Γράφει η Σοφία Βούλτεψη*
Δεν ήταν άλλο ένα πραξικόπημα στο πλαίσιο του δυτικοαφρικανικού χουντικού «τελετουργικού». Όταν το πρωί της 26ης Ιουλίου τα τανκς βγήκαν στους δρόμους της Νιαμέι, πρωτεύουσας του Νίγηρα, η Ευρώπη έχανε τον τελευταίο της σύμμαχο στον αγώνα κατά του τζιχαντισμού και το τελευταίο της ανάχωμα στον αγώνα για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών από την υποσαχάρια Αφρική. Καθώς Γαλλία και Γερμανία αποσύρουν τις δυνάμεις τους από τη χώρα, η απειλή εξελίσσεται σε ζοφερή πραγματικότητα.
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση τα σημάδια βρίσκονταν εκεί εδώ και καιρό. Κάθε τόσο το τελετουργικό επαναλαμβάνεται, καθώς η μία μετά την άλλη οι χώρες του Σαχέλ πέφτουν στα χέρια νασερικού τύπου χουντικών, οι οποίοι ευαγγελίζονται τη «αποαποικιοποίηση», στοχοποιούν τη Δύση, εξυμνούν τη Ρωσία του Πούτιν, εμπιστεύονται την ασφάλειά τους στους ρωσικούς εξοπλισμούς και στον ιδιωτικό μισθοφορικό στρατό Βάγκνερ, ενώ εξαρτώνται από την ελεημοσύνη του Πούτιν που επιλεκτικά στέλνει σιτηρά στους εκλεκτούς του.
Αυτή τη στιγμή απειλείται ξεκάθαρα – για την ακρίβεια βρίσκεται στον αέρα – η ευρωπαϊκή στρατηγική για μείωση των μεταναστευτικών ροών από την Αφρική. Ήταν η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει, λένε. Αυτό που δε μας λένε είναι γιατί έπρεπε και αυτή η σταγόνα να πέσει στο ποτήρι της μεταναστευτικής κρίσης.
Και μάλιστα την ώρα που η ΕΕ παραμένει άβουλη και αναβλητική στις αποφάσεις της, ενώ γνωρίζει ότι μια από τις πιο επικίνδυνες οδούς είναι αυτή που ξεκινά από τις αφρικανικές ακτές.
Για παράδειγμα, για την τραγωδία ανοιχτά της Πύλου, σε διεθνή ύδατα, όλοι καταγγέλλουν και θέτουν ερωτήματα, αλλά ουδείς είναι σε θέση να δώσει απαντήσεις για τις πραγματικές ευθύνες και τα πραγματικά αίτια. Που δεν είναι άλλα από την αφόρητη κατάσταση που επικρατεί στην Αφρική και την ευκολία με την οποία έχει εγκαταλειφθεί η (ελεγχόμενη πια από τους τζιχαντιστές) ζώνη του Σαχέλ.
Ναι ναι, αυτή που ο κ. Τσίπρας έλεγε ότι είναι μακριά…
Μιλάμε για τα αυτονόητα: Η μία μετά την άλλη οι χώρες αυτές πέφτουν στα χέρια προσκειμένων στη Ρωσία δικτατόρων, ο αρχηγός της Βάγκνερ «αναστήθηκε» για να δώσει τα συγχαρητήριά του, ο Πούτιν έστησε ολόκληρο θέατρο στην Αγία Πετρούπολη για να υποδεχθεί κάποιους Αφρικανούς «ηγέτες», να τους υποσχεθεί κάθε λογής βοήθεια και να τους μοιράσει ακόμη και «καθρεφτάκια», όπως… ελικόπτερα για τις μετακινήσεις τους!
Μιλάμε για χώρες πλούσιες σε κοιτάσματα ουρανίου, σε διαμάντια και σε χρυσό! Και την ίδια ώρα μιλάμε για τις πιο φτωχές χώρες του πλανήτη. Χώρες που οι πολίτες τους, βρίσκονται αντιμέτωποι με τα εγκλήματα των φανατικών ισλαμιστών (που εκτελούν και βιάζουν και εκτοπίζουν τον πληθυσμό), με την ξηρασία (που επιδεινώνεται από τη δράση των τζιχαντιστών οι οποίοι καίνε στο διάβα τους τα σπαρτά) και την κλιματική αλλαγή.
Αυτό σημαίνει πως όσοι δυστυχισμένοι επιχειρούν να φύγουν από τα χωριά και τις χώρες τους, φεύγουν χτυπημένοι και από τον πόλεμο και από την τρομοκρατία και από την πείνα και τη δίψα.
Αξίζει να υπογραμμίσουμε πως από τις 15 του περασμένου Απριλίου, που το Σουδάν βρέθηκε στη δίνη του εμφυλίου πολέμου, έχουν ήδη καταγραφεί 4 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι, ενώ 20 εκ. άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με τον λιμό.
Πλούσια χώρα με φτωχούς κατοίκους
Ο Νίγηρας είναι μια χώρα 25 εκ. ψυχών που διαθέτει τεράστια κοιτάσματα ουρανίου, ωστόσο είναι μία από τις φτωχότερες στον κόσμο. Το 2021, η Γαλλία διέθεσε από το αναπτυξιακό της Ταμείο το ποσό των 97 εκ. ευρώ. Από το 2012, οι ΗΠΑ έχουν στείλει 500 εκ. δολάρια. Σταγόνα στον ωκεανό, την ώρα που πια κάθε δυτική βοήθεια έχει ανασταλεί λόγω της επικράτησης των πραξικοπηματιών.
Η αποσταθεροποίηση του Νίγηρα, άλλοτε γερμανικής και γαλλικής αποικίας, μπορεί να καταδικάστηκε από το σύνολο της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας κοινότητας, από τον ΟΗΕ και από την Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (που μάλιστα απειλούν και με στρατιωτική επέμβαση για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης), πλην όμως ο απομακρυνθείς πρόεδρος Μοχάμεντ Μπαζούμ παραμένει σε κατ’ οίκον περιορισμό. Και ο λαός διαδηλώνει στους δρόμους υπέρ του Πούτιν και κατά των Ευρωπαίων.
Η χώρα, μετά την ανεξαρτησία της το 1960, γνώρισε τέσσερα πραξικοπήματα: Το πρώτο τον Απρίλιο του 1974, όταν ανατράπηκε ο πρόεδρος Ντιορί Αμανί, το τελευταίο τον Φεβρουάριο του 2010, όταν ανατράπηκε ο πρόεδρος Μαμαντού Ταντζά. Και ενώ όλοι πίστευαν πως η κατάσταση είχε εξομαλυνθεί, ήλθε και το πέμπτο!
Με τη διαφορά ότι αυτό ήταν το χειρότερο και ήλθε στη χειρότερη στιγμή. Ο Νίγηρας ήταν μέχρι πρόσφατα ο σημαντικότερος σύμμαχος της Δύσης κατά του τζιχαντισμού και της διακίνησης μεταναστών. Το χτύπημα για την Ευρώπη είναι μεγάλο. Ειδικά για την Γαλλία, που βασίζεται στα ορυχεία ουρανίου για να τροφοδοτεί τα πυρηνικά της εργοστάσια. Επιπλέον, και η Ιταλία, το 2018, πρωτοστάτησε σε διμερή αποστολή για την υποστήριξη του Νίγηρα, ενώ οι ΗΠΑ κατασκεύασαν εκεί δύο στρατιωτικές βάσεις.
Πρώτος σταθμός στη διαδρομή της Μεσογείου
Σε όλα αυτά έβαλε τέλος ο αυτοανακηρυχθείς νέος ηγέτης, στρατηγός Αμπντουραχμάν Τσιανί, επικεφαλής της προεδρικής φρουράς. Οι πύλες της Σαχάρας έμειναν πλέον ανυπεράσπιστες. Γιατί αυτή η μεγάλη χώρα στην καρδιά του Σαχέλ αποτελούσε το τελευταίο εμπόδιο μπροστά από αυτό που θεωρείται ο πρώτος σταθμός στη διαδρομή της Μεσογείου.
Στην πραγματικότητα, ο δρόμος προς την Ευρώπη ελέγχεται πλέον από τους πραξικοπηματίες, τους τζιχαντιστές και τη Βάγκνερ.
Η πτώση του Νίγηρα ήλθε να προστεθεί ως άλλος ένα κρίκος στην αλυσίδα της αστάθειας, μετά την επικράτηση των πραξικοπηματιών στο Μάλι και στην Μπουρκίνα Φάσο (εδώ να επαναλάβω για άλλη μια φορά ότι η Μπουρκίνα Φάσο κατέχει περίοπτη θέση στην περίφημη Λίστα των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα). Μάλιστα, οι χούντες της Μπουρκίνα Φάσο και του Μάλι εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση, βάσει της οποίας οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα θα εκληφθεί ως κήρυξη πολέμου εναντίον και αυτών των χωρών!
Το πραξικόπημα της 26ης Ιουλίου είναι το έκτο κατά σειρά στην περιοχή, μετά από αυτά στην Μπουρκίνα Φάσο, τη Γουινέα και το Μάλι. Μπουρκίνα Φάσο και Μάλι έχουν γνωρίσει από δύο πραξικοπήματα. Μετά το 2020, ο Νίγηρας είναι η τρίτη χώρα που πέφτει στα χέρια μιας χούντας.
Στο Μάλι, 1.000 στελέχη της Βάγκνερ έχουν αντικαταστήσει τους 5.000 Γάλλους στρατιώτες που αποσύρθηκαν πέρσι. Στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Βάγκνερ είναι επίσης παρούσα και το πρόσφατο δημοψήφισμα για το Σύνταγμα πραγματοποιήθηκε με τους οπλισμένους μισθοφόρους έξω από τα εκλογικά κέντρα. Στο Σουδάν, όπου μαίνεται ο εμφύλιος, οι άνδρες της Βάγκνερ «προστατεύουν» τα χρυσορυχεία.
Φυσικά, τα αίτια για την υποστήριξη των λαών προς τους πραξικοπηματίες, είναι η φτώχεια, η πείνα, η αδυναμία αντιμετώπισης της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας, οι πολιτικές και εθνοτικές εντάσεις και η διαφθορά των ελίτ. Όλα αυτά, με κάποιον τρόπο ταυτίζονται με τον αντιαποικιακό αγώνα και το μίγμα γίνεται εκρηκτικό.
Ακυρώθηκαν όλες οι συμφωνίες
Τώρα, το ευρωπαϊκό σχέδιο για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών και τον έλεγχο της διαδρομής μεταξύ Σαχάρας και Μεσογείου έχει ουσιαστικά καταρρεύσει. Όλες οι συμφωνίες έχουν στην πράξη ακυρωθεί.
Ο φιλοδυτικός Νιγηριανός πρόεδρος Μπαζούμ, που βρέθηκε στην εξουσία τον Απρίλιο του 2021, είχε βοηθήσει πολύ στον έλεγχο της διαδρομής από την έρημο ως τη Λιβύη, τη Μεσόγειο και τελικά την Ευρώπη.
Τώρα, στον αέρα βρίσκεται και το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ύψους 503 εκ. ευρώ για την περίοδο 2021 – 2024. Χωρίς να είναι καθόλου βέβαιο ότι μια τέτοια ενέργεια – που βέβαια αποτελεί πίεση για αποκατάσταση της δημοκρατικής νομιμότητας – θα φέρει αποτελέσματα. Γιατί, όπως λένε οι ειδικοί, αν οι πραξικοπηματίες ανοίξουν τη μεταναστευτική οδό, η Ευρώπη θα αναγκαστεί να διαπραγματευτεί μαζί τους.
Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε και την εύθραυστη κατάσταση στο Τσαντ.
Σε πρόσφατο άρθρο του στη Washington Post, ο ανατραπείς πρόεδρος Μοχάμεντ Μπαζούμ προειδοποιεί ότι αν οι πραξικοπηματίες επικρατήσουν τελικά, ολόκληρο το Σαχέλ θα βρεθεί υπό ρωσική επιρροή, ενώ την ίδια ώρα η τρομοκρατική οργάνωση Μπόκο Χαράμ θα επαναλάβει ή θα εντείνει τη δράση της. Επισείει μάλιστα τον κίνδυνο η Μπόκο Χαράμ να χρησιμοποιεί τη χώρα του ως ορμητήριο για τις επιθέσεις της σε γειτονικές χώρες.
Όπλο του Κρεμλίνου η πείνα και η μετανάστευση
Από την πλευρά του, το Κρεμλίνο προχωρά σε… νουθεσίες. Ο εκπρόσωπός του Ντμίτρι Πεσκόφ υποστήριξε πως οποιαδήποτε ανάμιξη από μη περιφερειακές δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, στον Νίγηρα είναι απίθανο να βελτιώσει την κατάσταση.
Πιθανόν και να μην ήταν σύμπτωση ότι η έναρξη της συνόδου Ρωσίας – Αφρικής πραγματοποιήθηκε την επομένη του πραξικοπήματος στον Νίγηρα. Εκεί, ο Πούτιν ανακοίνωσε πως η χώρα του θα προσφέρει 25.000 ως 50.000 τόνους σιτηρών δωρεάν στην Μπουρκίνα Φάσο, τη Ζιμπάμπουε, το Μάλι, τη Σομαλία, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και την Ερυθραία. Σε κάθε μία από τις υπό ρωσική επιρροή αυτές χώρες, μέσα στους επόμενους τρεις με τέσσερις μήνες! Ο Πούτιν είπε μάλιστα ότι δωρεάν θα είναι και η διανομή των προϊόντων στους πολίτες των χωρών αυτών – προφανώς με τη βοήθεια της Βάγκνερ…
Και το ακροατήριο ξέσπασε σε ενθουσιώδη χειροκροτήματα!
Με τον Πριγκόζιν παρόντα να δηλώνει ότι ο στρατός του θα επεκτείνει τη δράση του στον «αγώνα κατά της τρομοκρατίας» στην Αφρική!
«Όλα θα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο. Βρισκόμαστε εκεί για να μπορούν οι πολίτες να κοιμούνται ήσυχοι», είπε χαρακτηριστικά! Και βέβαια, χαιρετίζει κάθε πραξικόπημα!
Κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν, λοιπόν, η εκ μέρους της Μόσχας ακύρωσης της συμφωνίας για τα σιτηρά λίγο πριν από την σύνοδο κορυφής. Είναι βέβαιο ότι ο Πούτιν χρησιμοποιεί την πείνα ως όπλο.
Όλα δείχνουν ότι ως όπλο χρησιμοποιεί και τις μεταναστευτικές ροές. Με την κατάρρευση του τελευταίου οχυρού, ο Νίγηρας θα ξαναγίνει η σημαντικότερη χώρα διέλευσης Αφρικανών μεταναστών…
__________________________
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
