Οι λόγοι του Αγίου Νεκταρίου είναι πάντοτε επίκαιροι και ευπρόσδεκτοι, ιδίως όσοι αναφέρονται στην Ελληνική Φιλοσοφία και στο Ελληνικό Έθνος, καθώς διανύομε μία τόσο δύσκολη για τον Ελληνισμό και για την νεότητα περίοδο. Οι παρακάτω γραμμές αποτελούν τμήμα εκτενέστερου συγγράματος του Αγίου Νεκταρίου, όπου περιλαμβάνονται αποφθέγματα και φιλοσοφικοί λόγοι από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της εποχής του.
Από τον πρόλογον του Αγίου:
…οι Έλληνες σοφοί, είτε εξ ολοκλήρου, είτε εν μέρει, υπήρξαν διδάσκαλοι της αληθείας, την αγάπησαν και την αναζήτησαν με πάθος και τους οδηγούσε προς την αληθινή φιλοσοφία μία ερωτική αγάπη για τη γνώση της αληθείας. Αυτή η αγάπη οδήγησε σταδιακά το Ελληνικό Έθνος στην καθαρότερη και σαφέστερη γνώση...της αληθείας και εν τέλει στην αλήθεια εξ αποκαλύψεως, τον ΧριστιανισμόΗ Ελληνική φιλοσοφία υπήρξε για την Ελληνική φυλή ο παιδαγωγός για την κατανόηση της εξ αποκαλύψεως αληθείας. Ο έρως προς την φιλοσοφία έγινε έρως προς τον χριστιανισμό και η φιλοσοφία έγινε πίστη προς τον Χριστό. Άρα ο έρως προς την αλήθεια υπήρξε ο λόγος, για τον οποίο η Ελληνική Φυλή έγινε λάτρης και οπαδός της εξ αποκαλύψεως αληθείας, του Χριστιανισμού, ευθύς ως εμφανίστηκε επί της γης. Έκτοτε, τον αποδέχθηκε με θέρμη, τον αγκάλιασε και έδωσε με προθυμία το αίμα της γι’ αυτόν. Επειδή, λοιπόν η Ελληνική φιλοσοφία υπήρξε τόσο σπουδαία και εξ αιτίας της πρώτη η Ελληνική φυλή ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό, επέλεξα ως θέμα μελέτης... «την Ελληνικήν Φιλοσοφίαν ως προπαιδείαν εις τον Χριστιανισμόν» επειδή είναι θέμα εξαιρετικά σπουδαίο για τους Έλληνες.
Από το κυρίως έργο του Αγίου:
…Η Ελληνική φιλοσοφία εδίδαξε την ύπαρξη του Θεού, την σχέση του ανθρώπου προς τον Θεό και την σχέση του Θεού προς τον άνθρωπο. Τον εδίδαξε τις ιδιότητες του θείου (Θεού) και την συγγένεια του ανθρώπου προς Αυτό. Η Ελληνική φιλοσοφία εδίδαξε την πρόνοια του Θεού για την ανθρωπότητα και με τις ορθές από τις θεωρίες της χειραγώγησε ως παιδαγωγός την ανθρωπότητα προς τον Χριστό.
Η φιλοσοφία υπήρξε και είναι κτήμα των Ελλήνων και κανένας δεν είναι δυνατόν να την αφαιρέσει απ’ αυτούς. Με την διάδοσή της ανάμεσα στα έθνη τα προσελκύει και τους προσφέρει Ελληνικότητα, χωρίς η ίδια να χάνει ποτέ την ελληνικότητά της.
Η Ελληνική φιλοσοφία εγεννήθηκε χάριν του Χριστιανισμού και εταυτίσθηκε με αυτόν για να εργασθεί για την σωτηρία της ανθρωπότητος. Έλληνες και Φιλοσοφία είναι έννοιες αξεχώριστες. Αυτό μαρτυρεί και ο Απόστολος των Εθνών Παύλος όταν αναφέρει: «Οι Έλληνες αναζητούν με πάθος την σοφία». Γιατί ο Έλληνας είναι πραγματικά γεννημένος για να διδάσκει την ανθρωπότητα.
Αλλά, αν η ταυτόσημη με τον Έλληνα φιλοσοφία είναι ο παιδαγωγός, ο οδηγός προς τον Χριστιανισμό, πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα, ότι ο Έλληνας, πλασμένος φιλόσοφος, είναι και πλασμένος Χριστιανός. Είναι πλασμένος να γνωρίσει την αλήθεια και να την διαδίδει στα άλλα έθνη.
Ναί, ο Έλληνας εγεννήθηκε από θέληση της Θείας Πρόνοιας διδάσκαλος της ανθρωπότητος. Αυτό το έργο είναι η πνευματική κληρονομιά του, αυτή είναι η αποστολή του, αυτό είναι το ξεχωριστό κάλεσμά του ανάμεσα από τα έθνη. Αυτό το μαρτυρεί η εθνική του ιστορία, το μαρτυρούν οι κλίσεις και οι τάσεις του χαρακτήρος του, το μαρτυρούν και οι ευγενικές του διαθέσεις, το μαρτυρεί η ίδια η μακροβιότητα του Ελληνισμού, από όπου συμπεραίνεται και η αιωνιότητά του. Και αυτό συμβαίνει επειδή είναι προορισμένος για το έργο του Χριστιανισμού και συνδεδεμένος με αυτό. Και ο Χριστιανισμός είναι αιώνιος.
Από την άλλη πλευρά, πάλι, ενώ όλα τα έθνη εμφανίσθηκαν στην παγκόσμια σκηνή και υπήρξαν παροδικά, το Ελληνικό Έθνος παρέμεινε δραστήριο στο προσκήνιο παγκοσμίως σε όλους τους αιώνες. Και αυτό έγινε, επειδή η ανθρωπότητα έχει ανάγκη από διδασκάλους. Αυτό φαίνεται και από την επιλογή της Ελληνικής φυλής από την Θεία Πρόνοια για να της εμπιστευθεί, σαν ιερή παρακαταθήκη, την Αγία Πίστη, την Θρησκεία της Αποκαλύψεως και το θείο αποστολικό έργο της. Δηλαδή, το αιώνιο έργο της σωτηρίας με την διάπλαση της ανθρωπότητος, κατά τις αρχές της από θεία Αποκάλυψη Θρησκείας, του Χριστιανισμού. Και είναι αλήθεια, ότι αυτό το έργο έχει ανατεθεί στην Ελληνική φυλή. Αυτό αποδεικνύεται από την ιστορία. Με ένα μόνο βλέμμα στην ιστορία του Χριστιανιμού διαπιστώνουμε αυτήν την αλήθεια, επειδή εκεί, από την πρώτη της σελίδα, φαίνεται η δράση της Ελληνικής φυλής μέσα στο Χριστιανισμό και η κλήση της να αναλάβει την μεγάλη αποστολή του Χριστιανικού έργου.
Οι Θείοι λόγοι του Σωτήρος, όταν του ανήγγειλαν ότι εζήτησαν να Τον ιδούν Έλληνες, τώρα εδοξάσθη ο Υιός του Ανθρώπου, είχαν ένα βαθύ νόημα. Ήταν λόγοι προφητικοί, πρόβλεψη μελλοντικών γεγονότων. Οι Έλληνες αυτοί ενώπιον του Χριστού ήταν οι αντιπρόσωποι ολοκλήρου του Ελληνικού Έθνους. Στην παρουσία τους διέκρινε και ανεγνώρισε ο Ιησούς το Έθνος, στο οποίο επρόκειτο να δοθεί η ιερή παρακαταθήκη για να την διαφυλάξει χάριν της ανθρωπότητος. Από τον πόθο των Ελλήνων να Τον αναζητήσουν, διέκρινε ότι ήταν πρόθυμοι να δεχθούν την διδασκαλία Του, προέβλεψε ότι θα δοξασθεί από την πίστη των εθνών και ανεγνώρισε το από καταβολής του κόσμου προετοιμασμένο έθνος για να φέρει εις πέρας την αποστολή και να ολοκληρώσει τον ύψιστο Σκοπό.
Γιατί, πραγματικά, από καταβολής κόσμου είχε κληθεί το Ελληνικό Έθνος να πραγματοποιήσει αυτόν το σκοπό και ήταν γι’ αυτόν πλασμένο. Ο Θεός μέσα στα πλαίσια της Θείας Του Προνοίας διέπλασε το Ελληνικό Έθνος σαν οφθαλμό στο σώμα της ανθρωπότητος και από αυτήν την θέση το εκάλεσε να εργασθεί για την αναγέννησή της.
Το Ελληνικό Έθνος, με αυτή την φυσική ιδιότητα, κατόρθωσε να εξετάζει σαν αληθινός οφθαλμός και όσα είναι εμφανή και όσα είναι κρυμμένα κάτω από πέπλο μυστηρίου. Παρετήρησε έκθαμβο το εκπληκτικό κάλλος, την ομορφιά της αρμονίας της δημιουργίας και ανεζήτησε τον Θείο Δημιουργό. Αφοσιώθηκε με λατρεία στην έρευνα και ανεκάλυψε τον Θείο Δημιουργό μέσα στα δημιουργήματά Του. Η εικόνα του Θείου Δημιουργού, γραμμένη με θεικό δάκτυλο επάνω στα δημιουργήματα, προσέλκυσε την προσοχή των Ελλήνων και τους συνεπήρε.
…Ο Έλληνας, λοιπόν, με την βοήθεια της φιλοσοφίας, εγνώρισε πρώτα την ύπαρξη του θείου και στην συνέχεια τον εαυτό του και το ποιος ακριβώς είναι. Με την γνώση του Θεού απέκτησε και την τέλεια γνώση του εαυτού του και με αυτόν τον τρόπο κατενόησε την σχέση του προς το θείο, την ευγένειά του, δηλαδή την ανωτερότητα της καταγωγής του και έμαθε ότι η αφοσίωση προς το θείο είναι το πρώτο από τα καθήκοντά του. Εγνώρισε, εξ άλλου, ότι η αποστολή του στον κόσμο είναι να προσπαθεί να γίνει τέλειος και να ανυψωθεί από τον υλικό κόσμο προς τον πνευματικό. Έμαθε, ότι ο πνευματικός κόσμος πρέπει να δίνει ζωή στον υλικό κόσμο, ότι το πνεύμα πρέπει να επικρατεί στην ύλη, ότι οι εσωτερικοί πνευματικοί νόμοι έχουν μεγαλύτερη ισχύ από τους εντός του φυσικούς νόμους και ότι μέσα του πρέπει να επικρατούν αυτοί οι λογικοί νόμοι. Έμαθε ότι ο άνθρωπος γίνεται τέλειος όταν αφομοιωθεί με τον Θεό και ότι αφομοιώνεται με το Θείο, όταν στολίζεται με ευσέβεια, δικαιοσύνη, αλήθεια και επιστήμη, δηλαδή, με την πλήρη γνώση της αληθείας. Γιατί είναι αλήθεια, ότι αυτές οι αρετές έχουν την δύναμη να τελειοποιούν τον άνθρωπο. Και αυτό, επειδή η ευσέβεια αποτελεί για τον άνθρωπο τον δρόμο για να πλησιάσει το Θείο, ενώ η δικαιοσύνη, η αλήθεια και η επιστήμη τον οδηγούν στο να επιτύχει την μετατροπή του σε εικόνα και ομοίωση του Θείου.
Ο Έλληνας, αφού έμαθε ποιος είναι και ποιος πρέπει να γίνει, έβαλε ως στόχο του την τελειοποίησή του. Ελάτρευσε το πνεύμα και εδημιούργησε ένα πνευματικό κόσμο, μέσα στον οποίον ήθελε να ζει. Η γνώση του καλού, του αγαθού και του αληθινού, καθώς και η έμφυτη αγάπη προς τον πλησίον ανέπτυξε στην καρδιά του τον πόθο της μεταδόσεως και με αυτόν τον τρόπο έγινε διδάσκαλος της ανθρωπότητος. Εζήτησε να εξομοιώσει όλους προς τον εαυτό του. Δεν εγεννήθηκε, όμως, κατακτητής του σώματος, αλλά του πνεύματος. Δεν ανεζήτησε δούλους, αλλά ελευθέρους. Αυτό αγάπησε. Και αυτή η θεία αγάπη έγινε το κίνητρο όλων των ορμών του. Αυτή η αγάπη διεμόρφωσε τον εθνικό του χαρακτήρα, ο οποίος και έμεινε αναλλοίωτος. Με αυτόν τον τρόπο επλάσθηκε ο Έλληνας και με αυτόν τον τρόπο διαμορφώθηκε το ήθος του και ο ηθικός χαρακτήρας του. Και ένας τέτοιος χαρακτήρας δεν ήταν δυνατόν παρά να ενθουσιασθεί από τις αρχές του Χριστιανισμού.
…Ο Έλληνας, εφόσον ευρήκε στον Χριστιανισμό τις ίδιες τις αρχές του, την εικόνα του τέλειου και του ιδανικού του και, κυρίως, τον μόνο Διδάσκαλο ικανό να τον διδάξει όλα όσα ήθελε να μάθει και να γνωρίσει και ο,τι εποθούσε και επιζητούσε και εφόσον ευρήκε, ότι ο Χριστιανισμός εξέφραζε τα αισθήματά του, τον αγκάλιασε και τον προστάτεψε θερμά. Και ο Χριστιανισμός του εχάρισε ως πρώτο δώρο νέα ζωή. Σε αντάλλαγμα, ο Ελληνισμός τον υπεστήριξε με τους αγώνες και το αίμα του.
Η Ελληνική φιλοσοφία οδηγούσε το Ελληνικό Έθνος προς τον Χριστιανισμό. Επομένως, η φιλοσοφία προπαρασκευάζει ετοιμάζοντας τον δρόμο όσων πρόκειται να φθάσουν στην τελειοποίηση διά του Χριστού και με την βοήθειά Του. Και αλήθεια, είναι δυνατόν να ρωτήσει κάποιος. Γιατί να γραφούν ελληνικά οι Γραφές και όχι ρωμαικά; Ή σε κάποια άλλη γλώσσα; Η θεία πρόνοια είχε γι’ αυτό (ειδικό) λόγο, το ότι το Ελληνικό Έθνος είχε ήδη κληθεί από την εμφάνισή του για τον Χριστιανισμό.
Χωρίς αμφιβολία είχε κληθεί το Ελληνικό Έθνος να εργασθεί για τον Χριστιανισμό και γι’ αυτό υπήρξε πρόνοια να γνωρίσει την εξ αποκαλύψεως αλήθεια και με την βοήθεια της φιλοσοφίας και με την βοήθεια της αποκαλύψεως. Ήδη έχουμε την δυνατότητα να υποστηρίξουμε, ότι η φιλοσοφία οδηγούσε το Ελληνικό Έθνος στον Χριστό για να το αναδείξει κατάλληλο όργανο για την διάδοση των θείων αρχών Του.
Επομένως, η Ελληνική φιλοσοφία, είναι στην πραγματικότητα, «συναίτιον αίτιον» και συνεργός και αιτία να αντιλαμβανόμαστε την αλήθεια, αλλά δεν είναι η ίδια η αλήθεια, η οποία θα ήταν δυνατόν να θεωρηθεί το τέρμα των ενεργειών της ανθρωπότητος και η κατεύθυνση και ο σκοπός της δράσεώς της.
…Η ανθρωπότητα ζητούσε θεία αποκάλυψη για να μάθει την αλήθεια. Και για να βεβαιωθεί και να πεισθεί χρειαζόταν Θείο Διαπλάστη. Η φιλοσοφία όμως δεν τα είχε αυτά. Η ανθρωπότητα τα βρήκε στον Χριστιανισμό, προς τον οποίο οδηγούσε τα βήματά της η Ελληνική φιλοσοφία.
Εν Αθήναις τη 17 Ιουνίου 1896 † Ο Πενταπόλεως ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ
Από τον πρόλογον του Αγίου:
…οι Έλληνες σοφοί, είτε εξ ολοκλήρου, είτε εν μέρει, υπήρξαν διδάσκαλοι της αληθείας, την αγάπησαν και την αναζήτησαν με πάθος και τους οδηγούσε προς την αληθινή φιλοσοφία μία ερωτική αγάπη για τη γνώση της αληθείας. Αυτή η αγάπη οδήγησε σταδιακά το Ελληνικό Έθνος στην καθαρότερη και σαφέστερη γνώση...της αληθείας και εν τέλει στην αλήθεια εξ αποκαλύψεως, τον ΧριστιανισμόΗ Ελληνική φιλοσοφία υπήρξε για την Ελληνική φυλή ο παιδαγωγός για την κατανόηση της εξ αποκαλύψεως αληθείας. Ο έρως προς την φιλοσοφία έγινε έρως προς τον χριστιανισμό και η φιλοσοφία έγινε πίστη προς τον Χριστό. Άρα ο έρως προς την αλήθεια υπήρξε ο λόγος, για τον οποίο η Ελληνική Φυλή έγινε λάτρης και οπαδός της εξ αποκαλύψεως αληθείας, του Χριστιανισμού, ευθύς ως εμφανίστηκε επί της γης. Έκτοτε, τον αποδέχθηκε με θέρμη, τον αγκάλιασε και έδωσε με προθυμία το αίμα της γι’ αυτόν. Επειδή, λοιπόν η Ελληνική φιλοσοφία υπήρξε τόσο σπουδαία και εξ αιτίας της πρώτη η Ελληνική φυλή ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό, επέλεξα ως θέμα μελέτης... «την Ελληνικήν Φιλοσοφίαν ως προπαιδείαν εις τον Χριστιανισμόν» επειδή είναι θέμα εξαιρετικά σπουδαίο για τους Έλληνες.
Από το κυρίως έργο του Αγίου:
…Η Ελληνική φιλοσοφία εδίδαξε την ύπαρξη του Θεού, την σχέση του ανθρώπου προς τον Θεό και την σχέση του Θεού προς τον άνθρωπο. Τον εδίδαξε τις ιδιότητες του θείου (Θεού) και την συγγένεια του ανθρώπου προς Αυτό. Η Ελληνική φιλοσοφία εδίδαξε την πρόνοια του Θεού για την ανθρωπότητα και με τις ορθές από τις θεωρίες της χειραγώγησε ως παιδαγωγός την ανθρωπότητα προς τον Χριστό.
Η φιλοσοφία υπήρξε και είναι κτήμα των Ελλήνων και κανένας δεν είναι δυνατόν να την αφαιρέσει απ’ αυτούς. Με την διάδοσή της ανάμεσα στα έθνη τα προσελκύει και τους προσφέρει Ελληνικότητα, χωρίς η ίδια να χάνει ποτέ την ελληνικότητά της.
Η Ελληνική φιλοσοφία εγεννήθηκε χάριν του Χριστιανισμού και εταυτίσθηκε με αυτόν για να εργασθεί για την σωτηρία της ανθρωπότητος. Έλληνες και Φιλοσοφία είναι έννοιες αξεχώριστες. Αυτό μαρτυρεί και ο Απόστολος των Εθνών Παύλος όταν αναφέρει: «Οι Έλληνες αναζητούν με πάθος την σοφία». Γιατί ο Έλληνας είναι πραγματικά γεννημένος για να διδάσκει την ανθρωπότητα.
Αλλά, αν η ταυτόσημη με τον Έλληνα φιλοσοφία είναι ο παιδαγωγός, ο οδηγός προς τον Χριστιανισμό, πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα, ότι ο Έλληνας, πλασμένος φιλόσοφος, είναι και πλασμένος Χριστιανός. Είναι πλασμένος να γνωρίσει την αλήθεια και να την διαδίδει στα άλλα έθνη.
Ναί, ο Έλληνας εγεννήθηκε από θέληση της Θείας Πρόνοιας διδάσκαλος της ανθρωπότητος. Αυτό το έργο είναι η πνευματική κληρονομιά του, αυτή είναι η αποστολή του, αυτό είναι το ξεχωριστό κάλεσμά του ανάμεσα από τα έθνη. Αυτό το μαρτυρεί η εθνική του ιστορία, το μαρτυρούν οι κλίσεις και οι τάσεις του χαρακτήρος του, το μαρτυρούν και οι ευγενικές του διαθέσεις, το μαρτυρεί η ίδια η μακροβιότητα του Ελληνισμού, από όπου συμπεραίνεται και η αιωνιότητά του. Και αυτό συμβαίνει επειδή είναι προορισμένος για το έργο του Χριστιανισμού και συνδεδεμένος με αυτό. Και ο Χριστιανισμός είναι αιώνιος.
Από την άλλη πλευρά, πάλι, ενώ όλα τα έθνη εμφανίσθηκαν στην παγκόσμια σκηνή και υπήρξαν παροδικά, το Ελληνικό Έθνος παρέμεινε δραστήριο στο προσκήνιο παγκοσμίως σε όλους τους αιώνες. Και αυτό έγινε, επειδή η ανθρωπότητα έχει ανάγκη από διδασκάλους. Αυτό φαίνεται και από την επιλογή της Ελληνικής φυλής από την Θεία Πρόνοια για να της εμπιστευθεί, σαν ιερή παρακαταθήκη, την Αγία Πίστη, την Θρησκεία της Αποκαλύψεως και το θείο αποστολικό έργο της. Δηλαδή, το αιώνιο έργο της σωτηρίας με την διάπλαση της ανθρωπότητος, κατά τις αρχές της από θεία Αποκάλυψη Θρησκείας, του Χριστιανισμού. Και είναι αλήθεια, ότι αυτό το έργο έχει ανατεθεί στην Ελληνική φυλή. Αυτό αποδεικνύεται από την ιστορία. Με ένα μόνο βλέμμα στην ιστορία του Χριστιανιμού διαπιστώνουμε αυτήν την αλήθεια, επειδή εκεί, από την πρώτη της σελίδα, φαίνεται η δράση της Ελληνικής φυλής μέσα στο Χριστιανισμό και η κλήση της να αναλάβει την μεγάλη αποστολή του Χριστιανικού έργου.
Οι Θείοι λόγοι του Σωτήρος, όταν του ανήγγειλαν ότι εζήτησαν να Τον ιδούν Έλληνες, τώρα εδοξάσθη ο Υιός του Ανθρώπου, είχαν ένα βαθύ νόημα. Ήταν λόγοι προφητικοί, πρόβλεψη μελλοντικών γεγονότων. Οι Έλληνες αυτοί ενώπιον του Χριστού ήταν οι αντιπρόσωποι ολοκλήρου του Ελληνικού Έθνους. Στην παρουσία τους διέκρινε και ανεγνώρισε ο Ιησούς το Έθνος, στο οποίο επρόκειτο να δοθεί η ιερή παρακαταθήκη για να την διαφυλάξει χάριν της ανθρωπότητος. Από τον πόθο των Ελλήνων να Τον αναζητήσουν, διέκρινε ότι ήταν πρόθυμοι να δεχθούν την διδασκαλία Του, προέβλεψε ότι θα δοξασθεί από την πίστη των εθνών και ανεγνώρισε το από καταβολής του κόσμου προετοιμασμένο έθνος για να φέρει εις πέρας την αποστολή και να ολοκληρώσει τον ύψιστο Σκοπό.
Γιατί, πραγματικά, από καταβολής κόσμου είχε κληθεί το Ελληνικό Έθνος να πραγματοποιήσει αυτόν το σκοπό και ήταν γι’ αυτόν πλασμένο. Ο Θεός μέσα στα πλαίσια της Θείας Του Προνοίας διέπλασε το Ελληνικό Έθνος σαν οφθαλμό στο σώμα της ανθρωπότητος και από αυτήν την θέση το εκάλεσε να εργασθεί για την αναγέννησή της.
Το Ελληνικό Έθνος, με αυτή την φυσική ιδιότητα, κατόρθωσε να εξετάζει σαν αληθινός οφθαλμός και όσα είναι εμφανή και όσα είναι κρυμμένα κάτω από πέπλο μυστηρίου. Παρετήρησε έκθαμβο το εκπληκτικό κάλλος, την ομορφιά της αρμονίας της δημιουργίας και ανεζήτησε τον Θείο Δημιουργό. Αφοσιώθηκε με λατρεία στην έρευνα και ανεκάλυψε τον Θείο Δημιουργό μέσα στα δημιουργήματά Του. Η εικόνα του Θείου Δημιουργού, γραμμένη με θεικό δάκτυλο επάνω στα δημιουργήματα, προσέλκυσε την προσοχή των Ελλήνων και τους συνεπήρε.
…Ο Έλληνας, λοιπόν, με την βοήθεια της φιλοσοφίας, εγνώρισε πρώτα την ύπαρξη του θείου και στην συνέχεια τον εαυτό του και το ποιος ακριβώς είναι. Με την γνώση του Θεού απέκτησε και την τέλεια γνώση του εαυτού του και με αυτόν τον τρόπο κατενόησε την σχέση του προς το θείο, την ευγένειά του, δηλαδή την ανωτερότητα της καταγωγής του και έμαθε ότι η αφοσίωση προς το θείο είναι το πρώτο από τα καθήκοντά του. Εγνώρισε, εξ άλλου, ότι η αποστολή του στον κόσμο είναι να προσπαθεί να γίνει τέλειος και να ανυψωθεί από τον υλικό κόσμο προς τον πνευματικό. Έμαθε, ότι ο πνευματικός κόσμος πρέπει να δίνει ζωή στον υλικό κόσμο, ότι το πνεύμα πρέπει να επικρατεί στην ύλη, ότι οι εσωτερικοί πνευματικοί νόμοι έχουν μεγαλύτερη ισχύ από τους εντός του φυσικούς νόμους και ότι μέσα του πρέπει να επικρατούν αυτοί οι λογικοί νόμοι. Έμαθε ότι ο άνθρωπος γίνεται τέλειος όταν αφομοιωθεί με τον Θεό και ότι αφομοιώνεται με το Θείο, όταν στολίζεται με ευσέβεια, δικαιοσύνη, αλήθεια και επιστήμη, δηλαδή, με την πλήρη γνώση της αληθείας. Γιατί είναι αλήθεια, ότι αυτές οι αρετές έχουν την δύναμη να τελειοποιούν τον άνθρωπο. Και αυτό, επειδή η ευσέβεια αποτελεί για τον άνθρωπο τον δρόμο για να πλησιάσει το Θείο, ενώ η δικαιοσύνη, η αλήθεια και η επιστήμη τον οδηγούν στο να επιτύχει την μετατροπή του σε εικόνα και ομοίωση του Θείου.
Ο Έλληνας, αφού έμαθε ποιος είναι και ποιος πρέπει να γίνει, έβαλε ως στόχο του την τελειοποίησή του. Ελάτρευσε το πνεύμα και εδημιούργησε ένα πνευματικό κόσμο, μέσα στον οποίον ήθελε να ζει. Η γνώση του καλού, του αγαθού και του αληθινού, καθώς και η έμφυτη αγάπη προς τον πλησίον ανέπτυξε στην καρδιά του τον πόθο της μεταδόσεως και με αυτόν τον τρόπο έγινε διδάσκαλος της ανθρωπότητος. Εζήτησε να εξομοιώσει όλους προς τον εαυτό του. Δεν εγεννήθηκε, όμως, κατακτητής του σώματος, αλλά του πνεύματος. Δεν ανεζήτησε δούλους, αλλά ελευθέρους. Αυτό αγάπησε. Και αυτή η θεία αγάπη έγινε το κίνητρο όλων των ορμών του. Αυτή η αγάπη διεμόρφωσε τον εθνικό του χαρακτήρα, ο οποίος και έμεινε αναλλοίωτος. Με αυτόν τον τρόπο επλάσθηκε ο Έλληνας και με αυτόν τον τρόπο διαμορφώθηκε το ήθος του και ο ηθικός χαρακτήρας του. Και ένας τέτοιος χαρακτήρας δεν ήταν δυνατόν παρά να ενθουσιασθεί από τις αρχές του Χριστιανισμού.
…Ο Έλληνας, εφόσον ευρήκε στον Χριστιανισμό τις ίδιες τις αρχές του, την εικόνα του τέλειου και του ιδανικού του και, κυρίως, τον μόνο Διδάσκαλο ικανό να τον διδάξει όλα όσα ήθελε να μάθει και να γνωρίσει και ο,τι εποθούσε και επιζητούσε και εφόσον ευρήκε, ότι ο Χριστιανισμός εξέφραζε τα αισθήματά του, τον αγκάλιασε και τον προστάτεψε θερμά. Και ο Χριστιανισμός του εχάρισε ως πρώτο δώρο νέα ζωή. Σε αντάλλαγμα, ο Ελληνισμός τον υπεστήριξε με τους αγώνες και το αίμα του.
Η Ελληνική φιλοσοφία οδηγούσε το Ελληνικό Έθνος προς τον Χριστιανισμό. Επομένως, η φιλοσοφία προπαρασκευάζει ετοιμάζοντας τον δρόμο όσων πρόκειται να φθάσουν στην τελειοποίηση διά του Χριστού και με την βοήθειά Του. Και αλήθεια, είναι δυνατόν να ρωτήσει κάποιος. Γιατί να γραφούν ελληνικά οι Γραφές και όχι ρωμαικά; Ή σε κάποια άλλη γλώσσα; Η θεία πρόνοια είχε γι’ αυτό (ειδικό) λόγο, το ότι το Ελληνικό Έθνος είχε ήδη κληθεί από την εμφάνισή του για τον Χριστιανισμό.
Χωρίς αμφιβολία είχε κληθεί το Ελληνικό Έθνος να εργασθεί για τον Χριστιανισμό και γι’ αυτό υπήρξε πρόνοια να γνωρίσει την εξ αποκαλύψεως αλήθεια και με την βοήθεια της φιλοσοφίας και με την βοήθεια της αποκαλύψεως. Ήδη έχουμε την δυνατότητα να υποστηρίξουμε, ότι η φιλοσοφία οδηγούσε το Ελληνικό Έθνος στον Χριστό για να το αναδείξει κατάλληλο όργανο για την διάδοση των θείων αρχών Του.
Επομένως, η Ελληνική φιλοσοφία, είναι στην πραγματικότητα, «συναίτιον αίτιον» και συνεργός και αιτία να αντιλαμβανόμαστε την αλήθεια, αλλά δεν είναι η ίδια η αλήθεια, η οποία θα ήταν δυνατόν να θεωρηθεί το τέρμα των ενεργειών της ανθρωπότητος και η κατεύθυνση και ο σκοπός της δράσεώς της.
…Η ανθρωπότητα ζητούσε θεία αποκάλυψη για να μάθει την αλήθεια. Και για να βεβαιωθεί και να πεισθεί χρειαζόταν Θείο Διαπλάστη. Η φιλοσοφία όμως δεν τα είχε αυτά. Η ανθρωπότητα τα βρήκε στον Χριστιανισμό, προς τον οποίο οδηγούσε τα βήματά της η Ελληνική φιλοσοφία.
Εν Αθήναις τη 17 Ιουνίου 1896 † Ο Πενταπόλεως ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ
orthodoxia-ellhnismos.gr
