Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος
Ήταν νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων όταν Βρετανοί στρατιώτες είχαν μόλις στολίσει το υποτυπώδες χριστουγεννιάτικο δέντρο τους σε κάποιο χαράκωμα.
Ξαφνικά ένα αντικείμενο κατευθύνεται με αστραπιαία ταχύτητα από το γερμανικό όρυγμα προς την πλευρά τους.
Οι Άγγλοι τινάζονται, τρέχουν και κουκουλώνουν τη «χειροβομβίδα» για να μην εκραγεί.
Όμως η νύχτα τούς επιφυλάσσει μια έκπληξη: πρόκειται απλώς για μια γερμανική μπότα.
Γεμάτη καραμέλες και λουκάνικα.
Στο βάθος της κρύβεται ένα σημείωμα: «Θέλετε να τραγουδήσουμε μαζί την “Άγια Νύχτα”;».
Εκείνοι δέχονται..
Είναι η πρώτη εκδήλωση της ανακωχής που θα διαρκούσε μέχρι την Πρωτοχρονιά του 1915…
Τα πρώτα Χριστούγεννα από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το χειμώνα του 1914, πάνω από ένα εκατομμύριο στρατιώτες του Δυτικού Μετώπου, αψηφώντας τις εντολές των ανωτέρων τους, εγκατέλειψαν τα χαρακώματα και μοιράζοντας ευχές και δώρα, γιόρτασαν με τον εχθρό, παίζοντας ποδόσφαιρο σε μια αυθόρμητη εκεχειρία που έμεινε για πάντα στη παγκόσμια ιστορία.
Μια «ανταρσία της ανακωχής» εν μέσω του «Μεγάλου Πολέμου» που τελικά στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 18 εκατομμύριο ανθρώπους.
Για λίγη ώρα η ανθρωπιά νίκησε την φρίκη…
Γερμανοί και Βρετανοί στρατιώτες, έγιναν φίλοι, χόρεψαν και τραγούδησαν τα κάλαντα μέσα στις λάσπες και γύρω από τους τάφους των αδικοχαμένων, στέλνοντας έτσι ένα μήνυμα για την ματαιότητα αυτής της πρωτοφανούς αιματηρής σύρραξης.
ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΣΤΑ ΧΑΡΑΚΩΜΑΤΑ
Την παραμονή των Χριστουγέννων, άνδρες του βρετανικού στρατού άκουσαν του Γερμανούς να τραγουδούν τα κάλαντα και είδαν φανάρια και μικρά έλατα στα χαρακώματα τους.
Τα μηνύματα άρχισαν να περνούν σε όλους τους στρατιώτες, με την επόμενη ημέρα να βρίσκει Βρετανούς και Γερμανούς να ανταλλάζουν δώρα, να βγάζουν φωτογραφίες, να θάβουν τους νεκρούς τους και να παίζουν έναν αγώνα ποδοσφαίρου για να γιορτάσουν την εκεχειρία που μόνοι τους αποφάσισαν.
Για τον ποδοσφαιρικό αγώνα που απαθανάτισε ο φωτογραφικός φακός και έμεινε για πάντα στην ιστορία χρησιμοποιήθηκε μια μπάλα που φτιάχτηκε από άχυρο δεμένο με σπάγκο, ενώ τα τέρματα φτιάχτηκαν από ξύλα, χλαίνες και κράνη.
Όμως λέγεται πως ποδοσφαιρικοί αγώνες διεξήχθησαν κατά μήκους όλου του Δυτικού Μετώπου, ενώ την ίδια ώρα ,στρατιώτες έβγαιναν από τα χαρακώματα και αντάλλασσαν δώρα και ευχές.
Συγκλονιστική είναι και η μαρτυρία του Άγγλου, Μπέρτι Φέλσταντ, στρατιώτη του Δυτικού Μετώπου, ο οποίος έως το τέλος της ζωής του θυμόταν λεπτομερώς εκείνη την ημέρα.
«Τα όπλα σίγησαν και οι στρατιώτες άρχισαν να βγαίνουν από τα χαρακώματα τους. Αφήσαμε και εμείς τα όπλα και συναντήσαμε τον εχθρό.
Απ’ όσο θυμάμαι, οι Γερμανοί βγήκαν πρώτοι και άρχισαν να έρχονται προς το μέρος μας.
Τους αντιγράψαμε αυθόρμητα. Χαιρετηθήκαμε και αρκετοί από εμάς άρχισαν να παίζουν ποδόσφαιρο.
Μην φαντάζεστε τίποτα οργανωμένο. Μια αυτοσχέδια μπάλα βρέθηκε από το πουθενά και περίπου 50 άτομα αλλάζαμε πάσες».
ΑΝΤΙΘΕΤΟΣ Ο ΧΙΤΛΕΡ
Ένας Βρετανός ταγματάρχης επέμενε, ότι τον Γερμανό όπου τον βλέπεις, πρέπει να τον σκοτώνεις, αλλά δεν τον άκουσε κανείς.
Τουλάχιστον εκείνη τη μέρα.
Στην ανακωχή πήρε μέρος και ο δεκανέας Αδόλφος Χίτλερ, που φέρεται να είπε ότι τέτοιες πρωτοβουλίες θα έπρεπε να απαγορεύονται αυστηρά.
Αν κρίνουμε από τη μελλοντική του διαδρομή, αργότερα είπε και πολύ χειρότερα….
Πριν την ανακωχή, ο Πάπας Βενέδικτος ο 15ος, είχε κάνει έκκληση σε διάφορες κυβερνήσεις «να σωπάσουν τα όπλα, την ημέρα που τραγούδησαν οι άγγελοι», δηλαδή τα Χριστούγεννα.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατατέθηκε πρόταση στη γερουσία, σε μία γενική προσπάθεια ανακωχής για 20 μέρες πριν τα Χριστούγεννα, με την ελπίδα ότι θα συνεχιζόταν και μετά το πέρας της προθεσμίας….
Επιπλέον, σύνδεσμοι φεμινιστριών της Αγγλίας έστειλαν μία επιστολή στις γυναίκες της Αυστρίας και της Γερμανίας. Οι Γερμανίδες φεμινίστριες απάντησαν με δικό τους μήνυμα, στο οποίο πραγματεύονταν την αξία της ειρήνης και κατήγγειλαν τις αισχρότητες του μοντέρνου πολέμου.
Οι γυναίκες είχαν συγκλονιστεί, καθώς μόνο στη μάχη του Σομ, στη βόρεια Γαλλία, μόνο την πρώτη μέρα, οι Βρετανοί είχαν εξήντα χιλιάδες νεκρούς….
Η αρχή έγινε στα χαρακώματα του Βελγίου, όπου ξεκίνησε η ανταρσία της ανακωχής.
Εκεί οι Γερμανοί πρώτοι στόλισαν δέντρα, όπως ήταν το έθιμό τους και ξεκίνησαν να τραγουδούν.
Οι Γάλλοι και οι Άγγλοι τραγούδησαν και αυτοί.
Ένας αξιωματικός των Γερμανών βγήκε και πρότεινε να μην πέσουν άλλοι πυροβολισμοί.
Ευχήθηκε στα Αγγλικά καλά Χριστούγεννα….
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΦΙΛΙΑΣ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ
Στην πραγματικότητα, υπήρξαν δεκάδες μικρά ή μεγαλύτερα επεισόδια ανακωχής κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Τα κατέγραψε ένας ιστορικός, ο γερμανός καθηγητής Τόμας Βέμπερ, ενώ έκανε έρευνα για το βιβλίο του με θέμα τον Μεγάλο Πόλεμο.
Οι τρυφερές χριστουγεννιάτικες ιστορίες των επόμενων χρόνων «θάφτηκαν, από λογοκριτές, από διοικητές και από μία μεταπολεμική γενιά, που προβληματίστηκε έντονα για τη σημασία του πολέμου», όπως είπε ο ιστορικός μιλώντας στην ιστοσελίδα της βρετανικής Telegraph.
Για παράδειγμα, η επίσημη εκδοχή για την παραμονή των Χριστουγέννων στο Βίμι Ριτζ, της βόρειας Γαλλίας το 1916, αναφέρει ότι οι Γερμανοί στρατιώτες προσπάθησαν να επικοινωνήσουν και με τα μέλη του καναδικού εκστρατευτικού σώματος για να συμφωνήσουν σε μία ανακωχή, να φροντίσουν τους τραυματίες και να θάψουν τους νεκρούς.
Η ιστορία –όπως τη μετέδωσε η καναδική πλευρά- λέει ότι οι Καναδοί αδιαφόρησαν και απέρριψαν τη φιλική ενέργεια των εχθρών τους.
Κι όμως, ένας στρατιώτης, ο Ρόναλντ Μακ Κίνον, αφού επέστρεψε στο σπίτι του, περιέγραψε μία διαφορετική εικόνα: «Πέρασα καλά τα Χριστούγεννα, δεδομένου ότι ήμουν στο μέτωπο.
Την ημέρα των Χριστουγέννων οι Γερμανοί ήταν αρκετά φιλικοί μαζί μας. Ήρθαν να μας δουν και ανταλλάξαμε παστό κρέας με τσιγάρα».
Σε άλλες ιστορίες αντάλλαζαν λουκάνικα με κουμπιά.
Σε γράμμα που έστειλε ο Βρετανός στρατιώτης Αρθουρ Μπερκ στην οικογένειά του στο Σάλφορντ την ημέρα των Χριστουγέννων το 1916 τόνισε ότι υπήρξε εκεχειρία και μάλιστα κράτησε για μέρες.
«Έγινε τόσο συχνό φαινόμενο, ώστε έπρεπε να σταματήσει.
Υπήρξαν ημέρες που δεν έφυγε ούτε μία σφαίρα.
Παρότι οι διαταγές έλεγαν να ανοίξουμε πυρ, ξέραμε ότι δεν είχε νόημα να το κάνουμε, οπότε δεν το κάναμε.
Δύο στρατιώτες μας τιμωρήθηκαν με ποινή 28 ημερών επειδή παραβίασαν τις διαταγές και βγήκαν έξω για να μιλήσουν με τους εχθρούς».
Το γλέντι στα χαρακώματα άρχισε, χωρίς άνωθεν εντολές.
Άλλωστε, οι στρατηγοί που διεύθυναν τον πόλεμο πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, μέσα από την θαλπωρή των γραφείων τους, διαφωνούσαν με οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός….
Χιλιάδες στρατιώτες κατέβασαν τα όπλα και οι στρατηγοί έγιναν έξαλλοι.
Τι αξιωματικοί ήταν αυτοί, που έδιναν εντολές και δεν τους υπάκουαν;
Τα μέτρα λοιπόν ήταν άμεσα, με τιμωρίες και μεταθέσεις βαθμοφόρων που ανέχθηκαν τη στάση του συνόλου σχεδόν του στρατού, που είχε προωθηθεί στην πρώτη γραμμή του μετώπου….
Η ανακωχή δεν επαναλήφθηκε το 1915, αφού και η μάχη είχε γίνει αρκετά πιο έντονη και οι αξιωματικοί είχαν γίνει αρκετά πιο σκληροί σε τέτοια ζητήματα. Μάλιστα, είχε δοθεί εντολή να μην σταματήσουν τα πολυβόλα και αντίθετα να ρίχνουν συνεχώς, ώστε να μένουν σε εγρήγορση οι φαντάροι.
Ακόμα και τότε όμως, υπάρχουν μαρτυρίες που λένε, ότι τα κανόνια που έριχναν, δεν στόχευαν στα απέναντι χαρακώματα, ώστε να μην προκληθούν απώλειες την άγια εκείνη μέρα…
Πηγές
tvxs.gr
Protagon
Τα Νέα
Η Μηχανή του Χρόνου
(Επιμέλεια αναρτήσεως : Στρατηγός εα Αθανάσιος Καραντζίκος)
