς επαρχίας, προς συντριβήν των αναρχικών στοιχείων και έγκαθίδρυσιν της Ελληνικής κυριαρχίας άνά το Ελληνικόν Κράτος. Κατά την άμυναν του Συντάγματος Μακρυγιάννη, έφονεύθησαν (μετά των εκ τελεσθέντων) 13 αξιωματικοί, εις ανθυπασπιστής και 56 οπλίται και έτραυματίσθησαν 19 αξιωματικοί και 43 οπλίται. ’Αν όμως ληφθή ύπ’ όψιν ότι, ως έξετέθη ήδη έν τώ προηγουμένφ κειραλαίφ, δυνάμεις του Συντάγματος Μακρυγιάννη έπολέμησαν προς καταστολήν της έαμικής ανταρσίας και εις άλλα σημεία της πρωτευούσης, κατά την Ιδίαν περίοδον, αί συνολικαί άπώλειαι του Συντάγματος είναι κατά πολύ μεγαλύτεραι; Νεκροί: αξιωματικοί 13, άνθυπασπισταί 3, οπλίται 142. Τραυματίαι: αξιωματικοί 6, άνθυπασπισταΐ 1, οπλίται 51.

Ύπεγραμμίσαμεν, ανωτέρω, την σημασίαν την οποίαν είχεν ή ηρωική και νικηφόρος άμυνα του Συντάγματος Μακρυγιάννη, διά την σωτηρίαν των ‘Αθηνών από τάς έλασιτικάς όρδάς και την όλην εκ βασιν του άγώνος, κατά της έαμικής απόπειρας προς έγκαθίδρυσιν του κομμουνισμοί) εις την Ελλάδα. Έπανερχόμεθα επί του θέματος αύτοϋ, έν εϊδει επιλόγου του παρόντος κεφαλαίου. ’Από του κτιριακοΰ συγκροτήματος Μακρυγιάννη μέχρι της πλατείας του Συντάγματος, ή άπόστασις είναι κάτω του χιλιομέτρου. Δέν υπήρχε δυνατότης σοβαρας άμόνης κατά την διαδρομήν ταύτην, διότι αί μεταξύ Συντάγματος και Στύλων ’Ολυμπίου Διός πολυκατοικίαι είχον καταληφθή, κατά μέγα μέρος, υπό των ελασιτών και αί ύπολειπόμεναι ήτο εϋκολον να καταληφθούν. Πέραν της άρχής της λεωφόρου Συγγροϋ και της Πύλης του Άδριανοΰ, αί από της μιδς μόνον πλευράς πολυκατοικίαι ούδεμίαν παρεϊχον δυνατότητα σοβαρας άμύνης, εάν έπήρχοντο κατ’ αΰτών τα έλασιτικά στίφη μετά των δεσμών δυναμίτιδος, τοσοΰτο μάλλον καθόσον εις τάς όπισθέν των παρόδους, της Πλάκας, εκ υριάρχουν τα έαμικά στοιχεία.

Άπό της έτέρας πλευράς, προς το άνοικτόν πεδίον του πάρκου του Ζαππείου και τον Εθνικόν Κήπον, τα έλασιτικά τάγματα προστατευόμενα και από τα πολυβόλα, των έναντι κατειλημμένων πολυκατοικιών, θα ήδύναντο να προελάσουν εύχερώς, διότι δεν ύπήρχον επαρκείς δυνάμεις προς άντιμετώπισίν των εις μάχας εκ  του συστάδην. Άλλως τε, τυχόν διατιθέμενα άρματα μάχης, δεν θα ήδύναντο να κινηθούν εύχερώς εις τάς δενδροστοιχίας. Ή σχετικώς μικρά δύναμις των Παλαιών Ανακτόρων, περισφιγγομένη πανταχόθεν και χωρίς πολλάς δυνατότητας άνεφοδιασμοΰ, δεν θα άντεϊχεν έπί μακράν.

Ούτω, μη ϋπαρχούσης ή έξουδετερουμένης της άντιστάσεως του Συντάγματος Μακρυγιάννη, τα έλασιτικά στρατεύματα θα έφθανον ευκόλως εις την πλατείαν του Συντάγματος. Ό εκ εΐθεν, μέχρι πλατείας Φιλικής Εταιρείας (Κολωνάκι) και πλατείας Όμονοίας χώρος, ο μόνος κατά τάς πρώτας ήμέρας του Δεκεμβριανού κινήματος άπομένων έλεύθερος χώρος της πρωτευούσης, όπου εύρίσκοντο και αί εκ προσωποϋσαι το Ελληνικόν Κράτος κυβερνητικά! έξουσίαι, δεν θα ήτο εΰκολον να ύπερασπισθή, άν ή πλατεία Συντάγματος έπιπτεν εις χεϊρας των ελασιτώ. Ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι οι ’Άγγλοι είχον ήδη δηλώσει ότι θα άπέσυρον τάς δυνάμεις των προς την παραλίαν του Φαλήρου και θα διεκ οπτον τον άγώνα αν οι έλασΐται έφθανον μέχρι του κέντρου, διεξαγωγή μαχών εις τάς κεντρικός οδούς έν τώ μέσω κατεχομένων υπό των δημοσίων και ιδιωτικών υπηρεσιών κτιρίων, θα ήτο σχεδόν αδύνατος. Έξ άλλου, το πρώτον πράγμα, το όποιον είχε εις το πρόγραμμά του να πράξη το ΕΑΜ, άν κατελάμβανε τον χώρον Ανακτόρων Υπουργείου ’Εξωτερικών Ζαππείου ξενοδοχείου Μεγάλης Βρεττανίας ‘Υπουργείων Εσωτερικών και Ναυτικών, ήτο να έγκαθιδρύση κυβέρνησιν, δήθεν  έθνικοϋ συνασπισμού , πράγματι δε κομμουνιστικήν, μετά τινων συνεργαζομένων μετ’ αυτών αριστερών στοιχείων. Οΰτω, θα ήδύναντο να προβάλουν, άνά τον κόσμον, ως τετελεσμένον γεγονός την έγκαθίδρυσιν εις την Ελλάδα έαμικοΰ καθεστώτος και να δικαιολογήσουν την, διά πυρός και σιδήρου, κατάπνιξιν πάσης  άντιδράσεως κατά της νομίμου έξουσίας .

Δέν υπάρχει άμφιβολία ότι ή Σοβιετική Ρωσία, και οι ήδη άνακύπτοντες άνά την Βαλκανικήν και κεντρικήν Ευρώπην δορυφόροι της, θα εσπευδον να αναγνωρίσουν την  νόμιμον κυβέρνησιν του Ελληνικού λαού , την όποιαν και θα έθετον υπό την προστασίαν των. Ούτως, ή Ελλάς μετά την έξόντωσιν των έθνικοφρόνων Ελλήνων, θα κατετάσσετο μεταξύ των δορυφόρων των Σοβιέτ και ο έαμοσλαβισμός θα εκ υριάρχει όριστικώς μέχρι των ακτών του Αιγαίου. Κυριαρχούσης δε της Σοβιετικής Ρωσίας εις το Αΐγαΐον, του όποιου οι λιμένες θα καθίσταντο μόνιμοι και άσφαλεϊς βάσεις του ρωσικού στόλου, θα ήτο διάφορος ή όψις του σημερινού κόσμου.

Γράφοντες ιστορικόν Κργον και αγόμενοι εκ  συναισθημάτων πηγαζόντων εκ  μακράς έπαγγελματικής διαπλάσεως ιστορικής συνειδήσεως, δεν δυνάμεθα βεβαίως να άγνοήσωμεν, ότι πολλοί και ποικίλης μορφής υπήρξαν οι παράγοντες της άποτυχίας της απόπειρας όλοκληρωτικής καταλήψεως των Αθηνών υπό του ΕΑΜ και έγκαθιδρΰσεως έαμοκομμουνιστικής κυβερνήσεως, προς όριστικήν έπιβολήν έαμοκομμουνιστικοΰ καθεστώτος εις την Ελλάδα. Έξ άλλου, δεν πρέπει να ύποτιμήσωμεν, ούδέ να θέσωμεν εις δευτέραν μοίραν, τούς αγώνας και τάς τραγικάς θυσίας άλλων τμημάτων της Χωροφυλακής τα όποια, ως έξεθέσαμεν λεπτομερώς εις το προηγηθέν κεφάλαιον, έπολέμησαν ήρωικώς και συνέβαλον άνυπολογίστως. Αληθώς, χωρίς την ηρωικήν, πλήρη μαρτυρικών θυσιών, άμυναν της Σχολής Χωροφυλακής και των εις διάφορα σημεία, πέριξ της πλατείας Συντάγματος, (οχυρωμένων μικρών δυνάμεων Χωροφυλακής, είναι λίαν αμφίβολον αν ή θρυλική άντίστασις του Συντάγματος Μακρυγιάννη θα ήρκει διά να σωθούν αί Άθήναι. Επίσης, δεν πρέπει να άποσιωπάται ή τεραστία συμβολή της Ταξιαρχίας Ρίμινι και των, μετά τεθωρακισμένων και αύτομάτων, ανδρών της άγγλικής Ταξιαρχίας, οι όποιοι έπολέμησαν γενναίως. Πλήν, βάσει συγκεκριμένων και αΰθεντικών στοιχείων, το όποια έτέθησαν εις την διάθεσίν μας, ως άποτελοΰντα σήμερον άναμφισβήτητα Ιστορικά πειστήρια, άλλα και βάσει της ίστορικώς εξεταζόμενης αλληλουχίας γεγονότων και καταστάσεων, δυνάμεθα να καταλήξωμεν εις τοΰτο το συμπέρασμα:  Οτι, δηλαδή, ή άποτελεσματική άμυνα του Συντάγματος του Μακρυγιάννη άπετέλεσεν ενα των πρωταρχικών παραγόντων της άποσοβήσεως καταλήψεως της Ελληνικής πρωτευούσης υπό των έπαναστατημένων έλασιτικών στοιχείων και, κατά λογικήν συνέπειαν, της έγκαθιδρύσεως έαμικού καθεστώτος εις την Ελλάδα.

Βάσει των ανωτέρω, δεν μένει αμφιβολία ότι οι ήρωικοί εκείνοι άνδρες της Χωροφυλακής, οι όποιοι εγκλεισθέντες εις το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, άλλοι έφονεύθησαν από τάς σφαίρας των στασιαστών, άλλοι πεσόντες εις χεΐράς των έτελεότησαν έν μέσω φρικωδών μαρτυρίων και άλλοι ύπέστησαν άφαντάστους ταλαιπωρίας, μαχόμενοι έπί πολλά ήμερονόκτια εις την πρώτην γραμμήν του πυράς, προς ΰπεράσπισιν των έλευθεριών του ‘Ελληνικού λαού, είναι άξιοι της έθνικής εύγνωμοσύνης.  Αλλως τε, αύθορμήτως και άβιάστως, ή Ελληνική συνείδησις κατέταξε τούς μαχητάς του Συντάγματος Μακρυγιάννη μεταξύ των ηρώων της ελευθερίας και άνέγραψε τα γεγονότα των ήμερων εκ είνων εις σελίδας εκ  των λαμπροτέρων της Νεωτέρας Ελληνικής Ιστορίας. Πριν παρέλθη πολύς χρόνος, ή άμυνα του Μακρυγιάννη κατέστη έθνικός θρύλος, άλλά και εθνικόν σύμβολον έορτασμοΰ των αγώνων της έλευθερίας του Ελληνικού λαοΰ. Πρόκειται, πράγματι, περί μιας εποποιίας άνταξίας των παραδόσεων του Ελληνικού  Εθνους.

13. ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΟΥ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΣΑΜΟΥΗΛ

Παραθέτομεν κατωτέρω περιγραφάς των μαχών του Συντάγματος Μακρυγιάννη, υπό των αυτοπτών και πρωτεργατών, αί όποΐαι αποτελούν άδιαψεύστους μαρτυρίας της έπιτελεσθείσης εποποιίας και, συγχρόνως, μας διαφωτίζουν έν λεπτομερείς, έπί όλων των δραματικών φάσεων του ήρωικοϋ αύτού άγώνος. Ιδού, έν πρώτοις, το ήμερολόγιον το όποιον συνέτασσε, καθ’ εκ άστην, ο διοικητής του Συντάγματος Γεώργιος Σαμουήλ.

---

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ

Διεξαγωγής επιχειρήσεων του Συντάγματος την

5.12.1944 ημέραν Τρίτην 1η ήμερα επιχειρήσεων

Κατόπιν πληροφοριών οτι έπίκειται έπίθεσις έλασιτων κατά των Στρατώνων του Συντάγματος, το Σύνταγμα, βάσει των σχεδίων άμύνης του, κατέλαβε: α) τάς θέσεις του, ήτοι έξωτερικήν ζώνην, διερχομένην εκ  γειτονικών των Στρατώνων οίκιών και δεσποζουσών του προαυλίου του Στραιώνος, β) τάς θέσεις του της εσωτερικής άμύνης, διερχομένης εκ  του μανδροτοίχου του περιβόλου του Στρατώνος και γ) τάς θέσεις του εις το Διοικητήριον.

Οι άνδρες ήσχολήθησαν αμέσως εις την όργάνωσιν των θέσεων μάχης. Δύναμις ανδρών, οπλιτών και πυρομαχικών την 5.12.1944, ως το συνημμένον δελτίον. ’Αποστολή του Συντάγματος ή το ή διατήρησις των Στρατώνων του πάση θυσία.

Διάταξις άμύνης ως ή συνημμένη διαταγή άμύνης μετά σχεδιαγράμματος.

2α ημέρα έπιχειρήσεων, 6.12.1944

Την 6.12.1944, Αγίου Νικολάου, Τετάρτην—λυκαυγές 7.10. Έπέλευσις σκότους, 17.30′.  Ωραν 6ην, ο εχθρός ήρχισεν έπίθεσιν κατά των φυλακίων της εξωτερικής ζώνης δΤ όλων των μέσων του και ίδίμ διά τυφεκίων, αυτομάτων, χειροβομβίδων, δυναμίτιδων, βενζίνης κλπ. Ή έπίθεσις του ήτο περισσότερον σφοδρά κατά των φυλακίων No 2,4,5,6, τα όποια και κατελήφθησαν υπό του έχθροΰ μέχρι της 12ης ώρας· ομοίως, έπετέθη κατά του φυλακίου No 3, τούτου εγκατεστημένου εις την γωνίαν Διονυσίου ’Αρεοπαγίτου και Μητσαίων. Ό αγών συνεχίσθη προς κατάληψιν του Στρατώνος, με κυρίαν προσπάθειαν έχθροϋ κατά της ΝΑ γωνίας του Στρατώνος διά χειροβομβίδων, αύτομάτων όπλων, φιαλών βενζίνης και δυναμίτιδΟς, τα όποια έρριπτον εκ  των παρακειμένων οίκιών. Καίτοι ο έχθρός συνεκέντρωσε όλα του τα μέσα, μέχρι της 18ης ώρας δεν κατώρθωσε να έχη περαιτέρω έπιτυχίας. Ή μεγαλύτερα εντασις του άγώνος ήτο την 14ην ώραν, καθ’ ήν εις τον περίβολον δεν ήτο δυνατόν να διακρίνη τις εις έλαχίστην άπόστασιν από τον καπνόν και την σκόνην. Ήτο μία χρονική περίοδος έντός του Στρατώνος πραγματικής κολάσεως. Διάφορα σημεία και Αντικείμενα του Στρατώνος έπυρπολήθησαν, πλήν όμως πάντες εκ ράτησαν τάς θέσεις των, πιστεύοντες εις το δίκαιον του άγώνος.

Σύνδεσμος μετά Στρατιωτικής Διοικήσεως ούδείς ύπήρχεν, ένίσχυσις δεν έδόθη. Την 18ην ώραν άφίχθη ένίσχυσις 15  Αγγλων, έχόντων 3 όπλοπολυβόλα και 3 όλμους Πίατ. Ή ’Υγειονομική ‘Υπηρεσία έλειτούργησε καλώς, πλήν έστερούμεθα υγειονομικού αύτοκινήτου, διά την έγκαιρον μεταφοράν τραυματιών. Την έπομένην συσσίτιον και άρτος καθ’ όλην την ήμέραν και νύκτα, έλλείψει συγκοινωνίας, δεν έδόθη εις τούς άνδρας. ’Ηθικόν των ανδρών αριστον.

Έκ μεταγενεστέρων πληροφοριών, έξηκριβώθη ότι ο εχθρός έπετέθη κατά του Στρατώνος έχοντος δύναμιν 480 περίπου ανδρών, διά 3 ταγμάτων έχόντων δύναμιν 1500 ανδρών περίπου.

Άπώλειαι Συντάγματος, νεκροί: Αξιωματικοί-Όπλΐται 14. Τραυματίαι: ’Αξιωματικοί 8, Όπλΐται 25’ έξαφανισθέντες: ’Αξιωματικοί 5, ‘Οπλΐται 35. Άπώλειαι του εχθρού ως έξηκριβώθησαν εκ  συλληφθέντων αιχμαλώτων, άνήλθον εις 250 νεκρούς και τραυματίας.

Ό άγών συνεχίσθη άσθενής καθ’ όλην την διάρκειαν της νυκτός.

3η ήμέρα έπιχειρήσεων, 7.12.1944

Ό έχθρός κατέλαβε δεσποζούσας του προαυλίου θέσεις-ταράτσας-παράθυρα ως και του Μνημείου Φιλοπάππου και έξετέλει βολάς παρενοχλήσεως, καθ’ όλην την ή μέραν και την νύκτα.

Την νύκτα και από 20-24ης ώρας, διά δυναμίτιδος ο έχθρός κατέρριψε τον μανδρότοιχον του περιβόλου του Στρατώνος της νοτίας πλευράς.

Διάταξις άμύνης του Συντάγματος, από της 12ης ώρας της προηγουμένης, ήτο ως εις το σχεδιάγραμμα άμύνης, έξαιρέσει των ύπ’ άριθ. 4, 5, και 7 φυλακίων, τα όποια κατελήφθησαν υπό του έχθροΰ.

Σύνδεσμος με την Στρατιωτικήν Διοίκησιν έπετεύχθη άποσταλέντων προς τούτο άξιωματικών εκ  του Συντάγματος μας. Διατροφή : Τρόφιμα και άρτος δεν έχορηγήθησαν. οι άνδρες είναι νήστεις και άγρυπνοι από διημέρου.

4η ήμέρα επιχειρήσεων, 8.12.1944

Ό έχθρός βάλλει καθ’ όλην την ή μέραν από νότου και άνατολών, ένώ δυνάμεις τούτου σοβαραί κατέχουν ίσχυρώς την άνατολικήν όχθην του Ιλισού. Τμήματα Χωροφυλακής ένήργησαν εκ καθάρισιν των, βορείως και άνατολικώς του Συντάγματος, εύρισκομένων οικιών. Κατόπιν διαταγής του Άγγλου συνταγματάρχου, διαβιβασθείσης ήμΐν διά του συνδέσμου μοιράρχου Καρπούζη, δύναμις 100 ανδρών άπεσπάσθη εκ  του Συντάγματος εις Παλαιά Ανάκτορα. Ή νύξ 8η προς 9ην Δεκεμβρίου ήτο ήρεμος.

Διατροφή. Γίνεται με ξηράν τροφήν (μπισκότα και κονσέρβα κρέας) παρά της Αγγλικής υπηρεσίας. Όργάνωσις αΰτη συνεχίζεται έντατικώς.

5η ήμέρα επιχειρήσεων, 9.12.1944

Ό έχθρός έξακολουθεΐ να κατέχη θέσεις άνατολικώς, νοτίως και δυτικώς του Συντάγματος και να εκ τελή βολήν παρενοχλήσεως διά πυρών κατά μανδροτοίχου της νοτίας πλευράς του περιβόλου του Στρατώνος. Πληροφορίαι διασταυρούμενοι φέρουν ότι ο έχθρός θα ένεργήση και νέαν έπίθεσιν τάς πρωινάς ώρας κατά του Συντάγματος.

6η ήμέρα επιχειρήσεων, 10.12.1944

Έχθρός βάλλει σφοδρώς κατά του Συντάγματος δι’ αυτομάτων όπλων και όλμα^ν των 81 χιλιοστών, τεταγμένων εις φυλακάς Βουλιαγμένης. ’Ιδιαιτέρως βαλλόμεθα εκ  της νοτίας και δυτικής πλευράς, διά πυρών Πεζικού. Έζητήσαμεν ένίσχυσιν άρμάτων, άτινα δεν μάς άπεστάλησαν.

Έκ της βολής κατεστράφη το παρατηρητήριον του Συντάγματος, ευρισκόμενον εις τον νότιον έξώστην του άνω όρόφου, φονευθέντων ή τραυματισθέντων, εκ  της βολής όλμων, όλων των εύρισκομένων εις το παρατηρητήριον.

Ωρα 7.30′ πρωινή : Ό άγών συνεχίζεται σφοδρότερος. Το άρμα του Συντάγματος δεν λειτουργεί, ζητούμεν αποστολήν έπειγόντως άρμάτων προς άπόκρουσιν του έχθροΰ, έχοντος άπόλυτον υπεροχήν. Το έχθρικόν πυροβολικόν κατέστρεψε τον άνω όροφον του κτιρίου μας, τραυματισθέντων ή φονευθέντων πολλών άξιωματικών και όπλιτων.

Ωρα 8η : Βαλλόμεθα υπό όλμίσκου, τεταγμένου εις θέσιν 150 μέτρων νοτιοανατολικώς του Συντάγματος. Ωσαύτως, το πυροβολικόν βάλλει συνεχώς κατά του ύπ’ άριθ. 3 φυλακίου μας κατέχοντος την πολυκατοικίαν αμέσως βορειοδυτικούς του Συντάγματος, της όποιας κατεστράφη σχεδόν ή νοτία και άνατολική πρόσοψις. Ζητοΰμεν έπειγόντως ένισχύσεις.

Ενισχύσεις δεν μάς έστάλησαν καθ’ όλην την ήμέραν. Προς άνύψωσιν του ήθικοΰ των ανδρών άνακοινοΰμεν ότι άγγλικά άρματα και άεροπορία διετάχθησαν και ένεργοΰν εκ καθάρισιν, προς διάλυσιν των ελασιτών της περιοχής του Συντάγματος.

Ωρα 9η: Ή πίεσις του έχθρού αύξάνει. Βαλλόμεθα συνεχώς έξ όλων των κατευθύνσεων. Ζητούμεν πυρομαχικά και ιδίως χειροβομβίδας, όμοίως ζητούμεν άρματα και άεροπορίαν, λόγφ μεγάλης πιέσεως.

Ωρα 9.30′: Έχομεν νεκρούς και τραυματίας. Ζητούμεν έπειγόντως έπιδεσμικόν υλικόν.  Ωρα 10η : Βαλλόμεθα διά πυροβολικού εκ  κατευθύνσεως φυλακών Βουλιαγμένης. Ζητούμεν άποστολήν πυρομαχικών.

Ωρα 11η: Ή πίεσις του έχθροΰ ήλαττώθη, προσπάθεια αυτού εκ άμφθη ύποστάντος τεραστίας άπωλείας, προερχομένας από τα αυτόματα όπλα μας και ίδίςι από το πυροβολικόν μας των 37 . Άντελήφθη ότι ή κατάληψις των Στρατώνων είναι άδύνατος.  Ωρα 12.30′: Επαναλαμβάνεται έπίθεσις σφοδρά του έχθρού, διά πυρών από νότου, άλλά πρό των συνδεδυασμένων και έπιτυχών πυρών μας δεν δύναται να προχωρήση.

Ωρα 13.15′: Ό έχθρός’έξακολουθεΐ να βάλλη σφοδρώς. Ή πίεσις κατά του Συντάγματος είναι άφάνταστος, έξ όλων των πλευρών. Ό έχθρός χρησιμοποιεί νάρκας, προς άνατίναξιν του μανδροτοίχου και κτιρίου.  Ωρα 15η : Τρία άγγλικά άρματα, άποσταλέντα προς ένίσχυσιν, εκ ινήθησαν εις περιοχήν κατεχομένην υπό του έχθροΰ, άλλά, μετά την άναχώρησιν των άρμάτων, έχθρικαί άντιστάσεις εκ  νέου έβαλλον κατά του Συντάγματος.  Ωρα 15.20′: Ήνοίχθη πλέον ρήγμα εις μανδρότοιχον της νοτίας πλευράς από νάρκας. Ζητουμεν χειροβομβίδας και φωτιστικός βολίδας, διά την έγγύς άμυναν εις τον νυκτερινόν άγώνα.

‘Ώρα 17.30’: Ή έπίθεσις του έχθρού άνεχαιτίσθη πλήρως και εκ δίδεται διαταγή προς λήψιν μέτρων άσφαλείας διά την νύκτα. Ώρα 18η : Άφιξις 15 Άγγλων με 3 όπλοπολυβόλα και 3 όλμοβόλα Πίατ, οϊτινες παρέμειναν μονίμως προς ένίσχυσιν του Συντάγματος. Ούτοι έγκατέστησαν παγίδας με χειροβομβίδας άμυντικάς εις θέσεις άνοιχθέντων υπό του έχθροϋ ρηγμάτων. “Ωρα 22: Συγκέντρωσις μεγάλη γίνεται εκ δηλουμένη θορυβωδώς διά φωνών εις περιοχήν Κουκάκι, 400 μέτρα νοτίως του Συντάγματος. ‘Ομοίως, εις διασταύρωσιν όδών Χατζηχρήστου-Μακρυγιάννη, γίνεται συγκέντρωσις πολεμικοί) ύλικού. Προβλέπομεν νυκτερινήν έπίθεσιν κατά του Συντάγματος και ζητοϋμεν πυρομαχικά και άρματα. Πυρομαχικά μάς έστάλησαν.

Ωρα 23η : Κατά την μάχην έχομεν 4 νεκρούς και 8 τραυματίας. Ή μάχη διήρκεσεν από 5ης πρωινής μέχρι 18ης ώρας. Την 12ην ώραν κατόπιν της ήρωικής άντιστάσεως και της άφθάστου ψυχικής άντοχής των ύπερασπιστών του Συντάγματος, ο διοικητής της άμύνης και ο διοικητής του Συντάγματος, έξέδωσαν επαινετικός διά τούς άξιωματικούς και όπλίτας Ημερήσιας Διαταγάς των.

7η ήμέρα έπιχειρήσεων, 11.12.1944

“Ωρα 6.40′: Πληροφορούμεθα ότι δύο λόχοι ελασιτών ευρίσκοντάι εις Θησεΐον, προτιθέμενοι να ένεργήσουν κατά του Συντάγματος από δυσμάς.  Ωρα 7.40′: Ζητοϋμεν πυρομαχικά και ίδίςι βλήματα όλμίσκων, των όποιων στερούμεθα παντελώς.  Ωρα 8η: Πληροφορούμεθα ότι τμήματα Πεζικού, με διάταξιν μάχης, κινούνται εκ  κατευθύνσεως λεωφόρου Συγγροϋ προς τούς Στρατώνας. ‘Ομοίως, συγκεντρώσεις παρετηρήθησαν εις γέφυραν Άναπαύσεως και νοτίως Στρατώνος. Όμοίως, δυτικώς του Στρατώνος εις όδόν Καρυατιδών. Ωσαύτως, έπί της διασταυρώσεως Χατζηχρήστου και Μακρυγιάννη γίνονται όδοφράγματα.  Ωρα 11η: Μεγάλη συγκέντρωσις έλασιτων παρετηρήθη εις θέσιν μεταξύ γεφύρας Άναπαύσεως και Νεκροταφείου.  Ωρα 15.30′: Τα τμήματα του έχθροΰ προσήγγισαν τον Στρατώνα και εκ αμαν άνατινάξεις εις την νοτίαν πλευράν του περιβόλου. Άναμένομεν νυκτερινήν έπίθεσιν.  Ωρα 19.15’: Έγένετο τοποθέτησις, υπό των  Αγγλων, ναρκών εις την νοτίαν πλευράν του περιβόλου του Στρατώνος.

Ωρα 20ή : Έξεδηλώθη έπίθεσις του έχθροϋ, διά σφοδρών βομβαρδισμών και διά πυρών Πεζικοϋ. Ή μάχη συνεχίσθη σφοδρώς, έπί 6ωρον, ήτοι μέχρι της 2ας πρωινής, και συνεχίσθησαν καθ’ όλην την νύκτα πυρά παρενοχλήσεως υπό του έχθροϋ· υπεβλήθη ιδία άναφορά περί της μάχης δι’ ύπ’ άριθ. 1/1/113 άναφοράς. Άπώλειαι: Νεκροί 2 έξ ών εις  Αγγλος στρατιώτης, τραυματίαι αξιωματικοί 7, οπλίται 4.

8η ήμέρα έπιχειρήσεων, 12.12.1944

Ωρα 11.30′: Πληροφορίαι ότι μεγάλαι δυνάμεις ελασιτών βαδίζουν από όδοϋ Βουλιαγμένης εις Στρατώνας και ότι οι Στρατώνες είναι περικυκλωμένοι. Αύτόματα όπλα του έχθροϋ παρενοχλοΰν την κίνησιν των ανδρών του Συντάγματος έπί της όδοϋ Μακρυγιάννη.

Καθ’ όλην την ή μέραν δεν έξεδηλώθη έπίθεσις του έχθροϋ, περιορισθέντος να κάμη έμπρησμούς εις οικίας έγγύς του Συντάγματος. Καθ’ όλο το διάστημα της νυκτός 12-13 Δεκεμβρίου έπεκράτησεν ήρεμία. Άπεστάλη τή αιτήσει μας εις το Σύνταγμα όπλοδιορθωτής.

9η ήμέρα έπιχειρήσεων, 13.12.1944

Καθ’ όλην την ήμέραν έβλήθημεν διά 20 και πλέον βλημάτων πυροβολικού και όλμων των 81 χιλιοστών, εκ  της κατευθύνσεως Νεκροταφείου. Όμοίως βαλλόμεθα διά πυρών Πεζικοϋ παρενοχλήσεως. Άπώλειαι: Νεκροί εις χωροφύλαξ, τραυματίαι 4 οπλίται. Καθ’ όλο το διάστημα της νυκτός 13-14 Δεκεμβρίου έπεκράτησεν ήρεμία.

10η ήμέρα έπιχειρήσεων, 14.12:1944

Ωρα 7η : Διεκόπη ή υδρευσις του Καταστήματος. Καθ’ όλην την ήμέραν ο εχθρός κάμνει βολήν παρενοχλήσεως διά πυρών Πεζικού. Διατροφή : Αΰτη συνεχίζεται με ξηράν τροφήν, μπισκότα, κρέας κονσέρβα, χορηγουμένων παρά της ’Αγγλικής υπηρεσίας.

11η ήμέρα έπιχειρήσεων, 15.12.1944

Έγένετο άνασυγκρότησις και σύμπτυξις του Συντάγματος, από 10 Αόχους εις 3, διά την εύκολωτέραν διοίκησιν εις τάς έπιχειρήσεις. Έγένετο έπιχείρησις εκ καθαρίσεως, μετά άγγλικών τμημάτων και ήμετέρων 30 όπλιτών υπό αξιωματικόν, της περιοχής από όδοϋ Διονυσίου ’Αρεοπαγίτου μέχρι Κουκακίου από 10ής ώρας μέχρις της 15ης. Συνελήφθησαν 100 και πλέον, έλασΐται ένοπλοι εις περιοχήν Γαργαρέτας, έπεσαν δε εις χεΐράς μας 7 αύτόματα, όπλοπολυβόλα και πολλά τυφεκ ια. Όμοίως, έγένετο έπιχείρησις εκ καθαρίσεως, από 16 μέχρι 17ην ώραν, εις όδόν Μακρή, πλησίον του πρώτου φυλακίου μας, παρά δυνάμεως 15 ανδρών μετά του άρματος, συλληφθέντος ένός ένόπλου έλασίτου. Άπώλειαι Συντάγματος νεκροί 1, τραυματίαι 5, έξ ών εις τραυματίας διά του όπλου του έξ άμελείας. Ώρα 16η: Έβλήθημεν διά 10 βολών πυροβολικού ή όλμων εκ  της κατευθύνσεως Νεκροταφείου.

Κατά την νύκτα 15-16 Δεκεμβρίου έπεκράτησεν ήρεμία. ’Ηθικόν ανδρών έξακολουθεΐ άκμαΐον. Το Σύνταγμα ένισχύθη διά 1 άντισυνταγματάρχου Πεζικοϋ, 2 ταγματαρχών Πεζικοϋ-Πυροβολικού και 2 άνθυπολοχαγών Πυροβολικού και ‘Ιππικού και ένός ίατροΰ χειρουργού. Όμοίως ένισχύθημεν διά 4 ταγματαρχών Χωροφυλακής.

Δελτίον
Επιχειρήσεων της 16ης Δεκεμβρίου 1944

Δύναμις Συντάγματος: Αξιωματικοί και Όπλΐται 550.

‘Οπλισμός και πυρομαχικά του Συντάγματος : Τυφεκια ’Ιταλίας 348, Μάνλιχερ 14, Στέν 10, Μπρέντα οπλοπολυβόλα 8, αύτόματον Μπρέντα 1, όλμίσκοι 4, πυροβόλα των 37” 2, πολυβόλα Μπρέντα 1 με ανάλογα πυρομαχικά, Πίατ του άρματος 3.

III.Μέσα: 1. Συνδέσμου, δεν ύπάρχουσιν. 2. Νοσηλείας, αναγκαίοι έπιδεσμικόν και φαρμακευτικόν υλικόν. 3.’Μεταφορών, ένα αύτοκίνητον λεωφορεΐον της Στρατιωτικής Διοικήσεως λειτουργεί καλώς. Μία μοτοσυκλέττα τρίκυκλος, και αυτή λειτουργεί καλώς.

IV.Θέσεις μάχης: 1. Ημών: Κατέχομεν άμυντικώς τον περίβολον του Στρατώνος, όμοίως μίαν πολυκατοικίαν Ιδιωτικήν ΒΔ του Διοικητηρίου και μίαν πολυκατοικίαν ΒΑ του Διοικητηρίου. Αί πολυκατοικίαι αύται προστατεύουν τον Στρατώνα εν δυσμών, βορρά και ανατολών. 2. Του έχθροϋ: Ό εχθρός κατέχει διάφορα σημεία πέριξ του Στρατώνος και ίδίμ ταράτσας πολυκατοικιών της διασταυρώσεως οδών, εις άκτΐνα 100 με 300 μέτρα πέριξ του Στρατώνος, έξ ών εκ τελεΐ πυρά παρενοχλήσεως. Όμοίως, κατέχει ίσχυρώς τον συνοικισμόν Γαργαρέτας, τον συνοικισμόν ΒΑ εργοστασίου  ΦΙΞ  και τον συνοικισμόν μεταξύ ’Ιλισού και Νεκροταφείου, διά δυνάμεως πλέον του ενός συντάγματος. Ομοίως, έχει τάξει πυροβολικόν ή όλμους εις θέσεις Ίσραηλιτικόν Νεκροταφεΐον, εις ύψοδείκτην 122, χίλια μέτρα νοτίως Ισραηλιτικού Νεκροταφείου και εις ύψωμα Μέτς-Δούκα, 500 μέτρα δυτικώς συνοικισμού Γούβας.

V.Διεξαγωγή του άγώνος. Καθ’ όλην την ήμέραν ο έχθρός έβαλλε κατά του Συντάγματος, με πυρά παρενοχλήσεως, δι’ όπλων Πεζικού κατά μήκος της όδοΰ Μακρυγιάννη, παρακωλύων την κυκλοφορίαν. Όμοίως, έβαλλεν διά πυρών όλμων και πυροβολικού βλήματα 14 από της 15.30′ -16.30′ ώρας σήμερον.

VI.Άπώλειαι ημών. Μηδέν.
VII.Άπώλειαι έχθροΰ. Συνελήφθησαν αίχμάλωτοι 3 και προσήλθεν αύθορμήτως εις αύτόμολος.
VIII.Αποτέλεσμα των επιχειρήσεων. Μηδέν.
IX.Ηθικόν: 1. ’Εχθρού: Καταπεπτωκός, οι άνδρες επιθυμούν να παραδοθούν αύτομολοΰντες, αλλά παραμένουν εις τάς θέσεις των λόγv της ασκούμενης τρομοκρατίας, υπό των πολιτικών καθοδηγητών και της προπαγάνδας, ή όποια τούς κοινοποιεί ότι πας συλλαμβανόμενος τυφεκίζεται αμέσως. 2. Τού Συντάγματος άριστον.
X.Προτάσεις: Στερούμεθα επαρκών βλημάτων όλμίσκων ιταλικών και παρακαλούμεν διά την άμεσον χορήγησιν.

Δελτίον
Έπιχειρήσεων της 17ης Δεκεμβρίου 1944

Δύναμις του Συντάγματος: ’Αξιωματικοί και όπλϊται 555.

Οπλισμός και πυρομαχικά του Συντάγματος : Τυφεκια 412, Στέν 11, Μπρέντα όπλοπολυβόλα 8, αυτόματα Μπρέντα 2, όλμίσκοι 4, πυροβόλα των 37  δύο, πυροβόλα Μπρέντα 1, πυροβόλα Πίατ του άρματος 3, (μη λειτουργούντα), με άνάλογα πυρομαχικά.
Μέσα: 1. Συνδέσμου, δεν ύπάρχουσιν. 2. Νοσηλείας, έφωδιάσθημεν σήμερον διά 40 άτομικών έπιδέσμων και μικρας ποσότητος έπιδεσμικοΰ υλικού. 3. Μεταφορών, ένα αύτοκίνητον λεωφορεΐον της Στρατιωτικής Διοικήσεως λειτουργεί καλώς. Μία τρίκυκλος μοτοσυκλέττα λειτουργεί όμοίως καλώς.
Διάταξις μάχης του Συντάγματος: το Σύνταγμα κατείχε τάς θέσεις του ως την προηγουμένην άνευ μεταβολής.
Δύναμις, διάταξις και προθέσεις του έχθροΰ : Ό έχθρός κατείχε τάς έναντι του Συντάγματος θέσεις του ως και χθές άνευ μεταβολής. Την 11 13ην ώραν οι Στρατώνες του Συντάγματος έβλήθησαν διά 7 βλημάτων όλμων ή πυροβολικού άνευ άπωλειών. Όμοίως ο έχθρός έρριψε κατά του Ιερού Βράχου της Άκροπόλεως βλήματα πυροβολικού ή όλμου 4, κατά τον αύτόν ως άνω χρόνον. 300 άνδρες του έχθρου, κατά πληροφορίας, είναι συγκεντρωμένοι εις χώρον μεταξύ Άκροπόλεως και Μνημείου Φιλοπάππου, με την πρόθεσιν να έπιτεθούν κατά του Συντάγματος από δυσμάς.
Διεξαγωγή του άγώνος : Καθ’όλον το διάστημα της ήμέρας ούδεμία προσπάθεια έξεδηλώθη υπό του έχθροΰ. Το Σύνταγμα εύρίσκεται έν συναγερμώ μάχης διά του 1/3 της δυνάμεώς του, έν φ τα 2/3 αναπαύονται. “Εχουν ληφθή μέτρα τοιαύτα ώστε, όλαι αί πλευραί του τετραγώνου του Συντάγματος να βάλλωνται αποτελεσματικούς, εκ  θέσεων άσφαλιζομένων πλήρως.
Αποτέλεσμα των επιχειρήσεων: Μηδέν.
Άπώλειαι: 1. Τού Συντάγματος, μηδέν. 2. Τού έχθροΰ, μηδέν.

Ηθικόν: 1. Τού Συντάγματος, άριστον. 2. Τού έχθροΰ, κατά πληροφορίας πολιτών, έρχομένων εκ  της περιφερείας της κατεχομένης υπό του έχθροΰ, είναι λίαν καταπεπτωκός.

Προτάσεις –Ελλείψεις: 1. Προτάσεις, μηδέν. 2. ’Ελλείψεις, έχομεν ανάγκην διακοσίων βλημάτων όλμίσκων, όμοίως ένός ιατρού χειρουργού, επίσης χειροβομβίδων έπιθετικών 30 και αμυντικών 50.

Δελτίον
Έπιχειρήσεων της 18ης Δεκεμβρίου 1944

Δύναμις του Συντάγματος: Αξιωματικοί 121 και οπλίται 434, σύνολον 555.
Οπλισμός και πυρομαχικά του Συντάγματος : Τυφεκ ια 412, Στέν 11, Μπρέντα όπλοπολυβόλα 8, αύτόματα Μπρέντα 2, όλμίσκοι 4, πυροβόλα των 37  δύο. Πολυβόλα Μπρέντα 1, πολυβόλα Πίατ, του άρματος, 3 (μη λειτουργούντα), με άνάλογα πυρομαχικά.
Μέσα: 1. Συνδέσμου, δεν ύπάρχουσι ή μόνον αγγελιοφόροι. 2. Νοσηλείας, έφωδιάσθημεν σήμερον δι’ 80 έπιδέσμων. 3. Μεταφορών, ένα αύτοκίνητον λεωφορεΐον της Στρατιωτικής Διοικήσεως, όπερ λειτουργεί καλώς. Δύο τρίκυκλοι μοτοσυκλέτται λειτουργούσαι όμοίως καλώς.
Διάταξις μάχης του Συντάγματος: το Σύνταγμα κατείχε τάς θέσεις του, ως την προηγουμένην, άνευ μεταβολής.
Ό έχθρός άπωθήθη. παρ’ αγγλικών δυνάμεων, άνατολικώς Άρδηττοΰ και άνατολικώς της λεωφόρου Συγγροϋ, μέχρι Φαλήρου. Την 12.45′, ο έχθρός έρριψε 4 βλήματα όλμων και εγγύς του Στρατώνος, εκ  των όποιων και έτραυματίσθη “Αγγλος στρατιώτης, μάλλον σοβαρώς.

Διεξαγωγή του άγώνος. Καθ’ όλο το διάστημα της ήμέρας ούδεμία προσπάθεια έξεδηλώθη υπό του εχθρού. Το Σύνταγμα εύρίσκεται έν συναγερμώ μάχης διά του 1/3 της δυνάμεώς του, το 1/3 διετέθη εις εκ καθαριστικάς έπιχειρήσεις, εις τάς συνοικίας πλησίον του Στρατώνος έν συμπράξει μετ’ άγγλικών μονάδων και ή υπόλοιπος δύναμις άναπαύεται. “Εχουν ληφθή μέτρα τοιαυτα, ώστε όλαι αί πλευραί του τετραγώνου του Συντάγματος να βάλλωνται άποτελεσματικώς, εκ  θέσεων άσφαλιζομένων πλήρως.

Αποτέλεσμα των έπιχειρήσεων: Δύναμίς μας, μετ’ άλλων “Αγγλων, ένήργησαν εκ καθαριστικάς έπιχειρήσεις, εις διαφόρους συνοικίας πλησίον του Στρατώνος μας. Συνελήφθησαν περί τούς 50 έλασΐται. έφ’ ών κατεσχέθησαν και όπλα.
Άπώλειαι: 1. Τού Συντάγματος, μηδέν. 2. Τού έχθροΰ, μηδέν.

Ηθικόν: 1. Τού Συντάγματος, άριστον. 2. Τού έχθροΰ, λίαν καταπεπτωκός, κατά πληροφορίας προερχομένας ή’μΐν υπό διαφόρων πολιτών και καταθέσεων των συλλαμβανομένων.
Προτάσεις ’Ελλείψεις : 1. Προτάσεις, μηδέν. 2. ’Ελλείψεις, έχομεν ανάγκην διακοσίων (200) βλημάτων όλμίσκων. Όμοίως, ένός ιατρού χειρουργού, επίσης 30 έπιθετικών χειροβομβίδων και 50 αμυντικών.

Δελτίον
Επιχειρήσεων της 19ης Δεκεμβρίου 1944

Δύναμις Διάταξις και προθέσεις του έχθροΰ : Κατά πληροφορίας, έχθρικόν πυροβολικόν είναι τεταγμένον εις περιοχήν μεταξύ Κατσιπόδι και Μπραχάμι, με παρατηρητήριον εις ύψωμα Κατσιπόδι. Όμοίως, εις θέσιν παρά την πλατείαν συνοικισμού ‘Υμηττού, με παρατηρητήριον εις θέσιν 300 μ. βορειοανατολικώς πλατείας συνοικισμού ‘Υμηττού. Έβλήθημεν διά πυρών πυροβόλου, εκ  της κατευθύνσεως του Νεκροταφείου, έξ άποστάσεως πλέον των 1.000 μ., (πυρά παρενοχλήσεως). Γενικώς ή ή μέρα διέρρευσεν ήσύχως.

Δύναμις του Συντάγματος και αποστολή: Δύναμις, αξιωματικοί 124 και οπλίται 457, σύνολον 581. Έκ τούτων, δύναμις 15 άξιωματικών και 160 όπλιτών έγκατεστάθη άμυντικώς εις περιοχήν Κουκάκι, ως έφεδρεία άγγλικών δυνάμεων, αί όποΐαι ένεργουν εκ καθάρισιν εις την περιοχήν ταύτην. Ή προκύπτουσα διαφορά με την χθεσινήν δύναμιν προέρχεται λόγω παρουσιάσεως εις το Σύνταγμα 3 άξιωματικών και 23 οπλιτών εκ  της Φρουράς των φυλακών Άβέρωφ.
Όπλισμός κα ί πυ ρ ο μαχικά του Συντάγματος : το Σύνταγμα διαθέτει 444 τυφεκ ια, Στέν 11, όπλοπολυβόλα Μπρέντα 9, αυτόματα Μπρέντα 2, όλμίσκοι 4, πυροβόλα των 37” 2, πολυβόλα Μπρέντα 1, πολυβόλα Πίατ, του άρματος, τρία, έξ ών το εν δεν λειτουργεί, με άνάλογα πυρομαχικά.
Μέσα: 1. Συνδέσμου, δεν ύπάρχουσιν εϊμή μόνον άγγελιαφόροι. 2. Νοσηλείας, έπαρκώς διά τάς άνάγκας του Συντάγματος. 3. Μεταφορών, διαθέτομεν 1 αύτοκίνητον λεωφορεΐον της Στρατιωτικής Διοικήσεως, όπερ λειτουργεί καλώς. Όμοίως δύο τρίκυκλα (μοτοσυκλέττες) αϊτινες λειτουργούν καλώς.
Διάταξις μάχης του Συντάγματος: το Σύνταγμα κατέχει τάς θέσεις του άνευ μεταβολής.
Διεξαγωγή άγώνος, μηδέν.
Αποτελέσματα έπιχειρήσεων,. μηδέν.

Άπώλειαι: 1. Συντάγματος, μηδέν. 2. Έχθροΰ, διεκομίσθησαν μέσω του Συντάγματος, άποστελλόμενοι εις στρατόπεδον συγκεντρώσεως, 50 ένοτιλοι έλασΐται, συλληφθέντες κατά την γενομένην σήμερον, εκ καθάρισιν περιοχής Γαργαρέτας, Κουκάκι. Περιήλθεν εις χεΐράς μας υλικόν του ΕΛΑΣ, 32 τυφεκ ια, έν όπλοπολυβόλον Μπρέντα και 1700 φυσίγγια.

Ηθικόν: 1. Τού Συντάγματος, άριστον. 2. Τού έχθροΰ, λίαν καταπεπτωκός, κατά παρεχομένας ήμΐν πληροφορίας υπό διαφόρων πολιτών διαμενόντων εις περιφέρειας κατεχομένας υπό ελασιτώ, ως και από καταθέσεις συλλαμβανομένων ένοπλων του ΕΛΑΣ.

Προτάσεις Ελλείψεις : 1. Προτάσεις, μηδέν. 2. Ελλείψεις, έχομεν άνάγκην 200 βλημάτων όλμίσκων. Όμοίως ένός ιατρού χειρουργού, 30 χειροβομβίδων έπιθετικών και 50 άμυντικών.

Δελτίον
Έπιχειρήσεων της 20ής Δεκεμβρίου 1944

Δύναμις διάταξις και προθέσεις του έχθροΰ: Κατά πληροφορίας, λόχος Πεζικού και έχθρικόν Πυροβολικόν, είναι τεταγμένον εις τον Ναόν Αγίας Βαρβάρας, συνοικισμού Κατσιποδίου, καμουφλαρισμένον με κλάδους δένδρων. Όμοίως, εις την Α πλευράν φυλακών Βουλιαγμένης, έχουν ταχθή 3 όλμοι. ‘Ωσαύτως, εις την όδόν ’Ισμήνης (πλησίον Σκουζέ) και 500 μ. δυτικώς Σιδηροδρομικού Σταθμού Λαρίσης, ΣΕΚ, εντός μάνδρας, ύπάρχουν 10 κούρσες πολυτελείας ελασιτώ. Έπίσης έπί της όδού Διδυμοτείχου 2, πάροδος Κωνσταντινουπόλεως, ύπάρχει ένα τρακτέρ γερμανικόν, το όποιον ρυμουλκεί έν άντιαρματικόν πυροβόλον γερμανικόν. Εις θέσιν 500 μ. ΝΔ έργοστασίου  ΒΙΟ  όπου το Δημοτικόν Σχολείον Αγίου Γεωργίου, στρατωνίζεται ο 2ος Λόχος του Α.Σ.Σ. Τού ΕΛΑΣ. Εις συνοικισμόν Περιστεριού, υπάρχει δρχος αύτοκινήτων και άποθήκη πυρομαχικών. Τάγμα ελασιτών προερχόμενον εκ  Χαλκίδος και 180 άγελάδες διά την διατροφήν του ΕΛΑΣ. Γενικώς ή ήμέρα διέρρευσεν ήσύχως.

Δύναμις του Συντάγματος και άποστολή : Δύναμις, αξιωματικοί 125 και οπλίται 458, σύνολον 583. Έκ τούτων δύναμις 15 άξιωματικών και 160 όπλιτών έγκατεστάθη άμυντικώς εις περιοχήν Κουκάκι, ως έφεδρεία άγγλικών δυνάμεων αί όποΐαι ένεργούν εκ καθάρισιν εις την περιοχήν ταύτην. Ή προκύπτουσα διαφορά, με την χθεσινήν δύναμιν, προέρχεται λόγφ παρουσιάσεως εις το Σύνταγμα 1 άξιωματικού και 1 όπλίτου, εκ  της Φρουράς φυλακών Βουλιαγμένης.

‘Οπλισμός και πυρομαχικά του Συντάγματος : το Σύνταγμα διαθέτει 447 τυφεκ ια, Στέν 11, οπλοπολυβόλα Μπρέντα 3, αύτόματα Μπρέντα 2, όλμίσκους 4, πυροβόλα των 37” δύο, πολυβόλα Μπρέντα 1, πολυβόλα Πίατ, του άρματος, τρία, έξ ών το εν δεν λειτουργεί και 1 μυδραλλιοβόλον έν χρήσει με άνάλογα πυρομαχικά.

Μέσα: 1. Συνδέσμου, δεν ύπάρχουσι είμή μόνον αγγελιοφόροι. 2. Νοσηλείας, άναγκαιοΰσιν ήμΐν φαρμακευτικά είδη. Υπεβλήθη εις την Στρατιωτικήν Διοίκησιν ειδική αναφορά. 3. Μεταφορών, διαθέτομεν 1 αύτοκίνητον λεωφορεΐον της Στρατιωτικής Διοικήσεως, όπερ λειτουργεί καλώς, όμοίως δύο τρίκυκλα (μοτοσυκλέττας), αΐτινες λειτουργούν καλώς.

Διάταξις μάχης του Συντάγματος: το Σύνταγμα κατέχει τάς θέσεις του άνευ μεταβολής.
Διεξαγωγή άγώνος, μηδέν.
Αποτέλεσμα των επιχειρήσεων, μηδέν.
Άπώλειαι: 1. Τού Συντάγματος, μηδέν. 2. Του εχθρού, διεκομίσθησαν μέσω του Συντάγματος, άποστελλόμενοι εις Α’ Αστυνομικόν Τμήμα, 42 έλασΐται, συλληφθέντες κατά την γενομένην σήμερον εκ καθάρισιν περιοχής Γαργαρέτας, Κουκάκι.
Ηθικόν: 1. Τού Συντάγματος, άκμαιότατον. 2. Τού έχθροΰ, λίαν καταπεπτωκός, ως μας έπληροφόρησαν διάφοροι πολϊται, διαμένοντες εις περιφερείας κατεχομένας υπό ελασιτώ, ως και από καταθέσεις συλλαμβανομένων τοιούτων.

Προτάσεις -Ελλείψεις : 1. Προτάσεις, μηδέν.

’Ελλείψεις, έχομεν άνάγκη ν 200 βλημάτων όλμίσκων, όμοίως ενός ιατρού χειρουργού, 30 έπιθετικών χειροβομβίδων και 50 άμυντικών .Ό
Διοικητής του Συντάγματος
ΣΑΜΟΥΗΛ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Συνταγματάρχης Χωροφυλακής

14. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΥΠΟ ΤΟΥ ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΤΟΥ ΣΟΦΡΑ

Ό υποδιοικητής του Συντάγματος, άντισυνταγματάρχης Ευάγγελος Σοφράς, την 3ην Μαρτίου 1945, τρεις μόλις μήνας μετά την έναρξιν της Δεκεμβριανής ανταρσίας των κομμουνιστών, έδωσεν όμιλίαν, παρουσία του προέδρου και των μελών της Κυβερνήσεως, των μελών της ’Αγγλικής ’Αποστολής και πολλοϋ άλλου κόσμου,  περί των πολεμικών έπιχειρήσεων του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, κατά την κομμουνιστικήν έπανάστασιν του Δεκεμβρίου 1944 . Παρεθέτομεν το κείμενον της διαφωτιστικής αυτής περί των διαδραματισθέντων γεγονότων ομιλίας, παραλείποντες τινά άσχετα προς την παραστατικήν άφήγησιν.

…Κατά τάς παραμονάς των έπιχειρήσεων ή άτμόσφαιρα είναι κεκορεσμένη από φήμας, έπιβεβαιουμένας εκ  των πραγμάτων, ότι έπίκειται έπίθεσις κατά του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη.

Μετά ή ταυτοχρόνως με την έξουδετέρωσιν όλων σχεδόν των άλλων ‘Υπηρεσιών Χωροφυλακής και ’Αστυνομίας Πόλεων, ο κλοιός πέριξ του Συντάγματος σμικρύνεται άσφυκτικώς, διά να φθάση, την παραμονήν της έπιθέσεως, εις άπόστασιν όλίγων μέτρων άπ’ αυτού, χωρίς να άφεθοΰν άνεκμετάλλευτα όλα τα μακρύτερον του Συντάγματος δεσπόζοντα σημεία, Νεκροταφειον, Φυλακαί Βουλιαγμένης, Μνημεΐον Φιλοπάππου κλπ., μεταβληθέντα υπό του έχθρού εις φωλεάς πολυβόλων, όλμων, αύτομάτων κλπ. όπλων.

Οι άνδρες του Συντάγματος, ψύχραιμοι και άποφασιστικοί, άναμένουν την έπίθεσιν. Γνωρίζουν ότι, το Σύνταγμα, άποτελεϊ το μόνον έμπόδιον των επαναστατών, διά το τελικόν και εϋκολον—μετά την πτώσιν του Συντάγματος—άλμα προς την καρδίαν της πόλεως, δηλαδή το ξενοδοχεΐον της  Μεγάλης Βρεττανίας , ένθα ή Ελληνική Κυβέρνησις, την Στρατιωτικήν Διοίκησιν και τον περί την πλατείαν Συντάγματος χώρον έν γένει, διά την κατάληψιν της άρχής, και είναι έτοιμοι, να προτάξουν τα στήθη των και να πέσουν μέχρις ένός, διά ν’ άποσοβηθή μία άλλη  νύκτα ‘Αγίου Βαρθολομαίου . Αυτό όμως, το γνωρίζει καλά και ο έχθρός και δι* αυτό είχεν εκ δώσει αύστηράν διαταγήν ϊνα, άντί πόσης θυσίας, μέχρι της μεσημβρίας της 6ης Δεκεμβρίου, πέση το Σύνταγμα.

Και ήρχισεν ή έπίθεσις, λίαν πρωί την 6ην Δεκεμβρίου. Χωνιά, σάλπιγγες, κώδωνες ’Εκκλησιών, άλαλαγμοί, καλούν τούς έπαναστάτας εις συναγερμόν κατά του Συντάγματος. Στίφη έξηγριωμένων πολεμιστών, όρμοΰν κατά κύματα κατά των υπερασπιστών του κτιρίου, δύο πλήρη συντάγματα πολεμικά, βοηθούμενα από τον έφεδρικόν ΕΛΑΣ των συνοικιών Παγκρατίου, Βύρωνος, Καισαριανής, Γούβας, Κατσιποδίου, Καλλιθέας, Δουργουτίου, Νέου Κόσμου, Κουκακίου, Πετραλώνων, Νέων Σφαγείων και Τυρρή, άρτίως έξωπλισμένα, έξαπολύουν πΰρ και σίδηρον κατά του Συντάγματος και των έξωτερικών φυλακίων του.

Ή ήμέρα προχωρεί, ή όρμή των έπιτιθεμένων αύξάνει, τα έξωτερικά φυλάκια, το έν μετά το άλλο, ύποκύπτουν υπό την τρομακτικήν πίεσιν, άσυγκρίτως ύπερέχοντος εις άνδρας και υλικόν έχθροΰ, και οι άνδρες των συλλαμβανόμενοι σφάζονται, άλλά το Σύνταγμα μένει άπόρθητον. ‘Η μεσημβρία παρέρχεται και ή διαταγή των πολιτικών καθοδηγητών  περί καταλήψεως του Συντάγματος πάση θυσίςι  μένει άνεκτέλεστος. οι άναρχικοί βιάζονται να έπιβάλουν τάς άρχάς των, εις τον τράχηλον του Έλληνικοΰ Λαού, άλλα και εις τάς φλέβας των ύπερασπιστών, του νεωτέρου Άλκαζάρ, σφύζει αίμα Ελληνικόν και το πρόσταγμα των προγόνων των  ή τάν ή έπί τάς  ήχει έναυλον εις τα ώτά των και άποκρούουν με θυσίαν τάς έπανειλημμένας και λυσσώδεις έπιθέσεις των έπαναστατων. Ό έχθρός καταλαμβάνεται από λύσσαν, οι καπεταναΐοι ώρύονται, οι αξιωματικοί των μαίνονται, φανατισμένοι άγριοι γενειοφόροι άλαλάζουν, αί έφοδοι πολλαπλασιάζονται.

Άπό 2-4 μ.μ. μύδροι, όβίδες, όλμοι, χειροβομβίδες, έμπρηστικαί βόμβαι, έξερεύγονται από τα στόμια των ποικιλωνύμων μηχανών του θανάτου και έχουν μεταβάλει το προαύλιον και το Σύνταγμα εις άληθινήν κόλασιν ή έντασις κορυφοϋται, ή όρατότης φθάνει εις το μηδέν, άλλά και άποτέλεσμα μηδέν. οι ήρωικοί άνδρες του Συντάγματος τηρούν τάς θέσεις των και ΐστανται ως βράχοι άκλόνητοι, προ των όποιων θραύονται ως παιδικά άθύρματα τα άλλεπάλληλα κύματα των έφορμούντων.

Την 4ην άπογευματινήν, αί έπιθέσεις του έχθροΰ χαλαροϋνται διά να καταπαύσουν τελείίος την 6ην ώραν, όπότε ο έχθρός, άντελήφθη πλέον ότι  Το Σύνταγμα δεν πέφτει , διότι οι υπερασπισταί του είχον ως σύνθημα το  δεν θα περάσουν , και κατησχυμένος άποσύρεται, άφίνων παρενοχλητικά μόνον πυρά καθ’ όλην την νύκτα.

Ό άπολογισμός της πρώτης ήμέρας είναι εκ πληκτικός. Άπώλειαι του Συντάγματος σημαντικαί, άλλά διά τον έχθρόν αί άπώλειαι είναι λίαν όδυνηραί. Δεκάδες και εκ ατοντάδες σωριάζονται οι νεκροί και τραυματίαι των, προ των όμμάτων των λυσσώντων καπεταναίων, τόσον ώστε τα πέριξ νοσοκομεΐά των ύπερπληροΰνται και έπιτάσσονται νέα τοιαΰτα εις Καλλιθέαν και Νέον Κόσμον. Μόλις την 6ην μ.μ., μετά την μάχην, μικρά όμάς ‘Αγγλων έγκατεστάθη εις πολυκατοικίαν της όδοΰ Μακρυγιάννη Βύρωνος, άναχωρήσασα την έπομένην.

Ή έπομένη, 7η Δεκεμβρίου, ήτο ήμερα περισυλλογής και άνασυντάξεως του έχθροΰ, όστις άνετίναξε, κατά την νύκτα διά δυναμίτιδος, τμήμα του μανδροτοίχου και κατέλαβε δεσποζούσας θέσεις, διά νέαν έπίθεσιν. Παρενοχλητική βολή του έχθροΰ, συνεχής καθ’ όλην την ήμέραν, έξηκολούθησε και την 8ην και 9ην Δεκεμβρίου, όπότε τμήματα του Συντάγματος ένήργησαν εκ καθαριστικήν έξόρμησιν πλησίον του Στρατώνος, έμειώθη δε ή δύναμίς μας κατά 100 άνδρας, άποσταλέντας άλλαχού και άνετινάχθη και έτερον τμήμα του μανδροτοίχου.

10η Δεκεμβρίου. Νέα ήμέρα δόξης. Προπαρασκευή του έχθρού διά πυρών αύτομάτων, βαρέων όλμων, ριπτομένων εκ  των φυλακών Βουλιαγμένης, έστοίχισεν εις το Σύνταγμα την καταστροφήν ένός παρατηρητηρίου του και τον φόνον ή τραυματισμόν όλων των έπ’ αύτού ανδρών, εις ένα έξώστην του β’ όρόφου.

Την 7ην και 30′ βαλλόμεθα έντονώτερον και διά πυροβολικού, καταστραφέντος του άνω όρόφου και τεθέντων εκ τός μάχης πολλών άξιωματικών και όπλιτών. Ό άγών αύξάνει εις έντασιν και την 8ην πρωινήν βαλλόμεθα σφοδρώς, εκ  θέσεων έγγύς του Συντάγματος, με έντατικά, άκατάπαυστα φονικά πυρά, εις τα όποια οι άνδρες μας

άπαντοΰν άποτελεσματικώς με τα πενιχρά των όπλα και κρατούν τάς θέσεις των.

Πολλά όπλα άχρηστεύονται, λόγφ έλαττωματικότητος και παραδίδονται εις πρόχειρον συνεργεϊον διά την έπισκευήν των, διότι τα όπλα μας είναι μετρημένα. Το συνεργείον έπισκευάζει και παραδίδει εις τούς μαχητάς τα όπλα διά την συνέχισαν του άγώνος.

Ό έφοδιασμός των ανδρών, διά πυρομαχικών, γίνεται δι* είδικής υπηρεσίας, μεταβαινούσης εις τάς θέσεις μάχης, όπό το καταιγιστικόν πΰρ του έχθροΰ. Πολλοί εκ  των της ύπηρεσίας ταύτης δεν έπέστρεψαν εις τάς θέσεις των.

Ό άγών του δικαίου και της έλευθερίας, έναντίον της βίας και της τυραννίας, έμψυχώνει τούς μαχητάς, εις τα στήθη των όποιων πάλλεται ή καρδιά της Ελλάδος και μέσα στίς ψυχές των γιγαντοΰται ή θέλησις της θυσίας.

Την 8-9 πρωινήν, ή πίεσις φθάνει εις το κατακόρυφον, διά να χαλαρωθή την 1 Ιην, κατόπιν τεραστίων άπωλειών των έπαναστατών, έν άναμονή προφανώς ένισχύσεων, διότι, την μεσημβρίαν ο έχθρός άναλαμβάνει νέαν σφοδρόν γενικήν έπίθεσιν και ο άγών άποβαίνει κρίσιμος.

Την 1.30′ μ.μ. ή πίεσις καθίσταται άφάνταστος, του έχθροΰ χρησιμοποιοΰντος και νάρκας, έμπρηστικάς βόμβας, δυναμίτιδα κλπ., και μόλις την 3 μ.μ. άποσύρεται έπί τή έμφανίσει τριών άγγλικών άρμάτων, προσωρινώς όμως, διότι, άμα τή άπομακρύνσει των την 3.20′, έπαναλαμβάνεται σφοδροτέρα ή έπίθεσις, όπότε άνοίγεται πλέον ρήγμα εις τον μανδρότοιχον.

Το έχθρικόν πυροβολείον κροτεί, οι όλμοι εκ ρήγνυνται, αί σφαίραι σφυρίζουν, πύρινον τείχος περιβάλλει τούς άμυνομένους. Παρ’ όλα ταύτα, δμως, ο έχθρός άνεχαιτίσθη όριστικώς και ή μάχη κατέπαυσε με πλήρη ήτταν αύτού. Την 8ην μ.μ. όμάς Άγγλων έγκατεστάθη μονίμως έντός του Στρατώνος και έτοποθέτησε παγίδας εις το μέρος του ρήγματος. Ή δύναμις των Άγγλων άνεχώρησε μετ’ όλίγας ήμέρας.

Ή 11η Δεκεμβρίου διέρρευσε με διαρκείς και ύπόπτους συγκεντρώσεις των ελασιτών και άνατινάξεις εις την νοτίαν πλευράν του περιβόλου, μέχρι της 8ης νυκτερινής, όπότε έξεδηλώθη νυκτερινή σφοδρά έπίθεσις, διαρκέσασα μέχρι της 2ας πρωινής της 12ης Δεκεμβρίου. Εις την εκ  του σκότους σύγχυσιν, ήλθον έπίκουροι φωτιστικοί βολίδες των Άγγλων, εκ πεμφθεΐσαι τή είσηγήσει του παρ’ αύτοΐς άξιωματικοΰ συνδέσμου του Συντάγματος. Νέα περιφανής και αύτή ή νίκη, έσωσε το Σύνταγμα διά μίαν άκόμη φοράν.

12η Δεκεμβρίου. Πολυπληθείς συγκεντρώσεις έπαναστατών φέρουν το Σύνταγμα περικυκλωμένον, οικήματα δε πέριξ αύτού καίονται ύπ’ αυτών, προς δημιουργίαν έπιπέδου όρατότητος διά νεωτέραν έπίθεσιν, ήτις συνεχίσθη και την έπομένην διά σφοδρού βομβαρδισμού και διά πυρών Πεζικού, με έλαφράς άπωλείας του Συντάγματος εις άνδρας, άλλά με ήθικόν άκμαίον και άκαμπτον την άπόφασιν της ματαιώσεως των σκοπών του άντιπάλου.

Αί άλλεπάλληλοι άποτυχίαι των άναρχικών, τούς έξώθησαν εις το να κατέλθουν εις έπίπεδα χαμερπή και άπάνθρωπα, διότι την 14ην Δεκεμβρίου άπεκ οψαν τον ΰδρευτικόν άγωγόν του Συντάγματος. Άλλ’ ούτε ή πείνα (διότι τάς δύο πρώτας ήμέρας της μάχης οι άνδρες δεν Εφαγον τίποτε, τάς δε έπομένας έτρέφοντο άνεπαρκώς), ούτε ή δίψα οΰτε ή άϋπνία και αί άλλαι παντοειδείς στερήσεις, ήτο δυνατόν να καταβάλουν το φρόνημα των ήρωικών υπερασπιστών του Συντάγματος, διότι εΐχον ως Εμβλημά των το  αίέν αριστεύειν .

Την 15ην Δεκεμβρίου, ή Διοίκησις του Συντάγματος αντιλαμβάνεται ότι ο άγών εκ ρίθη όριστικώς ύπέρ αύτοΰ και διατάσσει την έξόρμησιν τμημάτων, προς εκ καΟάρισιν της κατασιάσεως και διάσπασιν του κλοιοΰ της πολιορκίας. ‘Αξιωματικοί και οπλίται φθάνουν μέχρι των φωλεών των επαναστατών και συλλαμβάνουν αιχμαλώτους και κυριεύουν πολεμικόν ύλικόν. Άπό της στιγμής ταύτης, την πρωτοβουλίαν των Επιχειρήσεων Εχει πλέον το Σύνταγμα. Ενεργεί εξερευνήσεις των πέριξ χώρων και φθάνει μέχρι Καλλιθέας, έν συνεργασίρ και με άγγλικάς όμάδας, Έγκαθιστα: προκεχωρημένα φυλάκια και έπι βάλλει το κράτος του Νόμου εις την άπελευθερουμένην περιοχήν.

Ό εφιάλτης, ο όποιος έπίεζε τα στήθη των κατοίκων της συνοικίας Πλάκα, οιτινες παρηκολούθησαν με Αγωνίαν την έξέλιξιν των έπιχειρήσεων, εκ  των όποιων έξηρτατο ή ΐδική των τύχη, έξηφανίσθη και οι πρώτοι έντιμοι νομοταγείς πολΐται έναγκαλίζονται και άνταλάσσουν άσπασμούς χαρας και άγαλλιάσεως.

Ούτως έληξεν ή έπική μάχη του ήρωικοΰ Συντάγματος Χωροφυλακής, με περιφανή νίκην των γενναίων πολεμιστών του και με όλοσχερή συντριβήν των άναρχικών. Σημειωτέον δε ότι, μετά τάς άποτυχίας των πρώτων ήμερών, ο εχθρός μετέφερεν εκ  Χαλκίδος, Κορίνθου,  Αργους, Τριπόλεως εκ λεκτάς Εφεδρείας έξησκημένων πολεμιστών του, εις ούς ψευδώς Ελεγεν ότι μεταβαίνουσιν εις ’Αθήνας, ϊνα λάβουν μέρος εις παρέλασιν έπί τή περιφανή νίκη του ΕΛΑΣ. Όταν δμως έφθανον ενταύθα και άντελαμβάνοντο την αλήθειαν, εις πρώτην ευκαιρίαν (διότι έπετηροϋντο αόστηρώς υπό των καθοδηγητών προς πρόληψιν λιποταξιών) παρεδίδοντο καθ’ όμάδας εις όλιγομελεΐς άγγλικάς και έλληνικάς άνιχνευτικάς μονάδας, καταρώμενοι τούς άρχηγούς των.

‘Αψευδής μάρτυς της σφοδρότητος των μαχών του Συντάγματος είναι αυτό το κτίριον αύτού, το όποίον, έπιβλητικόν και ογκώδες, άλλ’ έρειπωμένον, σχεδόν ράκος, φέρει έπ’ αύτοΰ, ως χαινούσας εϊσέτι πληγάς, καταφανή τα ίχνη της μανίας των Επιτιθεμένων, οιτινες εχοντες εμφανή στόχον έξεδήλωσαν έπί του άψύχου κτιρίου όλην την λύσσαν των .

Η ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΚΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ

Ή κατωτέρω εκθεσις, συντεταγμένη βάσει περισυλλεγέντων ευθύς μετά τα διαδραματισθέντα γεγονότα στοιχείων εις το Άρχηγεΐον Χωροφυλακής, άποτελεϊ τμήμα Επισήμου εκ θέσεως περί της Δεκεμβριανής κομμουνιστικής στάσεως και της συμβολής της Χωροφυλακής προς καταστολήν ταύτης. Παραθέτομεν τούτο, ως επίσημον κείμενον εκ  της Στρατιωτικής Ιστορίας της Ελλάδος, κατά την περίοδον ταότην.

ΕΠΙΘΕΣΙΣ
ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ

α) Γενική κατάστασις

Το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, στεγαζόμενον εις το κτιριακόν συγκρότημα του άλλοτε Στρατιωτικού Νοσοκομείου Μακρυγιάννη, παρά την ομώνυμον οδόν πλησίον της Άκροπόλεως, άπετέλει διά τούς έπαναστάτας κομμουνιστάς την πύλην προς το κέντρον της πόλεως και, ιδία, προς την πλατείαν Συντάγματος, πέριξ της όποιας έστεγάζετο ή Κυβέρνησις.

’Επειδή διά των πυρών του ήδύνατο να καλύπτη τον τομέα από Μνημείου Φιλοπάππου μέχρι και πέραν του λόφου Άρδηττοΰ, οΰδεμία διείσδυσις εκ  της νοτιοδυτικής πλευράς ήτο δυνατή, προς την πλατείαν Συντάγματος, των Επαναστατών, όπου και ο άντικειμενικός σκοπός των, Εάν δεν κατεβάλλετο και έξουδετεροΰτο, οπωσδήποτε πάση θυσία, ή Εθνική αϋτη επαλξις. Έπρεπε, επομένως, να εκ λειψη οπωσδήποτε το Εθνικόν αύτό προπύργιον, διότι ο έχθρός ήτο αδύνατον να ένεργήση προς το κέντρον της πόλεως με άκάλυπτα τα νώτά του και με άθικτους εις τα μετόπισθεν αύτοΰ έχθρικάς δυνάμεις.

Ταυτα έχουσα ύπ’ όψιν της ή ήγεσία των κομμουνιστών, διέθεσε διά την Εναντίον του Συντάγματος Μακρυγιάννη έπίθεσίν της τρία συντάγματα Πεζικού του ΕΛΑΣ, ένισχυμένα με ίσχυράς δυνάμεις του τοπικού Εφεδρικού ΕΛΑΣ, συνολικής δυνάμεως 5.000 ανδρών περίπου, άρτίως Εξοπλισμένων διά τυφεκίων, αυτομάτων μυδραλλίων, βαρέων όλμων, αντιαρματικών πυροβόλων, χειροβομβίδων, δεσμών δυναμίτιδος και άφθονων πυρομαχικών. Έπί πλέον, ο εχθρός διαθέτει τα πυρά πυροβολικού, τεταγμένου εις τα ΒΔ του Α’ Νεκροταφείου ’Αθηνών υψώματα, ήτοι εις άπόστασιν έλάσσονα των 1.500 μέτρων.

Εναντι των Εχθρικών τούτων δυνάμεων το Σύνταγμα Μακρυγιάννη διέθετε διά την άμυνάν του όγδοήκοντα οκτώ (88) άξιωματικούς Χωροφυλακής και 429 όπλίτας, ως και δώδεκα (12) αξιωματικούς διαφόρων όπλων του Στρατεύματος, έθελοντικώς προσφερθέντας να άγωνισθώσι κατά των Επαναστατών.

Ό οπλισμός, λίαν ελλιπής, άπετελεϊτο από 289 τυφεκ ια διαφόρων τόπων μετά 11.500 φυσιγγίων, τρεις (3) ατομικούς όλμους μετά 30 βλημάτων, τρία (3) όπλοπολυβόλα Μπρέντα μετά 1.000 φυσιγγίων, 11 αυτόματα Στέν μετά 150 φυσιγγίων εκ αστον και ενα όπλοπολυβόλον Μπρέντα μετά 600 φυσιγγίων, 2 πυροβόλα των 37’’ μετά 400 βλημάτων και 1 μικρόν άρμα μάχης πεπαλαιωμένον, μετά 3 πολυβόλων άχρηστευθέντων από της πρώτης στιγμής λόγιρ παλαιότητος, Ή δύναμις αϋτη και τα διατιθέμενα μέσα πυρός εϊχον κατανεμηθή, βάσει σχεδίου άμύνης του κτιριακοΰ συγκροτήματος, συνταχθέντος υπό άνωτέρου άξιωματικού του Στρατεύματος (άντισυνταγματάρχου τότε Κωστοπούλου Κωνσταντίνου), και περιλαμβάνοντας τρεις γραμμάς άμύνης, εξωτερικήν, διερχομένην εκ  γειτονικών οικιών και ταρατσών δεσποζούσων της περιοχής και του προαυλίου του Συντάγματος, κυρίαν γραμμήν άντιστάσεως, περιλαμβάνουσαν θέσεις άμύνης εις τον περίβολον (μανδρότοιχον) των κτιρίων και τέλος Εσωτερικήν γραμμήν άμύνης, ή όποια ήτο το εις το κέντρον του προαυλίου μεγάλο κτίριον, ένθα και το Διοικητήριον,

β) Διεξαγωγή του άγώνος

Ύπό τοιαύτας συνθήκας δυνάμεως, οπλισμού και τοπικής καταστάσεως, το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, κατόπιν των παρατηρουμένων ύπόπτων κινήσεων πέριξ τούτου και των άλλεπαλλήλων πληροφοριών ότι έπίκειται έπίθεσις των κομμουνιστών Εναντίον αύτοΰ, κατέλαβε, την 5ην Δεκεμβρίου 1944, πρώτην ήμέραν του άγώνος, τάς θέσεις άμύνης τούτου και εις τάς τρεις γραμμάς άντιστάσεως, βάσει του σχεδίου άμύνης.

Οϋτω, κατελήφθησαν όκτώ οικίαι και ταράτσαι πέριξ του Συντάγματος, ένθα έγκατεστάθησαν φυλάκια, δυνάμεως εκ αστον 10 ανδρών περίπου, από άξιωματικούς, καθώς και άπασαι αί λοιπαϊ θέσεις άμύνης έπΐ των Ετέρων δύο γραμμών άντιστάσεως, οι δε άνδρε,ς ήσχολήθησαν αμέσως με την όργάνωσιν των θέσεων μάχης. Ή άποστολή του Συντάγματος ήτο ή διατήρησις των θέσεών του πάση θυσία.

2α ημέρα του αγώνος 6.12.1944.

Την 6ην ώραν, είναι άκόμη νύξ και επικρατεί απόλυτος ησυχία. Αίφνης, καταιγισμός πυρών αυτομάτων όπλων και τυφεκίων, ως και Εκρήξεις χειροβομβίδων, συγκλονίζουν την άτμόσφαιραν.

Ό έχθρός Επιτίθεται κατά των φυλακίων της εξωτερικής γραμμής άμύνης, των όποιων οι άνδρες απτόητοι ήμύνοντο μετά θάρρους και πείσματος.

Περί την 7ην ώραν, αλλεπάλληλα κύματα ελασιτώ, μετά μαινομένου όχλου, Επιτίθενται κατά μάζας κατά των φυλακίων. Το σχέδιον πυρός της άμύνης λειτουργεί καλώς και αί άπώλειαι του έχθροΰ είναι σοβαραί. Δι’ ο κάμπτεται και ύποχωρεΐ. Επανέρχεται όμως μετ’ όλίγον εις σειράν λυσσαλέων διαδοχικών Επιθέσεων κατά των έξωτερικών φυλακίων, δι’ όλων των εις την διάθεσίν του όπλων. Ή έπίθεσίς του ήτο περισσότερον σφοδρά κατά των, εις ΝΔ και ΝΑ πλευράν των στρατώνων, έξωτερικών φυλακίων, τα όποια, ΰποστάντα το μεγαλύτερον βάρος του έχθροΰ, ύπεκ υψαν περί την 12ην ώραν. Έν  τω μεταξύ και από της ώρας ταύτης ο έχθρός ήρχισε να βάλλη τα εσωτερικά φυλάκια και το κεντρικόν κτίριον του Συντάγματος διά πυροβολικού εύθυτενοϋς τροχιάς, όλμων και αυτομάτων όπλων. Ή κυρία προσπάθεια αύτοΰ στρέφεται ήδη κατά της ΝΑ πλευράς του περιβόλου των στρατώνων, Εναντίον της όποιας επιτίθεται διά χειροβομβίδων, αύτομάτων όπλων, φιαλών βενζίνης και δεσμών δυναμίτιδος, τα όποια έρριπτον εκ  καταληφθεισών παρακειμένων οικιών.

Ό τελευταίος όροφος του κεντρικοΰ κτιρίου και ή ταράτσα αύτοΰ δέχονται συνεχή καταιγισμόν πυρός Εχθρικού πυροβολικού και όλμων και άνδρες φονεύονται και τραυματίζονται, δι’ ο και διατάσσεται ή εκ κένωσις του ορόφου τούτου. Το άρμα μάχης, ύποστάν βλάβην από της πρωίας εκ  βλήματος έχθρικοΰ όλμου, παραμένει άχρησιμοποίητον.

Ή μεγαλύτερα σφοδρότης του άγώνος παρετηρήθη την 14ην ώραν, καθ’ ην καταιγισμός πυρός καλύπτει το προαύλιου και τα κτίρια του Συντάγματος και πυκνοί καπνοί, φλόγες και σκόνη περιβάλλουσι τα πάντα, ώστε ή δρατότης να εκ μηδενισθή. Πυρκαϊαί έσημειώθησαν εις διάφορα σημεία του κτίσματος και εις αντικείμενα του στρατώνος, εκ  των ριπτομένων υπό των ελασιτών φιαλών βενζίνης μετά δεσμών δυναμίτιδος και των έμπρηστικών βλημάτων.

Ή κατάστασις παρουσιάζεται κρίσιμος, άλλ’ οι άνδρες αμύνονται ήρωικώτατα, δι’ όλων των εις την διάθεσίν των μέσων πυρός και, εις το τέλος της ήμέρας, ο έχθρός έχει γίνει κύριος μόνον των έξωτερικών φυλακίων προς ΝΔ και ΝΑ του Συντάγματος.

Περί την !9ην ώραν, έπελθόντος του σκότους, ο έχθρός έμείωσε τα πυρά του, πλήν ο αγών συνεχίσθη ασθενής καθ’ όλην την διάρκειαν της νυκτός. οι άνδρες νήστεις και άνευ ϋδατος καθ’ όλην την ήμέραν και την νύκτα, διότι ο έχθρός άπεκ οψε τάς οδούς έπικοινωνίας και κατέστρεψε το όδρευτικόν δίκτυον, παρέμειναν άπτόητοι εις τάς θέσεις των και με άριστον ηθικόν. Αί κατά την ήμέραν ταύτην άπώλειαι του Συντάγματος άνήλθον εις νεκρούς όπλίτας 14, τραυματίας αξιωματικούς 8, όπλίτας 25, έξαφανισθέντας άξιωματικούς 5, όπλίτας 35 (των έξωτερικών φυλακίων). Αί άπώλειαι του έχθροΰ, ως έξηκριβώθη εκ  των συλληφθέντων αιχμαλώτων, άνήλθον εις 250 νεκρούς και τραυματίας.

3η ημέρα του άγώνος 7.12.1944.

Ό έχθρός κατέλαβε δεσπόζουσας του προαυλίου θέσεις (ταράτσαι και παράθυρα παρακειμένων οίκιών), ως και τον λόφον του Μνημείου Φιλοπάππου και, εκ εΐθεν, δι’ όλης της ήμέρας και νυκτός, έβαλλε κατά του Συντάγματος παρενοχλητικά πυρά. Περί την 20ήν και μέχρι της 24ης ώρας, ο έχθρός κατέρριψε διά δυναμίτιδος μέρος του μανδροτοίχου του προαυλίου της νοτίας πλευράς του Συντάγματος. οι άνδρες διατηροϋσι τάς θέσεις των, άκαμπτοι και με ήθικόν άκμαίον, μολονότι από διημέρου είναι άγρυπνοι και νήστεις.

4η ήμέρα του άγώνος 8.12.1944.

Ό έχθρός βάλλει παρενοχλητικώς καθ’ όλην την ήμέραν από Νότου και ’Ανατολών. Σοβαραί δυνάμεις τούτου, κατέχουν ίσχυρώς την άνατολικήν όχθην ’Ιλισού και πολλά οίκήματα βορείως και άνατολικώς του Συντάγματος.

Προς άποκατάστασιν έπικοινωνίας μετά του κέντρου της πόλεως και της Στρατιωτικής Διοικήσεως, διά τον ανεφοδιασμόν εις τρόφιμα και πυρομαχικά, καθώς και διά την μεταφοράν των τραυματιών, ένηργήθη εκ  του Συντάγματος έξόρμησις τμημάτων, τα όποια διά κεραυνοβόλου ένεργείας έξεκαθάρισαν τάς Β και Α του Συντάγματος οίκίας. Δύναμις 100 ανδρών άπεσπάσθη εις τα Παλαιά ’Ανάκτορα, διά την άμυναν του Μεγάρου.

Ή νύξ της 8ης προς 9ην Δεκεμβρίου διήλθεν ήρεμος. Εις τούς άνδρας διενεμήθη ξηρά τροφή εκ  τριών-τεσσάρων μπισκότων και όλίγης κονσέρβας κρέατος, χορηγηθείσης υπό της άγγλι,κής ύπηρεσίας.

5η ήμέρα του άγώνος 9.12.1944.

Ό έχθρός έξακολουθει να κατέχη θέσεις άνατολικώς, νοτίως και δυτικώς του Συντάγματος και εκ τελεϊ παρενοχλητικά πυρά δι’ αυτομάτων όπλων. Διά δυναμίτιδος κατέστρεψε και έτερον τμήμα του μανδροτοίχου της νοτιάς πλευράς του προαυλίου του Συντάγματος. Πληροφορίαι φέρουν, ότι ο έχθρός, τάς πρωινός ώρας της έπομένης, θα ένεργήση νέαν έπίθεσιν κατά του Συντάγματος.

6η ήμέρα του άγώνος 10.12.1944.

Ό έχθρός, από της 5ης πρωινής ώρας, βάλλει σφοδρώς κατά του Συντάγματος διά βαρέων αυτομάτων όπλων και όλμων των 81  , τεταγμένων άνατολικώς έπί του λόφου, ένθα αί φυλακαί Βουλιαγμένης. ’Ιδιαιτέρως, δραστικώς βάλλεται το Σύνταγμα διά πυρών Πεζικοϋ από νοτίας και δυτικής πλευράς. ’Εκ των πυρών τούτων κατεστράφη το εις τον νότιον έξώστην, του άνω όρόφου του χεντρικοΰ κτιρίου του Συντάγματος, ευρισκόμενον παρατηρητήριον, οι άνδρες του όποιου έφονεύθησαν ή έτραυματίσθησαν. Περί την 7.30′ ώραν ο άγων καθίσταται σφοδρότερος. Ό έχθρός, εκ τος των άλλων όπλων, ήρξατο χρησιμοποιών πυροβολικόν, από βολάς του όποιου κατεστράφη ο άνω όροφος του κεντρικού κτιρίου και αξιωματικοί τινες και όπλϊται έφονεύθησαν ή έτραυματίσθησαν. ’Επίσης, ο έχθρός χρησιμοποιεί όλμους από άποστάσεως 150 μέτρων.

Περί την 9ην ώραν, ή πίεσις του έχθροΰ αύξάνει έτι περισσότερον. Το Σύνταγμα βάλλεται δραστικώτατα έξ όλων των πλευρών με όλα τα όπλα. οι άνδρες άμύνονται ήρωικώς και διατηροϋσι τάς θέσεις των, παρά την δραστικότητα των πυρών, του εις τον λόφον Βουλιαγμένης τεταγμένου έχθρικοϋ πυροβολικού, βάλλοντος καταιγιστικώς και προκαλοΰντος άπωλείας. Ό σκληρός ούτος άγών διήρκεσε μέχρι της 11ης ώρας, όπότε έσημειώθη κάμψις της σφοδρότητος του έχθρικοϋ πυρός και μείωσις της έπιθέσεως του έχθροΰ, όφειλομένη εις τάς ρεγάλας άπωλείας του εκ  του πυρός των άμυνομένων, ιδία εκ  της δραστικότητος των δύο πυροβόλων του Συντάγματος, τα όποια έχειρίζοντο γενναίοι αξιωματικοί του Στρατού.

Μετά μίαν ώραν, άνασυνταχθέντος προφανώς του έχθροΰ, έπαναλαμβάνεται νέα σφοδρά έπίθεσις αύτοϋ, από όλων των πλευρών και δι’ όλων των εις την διάθεσιν του μέσων πυρός. Περί ώραν 13.45′. ή πίεσις του έχθροΰ κατά του Συντάγματος είναι άφάνταστος. Βροχή βλημάτων παντός όπλου καλύπτει και τα κτίρια και τα προαύλια του Συντάγματος. οι άνδρες όμως άπτόητοι, άδάμαστοι και ήρωικοί, συνεχίζουν την άμυνάν των διά δραστικών πυρών και έπιφέρουν μεγάλας άπωλείας εις τον έχθρόν, ο όποιος έπιτίθεται κατ’ άλλεπάλληλα κύματα, μετά πρωτοφανούς λύσσης και φανατισμού. Την 15.30′ ώραν, ο έχθρός, χρησιμοποιών νάρκας, κατώρθωσε να προκαλέση μέγα ρήγμα εις τον μανδρότοιχον της νοτίας πλευράς του προαυλίου και έπεχείρησε να είσέλθη δι’ αύτοϋ έντός του προαυλίου. Τα δραστικά όμως πυρά των ανδρών και ή χρήσις χειροβομβίδων άνεχαίτισε τοΰτον. Ό άγών συνεχίσθη σφοδρότατος μέχρι της 17.30′ ώρας, ότε ο έχθρός, ύποστάς βαρείας άπωλείας, εκ άμφθη και άνεκ οψε την έπίθεσίν του.

Μετ’ όλίγον άφίκοντο εις το Σύνταγμα 15 Άγγλοι στρατιώται, προς ένίσχυσιν αύτοϋ, με 3 όπλοπολυβόλα και 3 εκ τοξευτάς Πίατ. Ούτοι έγκατέστησαν παγίδας με άμυντικάς χειροβομβίδας εις τα υπό του έχθροΰ προκληθέντα ρήγματα του μανδροτοίχου και ώργάνωσαν άμυντικάς θέσεις προ αυτών.

Περί ώραν 22αν, θορυβώδεις φωνασκίαι εις την περιοχήν Κουκάκι, περί τα 400 μέτρα νοτίως του Συντάγματος, προδίδουν μεγάλην συγκέντρωσιν. ’Επίσης, εις την διασταύρωσαν των όδών Χατζηχρήστου-Μακρυγιάννη, παρατηρεΐται συγκέντρωσις πολεμικοϋ ύλικοϋ, προφανώς διά νυκτερινήν έπίθεσιν, ήτις όμως, άγνωστον διά ποιους λόγους, δεν έξεδηλώθη.

Κατά τον όλοήμερον τοϋτον άγώνα το Σύνταγμα έσχε νεκρούς άξιωματικούς ένα, όπλίτας τρεις και τραυμάτίας άξιωματικούς τέσσαρας.

7η ήμέρα του άγώνος 11.12.1944.

Περί την 6.30′ ώραν, πληροφορίαι φέρουσιν ότι τάγμα ελασιτώ, εύρισκόμενον εις Θησεΐον, προτίθεται να ένεργήση έπίθεσιν κατά του Συντάγματος από δυσμών. ’Επίσης, περί την 8ην ώραν, έπεσημάνθησαν τμήματα έχθρικοΰ Πεζικοϋ εις διάταξιν μάχης, κινούμενα εκ  της κατευθύνσεως της λεωφόρου Συγγροϋ προς το Σύνταγμα. ‘Ομοίως, παρετηρήθησαν συγκεντρώσεις ισχυρών τμημάτων παρά την γέφυραν του Ίλισοϋ έπί της όδοϋ Άναπαύσεως, νοτίως του Συντάγματος και δυτικώς τούτου, ένθα, παρά την όδόν Καρυατιδών, άνήγειραν οδοφράγματα.

Την 15.30′ ώραν, έχθρικαί ομάδες κατώρθωσαν να προσεγγίσουν την νοτίαν πλευράντου περιβόλου, τμήματα του όποιου άνετίναξαν και έδημιούργησαν ρήγματα.

Τα ρήγματα ταΰτα έπαγιδεύθησαν αμέσως υπό των Άγγλων στρατιωτών διά ναρκών.

Αί κινήσεις του έχθροΰ, ή συγκέντρωσις πολεμικού ύλικοϋ και άλλαι προπαρασκευαί, προδίδουν νυκτερινήν έπίθεσιν κατά του Συντάγματος. Πράγματι, την 20ήν ώραν έξεδηλώθη σφοδρά έπίθεσις του έχθροΰ διά καταιγιστικών πυρών πυροβολικοί) και πεζικού εξ όλων των πλευρών.

Ό αγών, σκληρότατος και με έναλλασσομένας δραματικός φάσεις, συνεχίσθη μέχρι της 2ας πρωινής της επομένης, οπότε έμειώθησαν τα πυρά και ο έχθρός περιωρίσθη, διά την υπόλοιπον νύκτα, εις παρενοχλητικόν πυρ. Κατά τον άγώνα τούτον αί άπώλειαι του Συντάγματος ήσαν νεκροί όπλιται εις και εις Άγγλος στράτιώτης, τραυματίαι αξιωματικοί 7, όπλιται 6.

Κατά τάς έπομένας τρεις ή μέρας του άγώνος, ήτοι την 12ην, 13ην και 14ην Δεκεμβρίου, ο έχθρός περιωρίσθη εις παρενοχλητικά πυρά πυροβολικού και βαρέων όπλων πεζικού, ένέπρησε δε οικίας τινάς έγγύς του Συντάγματος. ’Επίσης, άπεκ οψεν εκ  νέου την ύδρευσιν του Συντάγματος. Κατά τάς τρεις ταύτας ήμέρας το Σύνταγμα έσχε ένα νεκρόν όπλίτην και 4 τραυματίας.

11η ήμέρα του άγώνο-ς 15.12.1944.

Το Σύνταγμα άνασυνεκροτήθη εις Λόχους διά την εύκολωτέραν διοίκησιν. Άπό της 10ης μέχρι της 15ης ώρας, δύναμις 30 ανδρών μετά τμήματος Αγγλικού Στρατού ένήργησεν εκκαθαριστικήν έπιχείρησιν της περιοχής, από της όδοΰ Διονυσίου Αρεοπαγίτου μέχρι Κουκακίου, καθ’ ήν συνελήφθησαν άνω των 100 ένόπλων ελασιτών και κατεσχέθησαν 7 όπλοπολυβόλα και πολλά τυφεκ ια του έχθροΰ. ’Επίσης, από της 16ης μέχρι της 17ης ώρας, έγένετο έτέρα εκκαθαριστική έπιχείρησις εις την όδόν Μακρή, υπό τμήματος 15 ανδρών, ύποστηριζομένου υπό του έπισκευασθέντος, εν τώ μεταξύ, άρματος μάχης. Ό έχθρός την ΙΟην ώραν έβαλε κατά του Συντάγματος εκ  της κατευθύνσεως του Α’ Νεκροταφείου 10 βολάς πυροβολικού. Κατά την νύκτα έπεκράτησεν ή ρεμία. Κατά την ήμέραν ταύτην το Σύνταγμα έσχε ένα νεκρόν και πέντε τραυματίας όπλίτας.

Την 16ην και 17ην Δεκεμβρίου, το Σύνταγμα κατέχει άμυντικώς και διατηρεί τον περίβολον του Στρατώνος και δύο πολυκατοικίας ΒΔ και ΒΑ αύτοΰ, αϊτινες παρέχουν προστασίαν από άνατολών, βορρά και δυσμών. Ό έχθρός κατέχει διάφορα σημεία πέριξ του Συντάγματος και ιδίως ταράτσας πολυκατοικιών, εις διασταυρώσεις όδών και εις ακτίνας 100 μέχρι 300 μέτρων από των Στρατώνων, όπόθεν εκ τελεϊ πυρά παρενοχλήσεως.

Όμοίως, κατέχει τούς συνοικισμούς Γαργαρέτας και Νέου Κόσμου (ΒΑ έργοστασίου  ΦΙΞ ), ως και τον χώρον μεταξύ ’Ιλισού και Α’ Νεκροταφείου, δι’ ένός περίπου Συντάγματος.

Επίσης, έχει τάξει πυροβολικόν και βαρείς όλμους, εις τάς θέσεις  Ίσραηλιτικόν Νεκροταφεΐον  και νοτίως τούτου, περί τα 1000 μέτρα, ως και εις το ύψωμα ΜέτςΔούκα, 500 μέτρα δυτικώς του συνοικισμού Γούβας. Κατά την διάρκειαν άμφοτέρων των ήμερών τούτων ο έχθρός ούδεμίαν έπιθετικήν προσπάθειαν έξεδήλωσεν, ένήργει όμως παρενοχλητικά πυρά πυροβολικού και πεζικού άνευ απωλειών.

Την 18ην Δεκεμβρίου, ίκαναί δυνάμεις του Συντάγματος μετά δυνάμεων Αγγλικού Στρατού, ένεργήσασαι έπιθετικώς, άπώθησαν τον έχθρόν άνατολικώς του λόφου Άρδηττοΰ και νοτιοανατολικώς της λεωφόρου Συγγροΰ, μέχρι Φαλήρου.

Έτεραι δυνάμεις, τή συμπράξει άγγλικών τμημάτων, ένεργήσασαι εκ καθαριστικάς έπιχειρήσεις, εις τάς πέριξ του Συντάγματος συνοικίας, συνέλαβον περί τούς 50 ένοπλους κομμουνιστάς και κατέσχον πολλά όπλα. Ό έχθρός, περί την 12.45′ ώραν, έβαλε κατά του Συντάγμα-. Τος τέσσαρα βλήματα όλμου, με άποτέλεσμα τον σοβαρόν τραυματισμόν ένός Άγγλου στρατιώτου. Έτεραη άπώλειαι δεν έσημειώθησαν.

Την 19ην και 20ήν Δεκεμβρίου, δι’ έπιθετικών έπιχειρήσεων δυνάμεων του Συντάγματος και Αγγλικού Στρατού, ο έχθρός άπωθήθη έτι περαιτέρω, άποφεύγων να έμπλακή εις άποφασιστικήν μάχην και έπιδεικνύων διαθέσεις ύποχωρήσεως. Κατέχων την περιοχήν ΚατσιπόδιΜπραχάμι μέχρις Υμηττού, βάλλει κατά του Συντάγματος άραιά πυρά πυροβολικού, από της κατευθύνσεως του Α’ Νεκροταφείου και έξ άποστάσεως πλέον των 1500 μέτρων. Δυνάμεις του Συντάγματος, έγκατεστάθησαν άμυντικώς εις την περιοχήν Κουκάκι, ως έφεδρεία των εις την περιοχήν ταύτην ένεργούντων εκ καθαριστικάς έπιχειβήσεις άγγλικών τμημάτων. Άλλα τμήματα του Συντάγματος μετέχουν των εκ καθαριστικών έπιχειρήσεων εις περιοχήν Γαργαρέτας-Κουκάκι. Συνελήφθησαν 50 ένοπλοι έλασΐται και κατεσχέθησαν πολλά όπλα του έχθροΰ. Κατά τάς έπομένας ήμέρας και μέχρι τελείας καταστολής του έπαναστατικού κινήματος, το Σύνταγμα Μακρυγιάννη συνέχισε τούς άγώνάς του, μετέχον έπιχειρήσεων εκ καθαρίσεως της Πρωτευούσης, από τάς έν υποχωρήσει πλέον έχθρικάς δυνάμεις και συμβάλλον άποτελεσματίκώς εις την άποκατάστασιν της τάξεως.

Αί συνολικαί άπώλειαι του Συντάγματος, κατά τούς άγώνας τούτους, άνήλθον εις νεκρούς άξιωματικούς 1, όπλίτας 21, τραυματίας άξιωματικούς 19. ‘Οπλιται συλληφθέντες, κατά τάς μάχας των έξωτερικών φυλακίων, μετεφέρθησαν εις την συνοικίαν Κατσιπόδι και έξετελέσθησαν όμαδικώς.

Ούτως, έληξαν οι άγώνες του θρυλικού πλέον καταστάντος Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, εις την ήρωικήν άντίστασιν του όποιου οφείλεται κατά μέγιστο ν μέρος ή έπικράτησις των Εθνικών Δυνάμεων, κατά τάς κρίσιμους εκ είνας στιγμάς του Έθνους. Εις τούς Μαχητάς του ο Ελληνικός Λαός οφείλει βαθεΐαν ευγνωμοσύνην, διότι χάρις εις τάς θυσίας και την νίκην των όλίγων εκ είνων γενναίων, άλλά και των άλλων Μαχητών, οι όποιοι ήγωνίσθησαν εις όλα τα σημεία της Πρωτευούσης, διά την καταστολήν του έπαναστατικού κινήματος των κομμουνιστών, έπέζησε και διετήρησε τον ’Εθνισμόν του και την ’Ελευθερίαν του .

---

ΕΚΘΕΣΙΣ ΑΥΤΟΠΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ

Ό τότε μοίραρχος Άνδρ. Γκότσης, κατσικών παραπλεύρως του Συντάγματος, από της κατοικίας του, όπου είχεν άποκλεισθή, παρηκολούθησετάςέλασιτικάς έπιχειρήσεις κατά του Μακρυγιάννη. Ή, συνεχιζόμενων ακόμη των Επιχειρήσεων, Εκθεσις τήν όποιαν άπηύθυνε προς το Άρχηγεΐον Χωροφυλακής και την οποίαν παραθέτομεν κατωτέρω, παρουσιάζει ένδιαφέρον, διότι προέρχεται έξ αότόπτου μάρτυρος εξω του Στρατοπέδου Μακρυγιάννη.

ΕΚΘΕΣΙΣ
Μοιράρχου Γκότση Ανδρέου του Γεωργίου επί της γενομένης την 6.12.1944 επιθέσεως του ΕΛΑΣ κατά του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη.

Κατοικών έπί της όδοΰ Έρεχθείου άριθ. 55, εύρέθην από της πρώτης στιγμής περικυκλωμένος υπό του ΕΛΑΣ, όστις με άφετηρίαν την όδόν ταύτην επετίθετο εκ  δυσμών κατά του Συντάγματος. ‘Ως εκ  τούτου, ήδυνήθην να άντιληφθώ καλώς τα κάτωθι, έν σχέσει με την έπίθεσιν της 6.12.1944:

1. Ή έπίθεσις διηυθύνετο υπό συνταγματάρχου, όστις είχε το Στρατηγεϊον του εις τάς ύπωρείας του Φιλοπάππου (παρά το έργοστάσιον Δημητράκου). Το τοιοΰτον έλέχθη υπό έλασίτου όπλίτου εις ομάδα όπλοπολυβολητών της όδοΰ Καλησπέρη.
2. Οι έπιτεθέντες άνηρχοντο, κατά τάς άνακοινώσεις ελασιτών και τρίτων (ουδετέρων ή έθνικιστών πολιτών), εις 2.500-3.000. οι μαχόμενοι εις την πρώτην γραμμήν, κατ’ έπανάληψιν άντικατεστάθησαν εντός της ήμέρας υπό εφεδρειών, αϊτινές κατεϊχον τάς όπισθεν παρόδους και τάς ύπωρείας Φιλοπάππου-Άκροπόλεως, Φιξ, Βούρβαχη κλπ.
3.  Οταν ήρχισεν ή έπίθεσις άνεκοινώθη ότι, έντός το πολύ δύο ώρών, το Σύνταγμα θα είχε καταληφθή ή παραδοθή, Παρήλθον όμως πέντε ώραι και δεν είχε καταληφθή. Τότε (10 πρωινή) διέδωσαν ότι οι χωροφύλακες ύψωσαν τρεις φοράς λευκήν σημαίαν, με διάθεσιν να παραδοθοΰν, πλήν έπενέβησαν οι αξιωματικοί οι όποιοι με τα πιστόλια τους όπεχρέωσαν να συνεχίσουν την μάχην. Διετάχθη  παύσατε πΰρ  διά να συλλέγουν οι νεκροί και τραυματίαι.
4. Οι έπιτιθέμενοι ήσαν, κατά το πλεϊστον, νεαροί και έργατικής έμφανίσεως. Μεταξύ αυτών έθεάθησαν άστυφύλακες έν στολή, τραμβαγέρηδες, Ιταλοί κλπ. ’Από άπόψεως στολής, άλλοι ήσαν ένδεδυμένοι στρατιωτικώς, άλλοι με πολιτικά και άλλοι άναμίξ. Έθεάθησαν, επίσης, μεταξύ τούτων και πολλαί γυναίκες, αί πλεΐσται των όποιων εφκρον εις την κεφαλήν έρυθρόν κάλυμμα. Αί γυναίκες αύται, έχρησιμοποιοΰντο άλλαι διά μεταφοράν πυρομαχικών και τροφοδοσίας και άλλαι διά μεταφοράν τραυματιών και νεκρών.Παρετηρήθη νεαρά γυνή να βάλλη διά του όπλοπολυβόλου, ένω άλλαι, κρατοΰσαι εις τάς χεΐρας πιστόλια, έβάδίζον πρό των ανδρών, προς τα εμπρός. Μία εκ  τούτων βληθεΐσα υπό σφαίρας εις το κρανίον έμεινε άπνους, ένφ έτέρα έτραυματίζετο βαρέως εις την κοιλιακήν χώραν. Αί λοιπαϊ συνέχισαν την έπίθεσιν των, ως να μη συνέβαινε τίποτε.
5. Ή έν γένει εμφάνισις των έπιτιθεμένων παρουσίασεν όργάνωσιν καλήν, ηθικόν άκμαΐον, πειθαρχίαν συνειδητήν και ήρωισμόν και έθελοθυσίαν άφθαστον. Ό οπλισμός των ήτο άρτιος και ποικίλης μορφής (από του αυτομάτου μέχρι της καραμπίνας). Διέθετον αφθονίαν πυρομαχικών και εβαλλον συνεχώς. Δέν παρετηρήθησαν δειλίαι ή λιποταξίαι. Γενικώς, ή έπίθεσις των έδημιοΰργει ανάμικτα συναισθήματα μίσους, θαυμασμού και οίκτου. Τόση ήτο ή περιφρόνησις προς τον θάνατον. Τροφοδοσία δεν εϊχον καλήν.
6. Αί άπώλειαι υπήρξαν βαρεΐαι. Υπολογίζονται περί τούς χιλίους οι νεκροί και οι τραυματίαι, οι όλμοι και τα όπλοπολυβολεΐα των ταρατσών κατέφερον πλήγματα έξαιρετικώς σοβαρά. Ήκουσα τραυματίας να λέγουν με παράπονο:  Μας φάγανε αύτές οι ταράτσες και οι όλμοι. Δέν μας είπαν τίποτε οι καπεταναϊοί μας γι’ αύτά και μάς πήραν στό λαιμό τους . Άπό έναόλμον και μόνον, συνοδευθέντα, προφανώς, και υπό ριπών, έφονεύθησαν ταυτοχρόνως έπτά και έτραυματίσθησαν ένδεκα, εις την γωνίαν των όδών Έρεχθείου Αρεοπαγίτου. Πολλοί τραυματίαι μετεφέροντο από την όδόν Φαλήρου—νοτιά πλευρά του Συντάγματος—-. Παρετηροΰντο συνεχείς σειραί τραυματιοφορέων με τραυματίας, καθ’ όλην την ήμερα ν, προς κατεύθυνσιν Φιξ και Βεΐκου και ελλειψις τραυματιοφορείων, διότι δεν έπρολάμβανον.
7. Την 14ην ώραν έρρίφθησαν εις την μάχην άπασαι αί έφεδρεΐαι και έδόθη διαταγή, υπό του συνταγματάρχου, να κτυπηθή το Σύνταγμα από νοτιοδυτικής κατευθύνσεως, κατά τρόπον συγκεντρωτικόν, (γωνία Μητσαίων και Χατζηχρήστου). Προς τούτο διετάχθησαν να λάβουν μέρος και οι  τορπίλλες —δέσμαι χειροβομβίδων δεδεμέναι όμοΰ με φιάλας πλήρεις βενζίνης. Μετά πάροδον δύο ώρών ή έπίθεσις αϋτη είχεν άποτύχει και διετάχθη άποχώρησις, πολύ πριν ή έπέμβη το άεροπλάνον εις βοήθειαν του Συντάγματος. ’Αποφασιστικήν τροπήν της μάχης αυτής ύπέρ της Χωροφυλακής επαιξεν έπιτυχής βολή πυροβόλου του Συντάγματος κατά του Κέντρου των  τορπιλλών  του ΕΛΑΣ, Ενθα άνεφλέγησαν αί βενζίναι, έξερράγησαν αί χειροβομβίδες και άπηνθρακώθησαν περί τούς 30 άνδρας, κατ’ άνακοίνωσιν των ελασιτών.
8. Έπί των όπλοπολυβόλων εϊχον ΰψωθή μικραί έρυθραί σημαΐαι, Έτόνιζον ότι αύται θα εκ υμάτιζον εις το Σύνταγμα μετ’ όλίγον και κατόπιν εις το άλλο Σύνταγμα πλατεία Συντάγματος.
9. Ο έθνικόφρων κόσμος της περιοχής, από της πρώτης στιγμής βλέπων αυτήν την τεραστίαν συγκέντρωσιν ανδρών μάχης—μόνον επί της όδού Έρεχθείου, δηλαδή εις το πρώτον κλιμάκιον έθεάθησαν περί τούς 300 (τριακοσίους) ένοπλοι, εκ τος των έφεδρειών—είχε πιστεύσει ότι δεν θα άνθίστατο το Σύνταγμα. Ή καθ* όλην την ημέραν πίπτουσα, έξ όλων των σημείων, χάλαζα πυρός κατά του Συντάγματος και ή παρά πάσαν προσδοκίαν του κόσμου τούτου παρατηρηθεϊσα νίκη της Χωροφυλακής, έδημιούργησαν την άντίληψιν ότι έπρόκειτο περί θαύματος πραγματικού, συντελεσθέντος τή έπεμβάσει του Άγιου Νικολάου, ούτινος οι έπιτεθέντες έμόλυνον διά της πράξεώς των την ιερότητα της εορτής του. Τόσην κατάπληξιν εκαμεν ή επιτυχής άμυνα και ή άντίστασις της Χωροφυλακής του Συντάγματος Μακρυγιάννη, έπειτα από τόσον ώργανωμένην και συγκεντρωτικήν έπίθεσιν, εις στιγμάς γενικώς συγχύσεως ’Εθνικής, παραλύσεως και κυρίως έλλείψεως Κρατικής έμφανίσεως και κατευθύνσεως, ήτις παρετηρήθη, ως γνωστόν, εΰθύς αμέσως άμα τή κηρύξει της γενικής απεργίας και του έμφυλίοϋ πολέμου .

Άθήναι. τή 15η Δεκεμβρίου 1944

Ό Μοίραρχος
ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΚΟΤΣΗΣ

---

17. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΜΥΝΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

Ως έγράψαμεν ανωτέρω, ο αντισυνταγματάρχης Πεζικού Κ. Κωστόπουλος, αξιωματικός μεγάλων επιτελικών γνώσεων και ικανοτήτων, εχων δε ήδη, ως αρχηγός Ταγμάτων ’Ασφαλείας, πλουσίαν δρασιν κατά του έαμοσλαβισμοΰ, προσήλθεν αυθόρμητός εις το Σύνταγμα Μακρυγιάννη, όπου συνέταξε τα σχέδια άμύνης.  Εν συνεχείς ανέλαβε την διοίκησιν των επιχειρήσεων άμύνης, κατά την διάρκειαν των οποίων παρέτείνε διευθύνων και μετέχων όλων των ταλαιπωριών και κινδύνων. Μετά το πέρας του άγώνος, συνέταξεν έμπεριστατωμένην εκθεσιν, ή οποία παρουσιάζει εξαιρετικόν ενδιαφέρον, όχι μόνον διότι προέρχεται εκ  πρωταγωνιστοϋ, άλλα και διότι προσφέρει στοιχεία στρατηγικής σημασίας διά την άμυναν και τάς διεξαχθείσας επιχειρήσεις.

…7 και 8 Νοεμβρίου 1944.

Μεταβαίνω και πάλιν (με πολιτικήν περιβολήν) και με πολλήν προσοχήν την πρωίαν της 7-ΧΙ-1944 εις Μακρυγιάννη και υπό την προστασίαν χωροφυλάκων, με πολιτικήν περιβολήν, κάμνω όλας τάς αναγνωρίσεις και μετρήσεις και συνέταξα το Σχεδιάγραμμα των Στρατώνων και της πέριξ περιοχής, επί διήμερον. Έπί του εδάφους και έπί του Σχεδιαγράμματος μελετών καθορίζω τρεις γραμμάς άμύνης:

1η Γραμμή Άμύνης (ή Προφυλακαί)

Αυτή περιλαμβάνει όλας τάς γύρω οικίας ή ταράτσας, αί όποΐαι επικρατούν του Στρατώνος και δεσπόζουν του προαυλίου. Τούτο ήτο άπαραίτητον, όπως ή διάταξις άμύνης έχει το άναγκαΐον βάθος, και επί πλέον να έχωμεν ελευθερίαν κινήσεως έντός του προαυλίου του Στρατώνος.

2α Γραμμή Άμύνης (ή κυρία γραμμή άντιστάσεως)

Αϋτη διέρχεται διά της περιμέτρου του Στρατώνος έπί του περιβόλου (μανδροτοίχου ή της έξωτερικής πλευράς των στρατιωτικών κτιρίων). Ή κυρία αύτή κυκλική γραμμή άντιστάσεως, δεν έπρεπε κατ’ οΰδένα λόγον να περιέλθη εις τον έχθρόν, άλλα παν σημεΐον αυτής καταλαμβανόμενον υπό του έχθροϋ, να ανακαταλαμβάνεται αμέσως δι’ άντεπιθέσεως.

3η Γραμμή Άμύνης (ή τελευταίος χώρος άντιστάσεως)

Ό τόπος αυτός είναι το εις το Κέντρον των Στρατώνων μεγάλο κτίριον, όπου και το Διοικητήριον. Εκδίδω λεπτομερή διαταγήν άμύνης, εις την όποιαν καθορίζονται σαφώς και έπακριβώς ή θέσις, ή δύναμις και ο οπλισμός εκ αστου φυλακίου, έπί εκ άστης γραμμής άμύνης, ως και αΐ λοιπαί λεπτομέρειαι, δσαι απαιτούνται διά μίαν πλήρη διαταγήν άμύνης.

Το Σχεδιάγραμμα άμύνης και ή διαταγή άμύνης, εύρίσκονται κατατεθειμένα εις το ‘Ιστορικόν Άρχεΐον του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη. ’Επί πλέον, έγχειρίζω έίς τον διοικητήν του Συντάγματος ένα Σημείωμα, εις το όποιον άναγράφω όλας τάς άπαιτουμένας να γίνουν προπαρασκευαστικός εργασίας οργανώσεως  του εδάφους (κτιρίων) και εκ παιδεύσεως, αί όποΐάι επιβάλλεται να γίνουν το ταχύτερον, διά να εϊμεθα έτοιμοι κατά την στιγμήν της αναμενόμενης μάχης.

Διά την εκ παίδευσιυ, εις τα όπλομηχανήματα Πεζικού, των χωροφυλάκων, άπέστειλα ως εκ παιδευτήν τον άνθυπολοχαγόν Πεζικού Μπαράτσαν.

Έπανήλθον και πάλιν εις την Στρατιωτικήν Λέσχην, άποφεύγων να έμφανίζωμαι. Ή άνακάλυψίς μου θα είχεν ως συνέπειαν την άμεσον εκ τέλεσίν μου, διότι εϊχον πολεμήσει με φανατισμόν τούς κομμουνιστάς κατά Το  διάστημα της Κατοχής—ως διοικητής του Τάγματος Ασφαλείας Σπάρτης και Γυθείου, από Νοεμβρίου 1943 με Μάϊον 1944, και ως διοικητής Τάγματος Εύζώνων ’Αθηνών, από ’Ιουλίου 1944 με ’Οκτώβριον 1944, με Εδραν τα Πατήσια.

Από 10 Νοεμβρίου με 3 Δεκεμβρίου 1944, προοδευτικώς, όλονέν και πλησιάζει ή κρίσιμος στιγμή της μάχης.

Την 4ην Δεκεμβρίου όλα προοιωνίζουν γενικήν έπίθεσιν των ελασιτώ, έπομένως και το Σύνταγμα Μακρυγιάννη εόρίσκεται έν κινδύνφ. Έπέρασά νύκτα άνήσυχον εις την Στρατιωτικήν Λέσχην, όπου Εμενα, και Ελαβον την άπόφασιν, όπως από της πρωίας συνδέσω την τύχην μου με την Φρουράν των Στρατώνων Μακρυγιάννη.

5 Δεκεμβρίου 1944.

Την πρωίαν μετέβην εις το ξενοδοχεΐον  Όλυμπος , παρά την ‘Ομόνοιαν έπί της όδοϋ Πειραιώς, όπου Εμενεν ή οίκογένειά μου και άπεχαιρέτισα την σύζυγόν μου και τα παιδιά μου.

Είναι ή παραμονή της προσβολής των Στρατώνων. οι έλασΐται κομμουνισταί κατέχουν όλην την Ελλάδα, και το πλεΐστον των ’Αθηνών.

Περιοχή έλευθέρα λογίζεται ο χώρος Όμόνοια-Άγιος Νικόλαος (Πευκάκια)-Κολωνάκι-Πλατεία Ρηγίλλης Ζάππειον Μακρυγιάννη Θησεΐον Όδός Αθήνας-Όμόνοια, ήτοι χώρος (1) ένός τετραγωνικού χιλιομέτρου. Όμοίως, δυνάμεις Ταγμάτων Ασφαλείας και Χωροφυλακής ήσαν εις την Σχολήν Χωροφυλακής έπί της όδού Μεσογείων, και εις τούς Στρατώνας Γουδί είναι ή ΙΠ ’Ορεινή Ταξιαρχία Ρίμινι.

Μικραί άγγλικαί δυνάμεις και, ιδία, τεθωρακισμέναι, ήσαν εις τούς Στρατώνας Γουδί και εις την πόλιν, ίδια περί την ‘Ομόνοιαν και την πλατείαν Συντάγματος, όπου ήτο και ή Κυβέρνησις.

Οι έλασΐται εϊχον λάβει διαταγήν να καταληφθή ο ελεύθερος χώρος των Αθηνών, διά παντός μέσου και τρόπου.

Αί μάχαι Εχουν άρχίσει πλησίον της πλατείας Όμονοίας και εις άλλα σημεία, από της 4ης Δεκεμβρίου, και ο κλοιός περισφίγγεται. ‘Η άγωνία των κατοίκων της πόλεως Εκδηλώνεται εις τα άνήσυχα βλέμματά των.

Την ίδιαν ήμέραν, 5 Δεκεμβρίου και ώραν ΙΟην, μεταβαίνω πεζή και με πολλάς προφυλάξεις εις το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, του όποιου, από 24 Νοεμβρίου, διοικητής είναι ο συνταγματάρχης Χωροφυλακής Σαμουήλ Γ.

Αμέσως άνέλαβα υπηρεσίαν, ως ύπεύθυνος στρατιωτικός διοικητής της Άμύνης. Ένήργησα έπιθεώρησιν, μαζί με τον συνταγματάρχην Χωροφυλακής Σαμουήλ, των Φυλακίων έπί των τριών Γραμμών Άμύνης και Εδωσα έπί τόπου όδηγίας.

Ά. ΕΧΘΡΟΣ

Το Ιον, 2ον και 6ον Συντάγματα Πεζικού του ΕΛΑΣ, βάσει Επισήμων διαταγών και εκ  πληροφοριών από συλληφθέντας αιχμαλώτους, ένισχυμένα με τοπικάς δυνάμεις των Αθηνών, Εχουν συνολικήν δύναμιν (5000) πέντε χιλιάδας περίπου ανδρών.

‘Οπλισμόν διαθέτουν πλήρη. Τυφεκ ια, αύτόματα μυδράλλια, ως και όλμους βαρείς και άφθονα πυρομαχικά.

Όμοίως, Εχουν τα πυρά πυροβολικού, το όποιον Εχει ταχθή εις τα υψώματα ΒΔ του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών, ήτοι εις άπόστασιν δχι πλέον των 1500 μ.

Β . ΦΙΛΙΑΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΩΝΩΝ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ

ΠΙΝΑΞ
Δυνάμεως και μέσων Φρουράς Μακρυγιάννη

ΜΟΝΑΔΕΣ	Δύναμις		‘Οπλισμός
	Άξκοΐ	Όπλϊται	Άραβίδες	Μάνλιχερ	Στέν	Πολυβόλα	Πυροβόλα	Άρματα	Όλμοι
Χωροφυλακή	100	429	265	24	11				2
Όμάς Πεζικού	7	2				3			3
Πυροβολικό	7	3					2
Τεθωρακισμένα  Αρματα μάχης	2	1						1
‘Υγειονομικοί Αξιωματικοί	1
Σύνολον	117	435	265	24	11	3	2	1	3

Σημείωσις:

α) Πυρομαχικά τυφεκίων Μάνλιχερ άνά 50 εκ αστον, β) Πυρομαχικά Αραβίδων άνά 65. γ) Πυρομαχικά Στέν άνά 150. δ) Βλήματα πυροβολικού εϊχομεν εκρηκτικά και διατρητικά σύνολον 400. ε) οι όλμοι διέθετον μόνον από 20 βλήματα εκ αστος, στ) το άρμα διαθέτει 3 πολυβόλα Πίατ άνά 600 φυσίγγια.

Έκ των ανωτέρω, καταφαίνεται ότι μόνον το ήμισυ των ανδρών ήτο έξωπλισμένον. Άρα ύπήρχεν έφεδρεία ανδρών, έτοιμη να άναπληρώση τάς άπωλείας.

Διοικητής του Συντάγματος Χωροφυλακής είναι ο συνταγματάρχης Χωροφυλακής Σαμουήλ Γεώργιος, του όποίου ή προσωπικότης είναι αξία ιδιαιτέρας έξάρσεως.

Διοικητής του Πυροβολικού είναι ο υπολοχαγός Πυροβολικού Σβαρνιας.

Διοικητής του άρματος είναι ο υπολοχαγός Πυροβολικού Αταράκος Νικ.

Διοικητής της Όμάδος Πεζικού είναι ο ανθυπασπιστής Πεζικού Πανάγου Θεόδωρος.

Το ηθικόν των αμυνόμενων είναι άριστον. Όλοι γνωρίζομεν τί θα είπή έλασίτης.  Ολοι έχουν σφαγμένον κάποιον δικόν τους.  Ολοι πιστεύουν γιατί πολεμούν.  Ολοι Εχουν Εμπιστοσύνην απόλυτον εις τον Στρατιωτικόν Διοικητήν, παλαίμαχον Πεζόν, από τάς μάχας κατά την διάρκειαν της Κατοχής. Όλοι γνωρίζουν ότι Εάν συλληφθοϋν θα σφαγοδν.

Γ. ΕΔΑΦΟΣ
α. Το Μακρυγιάννη είναι ή Πύλη προς την πλατείαν Συντάγματος, όπου τα ‘Υπουργεία,
β. Τα πυρά του καλύπτουν τον Τομέα από το Μνημείον του Φιλοπάππου, διά της κατ’ άξονα βαλλομένης όδοΰ Καλησπέρη, μέχρι τούς Στύλους του ’Ολυμπίου Διός.
γ, Τα κτίρια του Μακρυγιάννη ώργανώθησαν με πολεμότρυπες έπί των τοίχων διά τούς μαχητάς την 5ην Δεκεμβρίου, και όλοι οι αμυνόμενοι είναι άφανεΐς. Ήτο όμως ανάγκη να γίνεται κεκαλυμμένη συνεχώς ή Διοικητική Έπιθεώρησις των Φρουρών, ή διαβίβασις πληροφοριών, ή μεταφορά τραυματιών, ή άποστολή Ενισχύσεων πυρομαχικών και ανδρών. Άμέσαις διέταξα να τεθή έπί το εργον ή σκαπάνη.
Έκρημνίσθη τμήμα μικρόν των μεσότοιχων και ή Εσωτερική Επικοινωνία ήτο πλήρης.

Δ’. ΑΠΟΣΤΟΛΗ
Ή Γενική άποστολή προς την Φρουράν ήτο:  Το Μακρυγιάννη  να άποτελέση πύρινον φράκτην, τον όποιον να μη ύπερβοΰν οι κομμουνισταί διά να μη φθάσουν εις την πλατείαν του Συντάγματος, όπου ήτο ή Κυβέρνησις.
—Ή Ειδική άποστολή της Φρουράς ήτο:  Άμυνα μέχρι τελευταίας πνοής, Νίκη ή Θάνατος .

Ε’. ΣΧΕΔΙΟΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Βάσει των ανωτέρω παραγόντων έπήγασε το κάτωθι σχέδιον Ενέργειας, έπί του όποιου έστηρίχθη ή Διαταγή Άμύνης. Την κυρίαν μάχην θα δώσω μΕ όλα τα. διατιθέμενα μέσα : !. Εις διαδοχικός γραμμάς Άμύνης και, κυρίως, έπί του περιβόλου του Στρατώνος, 2. Άνά πάσαν στιγμήν, ήμέραν και νύκτα, 3. Διά του πυρός και Εν ανάγκη διά της κινήσεως.

Η ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ
Α’. Την 6ην ώραν, της 6.12.44, είναι νύξ άκόμη και Επικρατεί άπόλυτος ήσυχία. Αίφνης, καταιγισμός ριπών αύτομάτων όπλων και Εκρήξεις χειροβομβίδων συγκλονίζουν την άτμόσφαιραν, οι έλασϊται προσβάλλουν τα Εξωτερικά φυλάκιά μας. οι άνδρες των φυλακίων μας άγρυπνοι και άπτόητοι άπαντοΰν εις τα πυρά των.
Την 7ην ώραν αρχίζει να φωτίζη. οι έλασϊται, μετά μαινομένου όχλου κατά μάζας, Επιτίθενται. Το σχέδιον πυρός της άμύνης λειτουργεί καλώς. Αί άπώλειαι του Εχθρού είναι τεράστιαι. Ό Εχθρός κάμπτεται και υποχωρεί, άλλά Επανέρχεται εκ  νέου λυσσαλέος εις σειράν διαδοχικών Επιθέσεων κατά των Εξωτερικών φυλακίων μας. Ό άγών, όλην την ήμέραν, διεξάγεται σκληρός, εις τα Εξωτερικά ιδία φυλάκια. Καθ’ όλον το διάστημα της ήμέρας, περιτρέχω τάς θέσεις των άμυνομένων, τούς Ενισχύω το ήθικόν και τούς δίδω διαταγάς, διά την καλλιτέραν όργάνωσιν των αμυντικών των θέσεων. Έπανειλημμένως συγκεντρώνω την εντός του κεντρικού κτιρίου Εφεδρείαν, και τούς όμιλώ περί της βεβαίας νίκης και τούς αναπτερώνω το ήθικόν. Ό άνω 3ος όροφος, του κεντρικού κτιρίου των Στρατώνων, βάλλεται υπό του Εχθρικού Πυροβολικού εύθυτενοΰς τροχιάς, και άνδρες φονεύονται ή τραυματίζονται, Διατάσσω αμέσως την εκ κένωσιν του 3ου όρόφου. Ή ταράτσα του κτιρίου βάλλεται, δι  όλμων καμπύλης τροχιάς, και εχομεν άπωλείας. Διατάσσω και μεταφέρονται εις την ταράτσαν τράπεζαι έστιάσεως, όπως προφυλάσσονται οι μαχόμενοι από τα θραύσματα των όλμων. Αί άπώλειαι Επί της ταράτσας δεν με Επηρεάζουν και δεν διατάσσω έγκατάλειψιν, διότι άποτελεϊ την βάσιν πυρός προς την όδόν Καλησπέρη, μέχρι του Μνημείου του Φιλοπάππου, και διότι είναι άριστον και μοναδικόν παρατηρητήριον διά την συγκέντρωσιν πληροφοριών, τόσον απαραιτήτων διά την διεύθυνσιν του άγώνος. Το άρμα μάχης, από της πρωίας, παθαίνει βλάβην από θραύσμα όλμου και δεν λειτουργεί καθ’ όλην την ήμέραν. Τοΰτο ήτο μεγάλο ατύχημα, διότι μόνον το άρμα θα ήτο εις θέσιν να προσβάλη εκ  του άσφαλοΰς τούς Επιτιθεμένους κατά των έξωτερικών φυλακίων. Εις το τέλος της ημέρας, ο Εχθρός έχει γίνει κύριος μόνον των έξωτερικών φυλακίων προς ΝΔ και ΝΑ των Στρατώνων, Εκτός του περιβόλου. Άπό της 6ης Δεκεμβρίου οι Στρατώνες παύουν να έχουν τρόφιμα, ύδωρ, φωτισμόν, Επικοινωνίαν με αυτόματον τηλέφωνον. Ή κατάστασις αύτή διήρκεσε μέχρι της 13ης Δεκεμβρίου, ότε έ.λύθη ή πολιορκία των Στρατώνων. Τροφή των άμυνομένων ήμερησίως ήσαν 5-6 γαλετάκια, σύνολον δράμια 50 περίπου.

Β’, Την 7ην, 8ην και 9ην Δεκεμβρίου ο άγών συνεχίζεται Εντατικός ήμέραν και νύκτα.
Γ.Την 10ην Δεκεμβρίου γίνεται νέα σφοδρότατη έπίθεσις καθ’ όλην την ήμέραν. ‘Εκρήξεις και σκόνη καλύητουν τούς Στρατώνας και τούς ύπερασπιστάς. Ό έχθρός ούδεμίαν πρόοδον σημειώνει.
Δ’ Την 11ηνΔεκεμβρίου ύποπτος ήρεμία παρατηρεΐται. Όλοι δμως είναι εις τάς θέσεις των. Την νύκτα της 11ης προς την 12ην Δεκεμβρίου γίνεται σφοδρότατη προσβολή των Στρατώνων δΤ όλων των μέσων, έξ έγγυτάτης άποστάσεως. Χρησιμοποιούνται νάρκαι, εκ ρηκτικαί βόμβαι, φιάλαι βενζίνης, χειροβομβίδες, αυτόματα. Ή ψυχή των εμπειροπολέμων υπερασπιστών μένει ακλόνητος. Ή νίκη έμεινε έπαθλον εις τούς πολιορκουμένους Νικητάς.
Ε’, Πρωία 12ης Δεκεμβρίου (‘Αγίου Σπυρίδωνος), με την βοήθειαν του Θεού ή Ελληνική Σημαία υπερήφανος κυματίζει εις την ταράτσαν του κτιρίου. Το Κόκκινο Λάβαρο, με το σφυρί και το δρεπάνι, δεν έμόλυνε το Φρούριον του Μακρυγιάννη, το όποιον ως σύμβολον της έλευθερίας στεκ ει δρθιον εις τούς νοτίους πρόποδας της Άκροπόλεως.
ΣΤ’. ’Από 13 Δεκεμβρίου 1944 αρχίζει ή άντεπίθεσις και ή καταδίωξις των ελασιτών προς Γαργαρέταν Πετράλωνα. ’Ανατέλλει πλέον ο ήλιος της Ελευθερίας .

---

1. Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΔΙΑ ΤΑ ΕΠΙΤΕΛΕΣΘΕΝΤΑ ΜΕΓΑΛΟΥΡΓΗΜΑΤΑ
   
   ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ ΤΗΣ 24ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944 ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ Άριθμ. 1/8/1

Άπό της 3ης τρέχοντος, άνελήφθη υπό του ΕΛΑΣ ένοπλος αγών προς κατάληψιν της ’Αρχής, με δύναμιν πολυάριθμον και άρτιος έξωπλισμένην με όλα τα όπλα, μηχανήματα και μέσα της συγχρόνου πολεμικής τέχνης και με άφθονα πυρομαχικά. Τα πρώτα πλήγματα έδέχθησαν αί εις τα Προάστια Ύπηρεσίαι Χωροφυλακής και, έν συνεχεία, αί έν τή Πρωτευούση Ύπηρεσίαι και Μονάδες αυτής. Ή Χωροφυλακή, καίτοι έν  τω συνόλφ της άτελέστατα έξωπλισμένη, με τυφεκ ια πεπαλαιωμένα ή ελαττωματικά, με φυσίγγια άχρηστα, παλαι&ς προμήθειας ή περιορισμένου αριθμού, έστερημένη κατά κανόνα όπλων, ετι δε και τυφεκίων δι’ άπαντας τούς όπλίτας της, με την πικρίαν ότι, μόλις πρό μικρού, άπεφασίσθη ο αφοπλισμός της και συνεζητεΐτο και αυτή ή διάλυσίς της και ή αποστολή των ανδρών της εις τάς έστίας των, έν τούτοις, άντιμετώπισε την έπίθεσιν με τόλμην και άποφασιστικότητα. Έκτελοΰσα τάς διαταγάς της Κυβερνήσεως και πιστή έίς τάς παραδόσεις, δεν όπεκ υψεν εις τον ανισον άγώνα, ούτε έδέχθη να συνθηκολόγηση. Ύπερήσπισε τάς θέσεις της με πείσμα, θάρρος και αυτοθυσίαν και εις τάς προσκλήσεις των αντιπάλων όπως παραδοθώσιν, οι άνδρες της άπήντων δι’ όμοβροντιών. Τα όπλα ήχρηστεΰοντο, τα φυσίγγια έξηντλούντο, τα κτίρια άτι να ΰπερήσπιζον κατέρρεον εκ  της δυναμίτιδος και των όλμων δι’ ών έβάλλοντο, οι άνδρες έπιπτον νεκροί και τραυματίαι, αί εκ  του πυράς πυρκαϊαΐ έδημιοόργουν ατμόσφαιραν άποπνικτικήν, ή χάλαζα των βλημάτων, όλμων, πολυβόλων, όπλοπολυβόλων, τυφεκίων, δυναμίτιδος και εις τινας Μονάδας και πυροβόλων, έδημιούργουν πραγματικήν κόλασιν ανεφοδιασμός διά πυρομαχικών δεν άνεμένετο, ένισχύσεις δεν ήρχοντο και όμως δεν εκ λονίζοντο. Έμάχοντο έπΐ ημέρας νήστεις άγώνα άπελπιν και ένήργουν αποφασιστικήν έξοδον, όταν τα πυρομαχικά των έξηντλούντο, ΐνα εΰρωσι τον θάνατον ή συνεχίσωσι τον άγώνα, οι εκ  τούτων σωζόμενοι, εις άλλην θέσιν. Το Σύνταγμα Χωροφυλακής και ή Σχολή Χωροφυλακής, παρά τάς σφοδρός επιθέσεις δς νυχθημερόν συνεχώς έπί έβδομάδας έδέχθησαν, δι’ όλων των όπλων και των πυροβόλων του αντιπάλου, δεν εκ άμφθησαν. Ύπό τα έρείπια των κτιρίων, άτι να όπερήσπιζον, κατεσκεύαζον τα προχώματα των και έπί των κρημνιζομένων τοιχωμάτων ήνοιγον τάς πολεμίστρας των. Παρέμειναν εις τάς θέσεις των προπύργια και προμαχώνες της έλευθέρας λωρίδος της Πρωτευούσης, εις ήν κατέφυγεν ή Κυβέρνησις, προσήλθεν ο έπιστρατευθείς Ελληνικός Λαός, ώργανώθησαν τα εκ  της έπιστρατεύσεως Τάγματα Εθνοφυλακής και άνασυνεκροτήθησαν αί Ένοπλοι της Χώρας Δυνάμεις διά την τελικήν καταστολήν του στασιαστικού κινήματος. Εις εκατοντάδας ανέρχονται οι νεκροί και οι τραυματίαι εκ  των ήρ.ωικών ανδρών μας, οϊτινες έπεσαν μαχόμενοι εις τάς επάλξεις της τιμής και του καθήκοντος. Είναι αναρίθμητα τα θύματα των ανδρών μας, απνα έτυφεκίσθησαν, έσφάγησαν, ήκρωτηριάσθησαν και έβασανίσθησαν με μεσαιωνικά βασανιστήρια. Οΐκίαι των ανδρών μας έλεηλατήθησαν και μέλη των οικογενειών των έθανατώθησαν ή άπήχθησαν ή άπβστεγάσθησαν. υπό την απηνή δίωξιν του άντιπάλου, ριφθέντα εις τούς δρόμους άνευ στέγης και τροφής. Ή Χωροφυλακή έπλήρωσε βαρύν φόρον αίματος και θυσίας εις τον βωμόν του καθήκοντος. Κατά την ύπερεκατονταετή ιστορίαν μας, μαχόμενοι και έν πολεμώ διά την άπελευθέρωσιν των δούλων άδελφών μας και άμυναν των συνόρων μας, και έν ειρήνη διά την έπιβολήν της τάξεως και του κράτους του Νόμου, έσχομεν ούκ ολίγα θύματα, αλλά, κατά τον σημερινόν άγώνα, τα θύματα της Χωροφυλακής είναι άνευ προηγουμένου. Το αίμα όμως των ανδρών μας δεν έρρευσεν έπί ματαίω. Έχύθη διά να προστατευθώσιν αί άπειληθεΐσαι ελευθερία! του και ή κατάλυσις της έννοιας του Κράτους, διά να κατάπαυση ή τρομοκρατία, ή βία, ή άπάτη και ή συκοφαντία. Έχύθη, διά να προστεθή εις την ‘Ιστορίαν της Χωροφυλακής ή λαμπρότερα της σελίς, διά να την γνωρίσωσι και εκ εΐνα τα μέλη της κοινωνίας, άτινα έπηρεάσθησαν εκ  της συκοφαντικής εκστρατείας των έχθρών της, διά να λάβη την έμπρέπουσαν θέσιν μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων της Χώρας και καταστή γνωστόν το έργον και ή άξια της, εις τον πολιτικόν της χώρας κόσμον. ’Αξιωματικοί, ‘Υπαξιωματικοί και Χωροφύλακες, Κλίνομεν γόνυ πρό των ήρωικών νεκρών μας, στώμεν έν προσοχή πρό των τετιμημένων τραυματιών μας και δς συνεχίσωμεν με το οπλον άνά χείρας, με την αύτήν έπιμονήν, θέλησιν και άποφασιστικότητα, τον σκληρόν άγώνα όν άνελάβομεν, διά την όλοκληρωτικήν άπελευθέρωσιν του Ελληνικού λαού και τον πλήρη αφοπλισμόν του όλιγαρχικοΰ ιδιωτικού στρατού, πεποιθότες ότι ο Ελληνικός λαός θα μας εόγνωμονή, ή Πολιτεία θα αναγνώριση το εργον μας και θα περιλάβη με τάς δικαιουμένας τιμάς και άμοιβάς τούς άνδραγαθήσαντας και ή Ιστορία ^έν θα σιγήση, διά την ηρωικήν και άποτελεσματικήν όρασιν της Χωροφυλακής, κατά την κρίσιμον τούτην καμπήν της δεινοπαθοϋσης Πατρίδος.

Ή παρούσα ν’ άναγνωσθή έν προσκλητήρια), εις απαντας τούς ανδρας της Χωροφυλακής .

Ό Αρχηγός
Α. ΠΑΠΑΡΓΥΡΗΣ
Συνταγματάρχης

---

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ
3 ης ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1944 Άριθμ. 1/8/5

Το Νέον έτος 1945 εύρε την Χωροφυλακή έν συναγερμφ, με το οπλον άνά χεϊρας, μαχομένην διά τάς έλευθερίας του λαού και την περιφρούρησιν της έννοιας του Κράτους, αΐτινες ήπειλήθησαν υπό όλιγαρχικοΰ ιδιωτικού στρατού, χρησιμοποιήσαντος τα όπλα και το χρήμα της Πατρίδος και των συμμάχων της, ούχί διά να εκδίωξη τον κατακτητήν, από τα κατεχόμενα είσέτι ύπ’ αυτού Ελληνικά εδάφη, αλλά διά να έξαπολύση κατά της Χώρας έμφύλιον σπαραγμόν άνευ προηγουμένου. Το Σώμα της Χωροφυλακής, ίδρυθέν πρό 112 περίπου ετών, με άποκλειστικήν αποστολήν όπως καταστήση Κράτος, την μόλις πρό όλίγων έτών άπελευθερωθεΐσαν εκ  του ξενικού ζυγού Χώραν, ήτις εύρίσκετο έν αναρχία και έσπαράσσετο εκ  των έμφυλίων διαμαχών και της τρομοκρατίας των πολυπληθών ληστοσυμμοριών, αΐτινες εΐχον ύποκαταστήσει το Κράτος, άνταπεκρίθη άπολύτως εις τάς προσδοκίας του Έθνους. Έκτοτε, άνδρωθέν έν τώ άγώνι κατά των κακοποιών και των εχθρών της τάξεως, γαλουχηθέν με τάς άρχάς του σεβασμού και της προστασίας των δικαιωμάτων του λαού και της ύποταγής και έφαρμογής των νόμων του Κράτους, και άνατραφέν με τάς Έθνικάς ιδέας και τούς ’Εθνικούς πόθους της φυλής, κατέστη σοβαρά ’Εθνική δύναμις, πρωτοπόρος και συνεπίκουρος πάσης Εθνικιστικής κινήσεως και δράσεως, και φοβερός αντίπαλος πάσης άναρχικής και αντιλαϊκής έπιβουλής. Ό αποτελεσματικός αγών, όν κατά τον λήξαντα μήνα του λήξαντος έτους διεξήγαγε κατά των έπιβουλευθέντων το Κράτος και τάς λαϊκός ελευθερίας ενόπλων στασιαστών, με τάς εκ ατόμβας των θυμάτων μας, απέδειξε το Σώμά μας υγιή και ισχυρόν στρατιωτικόν οργανισμόν, άξιοι· της έμπιστοσύνης της Πολιτείας και των προσδοκιών του Έθνους.

Μέ την πεπαίθησιν ότι, το άνατέλλον Έτος, θα έπαναφέρη εις την χειμαζομένην Πατρίδα την φυγαδευθεΐσαν γαλήνην και ομόνοιαν, και θα καταστήση αύτήν και πάλιν πραγματικώς έλευθεραν, ένδοξον, ισχυροτέραν, έδαφικώς μείζονα και οίκονομικώς εύημεροΰσαν, το δε Σώμά μας λαμπρότερον και άκμαιότερον, απευθύνω εις άπαντας τούς ’Αξιωματικούς και Όπλίτας θερμόν χαιρετισμόν και εγκαρδίους εύχάς, όπως αυτοί τε και αί οικογένεια! των, διέλθωσι τούτο έν ύγείμ και εύτυχίμ και πραγματοποιήσωσι κατ’ αύτό πάσαν εύγενή φιλοδοξίαν των.

Ή παρούσα να άναγνωσθή έν προσκλητηρίω εις &παντας τούς ανδρας της Χωροφυλακής .

Ο ΑΡΧΗΓΟΣ

---

Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΙΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΥΠΟ ΤΗΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΘΝΟΦΥΛΑΚΗΣ

Εισηγητικόν Σημείωμα

Ιον. α. Ή συντελεσθεΐσα εκ καθάρισις των άπελευθερουμένων περιφερειών παρίσταται ανάγκη να συμπληρωθή δι’ άστυνομικής εκ καθαρίσεως, και τούτο διότι εις τάς έλευθερουμένας περιοχάς εϋρίσκονται πλεΐστα σοβαρά κομμουνιστικά στοιχεία με σοβαρόν δρασιν, κατά το πρόσφατον παρελθόν και το καταστελλόμενον στασιαστικόν κίνημα. Ή ’Αστυνομία Πόλεων δεν δύναται να διεξαγάγη ταχέως και άποτελεσματικώς την τοιαύτην εκ καθάρισιν, και διότι ή δύναμις των άστυνομικών οργάνων, εις εκ αστον Τμήμα, είναι άνεπαρκής και διότι το ήθικόν αυτών δεν εχει είσέτι άναπτερωθή.

β. Είναι ανάγκη, προς έξασφάλισιν της ζωής, έλευθερίας και περιουσίας των κατοίκων και άναπτέρωσιν του ήθικοϋ αυτών, ΐνα έλθωσιν συνεπίκουροι των Άστυνομικών ’Αρχών και άποβή ούτως άσφαλής και άποτελεσματική ή εκ καθάρισις της Πρωτευούσης, να ύπάρχη διά περιπόλων άστυνομική έπαγρύπνησις καθ’ άπασαν την νύκτα, καθόσον, καθ’ ύπαρχούσας πληροφορίας, τα κομμουνιστικά στοιχεία, κινούμενα διαρκούσης της νυκτός, προβαίνουσιν εις εκβιάσεις και άλλης παρανόμους ένεργείας εις βάρος των Έθνικιστών πολιτών, έτι δε και εις συνεννοήσεις και συνωμοτικός πράξεις, έξυπηρετούσας την συνεχιζομένην στάσιν.

γ. Διά την αστυνομικήν εκ καθάρισιν και την νυκτερινήν έπαγρύπνηόιν, δέον να’ένισχυθώσι τα ’Αστυνομικά Τμήματα δι’ έπαρκοής δυνάμεως Χωροφυλακής και ’Εθνοφυλακής, έγκαθισταμένης εις αυτά, μέχρις ότου ή ’Αστυνομία Πόλεων, ένισχυομένη ύλικώς και ήθικώς, καταστή έπαρκής διά την έξασφάλισιν των κατοίκων της Πρωτευούσης από πάσης εκ νόμου πράξεως ή όχλήσεως, εκ  μέρους των κομμουνιστών ή των συμπαθούντων αυτούς.

2ον. Κατά θετικός πληροφορίας, κατά τάς γενομένας εκ καθαρίσεις των έλευθερουμένων περιοχών υπό της Εθνοφυλακής, έσημειώθησαν εις έρευνηθείσας οικίας άραιά κρούσματα λεηλασιών .

Άθήναι 3 Ιανουάριου 1945

Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ

---

Η ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΔΙΑ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΣΘΕΝ ΥΠΟ ΤΗΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΜΕΓΑΛΟΥΡΓΗΜΑ

III ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ
Άριθ. Πρωτ. 10    Σ.Δ. τή Ιη ’Ιανουάριου 1945

Προς
Τον Συνταγματάρχην κ. Δουκάκην Δημήτριον

Ευχαριστώ θερμώς διά τάς εύχάς υμών και των ’Αξιωματικών και ‘Οπλιτών ττ|ς Χωροφυλακής.
Έξετίμησα όπλίτας Χωροφυλακής διά την πίστιν των και την αύτοθυσίαν των εις τούς αγώνας της ’Ιταλίας.
Υπήρξαν γενναίοι.
Ή κακή Μοίρα ήθέλησε, να συνεχίσωμεν έδώ άγώνας, εναντίον δολοφόνων και διεθνιστών, εις τον δυστυχισμένου τόπον μας.
Ή Χωροφυλακή και πάλιν, <5>ς και μέχρι τούδε, Απέδειξε την αύτοθυσίαν της. Έχει και πάλιν πλεΐστα θύματα.
Ταϋτα θα είναι έσαεί ως φωτεινή άπόδειξις έναντίον των συκοφαντών, οϊτινες όχυρούνται έναντι της ούχΐ επιβαλλόμενης διαγωγής μερικών άτόμων της Χωροφυλακής. Δι’ αύτά, δράττομαι της εύκαιρίας, διά να εύχηθώ διά την γενναίαν Χωροφυλακή να φθάση εις το ύψος της γενναιότητάς της από πόσης άπόψεως. Κάθε εύχή διά τα άτομά σας και διά τάς οικογένειας σας .

ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ
Συνταγματάρχης Πεζικού

---

III ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΕΙΝΗ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ
Άριθ. Πρωτ. 804

ΔΙΑΤΑΓΗ

Άπό τινων ημερών ή Ταξιαρχία συγκαταλέγει μεταξύ των διοικητών της και τον γνωστόν, διά τούς άγώνας του, άντισυνταγματάρχην Γκίκαν Σάλωνα. Ούτος, άναλαβών την διοίκησιν συγκροτήματος, ώργάνωσε μίαν εκ καθάρισιν της περί τον Ερυθρόν Σταυρόν περιοχής και άνέλαβεν αύτός ούτος την διοίκησιν της έπιθέσεως προσωπικώς. Αΰτη ήρξατο από της 08.30’ και έπερατώθη την 18.00′ ώραν.

’Εκτός του 6ου Τάγματος, όπερ συνεχίζει την προσπάθειαν του, πάντοτε κατά λίαν άξιέπαινον τρόπον, συμμετείχε και Τμήμα Χωροφυλακής. Το Τμήμα τούτο εδωσε και πάλιν το αϊμά του ύπέρ του ‘Εθνους. Δύο αξιωματικοί του νεκροί και δύο χωροφύλακες, 1 τραυματίας Αξιωματικός και 5 χωροφύλακες ή σαν τα θύματα των διεθνιστών.

Παρουσιάζων την εικόνα της αυτοθυσίας ταύτης, των γενναίων τούτων εκ τελεστών του καθήκοντος και της θυσίας, ελπίζω ότι όταν ο σάλος, ή συκοφαντία, το μίσος και το ψευδής θα εκ λείψουν, θα άναγνωρισθή ύφ’ Απάντων οτι, έάν το Σώμα Χωροφυλακής άριθμή, πιθανόν, Ανάξια μέλη, δεν δύναται να τίθεται έν Αμφιβάλω ή έν διωγμφ εν υγιές και Εθνικόν σύνολον.

Αύτό τούτο θα δυνηθή να άποβάλη έν ήρεμία και δικαιοσύνη τα άνάξιά του στελέχη,

Ώς Διοικητής της Ταξιαρχίας, εις την περιοχήν της όποιας μάχονται Τμήματα Χωροφυλακής, θεωρώ τον έπαινον ότι δέον να προέλθη έξ άλλων, διότι έγώ γνωρίζων, έπαινών και εκ τιμών τάς προσπάθειας των, γνωστοποιώ ότι άπ’ άρχής του ’Εθνικού τούτου, έναντίον των Διεθνιστών άγώνος, ή Χωροφυλακή αριθμεί : Νεκρούς, Αξιωματικούς 5, χωροφύλακας 1. Τραυματίας, Αξιωματικούς 12, χωροφύλακας 56.

Μόνοι τους οι Αριθμοί, άποδεικνύοντες την θυσίαν, προκαλούσι τούς δικαίους επαίνους, αλλά και την εύγνωμοσύνην εκ είνων υπέρ ών έπεσαν .

Άθήναι τή 12.12.1944
ΘΡ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ
Συνταγματάρχης Πεζικού

---

ΜΕΤΑΛΛΙΟΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

…Ό Δήμος ΑΘΗΝΑΙΩΝ, προτάσει του Δημάρχου Κ,ωνστ. Γ. Κοτζια όμοφώνψ άποφάσει του Δημοτικού Συμβουλίου, ληφθείση κατά την Συνεδρίασιν της 13.9.1951, ΑΠΟΝΕΜΕΙ εις το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη ΤΟ ΑΡΓΥΡΟΥΝ ΜΕΤΑΛΛΙΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ, εις ένδειξιν εύγνωμοσΰνης προς το Σύνταγμα τούτο, το όποιον διά της δράσεώς του έναντίον των έπιβουλευθέντων την Ελευθερίαν και τον Πολιτισμόν της Χώρας στασιαστών, κατά Δεκέμβριον του 1944, και διά της θυσίας των ήρωικώς πεσόντων 160 ανδρών αύτου, διέσωσε την πόλιν των Αθηνών και την Ελλάδα ολόκληρον, από της ύποδουλώσεως αυτών εις τον Σλαυοκομμουνισμόν .

Άθήναι τή 9η Δεκεμβρίου 1951

Ό Δήμαρχος	Ό Πρόεδρος του Δ.Σ.
ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΚΟΤΖΙΑΣ	ΚΩΝ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

---

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΝΟΜΗΝ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΙΟΥ

Ή άπόφασις του Δημοτικού Συμβουλίου της Πόλεως των Αθηνών, περί Απονομής του ’Αργυρού Μεταλλίου εις ιό Σύνταγμα της Βασιλικής Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, αποτελεί μίαν δικαίαν έπιβράβευσιν των μεγάλων υπηρεσιών τάς όποιας προσέφερε τοΰτο, εις τον σκληρόν άγώνα της άμύνης της Πόλεως, κατά τίδν επιδρομέων ανταρτών, και δι’ αυτής εις την άμυναν όλοκλήρου του  Εθνους.

Έρμηνεύομεν την εύγνωμοσύνην της Πόλεως, προς τούς ήρωικούς μαχητάς του Μακρυγιάννη, προς την ίεράν μνήμην εκ είνων οΐτινες έπεσαν εις την έπαλξιν της ‘Ελληνικής έλευθερίας, προμαχοΰντες των εύγενεστέρων ιδανικών της Πατρίδος, ύπέρ των όποιων πρόθυμοι, ένθουσιώντες και αποφασιστικοί, προσέφερον την όπερτάτην θυσίαν της ζωής, τηρούντες τον όρκον, όσον οι γενναιότεροι της ’Εθνικής Ιστορίας, και οΰδόλως απολειπόμενοι των άνδρειοτέρων άγωνιστών της.

Αί στιγμαί του άγώνος των, υπήρξαν από τάς πλέον αποφασιστικός της έλληνικής ζωής. Διότι από την εκβασίν του, εκ ρίνετο ή τύχη της Πόλεως και από την τύχην της Πόλεως έμελλε να κριθή έάν ή Ελλάς θα παρέμενεν έλευθέρα ή θα ύπεκ υπτεν εις την τυραννίαν των έχθρών της και των κακών εκ είνων Ελλήνων, οΐτινες έγένοντο συνειδητά όργανα των έχθρών της Πατρίδος.

Εύγενείς συνεχισται των ωραίων και όψηλών παραδόσεων του ηρωικού Σώματος της Βασιλικής Χωροφυλακής, οι άνδρες του Μακρυγιάννη, έφεραν τούτο διά της ίδικής των αύτοθυσίας εις θέσιν έτι περισσότερον περίοπτον και έπιφανή, εις τάς αιματηρός σελίδας της ’Εθνικής Ιστορίας. Εις δε τάς καρδίας των ‘Ελλήνων ύψωσαν το αίσθημα της ευγνωμοσύνης, εις ένα συνεχές θυμίαμα θαυμασμού και λατρείας, θαυμαζόμενοι διά την ύψηλήν φιλοπατρίαν και τιμώμενοι διά την άρετήν.

Προς τοιούτους άνδρας, άξιους των ηρωικών παραδόσεων του εύγενούς των Ελλήνων  Εθνους. Προς τοιούτους μαχητάς της έλευθερίας, οΐτινες μετέβαλον τα τείχη του ιστορικού τούτου πλέον χώρου εις προχώματα άντιστάσεως, ένθυμίζοντα τα τείχη εκ εΐνα της Έλληνικής άντιστάσεως, ένώπιον των όποιων έπί αιώνας συνετρίβοντο τα έπερχόμενα στίφη των βαρβάρων. Προς τοιούτους στρατιώτας του Χριστού και της Ελλάδος, ή Πόλις των ’Αθηνών εύγνωμονοϋσα προσφέρει τιμήν και εύχαριστήρια,

Το Άργυρούν Μετάλλιον της Πόλεως ας είναι ή ύψηλή συμβολική εκ δήλωσις της βαθείας εύγνωμοσύνης της Πόλεως προς το ήρωικόν Σύνταγμα της Βασιλικής Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, την οποίαν έρμηνεύομεν σήμερον με την βαθεΐαν πίστιν, ότι υψηλά παραδείγματα πατριωτικής αυτοθυσίας και Ελληνικών άρετών, ως εκ εΐνα των ανδρών του Συντάγματος τούτου, των Ηρώων του Μακρυγιάννη, δεν παραμένουσιν έν τή ιστορία άνευ μιμητών και έπαναλήψεων. Και διά τούτο έπαξίως τιμώνται και ως ύψηλά διδάγματα των έπερχομένων, προς τούς όποιους παραδίδονται εις μίμησιν και εις ύπερβολήν.

Το Δημοτικόν Συμβούλιον ’Αθηναίων, αισθάνεται μεΐζονα όπερηφάνειαν, διότι ή Πόλις φιλοξενεί τον ίερόν χώρον της θυσίας, τα όστα των τιμωμένων μαρτύρων εις οΰς άπονέμομεν σήμερον προσερχόμενοι ενταύθα, εις τελετήν σεμνήν και άξίαν της ίδικής των άνδρείας, την δφειλομένην ύπερτάτην τιμήν.

Τής Έλληνικής πίστεως των γενναίων ανδρών της Βασιλικής Χωροφυλακής .

ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ Άριθ. Πρωτ, 3.888

Έν Άθήναις τή 26η ’Ιανουάριου 1952

---

ΨΗΦΙΣΜΑ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Προς

ΤΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ Ενταύθα

Κύριε Αρχηγέ,

Το Διοικητικόν Συμβούλιον του Εμπορικού Συλλόγου ’Αθηνών, διερμηνεΰον τα αισθήματα του Εμπορικού κόσμου Πρωτευούσης, έχει την τιμήν να εκ ωραση τάς θερμοτέρας των ευχαριστιών του και την ευγνωμοσύνην του, προς τε Υμάς και τούς ’Αξιωματικούς και άνδρας του Σώματος Χωροφυλακής, διότι διά της έπιδειχθείσης, κατά τα τελευταία γεγονότα Δεκεμβρίου 1944-9 ’Ιανουάριου 1945, εύρυτέρας περί καθήκοντος άντιλήψεως, της εύτολμϊας και του μετ’ αυτοθυσίας ήρωισμού πάντων, έπετεύχθη ή ταχεία Άπελευθέρωσις των ΑΘΗΝΩΝ και ή διάσωσις του μεγαλυτέρου τμήματος της έμπορικής άγοράς μας εκ  βεβαίας καταστροφής. Ιδιαιτέρως, έπιθυμοϋμεν να τονίσωμεν ότι τοιαύται πράξεις, ΟΥΧΤ ΑΣΥΝΗΘΕΙΣ ΕΙΣ ΤΟ ΓΕΝΝΑΙΟΝ ΣΩΜΑ ΤΗΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ, προσέθεσαν εις αύτήν νέους τίτλους τιμής και δόξης και Εθνικής ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ.

Ό Γενικός Γραμματεύς    Ό Πρόεδρος

(Υπογραφή)    (Υπογραφή)

---

… Περί άπονομής ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ εις το ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

Β.Δ. 24.3.1951 ΦΕΚ 104/11.4.1951 Τεύχος Α’.

ΠΑΥΛΟΣ
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Προτάσει του Ήμετέρου έπί των Εσωτερικών Υπουργού άπεφασίσαμεν και διατάσσομεν:

Αρθρον μόνον
Άπονέμομεν εις το Σύνταγμα Χωροφυλακής ’Αθηνών (ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ) την διά του από 18.6.1938 Β. Διατάγματος καθορισθεΐσαν ΠΟΛΕΜΙΚΗΝ ΣΗΜΑΙΑΝ των Συνταγμάτων Πεζικού.
Εις τον αύτόν έπί των Εσωτερικών Υπουργόν άνατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκ τέλεσιν του παρόντος Διατάγματος .

Έν Άθήναις τή 24η Μαρτίου 1951 ΠΑΥΛΟΣ    Ό έπί των Εσωτερικών Υπουργός

Β .    Ν. Μπακόπουλος

---

ΚΡΙΣΕΙΣ ΤΙΝΕΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΔΡΑΣΙΝ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΟΝ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ 1944

…Έτσι ή μάχη της Χωροφυλακής στοΰ ΜΑΚΡΥΠΑΝΝΗ ΰπήρξεν ή μάχη της Ελλάδος. Και δεν είναι υπερβολή άν χαρακτηρισθή ακόμα και ως* μάχη της Ευρώπης. Και τούτο διότι, άν τότε ή ‘Ελλάς περιήρχετο εις τα όργανα της Μόσχας, ή Τουρκία θα περιεσφίγγετο από παντού και θα παρέλυε, θα έπηρεάζοντο αί ίταλικαί εκ λογαί, όπως και αΐ γαλλικοί και το Σιδηροϋν Παραπέτασμα θα εκ άλυπτεν, εντός όλίγου, διά των μεθόδων των Λαοκρατικών Κυβερνήσεων και ολόκληρον την Εύρώπην .

9.12.1951    Δ. ΚΟΚΚΙΝΟΣ

Αυτός ο χώρος πού έχουμε συναχθή σήμερα, έπίσημοι και Λαός, διά να άφιερώσωμε κατανυχτικές στιγμές στή μνήμη των αθανάτων Ηρώων του ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ, δεν είναι μονάχα χώρος Ιστορικός. Είναι Ναός, ‘Ιερό και Βωμός ’Ελευθερίας. Ό χώρος αυτός θα μείνη εις τούς αιώνας Εθνικό Προσκύνημα.

…’Αν, οι 85 ’Αξιωματικοί και οι 395 άνδρες της Χωροφυλακής, έλύγιζαν γιά μιά στιγμή, κι άφηναν να πέση και το τελευταίον Προπόργιον, ή Ελεύθερα Ελλάς Οά ανήκε σήμερον στήν Ιστορία. Θά ήτανε, γιά εκ είνους πού θα έπιζούσαν, μακρινή άνάμνησις .

9,12.1951    ΣΠΥΡ. ΜΕΛΑΣ έπέτρεψεν εις τα τμήματά μου να κρατήσουν τάς θέσεις των, κατά τάς πρώτας έπιθέσεις των ανταρτών .

Αγγλος ταξίαρχος

…Τότε, ότε το παν έσεΐετο, ή 3η ’Ορεινή Ταξιαρχία σάς έγνώρισε δίπλα της παραστάτην. Σάς τούς ήρωας του ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ .

ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ

Αντιστράτηγος

…Άνωτέρα πόσης περιγραφής είναι ή γενναιότης. ή ψυχραιμία, ή αυτοθυσία και ή προς τον θάνατον περιφρόνησις των ’Αξιωματικών και ‘Οπλιτών του ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ, κατά τάς επιχειρήσεις από 6ης έως 12.12.1944 και ιδιαιτέρως των έξωτερικών αύτοΰ φυλακίων, μεθ’ ών από την ταράτσαν της οικίας μου συνεπολέμησα .

18-12-1944 Ν. ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΗΣ

Αντιστράτηγος

…Διατηρώ την άνάμνησιν ότι εις την μάχην της 6ης Δεκεμβρίου 1944 ή ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗ έδειξε μαχητικότητα πολύ καλλιτέραν και αύτοΰ του Πεζικού εις το όποιον ανήκω. Σάς συγχαίρω και σάς ευχαριστώ .

ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Αντισυνταγματάρχης Πεζικού

…Ή άντίστασις του Συντάγματος Χωροφυλακής ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ έσωσε, ο,τι έσώθη,από την φρικώδη σφαγή του Δεκεμβριανού Αγίου Βαρθολομαίου. Ή Χωροφυλακή θα έχη το δικαίωμα να άτενίζη με υπερηφάνειαν προς τον Στρατώνα του ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ, όπου έξειλίχθη ο ωραιότερος αγώνας αυτοθυσίας, τιμής και καθήκοντος. Ό Λαός με το άλάθητον ένστικτόν του το άνε-γνώρισεν .

Θ. ΠΑΓΚΑΛΟΣ
Στρατηγός

…Πρώτην φοράν εις την ζωήν μου βλέπω ’Αστυνομικόν Σώμα να περιβάλληται υπό τόσης αγάπης, στοργής και εμπιστοσύνης παρά του Λαού .

25.3.1945    ΣΚΟΜΠΥ
Στρατηγός

…Σάς συγχαίρω διά την απαράμιλλου άτομικήν σας άνδρείαν. Έσώσατε την ’Ελευθερίαν της Πατρίδος μας. Διά της σημερινής μάχης είσθε Σωτήρες της Πατρίδος μας διά μίαν άκόμη φοράν .

ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Άντισυνταγματάρχης Πεζικού

…Έσώσατε τάς  Αθήνας. Έσώσατε την Ελλάδα. Έγράψατε τάς ώραιοτέρας σελίδας της ‘Ιστορίας της ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ. Πάντες οι κολΐται άναγνωρίζουν την προσπάθειαν σας, σάς ατενίζουν με σεβασμόν και σάς θεωρούν ΣΩΤΗΡΑΣ .

16.1.1945    ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Άντισυνταγματάρχης Πεζικού Διοικητής Άμύνης Συντάγματος Μακρυγιάννη

…Ή ηρωική άμυνα του Συντάγματος Χωροφυλακής,
…Ή σημερινή μάχη, την όποιαν έπί 7 ώρας έδώσατε και πού έξακολουθεΐ με άμείωτον σφοδρότητα, θα μείνη
ζωντανόν παράδειγμα προς μίμησιν εις την ‘Ιστορίαν της ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ .

10.12.1944 Γ. ΣΑΜΟΥΗΛ
Συνταγματάρχης Χωροφυλακής Διοικητής Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη

…’Η νίκη αύτή είναι περιφανής και ξεπερνά τα στενά όρια της διασώσεως του τετραγώνου του άλλοτε Νοσοκομείου Μακρυγιάννη .

Ε. ΣΟΦΡΑΣ
Αντισυνταγματάρχης Χωροφυλακής
Υποδιοικητής Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη

…Το Χάνι της Γραβιάς, πηγαίνετε να το δήτε εις τον Στρατώνα του Συντάγματος Χωροφυλακής ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ… Έσώσατε την ζωήν όλων μας και την όντότητα της Φυλής και την τιμήν της Ελλάδος. Όταν ή προδοσία έξαπελύθη πάνοπλος, προσέβαλε την Συνοικίαν αυτήν με τάς κυρίας της δυνάμεις. Διότι ή συνοικία αύτή είναι ή πόλις των ’Αθηνών. ’Εάν αυτή παρεβιάζετο, το πλήγμα θα έπληττε τάς ’Αθήνας εις την καρδίαν. ‘Η Ελλάς θα έπιπτε νεκρά .

Ν. ΚΡΑΝΙΩΤΑΚΗΣ
Πρόεδρος Ενώσεως Συντακτών Αθηναϊκών ’Εφημερίδων

---

20. ΟΙ ΠΟΛΕΜΙΣΤΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ ΟΙ ΘΥΣΙΑΣΘΕΝΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

Συνταγματάρχαι Χωροφυλακής
Σαμουήλ Γεώργιος, Διοικητής του Συντάγματος.
Ά ντισυνταγματάρχαι Χωροφυλακής
Σοφράς Ευάγγελος, ‘Υποδιοικητής του Συντάγματος.
Άντισυνταγματάρχαι Πεζικού
Κωστόπουλος Κωνσταντίνος, Διοικητής Αμύνης.
Ταγματάρχαι Χωροφυλακής
Συμινελάκης Νικ., Μπατσαλιάς Άργ., Βράτσος Γ., Καρύτσας Κων., Κολλάτος Κων., Κουτσούπης Θεόδ., Ποντήρης Παντ., Τριανταφύλλου Όδ., Παβέλλας Παν., Πλαττάκης Κων.

Μοίραρχοι
Τασσόπουλος Σπ., Κοντάκος Δημ., Καράγεωργας Παν., Κρέτσας Κων., Βερναδέσκης Δημ., Δημακόπουλος Διον., Μαλτέζος Παν., Δημακόπουλος Γεώρ., Παπαδάκης Γεώρ., Καραβίτης Αυκοϋργος, Μανάρας Λουκάς, Παπαδόδημας Ήλίας, Μπίνιαρης Κοσμάς, Μπουρμπόπουλος Χρ., Δρούγκας Άθ., Βαλασσάκης Παντ., Τσιμίδης Δημ., Σακελλαρίου Άθ., Καντάρης Κων., Παρίσης Νικ., Κορίκης Κων., Παϊκόπουλος Διον., Πάλμος Αναστάσιος.

Υπομοίραρχοι Ανευλαβής Σταύρος.

Ανθυπομοίραρχοι

Φραγκούλης Κων., Πολύζος Εύστ., Καραστάθης Γεώργ., Παπαδόπουλος Παν., Δάρας Άν., Μεντάκης Μιχ., Χαριτάκης Έμμ., Μούκας Παν., Έφεντάκης Ίω., Σακκάς Βλαδ., Μαριδάκης Κων., Μηλαΐος Φραγ., Βίτσας Μιχ., Ψημάρης Άντ., Φούρλαρης Άργ., Θεοφίλου Κων., Κοντολέφας Γεώρ., Κίτσος Κων., Γεωργακόπουλος Σπ., Τσιτούρης Γ., Ποτεκωνσταντίνου (Στράντζος) Κ., Παππάς Κ., Παύλου Σπ., Τόλης Ίω., Μίκος Παν., Φιλιππάκης Κων., Κλαυδιανός Δημ., Κουτσοκώστας Διον., Πετράκης Έμμ.. Τριανταφύλλου Εύθ., Κωστόπουλος Νικ., Παγιάτης Μιχ., Καλαντζής Σπ., Καρτερολιώτης Χαρ., Κρινής Άθ., Στρατής Ήρ., Νικολακάκης Χρ.

Άνθυπασπισταί

Παπαζαφειρίου Ίω., Τζιτζάς Σταμ., Μερτζάνης Άν., Καλαντζής Νικ., Φίλιος Παν., Φραγκόγιαννης Άντ., Μαλαπέτσας Φίλ., Τσίγκρης Ίω., Άργυράκης Μιχ., Χατζάκης Γεώρ., Μητρόπουλος Γεώρ., Σακελλάρης Φώτ., Φιλοσοφόπουλος Στ., Κόλλιας Γεώρ., Φιλόπουλος Διον., Μπάκολης Νικ., Πιτσινίκος Εύστ., Θλιμένος Νικ., Μπουφίδης Σπ., Δίκαιος Κων., Άλαφοϋζος Βασ., Καϊμάκης Χαρ., Μπαθρέλος Σταμ., Παναγόπουλος Παν., Χριστόπουλος Παν., Μάσας Ίω., Παπαχαραλάμπους Άθ., Φίλος Γρηγ., Μιχαλέλης Δημ., Τσώνος Δημ., Δημητρούλιας Λέων., Κωστόπουλος Κων., Ξερέας Γεώργ., Γλεντής Γεώρ., Βρότσος Δημ., Θεοδώρου Άρ., Κολοβός Νικ., Βορύλας Παν., Γιαλελής Παϋλος, Φεφόπουλος Δημ., Καράμπελας Νικ., Θεοδωρόπουλος Κων., Σταυρίδης Γεώργ., Γκίκας Κων., Κακκαβάς Δημ., Δρίβας Άθ., Κουντούρης Δημ., Βασιλάκης Θεοχ., Μητρόπουλος Παν., Σιτοκωνσταντίνου Χρ., Ξιφαράς Ίω.

Αξιωματικοί Στρατεύματος

Υπολοχαγοί Πυροβολικού: Σβαρνιάς Γεώργιος και Αιαράκος Νικόλαος.
Ανθυπολοχαγοί Πυροβολικού : Τσουκάλας Κων.. Άλεξόπουί.ος Άλέξ. και· Μποστατζόγλου Συμ.
Ανθυπολοχαγοί Πεζικού: Κριτσέλης Φώτιος και Πανάγου Θεόδωρος.
Άνθυπασπισταί Πυροβολικού: Λευκαδίτης ’Ιωάννης και Στασινόπουλος Στ.
Ανθυπασπιστής Πεζικοϋ: Κόρπος Ιωάννης.
Λοχίαι Πυροβολικού: Άνδριτσόπουλος Ιωάννης, Δογάνης Ιωάννης, Λουμάκης ’Ιωάννης και Γεωργόπουλος Σταμάτιος.
Στρατιώτης: Σουπιώνης Α.

Όπλιται της Χωροφυλακής μετέσχον εις τον ’Αγώνα του Συντάγματος Μακρυγιάννη: Ένωμοτάρχαι 76, Ύπενωμοτάρχαι 150, Χωροφύλακες 155. Τον κατωτέρω κατάλογον, φονευθέντων άξιωματικών και όπλιτών, παρέχει εις την περί της  έποποιίας του Μακρυγιάννη  μελέτην του ο τότε συνταγματάρχης αρχηγός του Συντάγματος και μετέπειτα ’Αρχηγός της Χωροφυλακής Γ. Σαμουήλ. Πρέπει όμως να τονισθή ότι εις τον κατάλογον αυτόν περιλαμβάνει φονευθέντας και τραυματισθέντας όχι μόνον κατά την άμυναν του συγκροτήματος Μακρυγιάννη, άλλά και πάντας γενικώς τούς άνήκοντας εις την δύναμιν του Συντάγματος, πολεμήσαντας δε εις άλλα, ως έν τώ προηγουμένφ κεφαλαίφ έγράψαμε, σημεία των Αθηνών.

Μετά τάς πρώτας μάχας, προσετέθησαν και οι κάτωθι από της 14.12.1944: Άντισυνταγματάρχης Πεζικού: Μαραγκουδάκης Δημήτριος. Ταγματάρχαι Χωροφυλακής: Ζιούβας Κωνστ., Βερελής Δημήτριος,

Δυοβουνιώτης Κων., Κόκκινης Μιχαήλ. Ταγματάρχαι Στρατεύματος: Φούντης Άν. και Τράτας Γεώρ. Ύπολοχαγός Πυρο βολικού : Δίκαιος Δημ. και Ιππικού : Τριμπούκας. Ανθυπασπιστής Πεζικού: Παχυγιαννάκης και Μηχανικού: Ανδρικόπουλος Ευάγγελος.

Των φονευθέντων και εκτελεσθέντων αξιωματικών και οπλιτών του Συντάγματος Χωροφυλακής ‘Αθηνών (Μακρυγιάννη) τον Δεκέμβριον 1944

Μοίραρχοι: Νιαρχάκος Παν., Παπακώστας Κων., Στεφανάκης Κων. ‘
Υπομοίραρχοι: Άντύπας Διον., Καπάτος Διον., Τριγώνης Άθ.
Ανθυπομοίραρχοι: Βλάχος Νικ., Δελής Παν., Καφίρης Άπόστ. Κοράλλης Γεώρ., Σπυριδάκης Νικ., Ψαρρός Γεώρ.
Άνθυπασπισταί: Βισβίκης Στ., Παπασπυρόπουλος Άλ., Στρογγυλάκος Δημ.
Ένωμοτάρχαι: Άλεβΐζος Άναστ.,  Ανθής Σπυρ., Βελής Δημ., Γκλεζάκος Κυρ., Δίκαιος Θεόδ., Ζαμπός  Αγγ., Ζευγαρας Θωμάς, Καραβίτης Άλ., Μπιτσιβής Άνασ., Νάσκος Κων.,Παπαδάκης Άρ., Παπακωνσταντίνου Σπυρ., Παπαπολίτης Κων., Τσακμάκης Σωκρ., Τσάμης Ίωάν., Φίνος Δημ., Ψυλλάκης Εύάγ.
Ύπενωμοτάρχαι: Άντωνόπουλος Λέων, Άποστολόπουλος Δημ., Βλαχιώτης Θεόδ., Γαλάνης Νικ., Γουργούρης Γεώρ., Γώγος Δημ., Δάρας Νικ., Δημητρακόπουλος Κων., Δημητρίου Ίωάν., Δρίβας Δημ., Ζωγράφος Λ., Ήλιόπουλος Ξεν., Καμπάνης Παν., Κανναβός Κων., Καποΰτσος Κοσμ., Καραχάλιος Χριστ., Κίτσος Άνδ., Κοντάκος Νικ., Κουρούβανης Δημ., Κουταλιας Κων., Κωστογιάνης Λ., Λαμπρόπουλος Σπ., Λούτας Γεώρ., Μαναός Θ., Μανωλόπουλος Έ., Μπλέσσας Ίωάν., Μπουτάς Ήλ., Μώρος Γεώρ., Οίκονόμου Άθ., Παναγιώτου Κων., Πασσαλής Βλ., Πετράκης Χαρ., Ποταμιάνος Ίωάν., Ρέππας Δέων., Σουξές Γεώρ., Τσαντόπουλος Φωτ., Τσούκης Τρυφ., Φιλιππίδης Άλ., Χειμώνας Ήλ.

Χωροφύλακες: Άνδρούτσος Ίωάν., Άποστολάκης Γ., Βακαλάκης Στ., Βαρλάμης Χρ., Βενιεράτος Νικ., Βλάμης Σπυρ., Γεωργιόπουλος Δημ., Γιαλαμάς Στ., Γκαϊτατζής Δημ., Δάμος Μελ., Δέλιος Κων., Διαμαντόπουλος Άθ., Διολίτσης Νικ., Δούνας Δημ., Ευσταθίου Νικ., Ζαχαριουδάκης Γεώρ., Ζουγανέλης Ίωάν., Θεοδώρόπουλος Βασ., Θεόκας Κων., Ίωάννου Σπ., Καλφόγλου Χαρ., Κάντζος Νικ., Καπνάς Σπ., Καραγκούνης Τριαντ., Καρούσιας Χρ., Καυκαλάκης Ίωσ., Κιμιτσής Χρ., Κιούσης Θρασ., Κολοκούρης Γ., Κομπιλίδης Γ., Κοτσαύτης Άρ., Κότσιας Ίωάν., Κουβέλης Χρ., Κούρκουλας Όν., Κουρμπάς Ματθ., Κόυσουρής Γεώρ., Κοτσολάκος Γ., Κωνσταντινάκος Ευ., Κωσταξενάκης Εύάγ., Αιώσης Φίλ., Μάζης Χαρ., Μαλουκος Δημ., Μανιάτης Θεόδ., Μανίνος Ήλ., Μαρίνης Άπ., Μαφαφούρης Βασ., Μυτιλήνης Γ., Μώρος Δημ., Νικολάου Δημ., Νικολόπουλος Εύάγ., Πάλλας Κων., Παπαδόπουλος Γεώρ., Παπαδόπουλος Έμμαν., Παπουτσής Άντ., Πάτρας Ίωάν., Πετρόπουλος Στ., Πηλιχός Βασ., Πολυμίλης Ίωάν., Πουλημένος Άλεξ., Πρέπης Γεώρ., Προγουλάκης Στ., Ρίγος Δημ., Σάλτας Άν., Σάλτος Κων., Σαπουνάς Γεώρ., Σιδέρης Φωτ., Σπερδούλης Άθ., Στεφανάκης Ίωάν., Σπύλιος Δημ., Τερζής Νικ., Τραπατάς Άθ., Τριάντης Ίωάν., Τσάκλας Βλ.. Τσάμης Ίωάν., Τσάτσαρης Θεόδ., Τσώνης Σωτ., Φιλοσοφόπουλος Παν., Φλωράκης Έμμαν., Φωκάς Στυλ., Χαλκιάς Δημ., Χατζηδιάκος Δημ., Χατζηκαλής Στυλ., Χεκίμογλου Γεώργ., Ψυχουδάκης Εύτ. Ταγματάρχης Πεζικού: Ντούνης Απόστολος. Άνθυπολοχαγός Πεζικού: Λεκκας Στυλιανός.  Αγγλος στρατιώτης, Αγνώστων στοιχείων.

Κατά την διάρκειαν των μαχών έτραυματίσθησαν εις ταγματάρχης, πέντε μοίραρχοι, εις ανθυπασπιστής, δώδεκα ένωμοτάρχαι, είκοσι ύπενωμοτάρχαι και είκοσι δύο χωροφύλακες.

ΠΗΓΗ: Απόστ. Δασκαλάκης, Ιστορία της Ελληνικής Χωροφυλακής 1936-1950, Τόμος Α