Γιώργος Σκαφιδάς
Εάν ο στόχος του Ερντογάν, κατά τη συνάντηση που είχε με τον Πούτιν στο Σότσι στις 4 Σεπτεμβρίου, ήταν να αναστήσει – διεκδικώντας προφίλ αποτελεσματικού διαμεσολαβητή/ευεργέτη στα μάτια της διεθνούς κοινότητας – τη συμφωνία για τα σιτηρά που εξάγονται μέσω της Μαύρης Θάλασσας, μια συμφωνία από την οποία έχει αποχωρήσει η Μόσχα, τότε η αποστολή του απέτυχε και μάλιστα παταγωδώς.
Ο Νίκολας Ντάνφορθ (War on the Rocks, ΕΛΙΑΜΕΠ) γράφει, με μια δόση ειρωνείας, στο Χ (πρώην Twitter) για τον Τούρκο πρόεδρο… που έχει μέχρι στιγμής αποτύχει στις επαφές του και με τον Μπάιντεν (για τα F-16) αλλά και με τον Πούτιν (για τα σιτηρά).
Μήπως, όμως, αυτή η τελευταία επίσκεψη Ερντογάν στη Ρωσία δεν είχε να κάνει μόνο με το – διεθνούς ενδιαφέροντος – θέμα των σιτηρών αλλά και με άλλα – καθαρά τουρκικού ενδιαφέροντος – ζητήματα;
Ο Ντιέγκο Κουπόλο (Turkey recap) εκτιμά ότι πίσω από τις τελευταίες ρωσοτουρκικές επαφές υπάρχουν κι άλλες διαστάσεις, πέραν των «διατροφικών» ή «διπλωματικών».
Ο Τούρκος πρόεδρος δεν πήγε μόνος στο Σότσι. Είχε μαζί του, πέραν όλων των άλλων, τον Τούρκο υπουργό Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ και τη διοικήτρια της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας Χαφιζέ Γκαγέ Ερκάν. Και αυτό, σύμφωνα με τον Μουράτ Γετκίν, «υποδηλώνει μια προσπάθεια να πειστεί η Ρωσία να στηρίξει την Τουρκία περισσότερο (σ.σ. στο μέτωπο της οικονομίας)», όπως άλλωστε έχει ήδη κάνει σε έναν βαθμό (επιτρέποντας, για παράδειγμα, στην τουρκική BOTAS να μεταθέσει χρονικά προγραμματισμένες αποπληρωμές χρεών προς την Gazprom).
«Ερντογάν και Πούτιν συμφώνησαν να χρησιμοποιούν λίρες και ρούβλια στο εμπόριο, όχι δολάρια, αλλά η “ασταθής” πορεία της τουρκικής λίρας προκαλεί ανησυχία ακόμη και στη Ρωσία», γράφει ο Γετκίν, με φόντο την τρίωρη συνάντηση των δύο ηγετών που είχε προηγηθεί στο Σότσι. Η Τουρκία πάντως από την πλευρά της πλέον «δεν έχει χρόνο για χάσιμο» καθώς προσπαθεί «να βρει χρηματοδότηση από το εξωτερικό για να βγει από την οικονομική κρίση», συνεχίζει ο πολύπειρος – και συνήθως καλά ενημερωμένος – Τούρκος δημοσιογράφος.
Το ότι δεν υπάρχει πια πολυτέλεια χρόνου επιβεβαιώνεται, άλλωστε, και από τα τελευταία στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η TurkStat – συμπτωματικά, την ώρα που ο Ερντογάν είχε μεταβεί στη Ρωσία προκειμένου να συναντήσει τον Πούτιν – για τον τουρκικό πληθωρισμό που έχει πια «ανακάμψει» στο 59%.
«Τι έγινε, όμως, και η TurkStat άρχισε, ξαφνικά, να δίνει στη δημοσιότητα περισσότερο ρεαλιστικά στοιχεία;», διερωτάται ο Γετκίν.
Αντιπολιτευόμενα τουρκικά ΜΜΕ είχαν υποστηρίξει, μέσα στο καλοκαίρι που πέρασε, ότι ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, Μεχμέτ Σιμσέκ, κάλεσε τον πρόεδρο της τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας, Ερχάν Τσετίνκαγια, και του ζήτησε τα στοιχεία που δημοσιεύονται στο εξής να είναι τα πραγματικά. Αυτό, βέβαια, ουδέποτε επιβεβαιώθηκε επισήμως (πώς θα μπορούσε άλλωστε), πλην όμως ως κίνηση βγάζει νόημα. Για να δικαιολογηθούν οι αλλαγές/στροφές που προωθούνται στην – πιο ρεαλιστική ή οικονομικά «ορθόδοξη» πια – τουρκική νομισματική πολιτική από τον περασμένο Ιούνιο και έπειτα, θα πρέπει να υπάρχουν παράλληλα και νούμερα τα οποία προβληματίζουν…
Ειρήσθω εν παρόδω, αυτό έρχεται βέβαια να επιβεβαιώσει ότι όσα δημοσιεύονταν ως μακροοικονομικά μεγέθη και προβλέψεις/εκτιμήσεις την περίοδο 2018 – 2023, υπό τον Σαχάπ Καβτσίογλου μεταξύ άλλων, ήταν «κομμένα και ραμμένα» στα μέτρα των προπαγανδιστικών στοχεύσεων της ηγεσίας Ερντογάν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την εν λόγω περίοδο τα περασμένα χρόνια – μια περίοδο κατά την οποία τα επιτόκια μειώνονταν με εντολή Ερντογάν, σε πείσμα των πληθωριστικών πιέσεων – η Τουρκία άλλαξε πέντε κεντρικούς τραπεζίτες (Μουράτ Τσετίνκαγια, Μουράτ Ουισάλ, Σαχάπ Καβτζίογλου, Νατζί Αγμπαλ, Χαφιζέ Γκαγέ Ερκάν) και πέντε υπουργούς Οικονομικών (Νατζί Αγμπαλ, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, Λουτφί Ελβάν, Νουρεντίν Νεμπάτι, Μεχμέτ Σιμσέκ).
Από τον περασμένο Ιούνιο πάντως, υπό τη διοίκηση πια της 44χρονης Χαφιζέ Γκαγέ Ερκάν, η τουρκική Κεντρική Τράπεζα έχει προχωρήσει σε τρεις αυξήσεις επιτοκίων: από το 8,5% στο 15% (στις 22 Ιουνίου), από το 15% στο 17,5% (στις 20 Ιουλίου) και από το 17,5% στο 25% (στις 24 Αυγούστου).
«Η μάχη κατά του πληθωρισμού θα πάρει χρόνο», προειδοποιεί, από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ, ενώ η τουρκική κυβέρνηση παρουσίασε σήμερα (6 Σεπτεμβρίου) το νέο της βραχυπρόθεσμο οικονομικό σχέδιο (MTP). Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Τζεβντέτ Γιλμάζ, ο πληθωρισμός θα κινείται κοντά στο 65% στα τέλη της χρονιάς που διανύουμε και δεν θα έχει επιστρέφει σε μονοψήφιο ποσοστό πριν το 2026.
Οικονομολόγοι όπως ο Ντάρον Ατζέμογλου υπογραμμίζουν ότι χωρίς θεσμικές/διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν πρόκειται να κλείσουν οι πληγές του πληθωρισμού, της φτώχειας και της ανεργίας.
Όσο για τον ίδιο τον Ερντογάν, εκείνος ετοιμάζει πια βαλίτσες, με το βλέμμα όμως στραμμένο και στις χρηματοδοτικές ανάγκες της τουρκικής οικονομίας, για τα επόμενα ταξίδια του στο εξωτερικό: στο Νέο Δελχί για τη Σύνοδο Κορυφής της G20 (9 – 10 Σεπτεμβρίου) και στη Νέα Υόρκη (17 – 21 Σεπτεμβρίου) για τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.
Ο χρόνος πια μετρά αντίστροφα για τον Τούρκο πρόεδρο και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), με ορίζοντα τις αυτοδιοικητικές εκλογές που αναμένονται στην Τουρκία τον Μάρτιο του 2024. Όπως το 2019 έτσι και του χρόνου, η οικονομική πραγματικότητα θα μπορούσε να φέρει ήττες σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη…
Ο πληθωρισμός πάντως έχει έρθει για να μείνει… στα ύψη. Η ίδια η τουρκική ηγεσία, με βάση όσα ανακοινώθηκαν στις 6 Σεπτεμβρίου, εκτιμά ότι θα κινηθεί από το 65% (τέλη του 2023) στο 33% (τέλη του 2024) και από εκεί στο 15% (τέλη του 2025). Σύμφωνα με όσα εμπεριέχονται στο βραχυπρόθεσμο οικονομικό πρόγραμμα που παρουσιάστηκε, οι προϋπολογισμοί των ετών 2023, 2024, 2025 θα είναι ελλειμματικοί, ενώ και το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών θα συνεχίσει, επίσης, να είναι ελλειμματικό. Όλα αυτά, βέβαια, απέχουν πάρα… μα πάρα πολύ από εκείνους τους μεγαλεπήβολους οικονομικούς στόχους που είχε ανακοινώσει η ηγεσία Ερντογάν το 2011 (“Hedef 2023”) με ορίζοντα τότε το 2023.
Μέσα στα επόμενα χρόνια, βέβαια, στην Τουρκία μπορεί να έχουν γίνει και άλλα πολλά… Σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg, η Παγκόσμια Τράπεζα ενδέχεται να ρίξει δεκάδες παραπάνω δισεκατομμύρια δολάρια στην τουρκική οικονομία πέραν των ήδη προγραμματισμένων, για να αποτρέψει επαπειλούμενες αποσταθεροποιήσεις.
Σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα από την άλλη πλευρά, η Άγκυρα δεν αποκλείεται, παρά τις περί του αντιθέτου διαψεύσεις, να αναγκαστεί να προσφύγει ακόμη και στις αγκάλες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) προκειμένου να αποφύγει μια χρεοκοπία… μετά τις δημοτικές εκλογές του 2024.
Πηγή: amynanet.gr
Εάν ο στόχος του Ερντογάν, κατά τη συνάντηση που είχε με τον Πούτιν στο Σότσι στις 4 Σεπτεμβρίου, ήταν να αναστήσει – διεκδικώντας προφίλ αποτελεσματικού διαμεσολαβητή/ευεργέτη στα μάτια της διεθνούς κοινότητας – τη συμφωνία για τα σιτηρά που εξάγονται μέσω της Μαύρης Θάλασσας, μια συμφωνία από την οποία έχει αποχωρήσει η Μόσχα, τότε η αποστολή του απέτυχε και μάλιστα παταγωδώς.
Ο Νίκολας Ντάνφορθ (War on the Rocks, ΕΛΙΑΜΕΠ) γράφει, με μια δόση ειρωνείας, στο Χ (πρώην Twitter) για τον Τούρκο πρόεδρο… που έχει μέχρι στιγμής αποτύχει στις επαφές του και με τον Μπάιντεν (για τα F-16) αλλά και με τον Πούτιν (για τα σιτηρά).
Μήπως, όμως, αυτή η τελευταία επίσκεψη Ερντογάν στη Ρωσία δεν είχε να κάνει μόνο με το – διεθνούς ενδιαφέροντος – θέμα των σιτηρών αλλά και με άλλα – καθαρά τουρκικού ενδιαφέροντος – ζητήματα;
Ο Ντιέγκο Κουπόλο (Turkey recap) εκτιμά ότι πίσω από τις τελευταίες ρωσοτουρκικές επαφές υπάρχουν κι άλλες διαστάσεις, πέραν των «διατροφικών» ή «διπλωματικών».
Ο Τούρκος πρόεδρος δεν πήγε μόνος στο Σότσι. Είχε μαζί του, πέραν όλων των άλλων, τον Τούρκο υπουργό Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ και τη διοικήτρια της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας Χαφιζέ Γκαγέ Ερκάν. Και αυτό, σύμφωνα με τον Μουράτ Γετκίν, «υποδηλώνει μια προσπάθεια να πειστεί η Ρωσία να στηρίξει την Τουρκία περισσότερο (σ.σ. στο μέτωπο της οικονομίας)», όπως άλλωστε έχει ήδη κάνει σε έναν βαθμό (επιτρέποντας, για παράδειγμα, στην τουρκική BOTAS να μεταθέσει χρονικά προγραμματισμένες αποπληρωμές χρεών προς την Gazprom).
«Ερντογάν και Πούτιν συμφώνησαν να χρησιμοποιούν λίρες και ρούβλια στο εμπόριο, όχι δολάρια, αλλά η “ασταθής” πορεία της τουρκικής λίρας προκαλεί ανησυχία ακόμη και στη Ρωσία», γράφει ο Γετκίν, με φόντο την τρίωρη συνάντηση των δύο ηγετών που είχε προηγηθεί στο Σότσι. Η Τουρκία πάντως από την πλευρά της πλέον «δεν έχει χρόνο για χάσιμο» καθώς προσπαθεί «να βρει χρηματοδότηση από το εξωτερικό για να βγει από την οικονομική κρίση», συνεχίζει ο πολύπειρος – και συνήθως καλά ενημερωμένος – Τούρκος δημοσιογράφος.
Το ότι δεν υπάρχει πια πολυτέλεια χρόνου επιβεβαιώνεται, άλλωστε, και από τα τελευταία στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η TurkStat – συμπτωματικά, την ώρα που ο Ερντογάν είχε μεταβεί στη Ρωσία προκειμένου να συναντήσει τον Πούτιν – για τον τουρκικό πληθωρισμό που έχει πια «ανακάμψει» στο 59%.
«Τι έγινε, όμως, και η TurkStat άρχισε, ξαφνικά, να δίνει στη δημοσιότητα περισσότερο ρεαλιστικά στοιχεία;», διερωτάται ο Γετκίν.
Αντιπολιτευόμενα τουρκικά ΜΜΕ είχαν υποστηρίξει, μέσα στο καλοκαίρι που πέρασε, ότι ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, Μεχμέτ Σιμσέκ, κάλεσε τον πρόεδρο της τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας, Ερχάν Τσετίνκαγια, και του ζήτησε τα στοιχεία που δημοσιεύονται στο εξής να είναι τα πραγματικά. Αυτό, βέβαια, ουδέποτε επιβεβαιώθηκε επισήμως (πώς θα μπορούσε άλλωστε), πλην όμως ως κίνηση βγάζει νόημα. Για να δικαιολογηθούν οι αλλαγές/στροφές που προωθούνται στην – πιο ρεαλιστική ή οικονομικά «ορθόδοξη» πια – τουρκική νομισματική πολιτική από τον περασμένο Ιούνιο και έπειτα, θα πρέπει να υπάρχουν παράλληλα και νούμερα τα οποία προβληματίζουν…
Ειρήσθω εν παρόδω, αυτό έρχεται βέβαια να επιβεβαιώσει ότι όσα δημοσιεύονταν ως μακροοικονομικά μεγέθη και προβλέψεις/εκτιμήσεις την περίοδο 2018 – 2023, υπό τον Σαχάπ Καβτσίογλου μεταξύ άλλων, ήταν «κομμένα και ραμμένα» στα μέτρα των προπαγανδιστικών στοχεύσεων της ηγεσίας Ερντογάν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την εν λόγω περίοδο τα περασμένα χρόνια – μια περίοδο κατά την οποία τα επιτόκια μειώνονταν με εντολή Ερντογάν, σε πείσμα των πληθωριστικών πιέσεων – η Τουρκία άλλαξε πέντε κεντρικούς τραπεζίτες (Μουράτ Τσετίνκαγια, Μουράτ Ουισάλ, Σαχάπ Καβτζίογλου, Νατζί Αγμπαλ, Χαφιζέ Γκαγέ Ερκάν) και πέντε υπουργούς Οικονομικών (Νατζί Αγμπαλ, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, Λουτφί Ελβάν, Νουρεντίν Νεμπάτι, Μεχμέτ Σιμσέκ).
Από τον περασμένο Ιούνιο πάντως, υπό τη διοίκηση πια της 44χρονης Χαφιζέ Γκαγέ Ερκάν, η τουρκική Κεντρική Τράπεζα έχει προχωρήσει σε τρεις αυξήσεις επιτοκίων: από το 8,5% στο 15% (στις 22 Ιουνίου), από το 15% στο 17,5% (στις 20 Ιουλίου) και από το 17,5% στο 25% (στις 24 Αυγούστου).
«Η μάχη κατά του πληθωρισμού θα πάρει χρόνο», προειδοποιεί, από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ, ενώ η τουρκική κυβέρνηση παρουσίασε σήμερα (6 Σεπτεμβρίου) το νέο της βραχυπρόθεσμο οικονομικό σχέδιο (MTP). Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Τζεβντέτ Γιλμάζ, ο πληθωρισμός θα κινείται κοντά στο 65% στα τέλη της χρονιάς που διανύουμε και δεν θα έχει επιστρέφει σε μονοψήφιο ποσοστό πριν το 2026.
Οικονομολόγοι όπως ο Ντάρον Ατζέμογλου υπογραμμίζουν ότι χωρίς θεσμικές/διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν πρόκειται να κλείσουν οι πληγές του πληθωρισμού, της φτώχειας και της ανεργίας.
Όσο για τον ίδιο τον Ερντογάν, εκείνος ετοιμάζει πια βαλίτσες, με το βλέμμα όμως στραμμένο και στις χρηματοδοτικές ανάγκες της τουρκικής οικονομίας, για τα επόμενα ταξίδια του στο εξωτερικό: στο Νέο Δελχί για τη Σύνοδο Κορυφής της G20 (9 – 10 Σεπτεμβρίου) και στη Νέα Υόρκη (17 – 21 Σεπτεμβρίου) για τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.
Ο χρόνος πια μετρά αντίστροφα για τον Τούρκο πρόεδρο και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), με ορίζοντα τις αυτοδιοικητικές εκλογές που αναμένονται στην Τουρκία τον Μάρτιο του 2024. Όπως το 2019 έτσι και του χρόνου, η οικονομική πραγματικότητα θα μπορούσε να φέρει ήττες σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη…
Ο πληθωρισμός πάντως έχει έρθει για να μείνει… στα ύψη. Η ίδια η τουρκική ηγεσία, με βάση όσα ανακοινώθηκαν στις 6 Σεπτεμβρίου, εκτιμά ότι θα κινηθεί από το 65% (τέλη του 2023) στο 33% (τέλη του 2024) και από εκεί στο 15% (τέλη του 2025). Σύμφωνα με όσα εμπεριέχονται στο βραχυπρόθεσμο οικονομικό πρόγραμμα που παρουσιάστηκε, οι προϋπολογισμοί των ετών 2023, 2024, 2025 θα είναι ελλειμματικοί, ενώ και το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών θα συνεχίσει, επίσης, να είναι ελλειμματικό. Όλα αυτά, βέβαια, απέχουν πάρα… μα πάρα πολύ από εκείνους τους μεγαλεπήβολους οικονομικούς στόχους που είχε ανακοινώσει η ηγεσία Ερντογάν το 2011 (“Hedef 2023”) με ορίζοντα τότε το 2023.
Μέσα στα επόμενα χρόνια, βέβαια, στην Τουρκία μπορεί να έχουν γίνει και άλλα πολλά… Σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg, η Παγκόσμια Τράπεζα ενδέχεται να ρίξει δεκάδες παραπάνω δισεκατομμύρια δολάρια στην τουρκική οικονομία πέραν των ήδη προγραμματισμένων, για να αποτρέψει επαπειλούμενες αποσταθεροποιήσεις.
Σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα από την άλλη πλευρά, η Άγκυρα δεν αποκλείεται, παρά τις περί του αντιθέτου διαψεύσεις, να αναγκαστεί να προσφύγει ακόμη και στις αγκάλες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) προκειμένου να αποφύγει μια χρεοκοπία… μετά τις δημοτικές εκλογές του 2024.
Πηγή: amynanet.gr
