Εκατοντάδες ρωσικά drones αιωρούνται πάνω από τα πεδία των μαχών στην Ουκρανία και οφείλουν την ύπαρξή τους σε μια «ελαστική» αλυσίδα εφοδιασμού που αποφεύγει τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η Δύση στη Μόσχα, όπως αποκαλύπτει το Reuters.
Το UAV Orlan 10 «Sea Eagle» είναι ένα σχετικά χαμηλής τεχνολογίας και φθηνό δολοφονικό drone που έχει κατευθύνει πολλές από τις – έως και 20.000 οβίδες – πυροβολικού που η Ρωσία εκτοξεύει καθημερινά σε ουκρανικές θέσεις, σκοτώνοντας έως και 100 στρατιώτες την ημέρα, σύμφωνα με τους Ουκρανούς στρατιωτικούς διοικητές.
Μια έρευνα από το Reuters και το iStories, ένα ρωσικό μέσο ενημέρωσης, σε συνεργασία με το Royal United Services Institute, ένα think tank στο Λονδίνο, αποκάλυψε μια υλικοτεχνική διαδρομή εφοδιασμού: Εκτείνεται σε όλη την υδρόγειο και καταλήγει στη γραμμή παραγωγής του Orlan, στο Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας!
Με βάση τις αναφορές από ρωσικά τελωνεία και τα τραπεζικά αρχεία, η έρευνα σηματοδοτεί την πρώτη φορά που μια οδός προμήθειας αμερικανικής τεχνολογίας εντοπίστηκε σε όλη τη διαδρομή της προς έναν Ρώσο κατασκευαστή, του οποίου το οπλικό σύστημα χρησιμοποιείται στην Ουκρανία.
Το Ειδικό Τεχνολογικό Κέντρο, το οποίο κάποτε κατασκεύαζε μια ποικιλία συσκευών παρακολούθησης για τη ρωσική κυβέρνηση, τώρα επικεντρώνεται σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη για τον στρατό. Έγινε για πρώτη φορά στόχος των αμερικανικών κυρώσεων αφότου ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα είπε ότι είχε συνεργαστεί με τη ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών προσπαθώντας να επηρεάσει το 2016 τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ.
Οι κυρώσεις, που τέθηκαν σε ισχύ το 2017, απαγόρευαν σε οποιονδήποτε Αμερικανό πολίτη ή κάτοικο ή εταιρεία των ΗΠΑ να προμηθεύει οτιδήποτε μπορεί να καταλήξει στο Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας. Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους 2022, η κυβέρνηση των ΗΠΑ έκανε αυστηρότερους αυτούς τους περιορισμούς μπλοκάροντας όλες τις πωλήσεις οποιωνδήποτε αμερικανικών προϊόντων για οποιονδήποτε στρατιωτικό τελικό χρήστη. Ουσιαστικά απέκλεισε όλες τις πωλήσεις στη Ρωσία για είδη υψηλής τεχνολογίας όπως μικροτσίπ, επικοινωνίες και εξοπλισμό πλοήγησης.
Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν έχει σταματήσει την παραγωγή του drone Orlan!
Το Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας δεν απάντησε στο Reuters σε γραπτό αίτημα για σχολιασμό. Αλλά ένας κορυφαίος επιστήμονας, ο οποίος είναι επίσης βασικός μέτοχος, δήλωσε σε συνέντευξή του στο Reuters ότι η εταιρεία αντιμετωπίζει «υψηλή ζήτηση» για τα drones της.
Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας δεν απάντησε σε ερωτήσεις του Reuters σχετικά με τον αντίκτυπο των κυρώσεων και τη σχέση του με το Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας.
Το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ, το οποίο επιβάλλει ελέγχους στις εξαγωγές αμερικανικής τεχνολογίας, δεν σχολίσασε τι ξέρει για το Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας ή για εξαρτήματα των ΗΠΑ που καταλήγουν στο ρωσικό πρόγραμμα κατασεκυής στρατιωτικών drone.
Σε δήλωσή του στο Reuters, ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ, είπε ότι το υπουργείο δεν μπορεί να σχολιάσει την ύπαρξη ή την απουσία ερευνών. Ο εκπρόσωπος πρόσθεσε: «Δεν θα διστάσουμε να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για να εμποδίσουμε τις προσπάθειες όσων επιδιώκουν να υποστηρίξουν την πολεμική μηχανή του Πούτιν».
Μεταξύ των σημαντικότερων προμηθευτών του προγράμματος drone της Ρωσίας ήταν ένας εξαγωγέας με έδρα το Χονγκ Κονγκ, η Asia Pacific Links Ltd, η οποία, σύμφωνα με τα ρωσικά τελωνεία και οικονομικά αρχεία, παρείχε εκατομμύρια δολάρια σε ανταλλακτικά, αν και ποτέ άμεσα. Πολλά από τα εξαρτήματα είναι μικροτσίπ από κατασκευαστές των ΗΠΑ.
Οι εξαγωγές της Ασίας-Ειρηνικού στη Ρωσία παραδόθηκαν κυρίως σε έναν εισαγωγέα στην Αγία Πετρούπολη με στενούς δεσμούς με το Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας, όπως δείχνουν τελωνειακά αρχεία, που επικαλείται το Reuters. Η εταιρεία εισαγωγής, SMT iLogic, μοιράζεται μια διεύθυνση με τον κατασκευαστή drone και έχει πολλές άλλες συνδέσεις.
Ο ιδιοκτήτης της Asia Pacific, Anton Trofimov, είναι ένας ομογενής Ρώσος που αποφοίτησε από ένα κινεζικό πανεπιστήμιο και έχει επίσης και άλλα επιχειρηματικά ενδιαφέροντα στην Κίνα καθώς και μια εταιρεία στο Τορόντο του Καναδά, σύμφωνα με το προφίλ του στο LinkedIn.
Σύμφωνα με δημόσια αρχεία, ο Τροφίμοφ είναι κάτοικος μιας γειτονιάς του Τορόντο. Δεν απάντησε σε ερωτήσεις που στάλθηκαν μέσω email και LinkedIn. Μια γυναίκα που άνοιξε την πόρτα δήλωσε ότι είναι η σύζυγος του Τροφίμοφ και είπε ότι θα του έστελνε ένα μήνυμα για να επικοινωνήσει με το Reuters. Αλλά δεν το έκανε ποτέ.
Τα γραφεία στο Χονγκ Κονγκ
Η γειτονιά είναι άθλια, μακριά από το γραφείο της Ασίας-Ειρηνικού, σε ένα άθλιο και στενό κτίριο γραφείων έξω από ένα δρομάκι και μια πεζοδρομημένη αγορά στην επιχειρηματική περιοχή του Χονγκ Κονγκ.
Κανείς δεν ήταν στο γραφείο του Χονγκ Κονγκ όταν ένας δημοσιογράφος του Reuters τα επισκέφθηκε πρόσφατα. Η εταιρεία μοιράζεται ένα δωμάτιο με άλλους τρεις ενοίκους, σύμφωνα με τον ρεσεψιονίστ του κτιρίου.
Στους επτά μήνες από την 1η Μαρτίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου, μετά την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο, τα γραφεία Ασίας-Ειρηνικού αύξησαν απότομα τις δραστηριότητές τους, εξάγοντας ανταλλακτικά αξίας περίπου 5,2 εκατομμυρίων δολαρίων, από περίπου 2,3 εκατομμύρια δολάρια την ίδια περίοδο το 2021, καθιστώντας την τον μεγαλύτερο προμηθευτή της iLogic, σύμφωνα με τα ρωσικά τελωνειακά αρχεία. Πολλά από τα εξαρτήματα κατασκευάστηκαν από εταιρείες τεχνολογίας των ΗΠΑ, όπως δείχνουν τα αρχεία.
Μεταξύ των ανταλλακτικών που στάλθηκαν στην iLogic την ίδια περίοδο του 2022 ήταν τσιπ 1,8 εκατομμυρίων δολαρίων που κατασκευάστηκαν από την Analog Devices, προμήθειες 641.000 δολάρια από την Texas Instruments και 238.000 δολάρια από τη Xilinx, σύμφωνα με τα ρωσικά τελωνειακά δεδομένα. Οι προμήθειες περιελάμβαναν επίσης μοντέλα κινητήρων αεροσκαφών που κατασκευάζονται από μια ιαπωνική εταιρεία, την Saito Seisakusho, που χρησιμοποιούνται στο Orlan 10, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες των drones που ανακτήθηκαν στην Ουκρανία. Η Saito δήλωσε ότι δεν γνώριζε για τις αποστολές του υλικού.
Ερωτηθείσα σχετικά με τις αποστολές στη Ρωσία τους τελευταίους μήνες, η Analog Devices δεν απάντησε σε ερωτήσεις που εστάλησαν μέσω email. Η Texas Instruments και η AMD, η ιδιοκτήτρια της Xilinx, δήλωσαν ότι οι εταιρείες τους δεν είχαν στείλει ή εγκρίνει απευθείας αποστολές στη Ρωσία για πολλούς μήνες και συμμορφώνονται με όλες τις κυρώσεις και τους ελέγχους των εξαγωγών των ΗΠΑ.
Η AMD πρόσθεσε ότι απαιτεί από τους εξουσιοδοτημένους διανομείς της να εφαρμόσουν μέτρα ελέγχου τελικού χρήστη για την παρακολούθηση της πιθανής πώλησης ή εκτροπής προϊόντων AMD στη Ρωσία. «Η SMT iLogic και η Asia Pacific Links δεν είναι εξουσιοδοτημένοι διανομείς της AMD», δήλωσε η AMD.
Τα οικονομικά στοιχεία που παρείχε Ρώσος αξιωματούχος και εξετάζονται από το Reuters δείχνουν ότι το Ειδικό Τεχνολογικό Κέντρο βασίζεται σε διάφορους προμηθευτές, αλλά κυρίως στην iLogic. Σύμφωνα με ένα αρχείο τραπεζικών εισπράξεων και πληρωμών της iLogic που είδε το Reuters, η iLogic λειτουργεί σχεδόν αποκλειστικά για κατασκευή drone.
Από το 2017, η iLogic έχει εισάγει περίπου 70 εκατομμύρια δολάρια κυρίως ηλεκτρονικών προϊόντων στη Ρωσία, σύμφωνα με τα τελωνειακά αρχεία. Και σύμφωνα με οικονομικά έγγραφα που εξετάστηκαν από το iStories και το Reuters, σχεδόν το 80% των εσόδων της εταιρείας προέρχεται από τις συναλλαγές της με το Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας.
Με τη σειρά τους, αυτά τα ίδια οικονομικά αρχεία δείχνουν ότι ο μεγαλύτερος πελάτης του Ειδικού Κέντρου Τεχνολογίας είναι το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας, το οποίο πλήρωσε σχεδόν 6 δισεκατομμύρια ρούβλια (99 εκατομμύρια δολάρια) μεταξύ Φεβρουαρίου και Αυγούστου του τρέχοντος έτους. Τα εξεταζόμενα αρχεία καταγράφουν όλες τις μεταφορές από και προς τους τραπεζικούς λογαριασμούς της εταιρείας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Ο Αλεξέι Τερέντιεφ, κορυφαίος επιστήμονας και κύριος μέτοχος στο Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας, σε τηλεφωνική επικοινωνία δήλωσε ότι ο πόλεμος ανάγκασε το κέντρο να επικεντρωθεί στην κατασκευή drones.
«Λόγω της μεγάλης ζήτησης για το Orlans, δεν έχουμε τους πόρους να κάνουμε κάτι άλλο τώρα. Η ζήτηση για αυτό είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι μπορούμε να παράγουμε», είπε.
Οι αμερικανικές κυρώσεις είχαν προκαλέσει προβλήματα στην εταιρεία, είπε, αλλά πάντα έβρισκε κάποιον στον κόσμο να της πουλήσει ό,τι χρειαζόταν. «Μας επιβλήθηκαν κυρώσεις από μια από τις πιο ισχυρές χώρες στον κόσμο», είπε ο Τερέντιεφ. «Θα πρέπει να είμαστε περήφανοι για αυτό».
Ο Τερέντιεφ αρνήθηκε να πει εάν η iLogic ήταν ένας από αυτούς τους προμηθευτές. Ερωτηθείς για την iLogic, είπε: «Με ρωτάτε για μια εταιρεία που δεν γνωρίζω». Υπενθυμίζοντας ότι ήταν καταχωρημένος ως ένας από τους ιδρυτές της iLogic στα ρωσικά εταιρικά αρχεία, είπε ότι εάν το όνομά του εμφανιζόταν στα έγγραφα, είναι «πιθανότατα σωστό» ότι ήταν μέτοχος. «Ναι, κάτι θυμάμαι», είπε. Αλλά δεν μπορούσε να θυμηθεί τι έκανε η iLogic. «Έχω σταματήσει τη σχέση μου με αυτήν την εταιρεία», όπως δήλωσε ο ίδιος.
Αυτά τα εταιρικά αρχεία δείχνουν ότι η iLogic εδρεύει στην ίδια διεύθυνση γραφείων στην Αγία Πετρούπολη με το Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας. Τα ρωσικά εταιρικά αρχεία δείχνουν ότι ιδρύθηκε από τον Τερέντιεφ και άλλα ανώτερα στελέχη του κατασκευαστή drone ή συγγενείς τους.
Σε μια σύντομη τηλεφωνική συνέντευξη, ο Roman Agafonnikov, διευθύνων σύμβουλος του Ειδικού Τεχνολογικού Κέντρου, είπε ότι δεν ήξερε τίποτα για την iLogic.
Η σύνδεση με τη Φλόριντα
Στην ακτή της νοτιοανατολικής Φλόριντα, ζει ένα άλλο άτομο που έχει μετάσχει στον εφοδιασμό του ρωσικού προγράμματος κατασκευής drone.
Ο Igor Kazhdan, ένας 41χρονος Αμερικανός-Ρώσος υπήκοος, είναι ιδιοκτήτης μιας εταιρείας, της IK Tech, που πούλησε ηλεκτρονικά είδη αξίας περίπου 2,2 εκατομμυρίων δολαρίων στη Ρωσία μεταξύ 2018 και 2021, όπως δείχνουν τα ρωσικά τελωνειακά αρχεία. Εξ αυτών, πάνω από το 90% πωλήθηκε στην iLogic.
Τα ρωσικά αρχεία δείχνουν ότι η IK Tech πούλησε στην iLogic περίπου 1.000 πλακέτες κυκλωμάτων αμερικανικής κατασκευής μεταξύ Οκτωβρίου 2020 και Οκτωβρίου 2021, τη στιγμή που ο ομοσπονδιακός νόμος απαγόρευε την προμήθεια, είτε απευθείας είτε μέσω άλλης εταιρείας, οποιασδήποτε τέτοιας τεχνολογίας στο Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας.
Οι πλακέτες, αξίας περίπου 274.000 δολαρίων, κατασκευάστηκαν από μια εταιρεία στην Καλιφόρνια, την Gumstix. Η εταιρεία στην Καλιφόρνια είπε στο Reuters ότι είναι «πολύ ανήσυχη» για τις αποστολές και ότι θα το διερευνήσει. Είπε ότι δεν έχει πελάτες στη Ρωσία ούτε προϊόντα ή υπηρεσίες που προορίζονται για τη Ρωσία, προσθέτοντας: «Θα λάβουμε όλα τα κατάλληλα μέτρα για να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε εντοπισμένη εκτροπή προϊόντων από νόμιμους τελικούς χρήστες».
Φωτογραφίες που τραβήχτηκαν από Ουκρανούς αξιωματούχους από το εσωτερικό ενός drone που κετέριψαν και τις οποίες είδε το Reuters, δείχνουν μια πλακέτα Gumstix που είναι σχεδόν πανομοιότυπη με τις πλακέτες που αποστέλλονται από την IK Tech. Σύμφωνα με μια λίστα εξαρτημάτων που βρέθηκαν σε ένα άλλο drone, η πλακέτα είναι μέρος της μονάδας ελέγχου του Orlan 10.
Οι δραστηριότητες του Kazhdan επέστησαν την προσοχή των αμερικανικών αρχών. Μόλις δύο εβδομάδες προτού τα ρωσικά τανκς εισβάλουν στην Ουκρανία και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Orlan αρχίσουν να βουίζουν στον ουρανό, ομοσπονδιακοί πράκτορες συνέλαβαν τον Kazhdan. Αργότερα βρέθηκε αντιμέτωπος με 13 κατηγορίες για λαθρεμπόριο και αποφυγή ελέγχων στις εξαγωγές για την πώληση ηλεκτρονικών εξαρτημάτων στη Ρωσία μεταξύ Δεκεμβρίου 2021 και Φεβρουαρίου 2022.
Το κατηγορητήριο αφορούσε την πώληση εξελιγμένων ενισχυτών κατασκευασμένων από την αμερικανική Qorvo που απαιτούσε άδεια εξαγωγής για τη Ρωσία. Δεν είναι σαφές από δικαστικά έγγραφα εάν οι αρχές των ΗΠΑ γνώριζαν τον τελικό προορισμό των προϊόντων. Οι ενισχυτές Qorvo, οι οποίοι χρησιμοποιούνται συχνά σε ραντάρ, επικοινωνίες και ραδιοεξοπλισμό, έχουν βρεθεί στα κυκλώματα ραδιοεπικοινωνίας των drones Orlan, σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους.
Σε δήλωση στο Reuters, η Qorvo είπε ότι ο «δηλωμένος προορισμός» των ανταλλακτικών που αναφέρονται στην υπόθεση ήταν ένας διανομέας στη Φλόριντα. Πρόσθεσε ακόμη: «Η Qorvo δεν είχε ποτέ επιχειρηματικές δραστηριότητες ή σχέση με την IK Tech ή τον Igor Kazhdan και τα προϊόντα της Εταιρείας εξήχθησαν και χρησιμοποιήθηκαν εν αγνοία μας».
Τον Νοέμβριο του 2022, αφού ο Kazhdan ομολόγησε την ενοχή του σε δύο κατηγορίες, ένας ομοσπονδιακός δικαστής τον καταδίκασε σε τρία χρόνια φυλάκιση με αναστολή και του επέβαλε πρόστιμο 7.200 δολάρια. Αν καταδικαζόταν για όλες τις κατηγορίες, ο Kazhdan θα μπορούσε να αντιμετωπίσει 40 χρόνια φυλάκιση.
Μιλώντας στο κατώφλι του σπιτιού του στην παραλία Dania, στη Φλόριντα, ο Kazhdan, φορώντας σορτς και κοντομάνικο πουκάμισο, είπε ότι η κλίμακα των εξαγωγών του στη Ρωσία ήταν ελάχιστη σε σύγκριση με άλλες εταιρείες!
«Δεν νομίζω – ό,τι κι αν είναι αυτό- ότι είναι η μεγάλη υπόθεση που πρέπει να γράφεις για αυτή», είπε ο Kazhdan. «Αυτό είναι απλώς κωμικό», είπε.
Και ο ίδιος δεν μίλησε για την υπόθεση ή τις αποστολές υλικού στη Ρωσία.
Στην ακρόαση της ποινής του τον Νοέμβριο του 2022, ο Kazhdan είπε στον δικαστή της περιφέρειας στη Νότια Φλόριντα ότι άρχισε να συνεργάζεται με τη Ρωσία αφού είχε επαφή με εισαγωγείς σε μια δορυφορική διάσκεψη το 2016. Αμέσως μετά, οι εισαγωγείς τον έπεισαν να παρακάμψει τις απαιτήσεις αναφοράς και αδειοδότησης, όπως είπε. Τις περίφημες κυρώσεις και περιορισμούς στη Ρωσία δηλαδή.
Το Reuters επικοινώνησε για το θέμα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ. Φυσικά, αρνήθηκε να σχολιάσει την υπόθεση.
