Του Νικήτα Σίμου
Όλοι όσοι υπηρέτησαν στις ένοπλες δυνάμεις, παλιοί και νέοι, θυμούνται την αποψίλωση. Είναι η απομάκρυνση των ξερών χόρτων εντός και εκτός του εσωτερικού χώρου και πέρα από τα περιμετρικά συρματοπλέγματα των ορίων των βάσεων, σε μια απόσταση τουλάχιστον 50 μέτρων. Είναι ένας από τους απαράβατους θεσμούς της δραστηριότητας σε μια στρατιωτική βάση.
Κάποιοι από τους λόγους που την επιβάλουν είναι, να μην φτάσει η φωτιά στο εσωτερικό της βάσης σε περίπτωση εξωτερικής πυρκαγιάς, να είναι ορατός οποιοσδήποτε θα επιχειρούσε έστω και έρποντας να πλησιάσει και να μην παραπλανώνται οι σκοπιές τη νύχτα από το θρόισμα των ξερόχορτων.
Η πρακτική αυτή συνεχίζεται σαν αναπόσπαστο, βιωματικό σχεδόν, στοιχείο της καθημερινότητας του προσωπικού των βάσεων.Για την προκείμενη όμως πυρκαγιά στις αποθήκες της 111 Π.Μ, υπάρχει και το ερωτηματικό των προδιαγραφών ασφαλείας για την φύλαξη των όπλων που εξερράγησαν. Είναι επαρκείς αυτές οι προδιαγραφές ή όχι;
Περί αποψιλώσεως
Όπως φαίνεται, μεταξύ και άλλων ενδεχομένως λόγων, η αμέλεια της αποψίλωσης στο σύμπλεγμα αποθηκών της 111 Π.Μ της Π.Α στη Νέα Αγχίαλο, έπαιξε κρίσιμο ρόλο στο να πλησιάσει η φωτιά επικίνδυνα τα εκρηκτικά όπλα που ήταν αποθηκευμένα –καλώς ή κακώς– στην επιφάνεια του εδάφους –το σύμπλεγμα περιλαμβάνει τόσο υπόγειες όσο και επιχωματωμένες υπέργειες αποθήκες. Δεν αποκλείεται όμως να υπήρξε και κάποια αδράνεια από τις ομάδες πυρασφάλειας της βάσης. Οι υλικές ζημιές που προκλήθηκαν σε παρακείμενες κατοικημένες περιοχές της ομώνυμης πόλης από τις ισχυρότατες εκρήξεις, ήταν σημαντικές. Ευτυχώς, δεν θρηνήθηκαν θύματα.
Οι κατεπείγουσες ΕΔΕ τις οποίες διέταξε ο υπουργός Άμυνας, θα καταδείξουν τις όποιες ενδεχόμενες παραλείψεις μέσα στο πλαίσιο ροής των ενεργειών που προβλέπουν οι σχετικές διαδικασίες. Είναι όμως μόνο αυτό;
Το προσωπικό της 111 Π.Μ δέχεται την αφόρητη πίεση των αναχαιτίσεων και αερομαχιών με τα τουρκικά αεροσκάφη όταν παραβιάζεται ο εθνικός χώρος, με ήρωες τους πιλότους των F16 αλλά και όλο το υποστηρικτικό προσωπικό της πτέρυγας, όπου αυτό είναι διεσπαρμένο, γύρω από την κεντρική μονάδα. Όμως η πίεση και η ενσυνείδητη προτεραιοποίηση ενεργειών δημιουργεί ένα modus operandi το οποίο ακολουθεί τη δική του δυναμική. Είναι πιθανότατο σ’ ένα τέτοιο πρότυπο η προληπτική αποψίλωση να είναι επόμενη προτεραιότητα. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί τις όποιες ευθύνες για το προκείμενο, αλλά ίσως δείχνει κατευθύνσεις για ευρύτερο προβληματισμό.
Θέμα προδιαγραφών;
Υπάρχει όμως και το ερωτηματικό των προδιαγραφών ασφαλείας για τη φύλαξη αυτών των όπλων. Είναι επαρκείς ή όχι;
Είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν ελλείψεις. Ενδεικτική της πιεστικής κατάστασης και της νευρικότητας, είναι και η άμεση κινητοποίηση του υφυπουργού Άμυνας για επιτόπιο έλεγχο της πυρασφάλειας σε άλλες μονάδες, όπως γνωστοποιήθηκε, αν και αυτό θα μπορούσε άμεσα να διαπιστωθεί από τους εσωτερικούς μηχανισμούς ελέγχου, μάλλον αθόρυβα.
Νομίζουμε όμως ότι θα ήταν σημαντικό να υπάρξει μια δημόσια διαβεβαίωση για το ποιοτικό επίπεδο των κανόνων πυρασφάλειας και ότι η πρακτική εφαρμογή τους στις ελληνικές βάσεις είναι συμβατή πχ με τα αντίστοιχα Νατοϊκά πρότυπα, αν αυτό βέβαια ισχύει. Μια τέτοια διαβεβαίωση δεν θα ήταν βέβαια αποκάλυψη απορρήτου. Απεναντίας θα έδειχνε συμβατότητα με τους Συμμαχικούς κανόνες, γεγονός το οποίο θα ικανοποιούσε και το περί ασφαλείας κοινό αίσθημα. Αν παρ΄ ελπίδα οι προδιαγραφές φύλαξης δεν είναι επαρκείς θα μπορούσαν με απόλυτη προτεραιότητα να προσαρμοσθούν στα Νατοϊκά πρότυπα.
Γενικότερο το πρόβλημα
Το θέμα της πρόληψης όμως είναι γενικότερο όπως φαίνεται για τη χώρα μας. Τραγικό παράδειγμα οι πυρκαγιές οι οποίες επισυμβαίνουν κάθε χρόνο.
Παρά την κακή εμπειρία, τα ανά έτος ανανεούμενα προληπτικά μέτρα, φαίνεται ότι είναι ανεπαρκή, με αποτέλεσμα η κάθε διοίκηση να είναι πίσω από τα γεγονότα, με τεράστιο κόστος και απώλειες ζωών, παρά τις ηρωικές προσπάθειες του πυροσβεστικού προσωπικού κύριου και επικουρικού.
Αυτό είναι ένα σταθερό μοντέλο καταστροφών από το οποίο διδασκόμαστε με πολύ αργό τρόπο, ενώ οι απειλητικές μεταβολές τρέχουν. Ένα άλλο παράδειγμα ξαφνικής καταστροφής ήταν η τραγωδία των Τεμπών κ.ά. Μήπως ελλοχεύουν και άλλοι τέτοιοι απευκταίοι κίνδυνοι πίσω από τη γωνία; Υπάρχει κοινός αιτιογενής παρονομαστής;
Δεν είναι τυχαίο ότι η εφαρμογή του στρατηγικού σχεδιασμού ως εργαλείου προγραμματισμού και ελέγχου ενεργειών της διοίκησης βαθμολογείται χαμηλά από τον ΟΟΣΑ για τη χώρα μας (Έκθεση του 2022 OECD Public Integrity Indicators – Quality of Strategic Framework). Η ποιότητα του σχεδιασμού μιας στρατηγικής, η επάρκεια των ενεργειών εφαρμογής της, η ύπαρξη δομής σχετικών εκθέσεων προόδου και ελέγχου, η διαφάνεια και οι πρακτικές αξιολόγησης της δεν βαθμολογούνται ικανοποιητικά για την Ελλάδα.
Τι φταίει όμως; Η ιδιοσυγκρασία μας; Η ραθυμία μας; Τι; Όποια κι αν είναι η αιτία πρέπει να καταπολεμηθεί άμεσα, με ισχυρή βούληση, αποφασιστικότητα και κοινό νου, διότι πλέον μεταξύ των εχθρών είναι και η αδυσώπητη κλιματική αλλαγή.
