Αλέξανδρος Ιτιμούδης
Η κατάσταση στην Μέση Ανατολή, μετά και την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση – εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ, η οποία εξελίσσεται σε μία κλιμακούμενη διαμάχη έχει μία σαφής γεωπολιτική ανάγνωση, και η οποία έχει ως επίκεντρο δύο δυνάμεις του συστήματος της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής: την Τουρκία και το Ιράν.
Ο βασικός γεωπολιτικός παράγων που δίνει ώθηση στις εξελίξεις από την εποχή ακόμη του Συριακού εμφυλίου πολέμου είναι η αντιπαλότητα μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν. Παρά την πρόσφατη μεγάλη εξέλιξη ομολογουμένως, κατά την οποία Σαουδική Αραβία και Ιράν αντάλλαξαν πρεσβείες, έπειτα από διαμεσολάβηση της Κίνας, εντούτοις, δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής πως ένα μικρό βήμα δεν δύναται να εξαλείψει τα μείζονα γεωπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή.
Οι αντιμαχόμενες πλευρές στην κόντρα Σ.Αραβίας – Ιράν
Η διαχρονική κόντρα Σιιτών με Σουνιτών δεν αποτελεί μονάχα πνευματική διαμάχη αλλά έχει βαθύτατες γεωπολιτικές προεκτάσεις που σχετίζονται με ζητήματα ασφαλείας και κυριαρχίας στην λεγόμενη περιοχή της Εύφορης Ημισελήνου. Επομένως, η όποια ανάλυση θα πρέπει να ξεκινήσει έχοντας στο νου πως οι δύο αυτοί δρώντες επιδιώκουν ο ένας την αδρανοποίηση του άλλου.
Χάρτης της ιστορικής Εύφορης Ημισελήνου
Βασικός γεωστρατηγικός στόχος του Ιράν πιο συγκεκριμένα, είναι η δημιουργία ενός σιιτικού διαδρόμου που θα περνάει από τα εδάφη του Ιράκ, της Συρίας και του Λιβάνου, ο οποίος θα επιτρέψει το Ιράν να αποκτήσει διέξοδο στην Μεσόγειο. Για να το πετύχει αυτό πρέπει αφενός να αδρανοποιήσει το Ισραήλ (δηλαδή την Δύση) και αφενός να κυριαρχήσει στρατιωτικά, πολιτισμικά και πολιτικά της Σαουδικής Αραβίας και των συμμάχων της.Το γεωπολιτικό παίγνιο της περιοχής το τελευταίο διάστημα πήγε να αλλάξει όμως έπειτα από την παρέμβαση των ΗΠΑ και της Δύσης εν γένει, η οποία στηρίχτηκε σε δύο άξονες: την συμφωνία Ε.Ε – Ινδίας για την δημιουργία ενός εμπορικού διαδρόμου ο οποίος θα περιλαμβάνει και την Ελλάδα, και δεύτερον, την συμφωνία εξομάλυνσης σχέσεων μεταξύ Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας.
Στην πράξη αυτό θα σήμαινε το εξής: Το Ισραήλ θα έκλεινε το μεγάλο μέτωπο με τον ηγέτη του αραβικού κόσμου, πράγμα που θα αποτελούσε συνέχεια των Συμφωνιών του Αβραάμ, καθιστώντας έτσι την περιοχή ταυτισμένη πλήρως με τα δυτικά συμφέροντα και αναβαθμισμένο σαφώς τον ρόλο και της Σαουδικής Αραβίας αλλά και του Ισραήλ, οι οποίοι αυτόματα μετατρέπονται σε βασικοί κόμβοι μεταφοράς αγαθών.
Αναμφίβολα μία τέτοια συμφωνία, θα παρέσερνε και την Ελλάδα από κοινού με την Κύπρο. Δεν ήταν σαφώς τυχαία η παρουσία του Ινδού πρωθυπουργού στην Ελλάδα, και η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τον λιμένα του Πειραιώς. Ουσιαστικά μιλάμε για την δημιουργία ενός νέου αναχωματικού δακτυλίου ο οποίος θα αποτελεί το νέο εμπόδιο απέναντι στο οικονομικό σχέδιο της Κίνας και θα μπλοκάρει περαιτέρω την Ρωσία.
Η συμφωνία ΕΕ – Ινδίας
Η ρελάνς από πλευράς ΗΠΑ και δυτικών συμμάχων ασφαλώς δεν θα άφηνε ανεπηρέαστη την Τουρκία, η οποία θα έβλεπε ουσιαστικά και τυπικά να αποκλειόταν από τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτι που οι σχεδιαστές στρατηγικής στην Άγκυρα δεν θα επέτρεπαν τόσο εύκολα να συμβεί.
Έτσι ξεκίνησε μια αλληλουχία γεγονότων: πρώτα είχαμε την τρομοκρατική επίθεση την Τουρκία, η οποία αποτέλεσε αφορμή για νέες επιχειρήσεις των Τούρκων στο Ιράκ και την Συρία.
Ο υπό σχεδιασμό διάδρομος Ισραήλ – Σ.Αραβίας.
Κατόπιν είχαμε την κατάρριψη τουρκικού μη επανδρωμένου από τις δυνάμεις των ΗΠΑ, που επίσης εξέπεμψε πολλαπλά μηνύματα.
Ως τρίτο γεγονός έρχεται η πρόσφατη εισβολή της Χαμάς σε ισραηλινό έδαφος και οι εν εξελίξει επιχειρήσεις του κράτους του Ισραήλ. Είναι σαφές πως η Χαμάς εδώ και πολλά χρόνια δεν έχει την στήριξη της Σαουδικής Αραβίας, η οποία μαζί με τα άλλα κράτη του Κόλπου, πλήν Κατάρ, έχουν κατατάξει την Μουσουλμανική Αδελφότητα και τα παρακλάδια της στην λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων. Η Χαμάς αποτελεί ένοπλο τμήμα που στηρίζεται από την Αδελφότητα, και κυρίως από το Ιράν, ειδικά για θέματα εξοπλισμών, επιμελητείας και στρατιωτικών τακτικών. Οι ιθύνοντες της οργάνωσης γνώριζαν πως μία συμφωνία Ισραήλ – Σ.Αραβίας θα έθετε το Παλαιστινιακό ζήτημα προς διευθέτηση, χωρίς την συμμετοχή της ίδιας.
Επομένως η επίδειξη δύναμης της Χαμάς έχει δύο σκέλη: πρώτον, την πρόκληση εντυπωσιασμού και την «επίδειξη σημαίας» από πλευράς της οργάνωσης και δεύτερον την εργαλειοποίηση της από την Τουρκία, ως κράτος φορέας των Αδελφών Μουσουλμάνων, η οποία στηρίζει εξίσου την Χαμάς και θέλησε να δείξει πως στην περιοχή οποιαδήποτε κίνηση γεωπολιτικού περιεχομένου θα πρέπει να έχει την συγκατάθεση της Άγκυρας.
Δεν είναι τυχαία εξάλλου η δήλωση Ερντογάν πως επιθυμεί να μεσολαβήσει μεταξύ των δύο πλευρών, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να αυξήσει το γεωπολιτικό βάρος της Τουρκίας στις εξελίξεις, ειδικά μετά την άρνηση των Αμερικανών διαμέσου της κατάρριψης του drone. Ας μην λησμονείται, πως ο εμπνευστής της γεωστρατηγικής της Τουρκίας, Άχμετ Νταβούτογλου, δήλωνε πως «τίποτα δεν θα γίνεται στην περιοχή χωρίς την σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας».
Η εικόνα επομένως είναι αρκετά σαφής και έχει να κάνει κυρίως με τις επιδιώξεις του τουρκικού παράγοντα, ο οποίος δέχεται απανωτές αρνήσεις στην πρόταση συνεργασίας του στον ενεργειακό τομέα που έχει κάνει ο Ερντογάν προς τον Νετανιάχου. Η Τουρκία θέλησε να στείλει ένα μήνυμα προς το Ισραήλ, ενώ και το Ιράν συμμετέχει στα γεγονότα θέλοντας να διασπάσει με τον τρόπο του την εμπορική συμφωνία της Σαουδικής Αραβίας, η οποία αντιβαίνει στα συμφέροντα του.
Ας μην διαφεύγει της προσοχής πως ο Χακάν Φιντάν, νυν ΥΠΕΞ της Τουρκίας και πρώην διευθυντής της ΜΙΤ, έχει εκδηλώσει πολλές φορές τον θαυμασμό προς το ιρανικό μοντέλο διακυβέρνησης, ενώ έχει και πολλές επαφές στην Τεχεράνη και έχει συμμετάσχει σε πλήθος μυστικών συνομιλιών με Ιρανούς αξιωματούχους.
Το νέο μέτωπο που άνοιξε είναι ίσως ακόμη πιο σύνθετο από αυτό της Ουκρανίας και σίγουρα η Ελλάδα αποτελεί ένα κράτος το οποίο δεν θα μείνει ανεπηρέαστο από τις μελλούμενες εξελίξεις.
Πηγή: newsfire.gr
Η κατάσταση στην Μέση Ανατολή, μετά και την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση – εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ, η οποία εξελίσσεται σε μία κλιμακούμενη διαμάχη έχει μία σαφής γεωπολιτική ανάγνωση, και η οποία έχει ως επίκεντρο δύο δυνάμεις του συστήματος της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής: την Τουρκία και το Ιράν.
Ο βασικός γεωπολιτικός παράγων που δίνει ώθηση στις εξελίξεις από την εποχή ακόμη του Συριακού εμφυλίου πολέμου είναι η αντιπαλότητα μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν. Παρά την πρόσφατη μεγάλη εξέλιξη ομολογουμένως, κατά την οποία Σαουδική Αραβία και Ιράν αντάλλαξαν πρεσβείες, έπειτα από διαμεσολάβηση της Κίνας, εντούτοις, δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής πως ένα μικρό βήμα δεν δύναται να εξαλείψει τα μείζονα γεωπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή.
Οι αντιμαχόμενες πλευρές στην κόντρα Σ.Αραβίας – ΙράνΗ διαχρονική κόντρα Σιιτών με Σουνιτών δεν αποτελεί μονάχα πνευματική διαμάχη αλλά έχει βαθύτατες γεωπολιτικές προεκτάσεις που σχετίζονται με ζητήματα ασφαλείας και κυριαρχίας στην λεγόμενη περιοχή της Εύφορης Ημισελήνου. Επομένως, η όποια ανάλυση θα πρέπει να ξεκινήσει έχοντας στο νου πως οι δύο αυτοί δρώντες επιδιώκουν ο ένας την αδρανοποίηση του άλλου.
Χάρτης της ιστορικής Εύφορης ΗμισελήνουΒασικός γεωστρατηγικός στόχος του Ιράν πιο συγκεκριμένα, είναι η δημιουργία ενός σιιτικού διαδρόμου που θα περνάει από τα εδάφη του Ιράκ, της Συρίας και του Λιβάνου, ο οποίος θα επιτρέψει το Ιράν να αποκτήσει διέξοδο στην Μεσόγειο. Για να το πετύχει αυτό πρέπει αφενός να αδρανοποιήσει το Ισραήλ (δηλαδή την Δύση) και αφενός να κυριαρχήσει στρατιωτικά, πολιτισμικά και πολιτικά της Σαουδικής Αραβίας και των συμμάχων της.Το γεωπολιτικό παίγνιο της περιοχής το τελευταίο διάστημα πήγε να αλλάξει όμως έπειτα από την παρέμβαση των ΗΠΑ και της Δύσης εν γένει, η οποία στηρίχτηκε σε δύο άξονες: την συμφωνία Ε.Ε – Ινδίας για την δημιουργία ενός εμπορικού διαδρόμου ο οποίος θα περιλαμβάνει και την Ελλάδα, και δεύτερον, την συμφωνία εξομάλυνσης σχέσεων μεταξύ Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας.
Στην πράξη αυτό θα σήμαινε το εξής: Το Ισραήλ θα έκλεινε το μεγάλο μέτωπο με τον ηγέτη του αραβικού κόσμου, πράγμα που θα αποτελούσε συνέχεια των Συμφωνιών του Αβραάμ, καθιστώντας έτσι την περιοχή ταυτισμένη πλήρως με τα δυτικά συμφέροντα και αναβαθμισμένο σαφώς τον ρόλο και της Σαουδικής Αραβίας αλλά και του Ισραήλ, οι οποίοι αυτόματα μετατρέπονται σε βασικοί κόμβοι μεταφοράς αγαθών.
Αναμφίβολα μία τέτοια συμφωνία, θα παρέσερνε και την Ελλάδα από κοινού με την Κύπρο. Δεν ήταν σαφώς τυχαία η παρουσία του Ινδού πρωθυπουργού στην Ελλάδα, και η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τον λιμένα του Πειραιώς. Ουσιαστικά μιλάμε για την δημιουργία ενός νέου αναχωματικού δακτυλίου ο οποίος θα αποτελεί το νέο εμπόδιο απέναντι στο οικονομικό σχέδιο της Κίνας και θα μπλοκάρει περαιτέρω την Ρωσία.
Η συμφωνία ΕΕ – ΙνδίαςΗ ρελάνς από πλευράς ΗΠΑ και δυτικών συμμάχων ασφαλώς δεν θα άφηνε ανεπηρέαστη την Τουρκία, η οποία θα έβλεπε ουσιαστικά και τυπικά να αποκλειόταν από τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτι που οι σχεδιαστές στρατηγικής στην Άγκυρα δεν θα επέτρεπαν τόσο εύκολα να συμβεί.
Έτσι ξεκίνησε μια αλληλουχία γεγονότων: πρώτα είχαμε την τρομοκρατική επίθεση την Τουρκία, η οποία αποτέλεσε αφορμή για νέες επιχειρήσεις των Τούρκων στο Ιράκ και την Συρία.
Ο υπό σχεδιασμό διάδρομος Ισραήλ – Σ.Αραβίας.Κατόπιν είχαμε την κατάρριψη τουρκικού μη επανδρωμένου από τις δυνάμεις των ΗΠΑ, που επίσης εξέπεμψε πολλαπλά μηνύματα.
Ως τρίτο γεγονός έρχεται η πρόσφατη εισβολή της Χαμάς σε ισραηλινό έδαφος και οι εν εξελίξει επιχειρήσεις του κράτους του Ισραήλ. Είναι σαφές πως η Χαμάς εδώ και πολλά χρόνια δεν έχει την στήριξη της Σαουδικής Αραβίας, η οποία μαζί με τα άλλα κράτη του Κόλπου, πλήν Κατάρ, έχουν κατατάξει την Μουσουλμανική Αδελφότητα και τα παρακλάδια της στην λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων. Η Χαμάς αποτελεί ένοπλο τμήμα που στηρίζεται από την Αδελφότητα, και κυρίως από το Ιράν, ειδικά για θέματα εξοπλισμών, επιμελητείας και στρατιωτικών τακτικών. Οι ιθύνοντες της οργάνωσης γνώριζαν πως μία συμφωνία Ισραήλ – Σ.Αραβίας θα έθετε το Παλαιστινιακό ζήτημα προς διευθέτηση, χωρίς την συμμετοχή της ίδιας.
Επομένως η επίδειξη δύναμης της Χαμάς έχει δύο σκέλη: πρώτον, την πρόκληση εντυπωσιασμού και την «επίδειξη σημαίας» από πλευράς της οργάνωσης και δεύτερον την εργαλειοποίηση της από την Τουρκία, ως κράτος φορέας των Αδελφών Μουσουλμάνων, η οποία στηρίζει εξίσου την Χαμάς και θέλησε να δείξει πως στην περιοχή οποιαδήποτε κίνηση γεωπολιτικού περιεχομένου θα πρέπει να έχει την συγκατάθεση της Άγκυρας.
Δεν είναι τυχαία εξάλλου η δήλωση Ερντογάν πως επιθυμεί να μεσολαβήσει μεταξύ των δύο πλευρών, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να αυξήσει το γεωπολιτικό βάρος της Τουρκίας στις εξελίξεις, ειδικά μετά την άρνηση των Αμερικανών διαμέσου της κατάρριψης του drone. Ας μην λησμονείται, πως ο εμπνευστής της γεωστρατηγικής της Τουρκίας, Άχμετ Νταβούτογλου, δήλωνε πως «τίποτα δεν θα γίνεται στην περιοχή χωρίς την σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας».
Η εικόνα επομένως είναι αρκετά σαφής και έχει να κάνει κυρίως με τις επιδιώξεις του τουρκικού παράγοντα, ο οποίος δέχεται απανωτές αρνήσεις στην πρόταση συνεργασίας του στον ενεργειακό τομέα που έχει κάνει ο Ερντογάν προς τον Νετανιάχου. Η Τουρκία θέλησε να στείλει ένα μήνυμα προς το Ισραήλ, ενώ και το Ιράν συμμετέχει στα γεγονότα θέλοντας να διασπάσει με τον τρόπο του την εμπορική συμφωνία της Σαουδικής Αραβίας, η οποία αντιβαίνει στα συμφέροντα του.
Ας μην διαφεύγει της προσοχής πως ο Χακάν Φιντάν, νυν ΥΠΕΞ της Τουρκίας και πρώην διευθυντής της ΜΙΤ, έχει εκδηλώσει πολλές φορές τον θαυμασμό προς το ιρανικό μοντέλο διακυβέρνησης, ενώ έχει και πολλές επαφές στην Τεχεράνη και έχει συμμετάσχει σε πλήθος μυστικών συνομιλιών με Ιρανούς αξιωματούχους.
Το νέο μέτωπο που άνοιξε είναι ίσως ακόμη πιο σύνθετο από αυτό της Ουκρανίας και σίγουρα η Ελλάδα αποτελεί ένα κράτος το οποίο δεν θα μείνει ανεπηρέαστο από τις μελλούμενες εξελίξεις.
Πηγή: newsfire.gr
Πηγή: i-epikaira.blogspot.com
