Του Κώστα Ράπτη
Τρεις κινήσεις κορυφαίας σημασίας μέσα σε λίγα 24ωρα ασφαλώς δεν αποτελούν σύμπτωση: Επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν στη Λευκορωσία. Αποστολή του Ντμίτρι Μεντβέντεφ στο Πεκίνο και συνάντησή του με τον Σι Τζινπίνγκ. Και θριαμβευτική υποδοχή του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Ουάσινγκτον.
Συνδυαστικά, οι τρεις αυτές εξελίξεις (και ορισμένες δευτερεύουσες) παραπέμπουν σε "κάτι μεγάλο" το οποίο κυοφορείται στον νέο ψυχρό πόλεμο με κεντρικό μέτωπο την Ουκρανία.
"Κάτι μεγάλο", που λογικά υποδεικνύει κλιμάκωση και όχι εκτόνωση της σύγκρουσης. Άλλωστε ακόμη και ένας συμβιβασμός, τον οποίο μπορεί να έχουν κατά νου οι κύριοι πρωταγωνιστές για την επόμενη φάση, προϋποθέτει μια τελευταία εφόρμηση για την κατάληψη καλύτερων διαπραγματευτικών θέσεων."Ζώνη αποτροπής" με πυρηνικά
Στο Μινσκ τη Δευτέρα οι κοινές δηλώσεις του Ρώσου προέδρου με τον Λευκορώσο ομόλογό του, Αλεξάντρ Λουκασένκο, δεν άφηναν καμία αμφιβολία για τον βαθμό ενοποίησης της στρατιωτικής μηχανής των δύο χωρών. Όπως έγινε γνωστό, ο ρωσικός και ο λευκορωσικός στρατός έχουν αποκτήσει κοινούς μηχανισμούς εκπαίδευσης, επιμελητείας και διοίκησης, ενώ η χώρα του Λουκασένκο έχει πλέον στη διάθεσή της αντιπυραυλικά-αντιεροπορικά συστήματα S-400 που της διέθεσε ο μεγάλος γείτονας, καθώς και πυραύλους Iskander, στο βεληνεκές των οποίων βρίσκεται λ.χ. ολόκληρη η Πολωνία.
Και το κυριότερο: οι δύο ηγέτες έκαναν γνωστό ότι οι πιλότοι της λευκορωσικής αεροπορίας εκπαιδεύονται πλέον στον χειρισμό "ειδικών όπλων με ειδικές κεφαλές" από αεροσκάφη κληροδοτημένα από τη σοβιετική εποχή. Με άλλα λόγια, η Λευκορωσία μπορεί να εξοπλισθεί με ρωσικά πυρηνικά, κατά το πρότυπο αντίστοιχων κοινών δραστηριοτήτων των ΗΠΑ με τους συμμάχους τους. Η Ρωσία αποκτά έτσι μια "ζώνη αποτροπής" στα δυτικά της, πλάτους περίπου 500 χιλιομέτρων.
Όλα αυτά, στο πνεύμα της προώθησης του Ενωσιακού Κράτους Ρωσίας-Λευκορωσίας (που είχε συμφωνηθεί από το 1999 και προσέκρουε στις διαθέσεις αυτονόμησης του Λουκασένκο, μέχρις ότου οι διαδηλώσεις του 2000 που απείλησαν την ανατροπή του τον προσέδεσαν σταθερά πλέον στο άρμα της Μόσχας) και ενώ πληροφορίες θέλου μεγάλο όγκο ρωσικών δυνάμεων να έχει μεταφερθεί το τελευταίο διάστημα στη λευκορωσική επικράτεια. Το ενδεχόμενο μιας ρωσικής κυκλωτικής κίνησης στα βόρεια της Ουκρανίας, που θα απειλούσε εκ νέου το Κίεβο, ώστε να κρατηθούν απασχολημένες ουκρανικές δυνάμεις και να αδυνατίσει το νότιο μέτωπο, έχει αναβιώσει.
Ο Σι προτρέπει σε διάλογο
Την ίδια στιγμή, ο "αντικαταστάτης εν αναμονή" του Πούτιν, ήτοι ο άλλοτε πρόεδρος και πρωθυπουργός της Ρωσίας και νυν αντιπρόεδρος του πανίσχυρου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, βρέθηκε την Τρίτη και την Τετάρτη στο Πεκίνο, ως κομιστής μηνύματος του προϊσταμένου του προς τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ.
Στην επίσκεψη αυτή, η οποία δεν είχε προαναγγελθεί, ο Μεντβέντεφ παρουσιάστηκε κυρίως με τον ρόλο του προέδρου του κυβερνώντος κόμματος της Ενιαίας Ρωσίας, έχοντας ως στόχο τον συντονισμό με το κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα, στον απόηχου του 20ού Συνεδρίου του.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της γραμματείας του Μεντβέντεφ, "οι δύο πλευρές υπογράμμισαν το γεγονός ότι οι προσεγγίσεις Μόσχας και Πεκίνο στα πλέον πιεστικά παγκόσμια προβλήματα εν πολλοίς συμπίπτουν και ασχολήθηκαν με θέματα στρατηγικού συντονισμού στην εξωτερική πολιτική, ιδίως στο πλαίσιο του ΟΗΕ και άλλων πολυμερών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου του Συμφώνου της Σανγκάης, της ομάδας BRICS και της G20. Συζητήθηκε επίσης η κατάσταση στον μετασοβιετικό χώρο, συμπεριλαμβανομένης της ουκρανικής κρίσης".
Αξίζει να θυμηθεί κανείς ότι ήταν λίγες μέρες πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, οπότε Πούτιν και Σι διακήρυξαν τη "φιλία δίχως όρια" των χωρών τους, δημοσιοποιώντας ταυτόχρονα ένα κοινό "μανιφέστο" για την αναμόρφωση της διεθνούς αρχιτεκτονικής.
Πάντως ο Σι Τζινπίνγκ φρόντισε να εκφράσει την ελπίδα του ότι όλα τα μέρη που εμπλέκονται στην ουκρανική κρίση θα διατηρήσουν την αυτοσυγκράτησή τους και θα επιλύσουν τις διαφορές τους με πολιτικά μέσα.
Με άλλα λόγια, η στρατηγική σχέση Ρωσίας-Κίνας δεν αμφισβητείται, αλλά σε τακτικό επίπεδο το Πεκίνο διατηρεί την πολυτέλεια να τοποθετείται "αποστασιοποιημένα" και ως "παράγοντας σταθερότητας".
Από το "γλείψιμο των πληγών" στην περαιτέρω εμπλοκή με Patriot
"Αιφνιδιαστική", όμως, χαρακτηρίσθηκε και η επίσκεψη (η πρώτη εκτός των συνόρων της χώρας του μετά την έναρξη του πολέμου) την οποία πραγματοποίησε ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στην αμερικανική πρωτεύουσα, όπου έγινε δεκτός στον Λευκό Οίκο από τον Τζο Μπάιντεν και απευθύνθηκε σε πανηγυρική συνεδρίαση του Κογκρέσου.
"Την επόμενη χρονιά πρέπει να επαναφέρουμε την ουκρανική σημαία και την ελευθερία σε ολόκληρη την επικράτειά μας, για ολόκληρο τον λαό μας" ήταν η χαρακτηριστικότερη δήλωση Ζελένσκι από αμερικανικού εδάφους, σε έμμεση απάντηση προς τις φωνές (εντός και εκτός ΗΠΑ) οι οποίες αρχίζουν και υπαινίσσονται την ανάγκη ενός συμβιβασμού. Άλλωστε ήταν ο ίδιος ο Τζο Μπάιντεν ο οποίος σε παλαιότερες δηλώσεις του εξέφρασε την προσδοκία να αξιοποιήσουν οι αντιμαχόμενοι την περίοδο του χειμώνα, "καθώς θα γλείφουν τις πληγές τους", για έναν αναστοχασμό.
Όμως αυτήν τη φορά ο Αμερικανός πρόεδρος δεν τοποθετήθηκε ως ένας απομακρυσμένος τρίτος. Υπήρχε άλλωστε επίδικο αντικείμενο απολύτως υλικό. Όπως έγινε γνωστό από τον επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ οι ΗΠΑ θα ενισχύσουν άμεσα την Ουκρανία με ακόμη μια δέσμη στρατιωτικής βοήθειας, εκτιμώμενης αξίας 1,85 δισ. δολαρίων, ενώ εκκρεμεί η έγκριση από τον Κογκρέσο του "πακέτου" των 44 δισ., με το οποίο η συνολική αμερικανική οικονομική εμπλοκή στον ουκρανικό πόλεμο θα ξεπεράσει συνολικά τα 100 δισ., πέρα από κάθε αντίστοιχο προηγούμενο.
Εξού και ο Ζελένσκι τόνισε προς τους Αμερικανούς κοινοβουλευτικούς: "Τα χρήματά σας δεν είναι ελεημοσύνη, είναι επένδυση στην παγκόσμια ασφάλεια και στη δημοκρατία, την οποία διαχειριζόμαστε με τον πλέον υπεύθυνο τρόπο".
Παραμερίζονται οι προβληματισμοί
Όμως η σημαντικότερη εξαγγελία από αμερικανικής πλευράς αφορούσε την αποστολή στην Ουκρανία αντιαεροπορικών συστημάτων Patriot. Και αυτό όχι μόνο διότι κατά τον τρόπο ενισχύεται η ουκρανική αεράμυνα, σε φάση αλλεπάλληλων ρωσικών πληγμάτων από αέρος εναντίον των υποδομών της Ουκρανίας, αλλά και γιατί έτσι εντείνεται η έμμεση εμπλοκή των ίδιων των ΗΠΑ, την ίδια στιγμή που ο Μπάιντεν αποκλείει κάθε άμεση εμπλοκή.
Αναρωτιέται κανείς αν η αποστολή των Patriot περιορίζεται στο πολεμικό υλικό και όχι τους χειριστές του, καθώς η εκπαίδευση των Ουκρανών στην χρήση των συστημάτων κανονικά απαιτεί περίπου τρεις μήνες, γεγονός που σχετικοποιεί την χρησιμότητα της αμερικανικής χειρονομίας.
Σε κάθε περίπτωση, αποδεικνύεται πρόωρο να βρουν έδαφος οι προβληματισμοί όσων όπως ο Χένρι Κίσινγκερ προκρίνουν την επίτευξη συμβιβασμού, ώστε η σύγκρουση να μη διολισθήσει σε πυρηνική, ή υπενθυμίζουν, όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ότι η επόμενη μέρα αναγκαστικά θα περιλαμβάνει παροχή εγγυήσεων ασφαλείας όχι μόνο στην Ουκρανία αλλά και στη Ρωσία. Προς το παρόν, ο ρυθμός των εξελίξεων παραπέμπει σε μάχη παρατεταμένη μέχρις εξαντλήσεως.
Επιμέλεια αναρτήσεως, Στρατηγού εα κ. Αθαν. Καφραντζίκου
