- ΑΡΘΡΟ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Στις 11 Μαρτίου 2023, ο συνάδελφος Άριστος Μιχαηλίδης δημοσίευσε στον «Φ» το άρθρο « Η «Κληριδική Σχολή Σκέψης» και η σκέψη των επιγόνων». Πολύ ενδιαφέρον άρθρο στο οποίο διερωτάται κατά πόσο οι νεότεροι στον Δημοκρατικό Συναγερμό γνωρίζουν τι θα αποδεχόταν ο Γλ. Κληρίδης. « Αποδέχονται, για παράδειγμα, την εκ περιτροπής προεδρία και την φορτώνουν στη ρεαλιστική σχολή Κληρίδη. Αλλά, είναι γνωστό με ποιο τρόπο παγιδεύτηκε ο Κληρίδης επι τούτου από τον λόρδο Χάνι και τον Αλβαρο Ντε Σότο… « Και ότι όταν μίλησε το Νοέμβριο του 1974 στη γκαλερί «Αργώ» ότι «η μόνη λύσις που δύναται σήμερον να προκύψει είναι λύσις βασισμένη επί της αρχής του ομοσπόνδου κράτους» δεν μπορούσε να ξέρει τις σημερινές συνθήκες, όσο διορατικός και να ήταν».
https://www.philenews.com/f-me-apopsi/arthra-apo-f/article/1674772
Σωστά αναλύει το θέμα ο Α. Μιχαηλίδης. Ναι τον εκμεταλλεύθηκαν Σερ Ντέιβιντ Χάνει και Αλβαρο Ντε Σότο. «Δικαιολογημένα». Και με εξαιρέσεις όμως που πρέπει να λεχθούν. Την εκ περιτροπής αποδέχθηκε από το 1975. Με τη δήλωση στην «Αργώ» γνώριζε πολύ καλά τι θα σήμαινε. Και στη διαδρομή υπήρξε αντιφατικός στο «ρεαλισμό του». Θα περιοριστώ στις αναφορές από τις 19 Ιουλίου 1974.
19.7.1974 – ‘Ακρως μυστική και αστραπιαία συνάντηση βρετανού πρέσβη (στην Ουάσιγκτον) Peter Ramsbotham με Γλ. Κληρίδη στη Λευκωσία εξασφαλίζοντας την άποψή του ότι η κατάσταση ήταν απαράδεκτη για τους Τουρκοκύπριους και Τουρκία και για την πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων, χρειαζόντουσαν παραχωρήσεις από αμφότερες Αθήνα και Άγκυρα Οι Έλληνες έπρεπε να δώσουν κάτι στους Τούρκους, για να γλυτώσουν το πρόσωπο των Τούρκων…
Τα πρακτικά της συνάντησης κρατήθηκαν απόρρητα μέχρι ένα χρόνο μετά τον θάνατό του. Αποδεσμεύθηκαν στις 30.12.2014.
27 Ιουλίου 1974 –ΔΕΧΕΤΑΙ ΤΑ ΤΕΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΙΣΒΟΛΗ, συμφώνησε με Ρ. Ντενκτάς για ομοσπονδιακή λύση με εδαφικό διαχωρισμό, δύο πιθανότητες διχοτόμηση ή ομοσπονδιακή λύση. (Δήλωση στο Βρετ. ΄Υπ. Αρμοστή στη Λευκωσία).
16 Αυγούστου 1974 – Το Φόρειν ΄Οφις αποφάσισε για λύση «γεωγραφικής ομοσπονδίας» επέλεξε ως «άλογο» τον Γλαύκο Κληρίδη. «Οι ελπίδες για δραστική διευθέτηση του κυπριακού εξαρτώνται από το να έχουμε τον Κληρίδη παρά τον Μακάριο στο στάδιο ΙΙΙ… Θα συνεχίσουμε να βοηθούμε τον Κληρίδη με το να διώξουμε ανεπιθύμητες ελληνικές επιρροές από την Κύπρο…»
6 Νοεμβρίου 1974 - Ο Ντενκτάς επέμενε σε δημόσια δήλωση για αποδοχή δι-περιφερειακής (διζωνικής) ομοσπονδίας .Ο Κληρίδης ικανοποιεί Βρετανούς και Τούρκους με την ομιλία στην «Αργώ». Ο Βρετ. Υπ. Εξωτερικών Τζέιμς Κάλλαχαν του εξέφρασε τα συγχαρητήρια και τον θαυμασμό του...
Επειδή έχω την ομιλία είπε συγκεκριμένα «…Οποιαδήποτε σκέψη για λύση ενιαίου κράτος είναι εκτός πραγματικότητας γιατί δεν συμφωνεί η Τουρκία…και εφόσον το κράτος δεν μπορεί να είναι ένα ενιαίο κράτος, η μόνη λύση που μπορεί σήμερα να αναδυθεί είναι ένα ομόσπονδο κράτος. Μια λύση βασισμένη στη γεωγραφική ομοσπονδία…»
Ο Γλ. Κληρίδης διευθέτησε μέσω Βρετ. Υπ. Αρμοστείας την μετάβαση στις 17 Νοεμβρίου 1974 στο Λονδίνο των Ε. Παπαϊωάννου και Α. Φάντη (ΑΚΕΛ) να δουν το Μακάριο γιατί …συμφωνούσαν με τις θέσεις του (Κληρίδη). Του παρέδωσαν υπόμνημα του ΑΚΕΛ καλώντας τον να δηλώσει ότι η ε/κ πλευρά δεχόταν συζήτηση γεωγραφικής ομοσπονδίας ως μια από τις πιθανές λύσεις.
Το Νοέμβριο 1974 οι μεν Βρετανός Ύπ .Αρμοστής και Αμερικανός Πρέσβης έκαναν το παν να πουλήσουν στον Κύπριο ΥΠΕΞ Γιάννη Χριστοφίδη ως ρεαλιστική λύση τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, ο δε Γλ. Κληρίδης (είπε στους Βρετανούς) αν δεν υπήρχε πρόοδος (στην επικείμενη συνάντηση στην Αθήνα με Μακάριο/Καραμανλή) θα έβαζε μπροστά για μια πλήρη διζωνική ομοσπονδία.
Ο Κάλαχαν ζητούσε από τον Μακάριο να νομιμοποιήσει τη ντε φάκτο κατάσταση, με ΔΔΟ και πως δεν ήταν ρεαλιστικό να αναμένουν τους Τούρκους να υπαναχωρήσουν από μια δι-περιφερειακή ομοσπονδία...
Συνάντηση στην Αθήνα 30 Νοεμβρίου – 1 Δεκεμβρίου 1974
Ο Γλ. Κληρίδης έκανε το παν για να εξασφάλιζε ενυπόγραφο πρωτόκολλο αποδοχής της διζωνικής από τον Μακάριο ή κάτι κοντά σ’ αυτό σύμφωνα με τις συνεννοήσεις του με τους Βρετανούς αλλά ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δεν έδωσε. Όμως…
Στις 10 Φεβρουαρίου 1975 ο Γλαύκος Κληρίδης έδωσε στον Ντενκτάς δικοινοτικές πολυ-περιφερειακές ομόσπονδες προτάσεις. Έτσι έθαψαν την έντιμη ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ και έκτοτε αγωνίζονται «ρεαλιστικά» όλοι (εξαίρεση ο Σπ. Κυπριανού) να αναγνωρίζουν τα τετελεσμένα δύο τουρκικών εισβολών μέσω της βρετανο-τουρκικής ΔΔΟ…
Στις 13 Φεβρουαρίου 1975 ο Ρ. Ντενκτάς «απάντησε» με την πρόθεση του να ανακηρύξει μονομερώς το λεγόμενο «τουρκικό ομόσπονδο κράτος της Κύπρου»…
ΒΡΕΤΑΝΙΚΕΣ «ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΛΗΡΙΔΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ 3η ΒΙΕΝΝΗΣ (Αύγουστος 1975) ΝΑ ΑΓΝΟΗΣΕΙ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
«Με ενδιαφέρει πολύ περισσότερο η πιθανότητα να πεισθεί ο Κληρίδης να πάρει το θάρρος με τα δύο του χέρια και να διαπραγματευθεί στην Βιέννη πέραν των οδηγιών που έχει» (εννοείται από την κυπριακή κυβέρνηση). έγραψε αξιωματούχος του Φόρεϊν ΄Οφις, στις 24 Απριλίου 1975...
17 Ιουνίου 1975 – Ο βρετανός ΄Υπατος Αρμοστής πίεζε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο να δεχθούν οι ΄Ελληνες προκαταρτική αποδοχή της ΔΔΟ με μια αδύνατη κεντρική κυβέρνηση…
Στη 3η Βιέννης (2 Αυγούστου 1975) η οποία σχετιζόταν με την ανταλλαγή πληθυσμών προς όφελος του Ρ. Ντενκτάς, ο Κληρίδης εισάκουσε στη «ρεαλιστική» γραμμή του Φόρειν ΄Οφις και δέχθηκε την ΔΔΟ με μια αδύνατη κεντρική κυβέρνηση. Αλλά φοβούμενος για τη ζωή του ζήτησε προστασία από τους Βρετανούς οι οποίοι του παραχώρησαν «άσυλο» οικογενειακώς, αλλά δεν το χρειάστηκε…
Ο στενός συνεργάτης του Γλ. Κληρίδη, Λέανδρος Ζαχαριάδης, επιβεβαίωσε στους Βρετανούς ότι ο Κληρίδης όταν τα δέχθηκε δεν είχε εξουσιοδότηση από την κυπριακή κυβέρνηση να πάει τόσο μακριά.
Στις 7 Αυγούστου 1975 ο Κληρίδης είπε στους Βρετανούς ότι το ΑΚΕΛ συμπεριφέρονται λογικά, είχαν ταχθεί υπέρ της διζωνικής ομοσπονδίας…
2 Φεβρουαρίου 1977 - Συνάντηση Γλ. Κληρίδη με Δρ. Ντέιβιντ ΄Οουεν (Βρετ. ΥΠΕΞ) στο Φόρειν ΄Οφις. Ο Κληρίδης είπε ο Μακάριος δεν δεχόταν την εκ περιτροπής προεδρία, αλλά πρότεινε (Κληρίδης) δική του εναλλακτική πρόταση. Αντί Έλληνα προέδρου και Τούρκου αντιπροέδρου να υπάρχει ένας πρόεδρος και ένας πρωθυπουργός…
(Σημ. Από τα βρετ. ΄έγγραφα και εκείνα του ΟΗΕ, μάθαμε ότι και ο Αρχ. Μακάριος είχε ερήμην του λαού δεχθεί την ΔΔΟ από το 1975 αλλά δεν το γνωστοποιούσε.)
Εις αντίθεση με την πιο πάνω «ρεαλιστική πολιτική» του ο Γλ. Κληρίδης υπήρξε και αντιφατικός.
Το 1992 απέρριψε τις βρετανικές «Ιδέες Γκάλι» που ήταν ο προπομπός του «Σχεδίου Ανάν» (προεκλογικό τέχνασμα αλλά σημασία έχει ότι τις απέρριψε) όμως στη συνέχεια δέχθηκε τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που προνοούνταν από αυτές, δίχως καμία τροποποίηση!
Στη συνέχεια παρήγγειλε τους ρωσικούς πυραύλους S300 για αεράμυνα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το 1996 σε ανεπίσημη συνομιλία του με γνωστό δημοσιογράφο ο Κληρίδης είπε ότι στόχευε να κάμει το καλύτερο στρατό στο πρότυπο του ισραηλινού. Το 1998 μετά από έντονο διαξιφισμό στην Αθήνα με τον τότε Πρωθυπουργό Κ. Σημίτη επιμένοντας να πάνε οι πύραυλοι στην Κύπρο και ότι θα έκανε και πόλεμο αν επιχειρούσε επίθεση η Τουρκία, δέχθηκε να πάνε στη Κρήτη! Και αυτά ενόσω διαβεβαίωνε τους Βρετανούς ότι δεν θα έφθαναν στην Κύπρο οι πύραυλοι, όταν οι τελευταίοι από το 1996 πίεζαν για ανατροπή της καθόδου των στην ΚΔ…
Αξιολόγηση των βρετανικών εγγράφων για 1998-2000
Σημερινή 15.1.2022
Πύραυλοι S-300, Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα Σημερινή 30.12.2020
Σερ Ντέιβιντ Χάνει, Ρόπιν Κούκ, Γλ. Κληρίδης
«Σχέδιο Ανάν»
Για τον Γλ. Κληρίδη είπε ο Σερ Ντέιβιντ Χάνει τον Οκτώβριο του 2000: «Από τον Σεπτέμβριο ο Κληρίδης ξεκίνησε, αν και καθυστερημένα, να υπερασπίζεται και να προωθεί τη διαπραγματευτική διαδικασία και να πολεμά αρκετά ικανοποιητικά εναντίον των ‘‘απορριπτικών’’ μεταξύ των πολιτικών του αντιπάλων…Το δεύτερο εξάμηνο του 2001… θα είναι η στιγμή να σπρώξουμε για το τελικό αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων. Το να χάσουμε (τον χρόνο) πέραν αυτού θα έχουμε δύο κύριους αρνητικούς περιορισμούς, την ολοκλήρωση των ενταξιακών Κύπρου/ΕΕ και το τέλος της προεδρίας Κληρίδη το 2003».
(Βλέπε «Σημερινή» 1.1.2023 «Προετοιμάζοντας το «Σχέδιο Ανάν»).
Αυτή ήταν συνοπτικά η «ρεαλιστική πολιτική» του ιδρυτή του Δημοκρατικού Συναγερμού. Την οποία ακολούθησε και ο Νίκος Αναστασιάδης, αλλά στα τελευταία του προφανώς αποστασιοποιήθηκε και, θα μπορούσε κάποιος να πει, ότι ακολούθησε την πολιτική της Πρόταξης του μ. Σπύρου Κυπριανού…
Πηγές – Βρετανικό Εθνικό Αρχείο (βιβλίο Φ.Α. «Διζωνική vs Δημοκρατία» 2019).
Φανούλα Αργυρού
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Ο Σερ Ντέιβιντ Χάνει για την ανάγκη να δρούσαν γρήγορα πριν την ολοκλήρωση των ενταξιακών της ΚΔ και πριν τη λήξη της προεδρίας Κληρίδη
Η αναφορά Σερ Ντέιβιντ Χάνει για Γλ. Κληρίδη και πως αντιμετώπιζε τους «απορριπτικούς»…
