 |
| FILE PHOTO: Το Πολεμικό Ναυτικό και άλλα τμήματα των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν δραστηριότητες στον Έβρο, στα νησιά και στην Ανατολική Μεσόγειο τόσο σε επίπεδο Εθνικών ασκήσεων, όσο και σε επίπεδο διασυμμαχικών. Πηγή : Πολεμικό Ναυτικό |
Το πρόβλημα των οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών μεταξύ της Ελλάδος και των γειτονικών της χωρών απετέλεσε επί μακρόν παράπλευρη απώλεια των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η Ελλάδα διαθέτει θαλάσσια σύνορα με έξι κράτη: την Τουρκία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Λιβύη, την Ιταλία και την Αλβανία.
Στην χώρα μας όμως εξακολουθεί να επικρατεί σύγχυση αναφορικά με το τι ακριβώς είναι η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).
Η διαδικασία θαλάσσιας οριοθέτησης είναι ένα περίπλοκο θέμα, λόγω τόσο του αριθμού των πραγματικών και δυνητικών καταστάσεων σε ολόκληρο τον κόσμο, όσο και της πολυπλοκότητας της διαδικασίας οριοθέτησης.
Ωστόσο, πολλά θαλάσσια σύνορα στον κόσμο δεν είναι οριοθετημένα. Ο συνολικός αριθμός των πιθανών θαλάσσιων συνόρων είναι 420, αλλά υπάρχουν μόνο περίπου 200 συνοριακές συμφωνίες μέχρι σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι οι διαφορές που σχετίζονται με τη θαλάσσια οριοθέτηση έχουν πολύ μέλλον. Για την επίλυση τέτοιων διαφορών, τα κράτη πρέπει να διαπραγματεύονται μεταξύ τους ή να χρησιμοποιούν τους διαθέσιμους μηχανισμούς επίλυσης διαφορών.
Η οριοθέτηση της ΑΟΖ σε σχέση με τις απέναντι ή παρακείμενες ακτών πρέπει να γίνεται με συμφωνία βάσει του διεθνούς δικαίου, όπως αναφέρεται στο άρθρο 38 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου, προκειμένου να επιτευχθεί δίκαιη λύση.
- Οριοθέτηση με την Κυπριακή Δημοκρατία
Οι Έλληνες πρωθυπουργοί από τον Κώστα Σημίτη μέχρι τον Κυριάκο Μητσοτάκη αρνούνται να οριοθετήσουν ΑΟΖ με την Κύπρο, υποκύπτοντας σε ένα άλλο άγραφο casus belli του Ταγίπ Ερντογάν.
Αυτός ήταν και ο λόγος που οι τότε υπουργοί Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου και Ντόρα Μπακογιάννη πολέμησαν τον αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο στην ανακήρυξη της Κυπριακής ΑΟΖ. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι μόνο ο Τάσσος Παπαδόπουλος όρθωσε το ανάστημά του δηλώνοντας ουσιαστικά «εμείς ομιλούμε για ΑΟΖ και τίποτε άλλο».
Η Τουρκία δεν συνειδητοποίησε άμεσα τις επιπτώσεις του ευφυούς εγχειρήματος του Προέδρου της Κύπρου και σήμερα βλαστημάει για την απραξία της. Τότε ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν ήταν άπειρος στη διπλωματία και αρκέστηκε να δηλώσει ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την ΑΟΖ της Κύπρου. Τώρα το φυσάει και δεν κρυώνει.
Έχουν περάσει 40 χρόνια από την δημιουργία της UNCLOS και 18 χρόνια από την ανακήρυξη ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και ήρθε η ώρα η πατρίδα μας να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να αναλάβει την πρωτοβουλία που της δίνει η τραγωδία της Ουκρανίας. Όπως ανέφερε ο Ευάγγελος Βενιζέλος: «Να είμαστε και τώρα στη σωστή πλευρά της Ιστορίας». Αλλά για να είμαστε στην σωστή πλευρά της ιστορίας πρέπει να κατανοήσουμε τι θα μπορούσε να σημάνει για τα ελληνοτουρκικά η κρίση στην Ουκρανία.
Όλοι αναφέρουν ότι έχει αρχίσει η δημιουργία μιας νέας Ευρώπης και ιδιαίτερα μιας νέας Γερμανίας και διαφαίνεται, για πρώτη φορά, η διάθεση για την δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού και μιας κοινής αμυντικής πολιτικής.
Η θέσπιση μιας οριοθετημένης ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κύπρο που είναι, ταυτόχρονα, και ΑΟΖ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα είναι το πρώτο τεστ μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, για τον τρόπο που θα αντιδράσει η ΕΕ στις απειλές της Τουρκίας για εισβολή στα νησιά ενός κράτους μέλους της καταπατώντας κάθε πρόβλεψη του διεθνούς δικαίου.
Ο επόμενος χάρτης αποτελεί casus belli για την Τουρκία.
ΧΑΡΤΗΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΕΛΑΔΑΣ-ΚΥΠΡΟΥ
Φαντασθείτε την τραγωδία του κυπριακού Ελληνισμού όταν σε πρόσφατη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Κύπρου, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών εξηγούσε στον Κύπριο ομόλογό του τις προσπάθειες της Ελλάδας να οριοθετήσει ΑΟΖ με την Αλβανία και πριν λίγες ημέρες ο Κύπριος ΥΠΕΞ εκμυστηρευόταν ότι ήρθε η ώρα η Κύπρος να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με αυτή της Τουρκίας!
- Οριοθέτηση με την Αίγυπτο
Η πιο σημαντική, από όλες τις οριοθετήσεις της Ελλάδας, είναι αυτή με την Αίγυπτο. Θα αντιτείνει κάποιος ότι η σημαντικότερη είναι αυτή με την Τουρκία, αλλά δεν θα έχει δίκιο. Η οριοθέτηση με την Τουρκία είναι όντως η δυσκολότερη. Η οριοθέτηση όμως με την Αίγυπτο είναι η πιο σημαντική και κρίσιμη, εφόσον δώσει πλήρη επήρεια στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου (Ρω, Μεγίστη, Στρογγύλη). Με αυτή την σωστή οριοθέτηση η Τουρκία δεν θα διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο. Η Λεκάνη του Ηροδότου, που κείται στο κρίσιμο τρίγωνο ανάμεσα στην Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Κύπρο, αποτελεί το κλειδί στα θέματα ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου, γιατί εκεί βρίσκονται τα μεγαλύτερα κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
Αλλά ας ξεκινήσουμε από την αρχή αυτής της ιστορίας, που μας ταλαιπωρεί για χρόνια. Η οριοθέτηση της ΑΟΖ μας με την Αίγυπτο ξεκίνησε στραβά από την αρχή, όταν η ελληνική κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή αποφάσισε το 2009 να αρχίσει συζητήσεις με την κυβέρνηση της Αιγύπτου, που ακολουθούσε τότε μια απόλυτα φιλοτουρκική πολιτική
Η Ελλάδα δέχθηκε ένα χαστούκι από τους Αιγυπτίους, όταν αυτοί ενημέρωσαν την ελληνική πλευρά ότι θα άρχιζαν συνομιλίες για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με τη Τουρκία, παρότι η Αίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία! Η Αίγυπτος θα μπορούσε να διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία, μόνο αν δεν αναγνωρισθούν τα δικαιώματα του Καστελόριζου και της Στρογγύλης.
Έτσι, η Αίγυπτος ενημέρωσε την ελληνική πλευρά ότι θα διεξήγαγε συνομιλίες μαζί της στο Κάιρο στις 20 Ιουνίου του 2009 και αμέσως μετά, στις 22 Ιουνίου 2009, με τη τουρκική πλευρά! Η τότε Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Ντόρα Μπακογιάννη, αντί να προβεί σε έντονη διαμαρτυρία για αυτή την αιγυπτιακή πρωτοβουλία, που παραβιάζει ξεκάθαρα το Δίκαιο της Θάλασσας, μετέβη στη συνάντηση στις 20 Ιουνίου γνωρίζοντας ότι δυο μέρες αργότερα Αιγύπτιοι και Τούρκοι θα κάθονταν στο ίδιο τραπέζι.
Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ο Κύπριος εμπειρογνώμονας, σε θέματα ΑΟΖ και υδρογονανθράκων, Σόλων Κασίνης επαναλάμβανε μονότονα ότι «Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει τάχιστα στην οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της με την Αίγυπτο». Εκείνο, όμως, που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι ότι, παλαιότερα, κάθε φορά που διεξάγονταν συζητήσεις για την οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο, οι Αιγύπτιοι αντιπρότειναν στην ελληνική αντιπροσωπεία «Κάντε εσείς πρώτα οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κύπρο και μετά εμείς θα ακολουθήσουμε.»
Η κυπριακή ΑΟΖ απασχόλησε σοβαρά την Ελλάδα για πρώτη φορά το 2003, όταν η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ζήτησε από την Κύπρο να μη προχωρήσει σε πλήρη οριοθέτηση με την Αίγυπτο, γιατί έτσι θα φανούν τα δικαιώματα του συμπλέγματος του Καστελόριζου. Συγκεκριμένα, ο Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ζήτησε από την κυβέρνηση Κληρίδη να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Αίγυπτο 14 ν.μ. πριν την σωστή οριοθέτηση, ώστε να μη φανεί η πλήρης επήρεια του συμπλέγματος του Καστελόριζου και δημιουργηθεί έτσι πρόβλημα με την Τουρκία!
Η Ελλάδα, στη βιασύνη της να απαντήσει, με κάποιο τρόπο, στο τουρκολιβυκό μνημόνιο δυστυχώς έθεσε σε κίνδυνο τα δικαιώματά μας στον ορυκτό πλούτο που μας ανήκει στην Ανατολική Μεσόγειο. Θέλαμε να εμβολίσουμε το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και καταλήξαμε σε ένα οδυνηρό συμβιβασμό με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ, που πολύ φοβούμαι ότι μπορεί να μας κοστίσει και άλλο μακροπρόθεσμα.
- Όπως είχε επισημάνει ο Κώστα Βενιζέλος:
“Είναι σαφές πως εάν η Ελλάδα προχωρήσει σε τμηματική συμφωνία με την Αίγυπτο για ΑΟΖ, αυτό θα σημαίνει πως εγκαταλείπει την Κύπρο. Αυτό σημαίνει πως εγκαταλείπει το χώρο που ενώνει τα δυο κράτη. Κι αυτό γιατί δεν θέλει να προκαλέσει την Τουρκία. Θα πρόκειται για μια κίνηση αυτοχειρίας για τον ελληνισμό, μια ενέργεια προσαρμογής στις αξιώσεις της κατοχικής δύναμης.”
Όμως αυτή η οριοθέτηση είχε μια τραγική εξέλιξη διότι η Ελλάδα αναγκάστηκε να συμφωνήσει σε μία τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο, που δεν προβλέπεται από την Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Η Αίγυπτος από το 2003 μέχρι σήμερα έδειχνε ξεκάθαρα ότι δεν ήθελε να απομονωθεί η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο και επιθυμούσε να έχει θαλάσσια σύνορα μαζί της. Επομένως δεν είχε κανένα λόγο να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Ελλάδα, με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται ότι δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία. Έτσι για την οριοθέτηση δεν χρησιμοποιήσαμε την μέση γραμμή και δώσαμε 67% στην Αίγυπτο και ότι σταματήσαμε στο 28ο Μεσημβρινό διότι η Αίγυπτος ήθελε να δείξει ότι διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία.
ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΟΖ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΑΙΓΥΠΤΟΥ
- Οριοθέτηση με την Αλβανία
Αποτέλεσε μια πολύ ευχάριστη έκπληξη η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ), για την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αλβανία.
Όπως είναι γνωστό, η ελληνική κυβέρνηση είχε συμφωνήσει με την Αλβανία το 2009, όταν υπουργός εξωτερικών ήταν η Ντόρα Μπακογιάννη, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της “μέσης γραμμής”, ο δε τρόπος της οριοθέτησης ονομάστηκε «θαλάσσιο όριο πολλαπλών χρήσεων», διότι δεν είχαμε ανακηρύξει ΑΟΖ.
Υπογράψαμε, τότε, μια άριστη οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, που ήταν απόλυτα συμβατή με το Δίκαιο της Θάλασσας και πρέπει να επαινεθεί ιδιαίτερα η ομάδα που την διαπραγματεύτηκε, με επικεφαλής τον πρέσβη Γεώργιο Σαββαΐδη.
Η Αλβανία έκανε αποδεκτή τη θέση της Ελλάδας ότι όλα τα νησιά στην περιοχή έχουν πλήρη δικαιώματα, όπως και οι ηπειρωτικές ακτές. Η οριοθέτηση μεταξύ της Αλβανίας και της χώρας μας ήταν ανάμεσα στις ακτές των Αγίων Σαράντα και της Χιμάρας αφ’ ενός και της Κέρκυρας και των διαποντίων νήσων (Οθωνοί, Ερεικούσσα, Μαθράκι) αφ’ ετέρου. H μόνη εκκρεμότητα θα αφορούσε σε μια συμφωνία στο τριεθνές σημείο, όπου συμπίπτουν οι ΑΟΖ της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Ιταλίας.
Ως γνωστό η συμφωνία αυτή καταγγέλθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας με αποτέλεσμα να μην αποσταλεί για κύρωση στο Αλβανικό Κοινοβούλιο, μετά από μια ξεκάθαρη παρέμβαση της τουρκικής πλευράς, αφού με βάση τις αρχές και τους κανόνες με τους οποίους συνομολογήθηκε η οριοθετική αυτή συμφωνία, όπως εφαρμογή της “αρχής της ίσης απόστασης”, εφαρμογή του “συστήματος κλεισίματος των κόλπων”, “δικαιώματα των νησιών να έχουν τις ίδιες θαλάσσιες ζώνες με τις ηπειρωτικές ακτές πλην των βράχων που δεν διαθέτουν δική τους οικονομική ζώνη”, η Τουρκία αντιλήφθηκε ότι αυτή η συμφωνία δημιουργεί ένα αρνητικό για τα συμφέροντα της προηγούμενο (precedent).
Έτσι η εφαρμογή των αρχών αυτών στο Αιγαίο και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο θα είχε ως αποτέλεσμα να λάβει η Τουρκία στο Αιγαίο μόνο 2,5% της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ της περιοχής αυτής έναντι 97,5% της Ελλάδος, όπως επίσης να περιέλθει στην Ελλάδα μεγάλο ποσοστό της ΑΟΖ στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. (Σύμπλεγμα Καστελλόριζου).
Με τη συμφωνία αυτή η Αλβανία ελάμβανε το 50,87% της υφαλοκρηπίδας και της αιγιαλίτιδος ζώνης (1.365,29 τ.χλμ) έναντι 49,13% της Ελλάδος ( 1.318,45 τ.χλμ.). Αυτό αποτελεί και το μεγαλύτερο ποσοστό που θα μπορούσε να λάβει η Αλβανία με βάση το Διεθνές Δίκαιο και τη διεθνή πρακτική, ιδιαίτερα δε με βάση τις αρχές και τους κανόνες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, μέρη της οποίας τυγχάνουν τόσο η Ελλάδα όσο και η Αλβανία.
- Οριοθέτηση με Ιταλία
Η Ελλάδα έχει αποφασίσει να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με αυτή της Ιταλίας από την περίοδο που στο ΥΠΕΞ ήταν επικεφαλής ο Ευάγγελος Βενιζέλος αλλά, τελικά ήρθε η ώρα να πραγματοποιηθεί το 2020. Η οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ιταλία είναι, θεωρητικά, η ευκολότερη γιατί ήδη, από το 1977, υφίσταται οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δυο κρατών και η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ πάντα συμπίπτει. Η οριοθέτηση αυτή έγινε από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στις 24 Μαΐου 1977 και ετέθη σε ισχύ μετά την επικύρωσή της από τα δυο κοινοβούλια στις 12 Νοεμβρίου 1980.
Είναι σημαντικό ότι η μέθοδος οριοθέτησης ήταν αυτή της «μέσης γραμμής» και έχει μήκος 268 ναυτικά μίλια και το βάθος κυμαίνεται από 800 μέχρι 4.000 μέτρα. Υπάρχουν, επίσης, τρία σημεία απόκλισης από τη μέση γραμμή. Στα δυο από αυτά, η Ιταλία έχει μεγαλύτερη έκταση από ό,τι η Ελλάδα και σε ένα σημείο η Ελλάδα έχει μεγαλύτερη έκταση από την Ιταλία.
ΧΑΡΤΗΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ AOZ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΙΤΑΛΙΑΣ
Βέβαια η συμφωνία αυτή έχει ένα σοβαρό μειονέκτημα, διότι επιτρέπει στους Ιταλούς ψαράδες να διατηρήσουν τα παραδοσιακά αλιευτικά δικαιώματα τους όχι μόνο στο Ιόνιο Πέλαγος αλλά και στην Κρήτη και Ρόδο φτάνοντας μέχρι τα 6 ν.μ. ακόμα και τώρα που τα χωρικά μας ύδατα με την Ιταλία είναι 12 ν.μ. Τα υπάρχοντα δικαιώματα των Ιταλών αλιέων περιγράφονται με σαφήνεια τόσο ως προς τον αριθμό των σκαφών όσο και ως προς τα είδη που δύνανται να αλιεύσουν , αλλά εξαιρούνται τα είδη που αλιεύουν οι Έλληνες αλιείς
- Οριοθέτηση με Λιβύη
Η Ελλάδα, ουσιαστικά, έχει ήδη οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Λιβύη από το 2011. Εκείνη την χρονιά, ο Υφυπουργός Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Μανιάτης έκανε ένα σημαντικό βήμα για την κατοχύρωση των εθνικών κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με το νόμο 4001/2011 για την έρευνα των υδρογονανθράκων. Ουσιαστικά, με αυτό το νόμο, η Ελλάδα οριοθέτησε, μονομερώς, την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ με αυτή της Λιβύης, δίνοντας πλήρη επήρεια στην Γαύδο.
Συγκεκριμένα, η παράγραφος 1 του άρθρου 156 περιέχει την εξής ιδιοφυή διατύπωση:
«Ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφής κηρυχθεί), είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσων ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης».
Αυτός είναι ο χάρτης που αντανακλά τις προβλέψεις του νόμου 4001/2011. Με βάση αυτόν τον χάρτη παραχωρήθηκαν πρόσφατα για εξερεύνηση τα δύο οικόπεδα, νοτιοδυτικά της Κρήτης, στις τρεις εταιρίες, TOTAL, EXXON MOBIL και ΕΛΠΕ (πρόσφατα η TOTAL αποχώρησε). Ήταν μία τεράστιας σημασίας ευφυής κίνηση του Γιάννη Μανιάτη, που άλλοι τώρα προσπαθούν να πιστωθούν ως δική τους επιτυχία.
Χάρτης Υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ του Νόμου 4001/2011
Επιτέλους τώρα στρέφουμε το ενδιαφέρον μας στην Κρήτη, όπου από τις τελευταίες έρευνες Αμερικανών, Νορβηγών, Γάλλων και Ιταλών διαφαίνεται ότι τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων νότια της νήσου είναι τα μεγαλύτερα της Ανατολικής Μεσογείου. Έτσι μετά από αρκετές ταλαιπωρίες τουλάχιστον μιας δεκαετίας, η ελληνική κυβέρνηση έκανε την σωστή κίνηση και ευχόμαστε να μην αλλάξει πάλι γνώμη.
Θα πρέπει εδώ να επισημανθεί ότι η θέση της Λιβύης είναι ότι για μια τέτοια οριοθέτηση θα πρέπει η Ελλάδα να αναγνωρίσει ως νόμιμο το κλείσιμο του κόλπου της Σύρτης εύρους 303 ν.μ. (Η UNCLOS επιτρέπει κλείσιμο κόλπων μέχρι 50 ν.μ.) και να δεχθεί ότι η Γαύδος δεν μπορεί να συμπεριληφθεί σε μια τέτοια οριοθέτηση. Η Ελλάδα προσπάθησε αρκετές φορές να οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ στο Λυβικό Πέλαγος, αλλά η προσέγγιση των δύο κρατών είναι διαμετρικά αντίθετη.
Η Ελλάδα υποστηρίζει ότι η μέθοδος οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, πρέπει να είναι η μέση γραμμή, ενώ η Λιβύη υποστηρίζει τη μέθοδο της ευθυδικίας, την οποίαν υποστηρίζει και η Τουρκία, εμμένοντας στη νομιμότητα του κλεισίματος του κόλπου της Σύρτης.
Το πιο εξωφρενικό σκηνικό το δημιούργησαν οι Τούρκοι στο τέλος του 2018, και το συνεχίζουν πιο έντονα σήμερα, ισχυριζόμενοι ότι η Τουρκία διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Λιβύη. Ουσιαστικά έχουν αρχίσει να πανικοβάλλονται, διότι δεν μπορούν να πειράξουν αυτά τα δύο οικόπεδα στην Κρήτη, που όπως επισημαίνουν ειδικοί στους υδρογονάνθρακες (Φώσκολος-Κονοφάγος) υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να κρύβουν τεράστια κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
- Οριοθέτηση με Τουρκία
Το Άρθρο 121 της UNCLOS παραμένει ο εφιάλτης της Τουρκίας από το 1982 και δεν μπορεί να το εξαφανίσει ό,τι και να λέει ο Ταγίπ Ερντογάν περί Γαλάζιας Πατρίδας και πράσινα άλογα.
ΑΡΘΡΟ 121
Καθεστώς των νησιών
- Νησί είναι μια φυσικά σχηματισμένη περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από ύδατα και βρίσκεται και βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια των υδάτων κατά την μέγιστη πλήμμη.
- Με την επιφύλαξη της παραγράφου 3, η αιγιαλίτιδα ζώνη, η συνορεύουσα ζώνη και η υφαλοκρηπίδα ενός νησιού καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας Σύμβασης που εφαρμόζεται στις ηπειρωτικές περιοχές.
- Οι μη κατοικήσιμοι ή στερούμενοι ίδιας οικονομικής ζωής βράχοι δεν έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ούτε υφαλοκρηπίδα.
Η Τουρκία με επιθετικότητα και ασύστολο θράσος συνεχίζει για 40 χρόνια μια επιθετική και επεκτατική πολιτική στο Αιγαίο στην οποία έχει συμπεριλάβει και το σύμπλεγμα του Καστελόριζου και τώρα έχει προσθέσει και την Γαύδο που βρίσκεται νότια της Κρήτης προβάλλοντας συνεχώς αβάσιμες διεκδικήσεις κατά παράβαση όλων των κανόνων του διεθνούς δικαίου.
Ένα από τα περίεργα της ελληνοτουρκικής κρίσης είναι το γεγονός ότι η Τουρκία έχει προβεί σε ανακήρυξη και οριοθέτηση της ΑΟΖ της. Συγκεκριμένα στα τέλη του 1986 η Τουρκία ανακήρυξε ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και κατέληξε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της “μέσης γραμμής-ίσης απόστασης”. Αλλά η Τουρκία επιμένει ότι οποιαδήποτε οριοθέτηση με την Ελλάδα στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος πρέπει να γίνει με την μέθοδο της ευθυδικίας (equity) και όχι της μέσης γραμμής, διότι το Αιγαίο είναι μια ημίκλειστη θάλασσα. Οι Τούρκοι αποκρύπτουν ότι η Μαύρη Θάλασσα είναι πιο ημίκλειστη θάλασσα αλλά οριοθέτησαν την ΑΟΖ τους βάσει της μέσης γραμμής και όχι της ευθυδικίας. Αυτό, κατά τη άποψή μου, αποτελεί τον πιο λανθασμένο χειρισμό της Τουρκίας, διότι δεν μπορεί να παρουσιαστεί σε ένα διεθνές δικαστήριο και να υποστηρίζει την μια θέση, ενώ υιοθέτησε την άλλη θέση για μια ακριβώς παρόμοια περίπτωση.
Η Τουρκία κατέχει, επίσης, μια παγκόσμια πρωτοτυπία. Είναι το πρώτο κράτος στον κόσμο που έχει κάνει «τμηματική» ανακήρυξη ΑΟΖ. Δυστυχώς φαίνεται ότι και η Ελλάδα την ακολούθησε κάνοντας οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Αλλά και τα δύο κράτη δεν αναφέρουν πουθενά ότι έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ.
Είναι σημαντικό να μη μας διαφεύγει ότι η Ελλάδα έχει ήδη ανακηρύξει ΑΟΖ. Το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ προηγείται της οριοθέτησης διότι δεν μπορείς να οριοθετήσεις κάτι που δεν υπάρχει. Αλλά αυτό ανατράπηκε από το Ισραήλ και την Βενεζουέλα, όταν οριοθέτησαν ΑΟΖ χωρίς να την έχουν ανακηρύξει. Μη περιμένετε λοιπόν το Ισραήλ και η Βενεζουέλα να ανακηρύξουν ΑΟΖ.
Έτσι και η Ελλάδα διαθέτει ΑΟΖ, όπως ακριβώς έκαναν το Ισραήλ και η Βενεζουέλα, οριοθετώντας ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο.
Η Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας δεν προβλέπει τμηματική ανακήρυξη ΑΟΖ. Σκεφτείτε τα γέλια της παγκόσμιας κοινότητας όταν θα διάβαζαν ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέηγκαν ανακήρυξε το 1983 ΑΟΖ μόνο στον Ατλαντικό Ωκεανό!
Όσες προσπάθειες να κάνει η Τουρκία προβάλλοντας οτι η Γαλάζια Πατρίδα αντιπροσωπεύει τα θαλάσσια σύνορα της, δεν μπορεί να ξεφύγει από την οδυνηρή πραγματικότητα. Ο επόμενος χάρτης δείχνει την ΑΟΖ της Τουρκίας.
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΥ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΗΝ ΑΟΖ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Σε ένα πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα Καθημερινή, ο Άγγελος Συρίγος, ο κορυφαίος αναλυτής της ελληνοτουρκικής διένεξης, αναφέρει:
«Οι αρχιτέκτονες της Γαλάζιας Πατρίδας δημιουργούν κάτι καινοφανές, επιδεικνύοντας κατάφωρη άγνοια σχετικά με τις διατάξεις του διεθνούς δικαίου, τα περισσότερα από 10 χρόνια εργασίας που πέρασαν στην UNCLOS, αλλά και τη σχετική νομολογία των διεθνών δικαστικών οργάνων. Παρουσιάζουν κάποιους διεθνείς χάρτες και λένε κάτι ασαφές για το διεθνές δίκαιο. Αλλά δεν τους ενδιαφέρει ο νόμος.
Η Γαλάζια Πατρίδα είναι μια εθνική στρατηγική ανεξάρτητη από τους διεθνείς κανόνες, την οποία επικαλούνται με μοναδικό κριτήριο αυτό που θεωρούν ότι είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας. Με βάση αυτό, οι Τούρκοι προχώρησαν στο παράνομο και παράλογο μνημόνιο που υπέγραψαν με τη Λιβύη. Θα συνεχίσουν με αυτή τη στρατηγική ακόμη και όταν, κάποια στιγμή, ο Ερντογάν εγκαταλείψει την εξουσία.»
