Γιατί το Κόσοβο παραμένει μία πυριτιδαποθήκη - Τα σενάρια για τις εξελίξεις στην περιοχήΛίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς και έρθουν στο προσκήνιο οι φόβοι για μία περιφερειακή σύρραξη στη Μέση Ανατολή, η προσοχή και οι ανησυχίες ήταν εστιασμένα σε μία άλλη περιοχή, και πάλι κοντά μας. Στο Κοσσυφοπέδιο. Οι εξελίξεις εκεί δεν σταμάτησαν να τρέχουν και η κατάσταση δεν βελτιώθηκε. Το γεγονός ότι δεν διαβάζουμε πια τίποτα για το τι συμβαίνει ανάμεσα σε Σερβία και Κόσοβο δεν είναι απόδειξη αποκλιμάκωσης και ηρεμίας, αλλά μία φυσική συνέπεια της στροφής της προσοχής στην κτηνώδη επίθεση της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς στο Ισραήλ και την απόφαση της ισραηλινής κυβέρνησης να απαντήσει ισοπεδώνοντας πλήρως τη Λωρίδα της Γάζας, μία πυκνοκατοικημένη περιοχή της οποίας ο μισός πληθυσμός είναι παιδιά.
Ήταν τέλη Σεπτεμβρίου όταν η Σερβία ανέπτυσσε προηγμένα όπλα στα σύνορά της με το Κοσσυφοπέδιο. Είχαμε να δούμε τη χώρα να συγκεντρώνει τόσο μαζικά στρατεύματα για σχεδόν 25 χρόνια. Οι ΗΠΑ ταρακουνήθηκαν. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, τηλεφώνησε στον Σέρβο πρόεδρο, Αλεξάντερ Βούτσιτς και απαίτησε αυτοσυγκράτηση. Είχαν προηγηθεί πολλοί μήνες ταραχών και εντάσεων ανάμεσα στις δύο πλευρές και αιματηρές συμπλοκές των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου με την κοσοβάρικη αστυνομία, κατά τις οποίες είχαμε και 4 νεκρούς. Και αυτό δεν ήταν το πρώτο καμπανάκι.
«Στο χείλος της ένοπλης σύγκρουσης»
Το 2022, για παράδειγμα, η Πρωθυπουργός της Σερβίας Άνα Μπρνάμπιτς είχε προειδοποιήσει ότι η χώρα της και το Κόσοβο βρίσκονται σε «στο χείλος της ένοπλης σύγκρουσης». Το Foreign Affairs επικαλούμενο διπλωματικές πηγές αναφέρει ότι η Ρωσία (που δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσόβου, όπως ορθώς δεν το κάνει ούτε η Ελλάδα αφού πρόκειται για μονομερή απόφαση αλλαγής συνόρων) θέλησε να τροφοδοτήσει τη δυσπιστία και τις εντάσεις μεταξύ των δύο πλευρών με διαρροές πληροφοριών, θέλοντας να δει τις εθνοτικές και θρησκευτικές γραμμές να τεντώνονται επικίνδυνα και την πόλωση να κυριαρχεί.
Η Σερβία επισήμως παραμένει στον ευρωπαϊκό δρόμο, ούσα υποψήφια προς ένταξη χώρα στην Ε.Ε., αλλά η ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία και οι δεσμοί της σε όλα τα επίπεδα με τη Μόσχα έχουν αυξηθεί. Το Κρεμλίνο έχει άλλωστε υποσχεθεί στο Βελιγράδι θα βάλει φρένο σε κάθε προσπάθεια του Κοσόβου να γίνει μέλος του ΟΗΕ και κατά συνέπεια θεωρείται ένας πολύτιμος σύμμαχος.
Γιατί η Μόσχα παρακολουθεί με… ικανοποίηση
«Μια μεγάλη έκρηξη έρχεται στο κέντρο της Ευρώπης», είχε διαμηνύσει τον Μάιο ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ και η δήλωση εκείνη, όπως σχολιάζουν αναλυτές στο Foreign Affairs έμοιαζε περισσότερο με καύχημα παρά με εκδήλωση ανησυχίας και προειδοποίηση. Για τη Μόσχα που έχει απέναντί της όλη τη Δύση μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, το να ξεσπάσει ακόμη μία σύγκρουση που θα κρατάει το ΝΑΤΟ απασχολημένο θα μπορούσε να είναι ευχής έργον.
Να θυμίσουμε ότι το ΝΑΤΟ ανάγκασε τη Σερβία να αποχωρήσει από το Κοσσυφοπέδιο το 1999, και έκτοτε η συμμαχία διατηρεί μια μικρή ειρηνευτική δύναμη στρατευμάτων στην περιοχή. Οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ των δύο πλευρών δοκιμάζουν και τη δυνατότητες παραμονής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Η όποια αντίδραση θα μπορούσε να θεωρηθεί «ήττα» και σίγουρα θα αποσπούσε την προσοχή από το ουκρανικό μέτωπο. Ήδη το Κίεβο διαμαρτύρεται πως όλοι ασχολούνται με τη Μέση Ανατολή και έχουν περιορίσει τη στήριξη σε αυτό.
Η υποστήριξη της Σερβίας δίνει επίσης στη Ρωσία μια βάση στα Βαλκάνια. Οι Σέρβοι αξιωματούχοι αισθανόμενοι υπόχρεοι για την «υποστήριξή της στην εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία της Σερβίας» δεν πρόκειται ποτέ να συμφωνήσουν σε κυρώσεις.
Οι καταγγελίες για εθνοκάθαρση μέσα μία… πυριτιδαποθήκη
Όσο και εάν ο Βούτσιτς δηλώνει ότι δεν έχει καμία πρόθεση για πόλεμο, η ένταση παραμένει. Το Βελιγράδι εξάλλου κατηγορεί τους Κοσοβάρους για κάτι πολύ σοβαρό: «βίαιη εθνοκάθαρση» εναντίον Σέρβων στο Κοσσυφοπέδιο με τη βοήθεια «της διεθνούς κοινότητας».
Ένα από τα σενάρια που διακινούνται είναι πως το Βελιγράδι, αν και θα αποφύγει την όποια κίνηση με επίσημο στρατό, θα μπορούσε να τροφοδοτήσει παραστρατιωτικές οργανώσεις να δράσουν για λογαριασμό του. Κανείς δεν αποκλείει και μία επέμβαση – αστραπή, όπως αυτή με την οποία το Αζερμπαϊτζάν κατέλαβε το Ναγκόρνο – Καραμπάχ και εκδίωξε τους Αρμενίους.
Η λέξη πυριτιδαποθήκη – όσο και εάν εμπίπτει στα δημοσιογραφικά κλισέ – εξακολουθεί να περιγράφει δυστυχώς με τον καλύτερο τρόπο την κατάσταση στην περιοχή. Μία μικρή φλόγα αρκεί για να προκαλέσει αλλεπάλληλες, ισχυρές εκρήξεις.
