Ούτε ο σεισμός του περασμένου Φεβρουαρίου, που χτύπησε σκληρά τη νότια Τουρκία και τη βόρεια Συρία, ούτε οι τουρκικές προεδρικές εκλογές του Μαΐου, με τον Ερντογάν να παραμένει στην εξουσία, άλλαξαν τα σχέδια για μεταφορά των Σύρων προσφύγων ακριβώς στην περισσότερο ρημαγμένη και στρατιωτικοποιημένη ζώνη της περιοχής. Το περίφημο «στεγαστικό πρόγραμμα» επιβραδύνθηκε αλλά το σχέδιο δεν εγκαταλείφθηκε. Ο εκτοπισμός συνεχίζεται κανονικά και αυτό εξελίσσεται σε σοβαρή απειλή για τα εκατομμύρια των Σύρων προσφύγων που ζουν στη χώρα.
Σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μετά τις εκλογές άρχισαν ξανά οι αναγκαστικές μετακινήσεις προσφύγων – και μάλιστα πλήρως ενταγμένων. Από τον Ιούλιο οι ρυθμοί επιταχύνθηκαν. Προορισμός, η βόρεια Συρία, περιοχή με την οποία οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν καμία σχέση και επομένως οδηγούνται σε έναν νέο εκτοπισμό.
Υπολογίζεται ότι τον Ιούλιο μεταφέρθηκαν περί τους χίλιους ανθρώπους, οικογένειες με γυναίκες και παιδιά. Όπως καταγγέλλεται, χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι. Για παράδειγμα, μια συνηθισμένη επίσκεψη στο Γραφείο Μετανάστευσης του υπουργείου των Εσωτερικών για να δηλωθεί μια αλλαγή τόπου κατοικίας, μπορεί να επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις.
Ο πρόσφυγας συλλαμβάνεται για κάποια ασήμαντη αφορμή, μεταφέρεται σε κάποια φυλακή και από εκεί οδηγείται κάπου στα σύνορα, με αποτέλεσμα να τον ακολουθεί και η οικογένειά του, που πλέον μένει χωρίς εισόδημα.
Πρόκειται για ανθρώπους που κατοικούν και εργάζονται για χρόνια σε τουρκικές πόλεις, με τα παιδιά τους να πηγαίνουν στο σχολείο και την ζωή τους τακτοποιημένη παρά την προσφυγιά τους.
Φυσικά, τα νέα στις προσφυγικές γειτονιές ταξιδεύουν γρήγορα. Οι πρόσφυγες από τη Συρία φοβούνται πως σύντομα θα έλθει και η δική τους η σειρά. Και αυτός ο φόβος τους οδηγεί χωρίς αμφιβολία στην απόφαση να εγκαταλείψουν τη χώρα με προορισμό την Ευρώπη.
Πιστεύουν – και ίσως έχουν δίκιο – πως οι δεξιότητες που απέκτησαν κατά τη διαδικασία ένταξής τους στην τουρκική κοινωνία θα τους καταστήσει περισσότερο αποδεκτούς στις χώρες της Ευρώπης.
Γερμανία: Νέος νόμος για την ιθαγένεια
Σ’ αυτό συντείνει και η εκ μέρους της γερμανικής κυβέρνησης πρόσφατη έγκριση του νομοσχεδίου που επιταχύνει την απονομή ιθαγένειας σε μετανάστες με ενταξιακό προφίλ.
Ο σκοπός, είναι η επίλυση του προβλήματος εξεύρεσης εργατικού δυναμικού. Γι’ αυτό και η ιθαγένεια θα απονέμεται μετά από πέντε χρόνια διαμονής στη χώρα, αντί των οκτώ που ισχύει σήμερα. Μάλιστα, όσοι μαθαίνουν τα γερμανικά, αποκτούν δεξιότητες και έχουν καλές επιδόσεις στο σχολείο ή στην εργασία, θα μπορούν να υποβάλλουν αίτημα πολιτογράφησης μετά από τρία χρόνια διαμονής.
Ενδιαφέρον έχει ότι περισσότεροι από τους μισούς πρόσφυγες που έφτασαν στη Γερμανία το 2015 εργάζονται – τα δύο τρίτα με πλήρη απασχόληση, ενώ το 70% έχουν αποκτήσει επαγγελματική κατάρτιση.
Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι από τη δυνατότητα για απόκτηση διπλής υπηκοότητας θα επωφεληθούν και οι Τούρκοι μετανάστες, ο αριθμός των οποίων είναι περί το 1,5 εκατομμύριο.
Με το νομοσχέδιο αυτό η γερμανική κυβέρνηση συνεργασίας εκπληρώνει μια από τις δεσμεύσεις των κομμάτων που αποφάσισαν να λάβουν μέρος στον κυβερνητικό συνασπισμό.
Πρόκειται χωρίς αμφιβολία για μια πολύ καλή είδηση για τους προερχόμενους από την Τουρκία πρόσφυγες. Με την διαφορά ότι για να φθάσουν ως τη Γερμανία, που έτσι κι’ αλλιώς αποτελεί τον στόχο τους, πρέπει να πραγματοποιήσουν το επικίνδυνο ταξίδι από την Τουρκία και να αφήσουν την τύχη τους στα χέρια των διακινητών. Πάνω στο ίδιο κύμα, ανεβαίνουν και άλλοι μετανάστες, από άλλες χώρες της Ασίας και της Αφρικής.
Αυτό σημαίνει ακόμη μεγαλύτερη πίεση για την Ελλάδα και το σύστημα των διασώσεων και του ασύλου. Επιπλέον, η παροχή ασύλου σε μια χώρα επιβάλλει στον πρόσφυγα να παραμείνει στη χώρα που του παρέχει την διεθνή της προστασία, ενώ μπορεί να ταξιδέψει μόνο για διάστημα 90 ημερών. Με αποτέλεσμα να μην τους επιτρέπεται υποβολή νέου αιτήματος ασύλου σε άλλη χώρα, όπου φθάνουν με τα προσωρινά αυτά ταξιδιωτικά έγγραφα.
Τα μαύρα πρόβατα της κρίσης
Ωστόσο, αυτές είναι πληροφορίες δευτερεύουσας σημασίας για τους ανθρώπους που έχουν κυριευτεί από τον φόβο του εκτοπισμού τους στη Συρία – από όπου έφυγαν για να γλιτώσουν από τον πόλεμο.
Στην Τουρκία ένα από τα μεγάλα επίδικα των εκλογών ήταν η «επιστροφή» τους στη Συρία. Και οι δύο υποψήφιοι, Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου, υπόσχονταν να «διώξουν» τους Σύρους, στους οποίους φόρτωναν – και συνεχίζουν να φορτώνουν - την οικονομική κρίση και την ανεργία.
Οι πρόσφυγες από τη Συρία έχουν γίνει τα μαύρα πρόβατα και η κατάσταση δεν άλλαξε μετά τις εκλογές. Στα τέλη Ιουλίου, επιστρέφοντας από το ταξίδι του στις χώρες του Κόλπου, ο Ερντογάν είπε στους δημοσιογράφους ότι υπάρχουν μεγάλες πρόοδοι στην εφαρμογή του σχεδίου. Όπως είπε, η κατασκευή των σπιτιών στη βόρεια Συρία συνεχίζεται. Και πως ήδη έχουν χτιστεί – σ’ αυτήν την εξαιρετικά σεισμογενή περιοχή – περί τις 150.000 κατοικίες.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, ο επόμενος στόχος είναι οι δημοτικές εκλογές. Υποστηρίζουν πως μέχρι τότε ο Ερντογάν θα θελήσει να εκτοπίσει όσο το δυνατόν περισσότερους πρόσφυγες – σε μια προσπάθεια να εκλεγούν δήμαρχοι της δικής του προτίμησης.
Κι’ αυτό διότι αποδίδει την απώλεια των μεγάλων δήμων, όπως αυτοί της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης, στο γεγονός ότι εκεί ζουν εκατοντάδες χιλιάδες από τα 3,6 εκ. των Σύρων προσφύγων που βρήκαν καταφύγιο στην Τουρκία τον καιρό που τους καλοδέχονταν και τους έδιναν ιθαγένειες.
Όσον αφορά αυτήν καθαυτήν την τουρκική εξωτερική πολιτική, ο Ερντογάν πιστεύει ότι ο εκτοπισμός των Σύρων και η επιστροφή τους στη Συρία θα βελτιώσει τις σχέσεις του με τη Δαμασκό και το καθεστώς του Άσαντ.
Τέλος, καθώς το αρνητικό κλίμα έναντι των Σύρων έχει πλέον εδραιωθεί στην Τουρκία, ενδεχομένως να θελήσουν να εγκαταλείψουν τη χώρα και πολλοί από τους πάνω από 200.000 Σύρους που έχουν λάβει την τουρκική υπηκοότητα. Με προορισμό την Γερμανία, αφού, χάρη στο νέο νόμο, θα αποκτήσουν με μεγαλύτερη ευκολία τη διπλή υπηκοότητα που σύντομα θα προσφέρεται στους Τούρκους πολίτες.
Είναι πλέον ξεκάθαρο: Πρόκειται προφανώς για άλλη μια εργαλειοποίηση, που με τη σειρά της προκαλεί νέο προσφυγικό κύμα. Όλα δείχνουν πως η αναγκαστική πορεία προς τη Συρία αποτελεί έναν επιπλέον λόγο για την πίεση στα σύνορα της Ευρώπης…
* Η Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
