Γράφει ο Θανάσης Κ.
Πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκε επισήμως ότι αρχίζουν – επιτέλους – και επισήμως οι έρευνες για κοιτάσματα υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας. Δηλαδή σε περιοχές της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ)…
Η εξέλιξη αυτή χαιρετίστηκε ως “μέγα επίτευγμα” της κυβέρνησης!
Κι είναι, όντως, σημαντική εξέλιξη.
Αλλά η κυβέρνηση δεν έκανε το “σωστό”…
Απλώς… έπαψε να το εμποδίζει!
Για την ακρίβεια χαλάρωσε κάπως την “απαγόρευση” που η ίδια είχε επιβάλει μέχρι τώρα…
Παρακάτω θα διαβάσετε κάποια στοιχεία, για τις έρευνες στην Ελληνική ΑΟΖ που έχει περάσει τη δική της “Οδύσσεια” – χωρίς να έχει φτάσει ακόμα στην “Ιθάκη”:
Πράγματα για τα οποία κανείς δεν θέλει να μιλάει…
* Πρώτον η πολιτική τάξη στην Ελλάδα ΔΕΝ ήθελε ούτε να ακούσει για ΑΟΖ! Προτιμούσε την έννοια της “υφαλοκρυπίδας”.
Οι δύο αυτές έννοιες δεν ταυτίζονται απόλυτα. Η υφαλοκρηπίδα καλύπτει μόνο το βυθό της θάλασσας και το υπέδαφος – ό,τι βρίσκεται κάτω από το βυθό.
Η ΑΟΖ καλύπτει και όλα τα ύδατα πάνω από τον βυθό μέχρι την επιφάνεια (για παράδειγμα, τα αλιεύματα και τα δικαιώματα αλιείας…)
Και οι δύο έννοιες καλύπτουν την ίδια “έκταση”. Αλλά η ΑΟΖ περιλαμβάνει πολύ περισσότερα…
Η μεγάλη διαφορά τους ωστόσο, είναι ότι η έννοια της “υφαλοκρηπίδας” ισχύει “εξ αρχής” (ab initio) και “αφ’ εαυτής” (ipso facto). Δηλαδή υπάρχει ως γεωλογικός σχηματισμός από τη φύση. Δεν χρειάζεται να τη “διακηρύξει” ένα κράτος.
Αντίθετα η ΑΟΖ χρειάζεται να διακηρυχθεί από τον δικαιούχο. Αν το κράτος που τη δικαιούται δεν την διακηρύξει, τότε μπορεί να χάσει τη δικαιοδοσία του – αν ένα άλλο κράτος δημιουργήσει “τετελεσμένα” επ’ αυτής.
Και βεβαίως, μετά το 1982 (όταν για πρώτη φορά ρυθμίστηκε η ΑΟΖ στο Δίκαιο της Θάλασσας – UNCLOS Montego Bay) και πολύ περισσότερο μετά το 1995 (όταν το σύγχρονο Δίκαιο της Θάλασσας έγινε “εθιμικό”), οι πάντες πλέον αναφέρονται στην ΑΟΖ. Όχι στην “υφαλοκρηπίδα”.
Μέχρι το 2010, ωστόσο, το επίσημο ελληνικό κράτος αναφερόταν στην “υφαλοκρηπίδα”. Και απέφευγε να αναφερθεί στην ΑΟΖ…
Γιατί άραγε;
* Δεύτερον: Διότι υπήρχε ο φόβος μη το εκλάβει η Τουρκία ως “πρόκληση”. Προσοχή στο σημείο αυτό: Ήδη από το 1995 η Τουρκία είχε διακηρύξει ότι επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο θα θεωρούνταν από την Τουρκία ως “αιτία Πολέμου”! (Αν και διακήρυξη casus belli απαγορεύεται από το άρθρο 2 παράγραφος 4 της Χάρτας του ΟΗΕ)
Όμως η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια (όπως προβλέπει επίσης το Δίκαιο της Θάλασσας) είναι πράγμα διαφορετικό από την ΑΟΖ. Και πάντως η Τουρκία δεν “αντέδρασε πολεμικά” όταν η Κύπρος διακήρυξε την ΑΟΖ της στην Ανατολική Μεσόγειο και την οριοθέτησε πρώτα με την Αίγυπτο (2003) ύστερα με τον Λίβανο (2007) και τελικά με το Ισραήλ (2010).
Στην Ελλάδα είχαμε φοβικά περιχαρακωθεί πίσω από την έννοια της “υφαλοκρηπίδας” (που όλοι οι άλλοι την εγκατέλειπαν). Και επιμέναμε εμμονικά στην υφαλοκρηπίδα επειδή υπάρχει “αφ’ εαυτής” – δηλαδή δεν χρειάζεται πράξη “οριοθέτησης” – για να μην πάρουμε το “ελάχιστο ρίσκο” να τη διακηρύξουμε, όπως είχε ήδη κάνει η πολύ μικρότερη και πολύ πιο “αδύναμη” Κύπρος.
Στο θέμα της ΑΟΖ η φοβική ελληνική διπλωματία είχε “αποδεχθεί” casus belli που η ίδια η Τουρκία… ΔΕΝ είχε διανοηθεί να διακηρύξει!
* Τρίτον, πρώτος έσπασε το “ταμπού” της Ελληνικής ΑΟΖ στην Ελληνική Βουλή ο Αντώνης Σαμαράς, ως αρχηγός της αξιωματικής Αντιπολίτευσης το 2011. Στα τέλη Ιανουαρίου της χρονιάς εκείνης, λοιπόν, προκάλεσε μια Προ Ημερησίας Διάταξης συζήτηση στην Ελληνική Βουλή, όπου έθεσε αυτό ακριβώς το θέμα. Διακήρυξης της Ελληνικής ΑΟΖ.
Το ζήτημα προκάλεσε τότε αμηχανία στο πολιτικό κόσμο – πέρα από κομματικούς διαχωρισμούς. Πολλοί δεν θέλουν να θυμούνται τι ειπώθηκε τότε. Και με το δίκιο τους. Αξίζει όμως να τα μελετήσει κανείς σήμερα. Υπάρχουν στα πρακτικά της Βουλής.
— Μια πρώτη αντίρρηση που διατυπώθηκε ήταν πως η έννοια της ΑΟΖ δεν “βόλευε” την Ελλάδα. Γιατί χρειάζεται “διακήρυξη”. Πράγμα “επικίνδυνο”…
Το “νομικίστικο” (και φοβικό) αυτό επιχείρημα έπεφτε στο κενό, αφού όλες οι χώρες πια χρησιμοποιούσαν την έννοια της ΑΟΖ – μεταξύ των οποίων και η ίδια η Κύπρος που τότε είχε ήδη οριοθετήσει κι είχε αρχίσει και έρευνες.
–Το άλλο “αντεπιχείρημα” που ακούστηκε τότε, ήταν πως, έτσι κι αλλιώς, στην Ελληνική ΑΟΖ δεν υπήρχε τίποτε το “αξιόλογο”. Κάποιοι επικαλέστηκαν μάλιστα και “επιστημονικές μελέτες”.
Τα στοιχεία που ήδη υπήρχαν τότε ήταν ακριβώς αντίστροφα! Υπήρχαν σοβαρές ενδείξεις για τεράστια κοιτάσματα σε ολόκληρη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Οι Κύπριοι τα έψαξαν και τα βρήκαν. Οι Ισραηλινοί τα έψαξαν και τα βρήκαν. Οι Αιγύπτιοι (τελευταίοι), τα έψαξαν και τα βρήκαν. Μόνο στην Ελλάδα κάποιοι επέμεναν πως “δεν υπάρχει τίποτα”!
Δικαίως τώρα κάνουν ό,τι μπορούν για να αποσιωπήσουν εκείνη την ιστορική Κοινοβουλευτικής συζήτηση.
Αλλά το “ταμπού” της ΑΟΖ έσπασε τότε…
* Τρίτον, την ίδια χρονιά ο υπουργός το ΠΑΣΟΚ Γιάννης Μανιάτης τόλμησε τον προσδιορισμό των πρώτων θαλασσίων “οικοπέδων” νοτίως της Κρήτης. Πράγμα που έμμεσα παρέπεμπε σε ΑΟΖ. Αλλά χωρίς να την έχει διακηρύξει η Ελλάδα.
Την ίδια εποχή όμως η άλλη υπουργός του ΠΑΣΟΚ η Τίνα Μπιρμπίλη – ακραία “πράσινη” και “οικολόγα” – ουσιαστικά έκανε το πάν για να σταματήσει κάθε σχετική προσπάθεια για έρευνα.
* Τέταρτον, όταν ανέλαβε η Κυβέρνηση Σαμαρά (και Βενιζέλου) τον Ιούνιο του 2012, διαπίστωσε πολύ γρήγορα ότι το Ελληνικό ΥΠΕΞ ήταν εντελώς αντίθετο σε κάθε πράξη επίσημης διακήρυξης ΑΟΖ από την πλευρά της Ελλάδας.
Πέτυχε όμως να σταματήσει την προσπάθεια της Τουρκίας τότε, να δώσει δικαιώματα έρευνας σε ελληνικής δικαιοδοσίας ΑΟΖ νοτίως της Ρόδου.
Η Ελλάδα έστειλε τότε επιστολή στον Οργανισμό του Δικαίου της Θάλασσας (ο οποίος τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ) ότι οι περιοχές αυτές βρίσκονταν σε ελληνικής δικαιοδοσίας ΑΟΖ. Ο Οργανισμός δημοσίευσε αυτή την επίσημη επιστολή της ελληνικής κυβέρνησης, η τουρκική αντίδραση καταγράφηκε μόνον ως “υποσημείωση” (αφού η Τουρκία δεν έχει προσυπογράψει το Δίκαιο της Θάλασσας) και όλες οι ενδιαφερόμενες εταιρίες έπαψαν να ενδιαφέρονται. Έτσι ο διεθνής διαγωνισμός της Τουρκίας ματαιώθηκε τότε.
(Εκείνη την εποχή, σε αντίθεση με τώρα, η Τουρκία δεν διάθετε δικά της ερευνητικά σκάφη, ούτε δικά της γεωτρύπανα).
Η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας “τετελεσμένων” σφετερισμού της ΑΟΖ μας από την πλευρά της Τουρκίας, έγινε τότε. Και απέτυχε…
* Πέμπτον, στη συνέχεια η Ελλάδα προσπάθησε να δημιουργήσει τις συμμαχίες για να ακυρώσει τις προσπάθειες της Τουρκίας να δημιουργεί τετελεσμένα σε βάρος της στην Ανατολική Μεσόγειο.
— Προώθησε το “στρατηγικό άξονα” Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ (2012-13). Που ξεπέρναγε κατά πολύ τις “καλές διμερείς σχέσεις” με το Ισραήλ, έπαιρνε διαστάσεις στρατηγικής σύγκλισης και έβαζε μέσα και την Κύπρο! Με την ιδέα αυτή διαφωνούσε τότε μεγάλο μέρος του ελληνικού διπλωματικού κατεστημένου…
Αλλά προχώρησε! Και σήμερα θεωρούμε “δεδομένο” (αυτό που τότε πολλοί το θεωρούσαν ακόμα… “αδιανόητο”)
— Επίσης, η Ελλάδα προώθησε τότε – επί κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου – και το “στρατηγικό τρίγωνο” Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου. Λίγο μετά που ανέλαβε στην Αίγυπτο ο Σίσι ανατρέποντας τον “αδελφό Μουσουλμάνο” Μόρσι (στενό σύμμαχο του Ερντογάν).
Η κίνηση εκείνη (φθινόπωρο του 2014) προκάλεσε επίσης αντιδράσεις από το ελληνικό διπλωματικό κατεστημένο, αλλά και από το ευρωπαϊκό αυτή τη φορά (γιατί ο Σίσι ήταν, λέει, “δικτάτορας” και οι δυτικές πρωτεύουσες τον είχαν βάλει σε καραντίνα τότε).
Ο Σαμαράς μαζί με τον Κύπριο Πρόεδρο Αναστασιάδη έσπασαν την “δυτική καραντίνα” σε βάρος του Σίσι, πήγαν στο Κάϊρο και έκτοτε θεμελιώθηκε και μια ακόμα “τριπλή συμμαχία”: Ελλάδας και Κύπρου στην περιοχή – με την Αίγυπτο αυτή τη φορά.
Και αυτή άντεξε στο χρόνο, παρ’ ό,τι τότε “αποθαρρύνθηκε” από πολλούς.
Και σήμερα την θεωρούν πολύτιμη όσοι τότε την θεωρούσαν…”επικίνδυνη”!
Στα πλαίσια εκείνης της συνάντησης κορυφής στο Κάϊρο, οι τρείς αρχηγοί κρατών (Σαμαράς-Αναστασιάδης και Σίσι) υπέγραψαν κοινό ανακοινωθέν που προέβλεπε, μεταξύ άλλων, ότι οι χώρες τους θα οριοθετήσουν μεταξύ τους την ΑΟΖ και θα ενημερώνουν η μία την άλλη σχετικώς.
Χωρίς καμία αναφορά στην Τουρκία…
Η συμφωνία αφορούσε κυρίως την οριοθέτηση Ελλάδας-Κύπρου και Ελλάδας-Αιγύπτου (αφού η οριοθέτηση μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου είχε ήδη γίνει πριν έντεκα χρόνια – από το 2003!)
Να σημειωθεί ότι την αναφορά αυτή την απέρριπτε αρχικά η κατεστημένη Αιγυπτιακή διπλωματία. Με το επιχείρημα ότι πρέπει να συμπεριλάβουμε και την Τουρκία, αφού κι εκείνη έχει “διεκδικήσεις” (claims) στην περιοχή.
Τότε με επιμονή Σαμαρά (απευθείας στον Σίσι), οι αντιρρήσεις αυτές κάμφθηκαν πλήρως και το κείμενο υπογράφηκε κι από τις τρείς πλευρές χωρίς καμία περικοπή ή τροποποίηση.
Να σημειωθεί ότι οριοθέτηση Ελλάδας-Αιγύπτου σήμαινε ότι οι Τουρκικές διεκδικήσεις διαγράφονται πλήρως (κατά την Τουρκία η Ελλάδα δεν έχει κοινά όρια ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Ούτε με την Κύπρο…)
Το ανακοινωθέν εκείνο ήταν η σημαντικότερη ως τότε – έστω και έμμεση – “διεθνής” αναγνώριση της Ελληνικής ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο…
Και αυτό το γεγονός πολλοί στην Αθήνα το αγνοούν. (Ή δεν θέλουν να το θυμούνται…)
* Έκτον, το πρώτο εξάμηνο του 2014 η Ελλάδα είχε την “Προεδρία” της Ευρώπης. Ανάμεσα στα άλλα που έθεσε στην ευρωπαϊκή ατζέντα τότε ο Σαμαράς, ήταν να βγει ο χάρτης αποτύπωσης της ΑΟΖ όλων των παράκτιων Ευρωπαϊκών κρατών.
Ο Χάρτης αυτός πράγματι βγήκε το 2015 (European Ocean Sea Governance) και παρουσιάζει την “ευρωπαϊκή ΑΟΖ της Ελλάδας να ενώνεται με εκείνη της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο!
Αυτό είναι μια ακόμα “έμμεση” διεθνής αναγνώριση της Ελληνικής ΑΟΖ στην περιοχή.
* Έβδομον, το φθινόπωρο του 2014, η Κυβέρνηση Σαμαρά, με υπουργό επίσης τον Γιάννη Μανιάτη (και χωρίς τις “παρενοχλήσεις” της κας Μπιρμπίλη πια), έδωσε άδειες έρευνας και εξόρυξης σε θαλάσσια οικόπεδα του Ιονίου και νότια-ανατολικά της Κρήτης.
Και το επόμενο βήμα είχε γίνει! (Χωρίς ακόμα να έχουμε επισήμως διακηρύξει ΑΟΖ).
* Όγδοο, στα πέντε χρόνια που ακολούθησαν επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ τα πάντα πάγωσαν. Δεν έγινε τίποτε!
Αλλά λίγες μέρες πριν τις εκλογές του 2019, δηλαδή πριν αποχωρήσει από την διακυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ…έδωσε ξανά τις άδειες έρευνας (που είχαν εκπνεύσει στο μεταξύ). Κι έτσι βρεθήκαμε και πάλι πίσω εκεί που βρισκόμασταν τον Νοέμβριο του 2014.
Και μετά;
* Ένατο. Μετά ήλθε το Χάος! Η νέα Κυβέρνηση επίσης πάγωσε τα πάντα. Ανώτατοι αξιωματούχοι της Κυβέρνησης διακήρυσσαν δημόσια (κυρίως εκτός Ελλάδος) ότι δεν πρόκειται να “τρυπήσουμε”, γιατί δεν μας ενδιαφέρουν οι “υδρογονάνθρακες” – εμείς είμαστε με την (ταχύτατη) “πράσινη μετάβαση”!
Ποιά εταιρία θα ξόδευε λεφτά για έρευνες, όταν η κυβέρνηση που της δίνει την άδεια δηλώνει δημόσια ότι δεν θέλει εξορύξεις υδρογονανθράκων;
Κι ύστερα ήλθαν Οικολογικές MKO κι έκαναν ενστάσεις. Που σταμάτησαν τα πάντα.
Κι ύστερα ήλθε το Συμβούλιο της Επικρατείας που δίκασε την υπόθεση μια μέρα που πριν λήξει η σύμβαση για έρευνες…
Μια εταιρία (η γαλλική Τotal) έφυγε αηδιασμένη!
Στο μεταξύ η Τουρκία δημιούργησε το – εντελώς παράνομο – “τετελεσμένο” με το Τουρκολυβικό μνημόνιο που σφετεριζόταν τμήματα της Ελληνικής ΑΟΖ ανατολικά και νοτίως της Κρήτης (!) και “παραχωρεί” τμήματα της Ελληνικής ΑΟΖ στη Λιβύη!
* Δέκατο: Κι ύστερα ήλθε η κρίση της Ουκρανίας και η αποκοπή της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο. Κι όλοι άρχισαν πια να ψάχνουν για εναλλακτικές πηγές αερίου! Όλοι εκτός από την Ελλάδα που διακήρυσσε πως δεν πρόκειται να τρυπήσει, γιατί είναι… “αντίθετη” με τη χρήση υδρογονανθράκων” και υπέρ της (ταχύτατης) “πράσινης μετάβασης”.
Κι ύστερα η Κυβέρνηση άλλαξε άποψη κι αποφάσισε να επιτρέψει τις έρευνες (που εκκρεμούν εδώ και χρόνια). Αλλά μόνο σε ορισμένες περιοχές. Και μόνο για αέριο. Όχι για πετρέλαιο.
Στο μεταξύ τα περισσότερα υποθαλάσσια κοιτάσματα έχουν αέριο ΚΑΙ πετρέλαιο.
Και στο μεταξύ η ίδια Ελληνική κυβέρνηση στηρίζει την απαγόρευση χρηματοδότησης από την ΕΕ υποδομών φυσικού αερίου. Δέχεται δηλαδή να γίνουν έρευνες στους ελληνικούς βυθούς, αλλά δεν δέχεται να υπάρξουν υποδομές για τη μεταφορά του φυσικού αερίου που θα βρεθεί…!
Όποιος νομίζει ότι έχουμε ενεργειακή πολιτική στην Ελλάδα, να το ξανασκεφτεί. (Για την Ευρώπη δεν το συζητάμε καν…)
Όπως βλέπετε, υπάρχουν πολλά που ΔΕΝ λέγονται (ακόμα) για την Ελληνική ΑΟΖ.
ΥΓ. Αλήθεια πότε θα ζητήσει συγγνώμη ο κ. Δένδιας για τις παλαιότερες δηλώσεις του ότι “δεν μας ενδιαφέρει να τρυπήσουμε”;
Και πώς να μας εμπιστευθεί οποιοσδήποτε για “σύμμαχο” ή “εταίρο” στον αγώνα για την εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης, όταν το αέριο δεν το θέλουμε και τους διεθνείς Χάρτες που αναγνωρίζουν τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα δεν τους επικαλούμαστε καν;
__________________________
(Αναρτήθηκε από τον Στρατηγό κ. Αθαν. Καραντζίκο)
