Του Θράσου Ευτυχίδη
Φαντασθείτε απλά μια εικόνα. Περπατάτε ανύποπτοι σε ένα χωριό της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης το Stanari, όπου δεν υπάρχει ίχνος Έλληνα. Σας πλησιάζει μια παρέα πιτσιρικάδων και σας καλωσορίζει σε άπταιστα ελληνικά. Σας καλεί να επισκεφθείτε το σχολείο τους, όπου υπάρχει μια αίθουσα που θυμίζει Ελλάδα και στις Βιβλιοθήκες της βρίσκονται οι σημαντικότεροι διαχρονικά πρεσβευτές μας – Καβάφης, Παλαμάς, Ελύτης, Σεφέρης, Παπαδιαμάντης, Καζαντζάκης κλπ.
Σας προκαλεί έκπληξη αλλά ακούτε ελληνική μουσική και τραγούδια ενώ οι μαθητές χορεύουν ακόμη και παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς. Και όλα αυτά δε συμβαίνουν επειδή τα επιβάλλει κάποιος, αλλά επειδή αγαπούν αυτό τον πολιτισμό. Περιγράφω ίσως ένα θαύμα. Αλλά και τα θαύματα μπορούν να συμβούν όταν υπάρχει θέληση, πάθος, αγάπη αλλά και σχέδιο και σύμπραξη.
Συνηθίσαμε τα προηγούμενα χρόνια να ακούμε από χείλη πολιτικών για το λεγόμενο και «συγκριτικό πλεονέκτημα» της χώρας μας – τον ελληνικό πολιτισμό. Συνήθως αυτές οι «πιασάρικες» εκφράσεις χρησιμοποιούνται για να καλύψουν την ουσιαστική μας απραξία και ανυπαρξία σ’ αυτό τον τομέα και πέρα από τις όποιες αναφορές δε γίνεται τίποτα.
Η υπόθεση της προβολής του Ελληνικού Πολιτισμού στο εξωτερικό περιορίζεται συνήθως στα διαφημιστικά σποτάκια του ΕΟΤ και σε κάποιες χρηματοδοτούμενες εκδηλώσεις αμφιβόλου ποιότητας που προφανέστατα και εξόφθαλμα στοχεύουν αλλού.Και πολιτισμός φυσικά δεν είναι μόνο ο χορός και τα τραγούδια…Φυσικά και υπάρχουν εξαιρέσεις αλλά δυστυχώς εξαιρέσεις, Η οικονομική κρίση ήρθε να ολοκληρώσει την έλλειψη οργανωμένης δράσης – σχεδίου σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Συνήθως η πολιτιστική προβολή της χώρας επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, στους συλλόγους και τις Κοινότητες των Ελλήνων στον κόσμο. Και εκεί πάλι όμως,σπάνια υπάρχει η στήριξη και ουσιαστική συμμετοχή των Διπλωματικών μας Αρχών στο εξωτερικό όπου αλλού, απλά απέχουν ή στην καλύτερη των περιπτώσεων «τιμούν» τις κατά τόπους Κοινότητες δια της παρουσίας εκπροσώπου τους.
Όλα αυτά, είναι φυσικά εφικτά εκεί όπου υπάρχει ο ελληνισμός. Εκεί που δεν υπάρχει όμως τι γίνεται; Πώς οι τοπικές κοινωνίες γίνονται κοινωνοί αυτού του Πολιτισμού που άφησε παγκόσμια τα ίχνη του; Εκεί λοιπόν λειτουργεί ο παράγων άνθρωπος. Ο εκάστοτε Πρέσβης ή Πρόξενος και η διάθεσή του να κάνει κάτι για τη χώρα του. Η δυνατότητα αντίληψης ότι η πολιτιστική διπλωματία είναι πρώτα και κύρια μια πολιτική πράξη που διαμορφώνει την καλή εικόνα της χώρας, μέσα από τη γλώσσα, τα γράμματα, τις τέχνες, τη θρησκεία, τα έθιμα και τις παραδόσεις.
Αυτό δεν είναι κάτι εύκολο. Δυστυχώς δεν διατίθενται ή είναι περιορισμένα τα κονδύλια για κάτι τέτοιο και συνήθως οι άνθρωποι που το αναλαμβάνουν υποφέρουν στην πορεία από τις μόνιμες ελλείψεις. Και εκεί στις δυσκολίες, όλη αυτή η προσπάθεια γίνεται απλά πάθος και απίστευτη έκφραση αγάπης για τη χώρα που υπηρετούν.
Και εδώ ακριβώς θα ήθελα να ξαναγυρίσω στο Stanari και να αναφέρω ένα δυνατό παράδειγμα τέτοιας δουλειάς, ευαισθησίας, πάθους. Σε μια ευαίσθητη απέναντι στην Ελλάδα χώρα των Βαλκανίων, όπου δεν υπάρχουν κοινότητες Ελλήνων, όπου υπάρχει μια τεράστιου μεγέθους πολιτιστική εισβολή της γειτονικής μας Τουρκίας με απεριόριστα μέσα. Μιλάω για το τεράστιο έργο του Πρέσβη μας κ. Δημήτρη Παπανδρέου στην Βοσνία Ερζεγοβίνη.
Ο κ. Δημήτρης Παπανδρέου
Μπορεί να φαίνεται σε κάποιους απίθανο αλλά τα τελευταία χρόνια χάρις στις προσπάθειες του εκ Πατρών ορμώμενου, αλλά και δικού μας «Θεσσαλονικιού», μια που διετέλεσε Διευθυντής του Γραφείου του ΥΠΕΞ στη Βόρεια Ελλάδα Πρέσβη κ. Δημήτρη Παπανδρέου, στη Βοσνία ανθεί και διαδίδεται ο ελληνικός πολιτισμός.
Ίσως σε αυτό να συνέβαλλε και η προηγούμενη θητεία του ως Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Μαριούπολη της Ουκρανίας και η εμπειρία από το μοντέλο εκεί. Με τη διαφορά όμως ότι στη Μαριούπολη υπήρχε ένας συμπαγής ελληνικής καταγωγής και ελληνικής συνείδησης πληθυσμός, ενώ στο Σαράγεβο και τη Βοσνία απλά τίποτα.
Οι στοχευμένες κινήσεις που έχουν γίνει, η ύπαρξη επιχειρησιακού σχεδίου, η οργάνωση εκδηλώσεων, σεμιναρίων, διαλέξεων κλπ, θα μπορούσαν ίσως να αποτελέσουν το υλικό για τη δημιουργία ενός εγχειριδίου χρήσιμου για όλες τις Διπλωματικές μας αρχές.
Η αρχική προσπάθεια – πάθος του κ. Παπανδρέου για τη σύσταση μιας πρώτης ελληνικής γωνιάς – εστίας και μιας βιβλιοθήκης στο Σεράγεβο, σε μια πόλη που απλά η παρουσία μας ήταν ανύπαρκτη οδήγησε σε μια ανέλπιστη διπλωματική επιτυχία δια του πολιτισμού για τη χώρα μας.
Και μιλάμε για Διπλωματική επιτυχία γιατί σε μια χώρα όπου δεν υπάρχουν ελληνικής καταγωγής κάτοικοι ή μετανάστες από την Ελλάδα, λειτουργούν και σφύζουν σήμερα από ζωή, 9 Ελληνικές Εστίες, διοργανώνονται σημαντικές εκδηλώσεις, γιορτάζονται οι Εθνικές μας εορτές, διοργανώνονται εκθέσεις, σεμινάρια και παρουσιάσεις και μαθήματα ελληνικής γλώσσας ακόμη και κατά τη θερινή περίοδο!!!
Βέβαια με πενιχρά μέσα. Ο κ. Παπανδρέου χρειάσθηκε να ξοδέψει άπειρο χρόνο και να επιδείξει μέγιστη υπομονή για να πείσει για το εγχείρημά του φορείς και ιδιώτες στην Ελλάδα να βοηθήσουν είτε με τη συλλογή βιβλίων, είτε με την εμπειρία τους. Βέβαια εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε και τη στήριξη του ΥΠΕΞ όπου κάτι φαίνεται ν αλλάζει τα τελευταία χρόνια, που μετατράπηκε σε πολύτιμο αρωγό της προσπάθειας.
Αν και η αρχή ήταν πραγματικά δύσκολη η πορεία του εγχειρήματος, η αποδοχή και η στήριξη από επιμέρους εταίρους στην Ελλάδα και στη Βοσνία οδήγησαν σε ένα πραγματικά εντυπωσιακό αποτέλεσμα.
Ο κ. Παπανδρέου έκανε πραγματικότητα το εξαιρετικά απλό ως ιδέα, αλλά σύνθετο και δύσκολο ως πράξη όταν όχι απλά δεν περισσεύουν, αλλά δεν υπάρχουν τα απαραίτητα μέσα.
Αξιοποίησε τους υπαρκτούς φορείς προώθησης του ελληνικού πολιτισμού στη χώρα. Κοινοποίησε και επικοινώνησε την ιδέα του σε Σχολές και έδρες τοπικών Πανεπιστημίων που διδάσκουν εκ των πραγμάτων τον ελληνικό πολιτισμό και βρήκε ανθρώπους που αγαπούν τη χώρα μας και διδάσκουν τις διαχρονικές αξίες που παρήγαγε και παράγει η Ελλάδα με τον Πολιτισμό.
Σπατάλησε χρόνο για να δημιουργήσει ένα δίκτυο ανθρώπων και φορέων στην Ελλάδα που θα στηρίζαν το εγχείρημα. Απευθύνθηκε και συνάντησε αποδοχή και στήριξη, αρχικά στην πόλη όπου κατάγεται αλλά και σε φίλους στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη που αγκάλιασαν το έργο, που το αποτέλεσμά του έχει τελικό αποδέκτη τη χώρα μας.
Έπεισε και κατάφερε να εξασφαλίσει την αρχική μικρή υποστήριξη.
Από εκεί και πέρα η καθοριστική επαφή και συνεργασία με φορείς, όπως το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, έφεραν τη δημιουργία ενός επιχειρησιακού σχεδίου που στηρίχθηκε και από το ΥΠΕΞ.
Το αποτέλεσμα απλά εξαιρετικό και ίσως απίστευτο. Το θαύμα της ελληνικής παρουσίας στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη. 9 Ελληνικές Εστίες, Εκατοντάδες μαθητές και φοιτητές που διδάσκονται την ελληνική γλώσσα, δεκάδες εκδηλώσεις, σεμινάρια, εκθέσεις και θεματικά σεμινάρια σε μια χώρα που επαναλαμβάνω … δεν υπάρχουν Έλληνες. Η Πρεσβεία μας συμμετέχει και βρίσκεται απλά παντού.
Είναι περίεργο, αλλά πλέον σε κάθε γωνιά της Βοσνίας θα συναντήσετε μια σημαία της χώρας μας, μια βιβλιοθήκη με ελληνικά βιβλία, ανθρώπους να μιλάνε τη γλώσσα μας, αλλά και αυτό δεν είναι τόσο σημαντικό. Το σημαντικότερο είναι ο σεβασμός προς τη χώρα μας και η φιλία. Τα κολακευτικά για την Ελλά και όχι πληρωμένα δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο. Η αναγνωρισιμότητα που εκφράζεται με αποδοχή και τιμές στο πρόσωπο του Πρέσβη μας
Ο κ. Πρέσβης έχει καταφέρει αυτό που φάνταζε χωρίς υπερβολή ακατόρθωτο. Απαιτείται συνέχεια. Και εδώ έρχεται ο ρόλος του ΥΠΕΞ. Η αντίληψη και η στήριξη μιας πολιτικής ανάπτυξης. Εδώ έρχεται ο ρόλος του καθένα μας στο να συνεχιστεί αυτό το έργο. Εδώ έρχεται η πραγματική αγάπη προς την πατρίδα.
Μια συνέχεια επιβεβλημένη. Μια πολιτική που θα πρέπει να ασκείτε παντού.
Για τους ενδιαφερόμενους που πιστεύω θα είναι πολλοί, τα στοιχεία επικοινωνίας της Πρεσβείας μας στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη βρίσκονται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών.
