Του Δημητρίου Δρόσου*
Στις 8 Ιουνίου 1995 η Τουρκική Εθνοσυνέλευση με ομόφωνη απόφασή της εξουσιοδότησε τη φιλοδυτική, κοσμική αλλά λύκαινα τότε πρωθυπουργό της Τουρκίας να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο συμπεριλαμβάνοντας τη στρατιωτική ισχύ στην περίπτωση που η Ελλάς επέκτεινε την αιγιαλίτιδα ζώνη από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούνιο του 1995 είχε εισαχθεί στην ΒτΕ η κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η οποία τελικά ψηφίσθηκε από την Ελληνική Βουλή και ενσωματώθηκε στο Ελληνικό Δίκαιο με το ν.2321/1995 (ΦΕΚ Α’ 136) με ημερομηνία δημοσίευσης την 23.6.1995, η οποία συνθήκη δίνει το δικαίωμα να επεκτείνει ΜΟΝΟΜΕΡΩΣ τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ..
Όλα αυτά συνέβησαν προ της διακυβέρνησης του Ερντογάν και έκτοτε ουδεμία τουρκική κυβέρνηση, ανεξαρτήτως γεωπολιτικού προσανατολισμού (φιλοδυτικού, φιλο-ευρασιατικού, φιλο-ισλαμικού) δεν ήρε αυτή την απειλή της χρήσης βίας, αλλά συγχρόνως και αφορμή πολέμου κατά την αντίληψη των Τούρκων. Το τότε φιλο-ατλαντικό στρατιωτικό και διπλωματικό σύμπλεγμα της Τουρκίας ενστερνίσθηκε πλήρως αυτό το ψήφισμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Επίσης ουδεμία Ελληνική Κυβέρνηση από το 1995 και μετά επίσης ανεξαρτήτως πολιτικού προσήμου και παρά τα δύσκολα έτη των μνημονίων δεν ήρε αυτό το αναφαίρετο κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδος, που πηγάζει από το Διεθνές Δίκαιο, δηλαδή της επεκτάσεως της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια. Η Διεθνής Κοινότητα ενημερώθηκε το 1995 από την τότε ελληνική κυβέρνηση για την εξόχως αντισυμμαχική συμπεριφορά της Τουρκίας, ωστόσο σε κάθε περίπτωση τότε, αλλά και μεταγενέστερα το εν λόγω θέμα οι Ελληνικές κυβερνήσεις το κρατούν χαμηλά στην ατζέντα διεκδικήσεων έναντι της Τουρκίας. Επίσης το ΝΑΤΟ, το ξεπερνά το εν λόγω θέμα σαν να μην υπάρχει. Εξυπακούεται ότι εφαρμογή αυτού του κυριαρχικού δικαιώματος της Ελλάδος που είναι αρρήκτως συνδεδεμένο με το Διεθνές Δίκαιο, συνεπάγεται και την επέκταση του Εθνικού Εναέριου Χώρου (ΕΕΧ) στα 12 μίλια, ώστε να μην υφίσταται διαφοροποίηση, όπως άλλωστε συμβαίνει παγκοσμίως.
Η επαπειλούμενη χρήση βίας της Τουρκίας για πολεμική εμπλοκή, επί συγκεκριμένου γεγονότος, όπως αυτό είναι της επεκτάσεως της αιγιαλίτιδος ζώνης της Ελλάδος στα 12 ν.μ., αποδίδεται διεθνώς διπλωματικά με την έκφραση: «casus belli». Λόγω της σοβαρότητος που περικλείει αυτός ο όρος απαραίτητο είναι να προηγηθεί σχετική διακοίνωση (notam) ώστε να έχει γνωστοποιηθεί η απαίτηση του προσβάλλοντος, και καθαυτή η διακοίνωση συνιστά απειλή. Η Τουρκία έχει καταστήσει σαφές, ότι η απόφαση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, δεν αποτελεί μόνο απειλή πολέμου κατά της Ελλάδος, αλλά συνιστά αφορμή πολέμου, εάν η Ελλάς ασκήσει το εν λόγω κυριαρχικό της δικαίωμα.
Προκειμένου η Ελλάδα προσφύγει σε διεθνή διαιτησία, θα πρέπει και τα δύο μέρη (Ελλάδα και Τουρκία) να συναποδεχθούν αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου και να αποδεχθούν ότι το αποφαντικό μέρος του Δικαστηρίου θα είναι δεσμευτικό και για τα δύο μέρη.
Τι προβλέπει όμως ο ΟΗΕ για αυτή την περίπτωση; Το άρθρο 2.4. του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ απαγορεύει τη χρήση στρατιωτικής βίας ή την απειλή της χρήσης βίας, τόσο το γράμμα όσο και το πνεύμα του εν λόγω άρθρου. Η απαγόρευση χρήσης βίας μεταξύ κρατών είναι ΑΠΟΛΥΤΗ και ΓΕΝΙΚΗ (UNCIO, vi, 355), ενώ υπάρχει εξαίρεση σε αυτό σύμφωνα με το άρθρο 51 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ που αφορά στην νόμιμη άμυνα και στο άρθρο 53 που αφορά στα μέτρα εξαναγκασμού επιβαλλόμενα από περιφερειακές οργανώσεις. Η απαγόρευση του άρθρου 2.4 αφορά στο επίπεδο διακρατικών σχέσεων (μεταξύ κρατών). Δεν είναι επιτρεπτή επίσης η χρήση βίας για την πρόσκτηση εδαφών σύμφωνα με το ΔΔΧ (Legal Consequences of the Consttruction of a Wall, 2004), ενώ εκτός της απαγόρευσης του ΟΗΕ το ΔΔΧ, έκρινε ότι η χρήση βίας ή η απειλή χρήσης βίας αποτελεί επίσης και γενικό κανόνα εθιμικού δικαίου. Άρα η κατάκτηση δεν δημιουργεί νόμιμο τίτλο κυριαρχίας ακόμη και εάν ακολουθείται από de facto κατοχή και διαχείριση της εξουσίας στα κατεχόμενα (σσ. αυτό που κατά παράβαση της εν λόγω γνωμοδότησης του ΔΔΧ, πράττει η Τουρκία στην κατεχόμενη Κύπρο). Επίσης το ΔΔΧ καλεί όλα τα κράτη να μην προβαίνουν σε αναγνώριση της εδαφικής επέκτασης που προκύπτει από τη χρήση βίας (συνεπώς τουριστικές πτήσεις προς τα κατεχόμενα της Β. Κύπρου είναι άκυρες και αντικαταστατικές κατ’ αναλογία με τη γνωμοδότηση του 2004 του ΔΔΧ).
Άρα πριν πάμε σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με την Τουρκία στο ΔΔΧ, πρέπει να συμφωνήσει η Τουρκία, ότι το μόνο θέμα που προσφεύγει η Ελλάδα είναι η υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ, και όχι γενικά οι θαλάσσιες ζώνες που δύνανται να δημιουργήσουν σύγχιση και έτσι εμμέσως να συμπεριληφθεί και η αιγιαλίτιδα ζώνη. Επίσης πριν προσφύγουμε θα πρέπει να αρθεί η απειλή / αφορμή πολέμου του ψηφίσματος της τουρκικής εθνοσυνέλευσης του 1995 (casus belli), ενώ παράλληλα θα πρέπει να σημειωθεί ουσιώδης πρόοδος στο Κυπριακό. Αποδεχόμενη η Ελλάδα τις προηγούμενες δυσμενείς καταστάσεις και καταφεύγοντας σε διάλογο, θα δείξει φοβικά σύνδρομα, μη έγκαιρα αντανακλαστικά, όταν ουσιώδεις όροι του Διεθνούς Δικαίου έχουν καταπατηθεί από την Τουρκία εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου, η οποία Τουρκία συνεχίζει να διεκδικεί υπέρ της και άλλα περιφρονώντας κάθε πτυχή του ΔΔ και εκβιάζοντας το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.
*Υποπτέραρχος ε.α.–Αναλυτής (MBA, ΜΗSΑ, MPH, MSc in Finance, LLB, BSc)
(Αναρτήθηκε από τον Στρατηγό κ. Αθανάσιο Καραντζίκο)
