Όπως έδειξε και η πρόσφατη αντιπαράθεση των αρχηγών στην Βουλή, τη συζήτηση για θέματα Άμυνας μονοπωλούν τα εξοπλιστικά προγράμματα, ενώ αναμένεται να αναζωπυρωθεί και η συζήτηση για την προμήθεια των F-35 μετά το πράσινο φως που έχει ανάψει η αμερικανική κυβέρνηση και το οποίο επιβεβαίωσε πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας Ρόμπερτ Μενέντεζ.
Ωστόσο, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η εποχή της απόλυτης κυριαρχίας των “κλασικών” πλατφορμών μάχης, ιδιαίτερα των μαχητικών αεροσκαφών, δείχνει πως οδεύει στο τέλος της κι αυτό γιατί καθίστανται ολοένα και πιο ακριβά. Έτσι, οι αριθμοί αυτών που μπορούν να αποκτηθούν θα καθίστανται ολοένα και πιο μικροί. Για να καταλάβει κανείς το πρόβλημα της διάθεσης σε μικρούς αριθμούς των σημερινών μαχητικών, αρκεί να κάνει συγκρίσεις με πολέμους του παρελθόντος.
Στα τέλη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η RAF (βρετανική Αεροπορία) διέθετε στο οπλοστάσιό της περί τα 22.000 αεροσκάφη, όταν το αεροπλάνο ήταν ακόμη πολύ νέο και “ανώριμο” τεχνολογικά σύστημα. Ας μη μιλήσουμε για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο… Αλλά και στα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, οι Σοβιετικοί διέθεταν 13.000 αεριωθούμενα μαχητικά MiG-15 για να προστατεύσουν την εδαφική επικράτειά τους από διεισδύσεις αμερικανικών βομβαρδιστικών. Οι συγκρίσεις με τους αριθμούς των αεροσκαφών που διαθέτουν οι σημερινές αεροπορίες είναι καταλυτικές.
Κόστος και αξιοπιστία
Αποτελεί αναντίρρητο γεγονός ότι το κόστος των μαχητικών αεροσκαφών αυξάνει εκθετικά από γενιά σε γενιά. Για παράδειγμα, ένα από τα πιο σημαντικά μαχητικά της αμερικανικής αεροπορίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το P-51 Mustang, στοίχιζε περί τις 50.000 δολάρια σε τιμές του 1945 και 655.000 δολάρια σε τιμές 2014. Στη δεκαετία του 1950 αντικαταστάθηκε από το αεριωθούμενο F-100 Super Sabre, το κόστος του οποίου ήταν 700.000 δολάρια σε τιμές της εποχής και έξι εκατομμύρια σε τιμές 2014.
Το F-4 Phantom στοίχιζε 2,4 εκατ. δολάρια σε τιμές του 1965 (περίπου 18 εκατομμύρια σε τιμές 2014), ενώ στη δεκαετία του 1980 το F-15 στοίχιζε 20 εκατ., δηλαδή περίπου 45 εκατομμύρια σε τιμές 2014. Έτσι, ο αριθμός των διατιθέμενων αεροσκαφών έφθινε συνεχώς και αντί για τα περίπου 5.000 F-4 η Αεροπορία των ΗΠΑ διέθετε στη συνέχεια περίπου 1000 F-15 και σήμερα έχει όλα κι όλα 187 “υπερμαχητικά” F-22 Raptor, η διαθεσιμότητα των οποίων είναι περίπου 50% ή και μικρότερη.
Τα προβλήματα διαθεσιμότητας δεν περιορίζονται στο F-22. Η διαθεσιμότητα (readiness) όλων των αεροσκαφών της αμερικανικής αεροπορίας συνεχίζει να μειώνεται και στο 2018 έπεσε κάτω από 70%, που είναι το χαμηλότερο σημείο εδώ και έξι χρόνια. Από τα 5.413 αεροσκάφη της αμερικανικής αεροπορίας, το 2012 ήταν διαθέσιμο ανά πάσα στιγμή το 77,9%, το 2017 το ποσοστό είχε πέσει στο 71,3% για να κατέλθει στο ιστορικό 69,97% στο 2018.
Όσον αφορά τους τύπους, λιγότερα από τα μισά των 148 F-35 των ΗΠΑ θεωρούνταν ικανά να αναλάβουν αποστολές ανά πάσα στιγμή μέσα στο 2018, έχοντας βαθμό διαθεσιμότητας 49,6% κάτι που σημαίνει μείωση 5% σε σχέση με το 2017. Ένας από τους παράγοντες στους οποίους η Αεροπορία αποδίδει τους χαμηλούς δείκτες διαθεσιμότητας είναι η μεγάλη ηλικία του στόλου που πλέον φθάνει κατά μέσον όρο στα 28 έτη. Αντιστοίχως, το 1991 ήταν δέκα έτη.
Πρόβλημα τα σύγχρονα μαχητικά
Κατά φαινομενικά παράδοξο τρόπο, τα μικρότερα ποσοστά διαθεσιμότητας έχουν τα νεότερα αεροσκάφη και όχι τα παλαιότερα. Αυτό δεν εκπλήσσει μιας και η αύξηση της πολυπλοκότητας καθιστά τα νέα αεροσκάφη πιο επιρρεπή σε προβλήματα και δυσλειτουργίες σε σχέση με τα παλαιότερα. Για να μπορέσουν τα νέα μαχητικά αεροσκάφη να έχουν ως σύνολο τις ίδιες ικανότητες με τα αεροσκάφη που αντικαθιστούν, πρέπει ως μονάδες να είναι τουλάχιστον 225 φορές πιο ικανά.
Η φθίνουσα αυτήν πορεία έκανε τον Norman Augustine, πρώην υφυπουργό Άμυνας των ΗΠΑ υπεύθυνο για τον Στρατό και επικεφαλής της αεροδιαστημικής εταιρείας Martin Marietta, που μετέπειτα συγχωνεύτηκε με τη Lockheed, δημιουργώντας τη Lockheed Martin, να υποστηρίξει το 1984, διακωμωδώντας την κατάσταση, στον περίφημο 16ο νόμο του για τις αμυντικές προμήθειες: «Περί το έτος 2054 ολόκληρος ο αμυντικός προϋπολογισμός των ΗΠΑ θα αρκεί για την προμήθεια ενός και μόνο μαχητικού αεροσκάφους, το οποίο θα μοιράζονται το Ναυτικό και η Αεροπορία 3,5 μέρες την εβδομάδα, ενώ τα δίσεκτα έτη θα μπορούν να το έχουν και οι Πεζοναύτες για μια μέρα»!
Ακόμη και αν τα σημερινά “υπεραεροσκάφη” ήταν πράγματι ικανά να κάνουν τα μαγικά πράγματα που ισχυρίζονται ότι κάνουν, και πάλι ο μικρός αριθμός τους επιτρέπει την ανάπτυξη αντίστοιχων αντιαεροπορικών, όπως είναι τα ρωσικά συστήματα S-400 και S-500, που κάνουν τη ζωή τους δύσκολη. Όπως χαρακτηριστικά το έθεσε ο αρχηγός της RAF Sir Stephen Hillier κατά τη διάρκεια της Air and Space Power Conference που διεξήχθη στο Λονδίνο στις 17 Ιουλίου 2019, «πρέπει να δημιουργήσουμε περισσότερους στόχους στον αέρα» (Περισσότερα στο βιβλίο του γράφοντος “Η Νέα Στρατιωτική Επανάσταση και η Ελληνική Αμυντική Στρατηγική”, Εκδόσεις Λιβάνη).
Αναλώσιμα αεροχήματα
Η RAF ανησυχεί για τον μικρό αριθμό μαχητικών αεροσκαφών και για τον λόγο αυτό επιδιώκει να αποκτήσει μη επανδρωμένα μαχητικά τζετ, που θα συνοδεύουν τα επανδρωμένα. Τα αεροσκάφη αυτά θα έχουν πολλούς ρόλους, αλλά ένας λόγος που αναπτύσσονται είναι για να δημιουργηθούν μεγαλύτεροι στόλοι αναλώσιμων αεροσκαφών που θα προκαλούν κορεσμό στην εχθρική αεράμυνα.
Όπως ανακοινώθηκε στη διάρκεια της αεροπορικής έκθεσης Royal International Air Tattoo που διεξήχθη στα τέλη Ιουλίου 2019 στην αεροπορική βάση Fairford στο Gloucestershire στη Βρετανία, το Γραφείο Ταχείας Ανάπτυξης Ικανοτήτων (Rapid Capabilities Office / RCO) της RAF ανέθεσε τρία συμβόλαια στο πλαίσιο του προγράμματος “Mosquito” σχετικά με την ανάπτυξη μη επανδρωμένων αεροσκαφών τζετ υψηλής ταχύτητας, τα οποία θα πλαισιώσουν ως παραστάτες (loyal wingmen) τα επανδρωμένα μαχητικά.
Τα ρομποτικά αυτά μαχητικά θα προπορεύονται των επανδρωμένων αεροσκαφών και θα εντοπίζουν εχθρικά συστήματα αεράμυνας, προειδοποιώντας τα επανδρωμένα αεροσκάφη να τα αποφύγουν ή καταστρέφοντάς τα. Αλλά ενδεχομένως, θα μπορούν να αναλαμβάνουν και αποστολές κρούσης από μόνα τους, πιθανώς σε δομές σμήνωσης. Αντίστοιχη είναι και η προσέγγιση της αμερικανικής αεροπορίας που θέλει να πλαισιώσει τα μαχητικά της αεροσκάφη F-35 και F-15X με το μη επανδρωμένο XQ-58 Valkyrie της Kratos Defense & Security Solutions, που ειδικεύεται στην ανάπτυξη εναέριων στόχων, ή κάποιο άλλο αντίστοιχο.
