Γιάννης Νικήτας
Σε ιδιαίτερα κρίσιμο και κομβικό σημείο βρίσκεται το πρόγραμμα πρόσκτησης νέων κορβετών για το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ). Το ΠΝ έχει ήδη προκρίνει ως τελικές επιλογές, τρεις συγκεκριμένες σχεδιάσεις προς τη πολιτική ηγεσία και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Κατά τη τελευταία διετία η Διεύθυνση Εξοπλισμών (ΓΕΞ/ ΓΕΝ) και οι αρμόδιοι επιτελείς σε αγαστή συνεργασία με την ηγεσία του ΠΝ και τον Αρχηγό Γενικού Επιτελείου Ναυτικού Αντιναύαρχο Στυλιανό Πετράκη ΠΝ αξιολόγησαν ενδελεχώς όλες τις προσφορές των εταιρειών από κάθε άποψη: επιχειρησιακή, τεχνική, οικονομική.
Η ναυπήγηση νέων κορβετών παραμένει μια κυρίαρχη προτεραιότητα για το ΠΝ δεδομένων των επιχειρησιακών αναγκών και της ανάγκης διατήρησης συγκεκριμένων οροφών μονάδων για τη Διοίκηση Φρεγατών. Το ΠΝ έχει προκρίνει ένα μείγμα νέων καινούργιων πλοίων στο οποίο θα εντάξει τις 3 νεότευκτες FDI ως ναυαρχίδες, τις νέες κορβέτες περί τις 4 στον αριθμό, τις τέσσερις εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ 200 ΗΝ καθώς και έναν αριθμό φρεγατών “S” μέχρι να αντικατασταθούν από άλλα πλοία. Συνολικά το ΠΝ του μέλλοντος στοχεύει να διατηρεί σε υπηρεσία έναν αριθμό κατ’ ελάχιστον 14 μονάδων.
Να υπενθυμίσουμε πως ακόμη και οι ολλανδικές «Μ» δεν είναι διαθέσιμες άμεσα όπως πληροφορούμαστε αλλά μετά το 2026. Δηλαδή θα είναι στη δύση του επιχειρησιακού τους βίου.
Σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα αναμένεται να αποδώσει και το πρόγραμμα της ευρωπαϊκής κορβέτας (EPC) στο οποίο συμμετέχει και η χώρα μας προσφέροντας στο ΠΝ επιπρόσθετο αριθμό κορβετών πέραν των αρχικών τεσσάρων.
Οι τελικές εισηγήσεις του ΠΝ
Οι τελικές εισηγήσεις της ηγεσίας του ΠΝ προς τη πολιτική ηγεσία αφορούσαν τρεις συγκεκριμένες σχεδιάσεις πλοίων. Τις γαλλικές Gowind, τις ιταλικές Doha (FcX30) και τις ολλανδικές Sigma 10514. Oι ιταλικές Doha των ναυπηγείων της Ficantieri σε συνδυασμό με τις γαλλικές Gowind της Naval Group αποτελούν τις δυο κυρίαρχες επιλογές για μια σειρά από λόγους όπως θα αναλυθούν στις επόμενες γραμμές.
Να σημειωθεί πως στις τελικές εισηγήσεις του ΠΝ βασικό κριτήριο αποτέλεσε η ναυπήγηση των πλοίων στη χώρα μας είτε από τα ναυπηγεία της Ελευσίνας είτε του Σκαραμαγκά ενώ μια ακόμη επιλογή είναι και τα Ναυπηγεία του Ομίλου Σπανόπουλου. Και τούτο διότι υπήρξε σαφής κυβερνητική εντολή ώστε οι τρεις τουλάχιστον εκ των τεσσάρων κορβετών να ναυπηγηθούν στη χώρα μας.
Η γερμανική πρόταση της ThyssenKrupp Marine Systems που περιλάμβανε τις κορβέτες τη σχεδίαση των Κ-130 και κυρίως τις ισραηλινές Saar 6. Η γερμανική όμως ThyssenKrupp Marine Systems έδειξε χαμηλό ενδιαφέρον για τη ναυπήγηση των πλοίων στην Ελλάδα κάτι που ισχύει και για τη περίπτωση των Ολλανδών της Damen.
Η αγγλική πρότασης της Babcock (Type 31 – Arrowhead 140) δεν αποτελούσε πλοίο εκτοπίσματος επιπέδου κορβέτας όπως ζητούσε το ΠΝ ώστε να διαθέτει μια σχεδίαση εύκολη στην υποστήριξη και με προσιτό κόστος κτήσης. Σημειώνεται πως η πρόταση της Babcock για τέσσερις Arrowhead 140 HN κατά τη περίοδο αξιολόγησης προτάσεων υποψήφιων φρεγατών ήταν στα 3.450 δισεκατομμύρια ευρώ (2.4 δισ άνευ όπλων κόστος ναυπήγησης με αρχικό πακέτο τεχνικής υποστήριξης) συμπεριλαμβανομένων φόρτων όπλων και πακέτου υποστήριξης.
Συγκριτικά οι τέσσερις ολλανδικές Sigma 11515 HN (με 16 κελιά ΜΚ41) είχαν τελικό κόστος 3.140 δισεκατομμύρια ευρώ συμπεριλαμβανομένων φόρτων όπλων (ΕSSM) και τεχνικής υποστήριξης ενώ κόστος ναυπήγησης και τεχνικής υποστήριξης δίχως φόρτο όπλων 2.615 δισεκατομμύρια ευρώ.
Επιπροσθέτως ούτε και η Babcock επέδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη ναυπήγηση των πλοίων στην Ελλάδα πέραν γενικόλογων τοποθετήσεων πως η φιλοσοφία σχεδίασης μέσω τμημάτων (Block) επιτρέπει τη ναυπήγηση στην Ελλάδα παράλληλα με μεταφορά τεχνογνωσίας.
Συνεπώς τόσο για λόγους ότι ήταν ένα πλοίο που δεν ήταν εκτοπίσματος κορβέτας όσο και για λόγους υψηλού κόστους (κτήσης και κύκλου ζωής) αποκλείστηκε και από το πρόγραμμα των κορβετών.
Οι αμερικανικές MMSC που προτάθηκαν και ως κορβέτες κατά το αρχικό διάστημα των πρώτων επαφών είχαν απορριφθεί ευθύς εξ αρχής και μάλιστα από τη περίοδο αξιολόγησης των υποψήφιων νέων φρεγατών για το ΠΝ. Η ηγεσία του ΠΝ και το σύνολο των επιτελών του ΠΝ ήταν και είναι κάθετα ενάντιοι απέναντι σε τέτοιες επικίνδυνες για το ΠΝ επιλογές. Παρά τις μεθοδεύσεις εκτός ΠΝ, η ηγεσία του στάθηκε αντάξια των περιστάσεων και παρά τις μεγάλες πιέσεις του ασκήθηκαν και κατά τη φάση αξιολόγησης των υποψήφιων κορβετών, διαφύλαξε το κύρος και το μέλλον του ελληνικού στόλου απέναντι σε εθνικά επικίνδυνες επιλογές.
Παρά το γεγονός πως επανειλημμένα κύκλοι εκτός ΠΝ δέχθηκαν σφοδρές πιέσεις ακόμη και για μεταχειρισμένες LCS η ηγεσία του ΠΝ απέκλειε σταθερά κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. Γι’ αυτό και ο Αρχηγός ΓΕΝ καθώς και ο Αρχηγός Στόλου Αντιναύαρχος Παναγιώτης Λυμπέρης ΠΝ στοχοποιήθηκαν κατ’ επανάληψη μέσω δημοσιευμάτων με τέτοιο τρόπο προσβάλοντας το κύρος του ίδιου του ΠΝ.
Η τεχνική αξιολόγηση των πλοίων
Βασικό κριτήριο που λήφθηκε υπόψη από τους επιτελείς του ΠΝ και την ίδια του την ηγεσία ήταν η όποια σχεδίαση προκριθεί να έχει επιλεγεί από ξένο ναυτικό και είτε να είναι σε φάση ναυπήγησης είτε να έχει επιτυχώς ναυπηγηθεί.
Στη τεχνική του αξιολόγηση το ΠΝ έκρινε τόσο τα επιμέρους τεχνικά χαρακτηριστικά των σχεδιάσεων όσο και συνολικά το πακέτο από άποψη κόστους και δυνατότητας ναυπηγήσεων στην Ελλάδα. Από πλευράς τεχνικών στοιχείων πάγια επιδίωξη του ΠΝ ήταν ένα ολοκληρωμένο πλοίο επιπέδου κορβέτας πολλαπλών ρόλων που θα καλύπτει όλο το φάσμα των σύγχρονων ναυτικών επιχειρήσεων. Όπως αντιλαμβάνεστε κάθε επιλογή κορβέτας συγκεντρώνει αντικειμενικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και συνεπώς τέλεια επιλογή δεν υφίστανται.
Για παράδειγμα οι γαλλικές Gowind είναι μια εξαιρετική λύση από άποψη κοινών συστημάτων και ομοιοτυπίας με τις φρεγάτες FDI όμως υπολείπονται σε επιδόσεις έναντι μιας ιταλικής κορβέτας της κλάσης Doha που διαθέτει ισχυρότερο ραντάρ έρευνας αέρος και βλήματα Aster 30. Όμως οι ιταλικές κορβέτες αυξάνουν τη πολυτυπία στον στόλο και δυσχεραίνουν την τεχνική υποστήριξη (διαφορετικό τακτικό σύστημα, διαφορετικό ραντάρ με τις εκσυγχρονισμένες MEKO 200 HN που θα φέρουν το NS-110 όπως και οι Gowind) ενώ συνιστούν μια ακριβότερη επιλογή έναντι των Gowind.
Από πλευράς βλημάτων το ΠΝ έχει δείξει μια ιδιαίτερη προτίμηση στον γαλλικό VL MICA NG αντιλαμβανόμενο τα επιχειρησιακά του πλεονεκτήματα δίχως αυτό να αναιρεί και τον ESSM Block II που θα αξιοποιείται από τις εκσυγχρονισμένες MEKO 200 HN. Βεβαίως όπως σας έχουμε αναφέρει το γαλλικό VL MICA NG θα είναι διαθέσιμο από το 2026 και έπειτα.
Ως εκ τούτων αντιλαμβανόμενοι το παραπάνω τόσο η Naval Group όσο και η Damen με την Ficantieri κατέθεσαν προτάσεις με επίκεντρο τα βλήματα VL MICA NG καθώς και άλλες επιλογές (ESSM).
Οι τρεις κυρίαρχες επιλογές για το ΠΝ
Οι ιταλικές Doha
Η ιταλική Ficantieri έδειξε από τη πρώτη στιγμή μεγάλο ενδιαφέρον για το πρόγραμμα κορβετών του ΠΝ. Σε συνεργασία με την ONEX κινήθηκε για την εξαγορά των ναυπηγείων Ελευσίνας και τη προοπτική να ναυπηγηθούν οι τρεις εκ των τεσσάρων κορβετών στην Ελλάδα. Αυτό άλλωστε αναγνωρίστηκε από τη κυβέρνηση η οποία έσπευσε να περάσει στα τέλη Αυγούστου το σχετικό νομοσχέδιο για την εξυγίανση των ναυπηγείων Ελευσίνας προκρίνοντας τη συνεργασία ONEX – Ficantieri.
Από τεχνικής απόψεως το ΠΝ αναγνώρισε στις Doha ορισμένα καίρια συγκριτικά πλεονεκτήματα. Αυτά είναι οι εξαιρετικές ικανότητες ενός πανίσχυρου ραντάρ αέρος όπως το Kronos Naval, η δυνατότητα εγκατάστασης Aster 30 γεγονός θα έδινε στο ΠΝ μια μίξη πλοίων FDI και κορβετών της κλάσης Doha με πρωτόγνωρες δυνατότητες αεράμυνας περιοχής ειδικά για την Ανατολική Μεσόγειο και τέλος η ικανότητα της ιταλικής σχεδίασης να δεχθεί λόγω όγκου μελλοντικές αναβαθμίσεις και προγράμματα εκσυγχρονισμού.
Επίσης παρά τις αρχικές επιφυλάξεις στα ζητήματα ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων λόγω της μη εγκατάστασης συστημάτων sonar (Hull Mounted Sonar και Variable Depth Sonar) στις κορβέτες κλάσης Doha του Ναυτικού Κατάρ αποσαφηνίστηκε πως οι κορβέτες Doha για το ΠΝ θα διαθέτουν πλήρεις ικανότητες ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων.
Στη κατεύθυνση των ιταλικών Doha κρίθηκε ως ιδιαίτερα σημαντικό και το πολιτικό σκέλος αφού η ελληνική κυβέρνηση σκόπευε και σκοπεύει να συνάψει συμφωνία αμυντικής συμμαχίας με την ιταλική. Οι ιταλικές εκλογές μολονότι μετέβαλαν το πολιτικό τοπίο στη γειτονική χώρα, εντούτοις δεν μεταβάλουν τον κυβερνητικό σχεδιασμό.
Το κόστος των ιταλικών κλάσης Doha για το ΠΝ ανέρχεται στα 2.05 δισεκατομμύρια ευρώ συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων πλοίων με φόρτο 16 VL MICA NG, πυροβόλο των 76mm, βλήματα επιφανείας και αντιπυραυλικό σύστημα RAM. Στο σημείο αυτό οφείλουμε να επισημάνουμε πως σε περίπτωση επιλογής βλημάτων ASTER 30 το κόστος αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Στην εξίσωση παραμένουν και οι ESSM Block II αν και ζητώνται κόστη ολοκλήρωσης και ενσωμάτωσης επί του τακτικού συστήματος των πλοίων της κλάσης Doha.
Αξίζει να τονιστεί πως το παραπάνω κόστος αφορά τη ναυπήγηση τριών πλοίων στην Ελλάδα, στα ναυπηγεία Ελευσίνας και ενός του πρώτου στην Ιταλία.
Οι γαλλικές Gowind
Συνιστούν αδιαμφισβήτητα μια εξαιρετική επιλογή. Οι Γάλλοι έχουν καταφέρει να πετύχουν τη ναυπήγηση στην Ελλάδα είτε σε συνεργασία με τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά είτε με τα Ναυπηγεία του Ομίλου Σπανόπουλου που διαθέτουν εξαιρετική εμπειρία και τεχνογνωσία. Εάν είχαν επιδείξει και άμεσο ενδιαφέρον για εξαγορά ναυπηγείων (ώστε να εξυπηρετούν το κυβερνητικό αφήγημα) αντιλαμβανόμενοι τις μεγάλες ανάγκες του ΠΝ σε νέα πλοία θα ήταν το απόλυτο φαβορί.
Ταυτοχρόνως οι κορβέτες Gowind είναι μια πολύ επιτυχημένη σχεδίαση με διεθνείς επιτυχίες. Διαθέτουν πλήρεις ικανότητες σε όλο το φάσμα των ναυτικών επιχειρήσεων και ξεχωρίζουν για τις επιδόσεις τους, στον ανθυποβρυχιακό πόλεμο. Διαθέτουν φόρτο 16 VL MICA NG που προσδίδουν μια ικανοποιητική ομπρέλα αεράμυνας μέσης ακτίνας. Ακόμη εξοπλίζονται και με το αντιπυραυλικό σύστημα RAM όπως επιθυμεί το ΠΝ.
Το ισχυρότερο συγκριτικό πλεονέκτημα των Gowind είναι η ομοιοτυπία και η κοινή υποστήριξη και εκπαίδευση του προσωπικού με τις FDI, ζήτημα πολύ σημαντικό για το ΠΝ.
Η τιμή τους ανέρχεται στα 2 δισεκατομμύρια ευρώ με φόρτους όπλων, τεχνική υποστήριξη και κυρίως με ναυπήγηση της πρώτης στη Γαλλία και των επόμενων τριών στη χώρα μας.
Από τη τελευταία επίσκεψη του Α/ΓΕΝ στη Γαλλία το ΠΝ βρίσκεται εν αναμονή μιας νέας γαλλικής πρότασης που είναι εντός των τελευταίων δύο δισεκατομμυρίων που απομένει στον προϋπολογισμό του ΠΝ. Συνολικά τρία δισεκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν για 3 FDI διαμόρφωσης ΠΝ από τα πέντε που είχε θεσπίσει ως όριο η ελληνική κυβέρνηση. Επομένως με τα επόμενα δυο δισεκατομμύρια ευρώ το ΠΝ καλείται να εκσυγχρονίσει τις τέσσερις ΜΕΚΟ 200 ΗΝ καθώς και να πάρει τις αποφάσεις του για τις κορβέτες. Προύπολογισμός που είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν μπορούν να συνδυαστούν τα δύο προγράμματα (εκσυγχρονισμός των τεσσάρων φρεγατών ΜΕΚΟ και τέσσερις νέες κορβέτες).
Συνεπώς οι εκτιμήσεις πως μια επερχόμενη νέα γαλλική πρόταση για τη τέταρτη FDI με κλειδωμένη τιμή στα 970 εκατομμύρια ευρώ και ακόμη δύο κορβέτες Gowind με κόστος περίπου στο 1.5 δισεκατομμύρια ευρώ είναι βάσιμη. Μένει φυσικά να κατατεθεί επισήμως στο ΠΝ.
Οι ολλανδικές Sigma
Oι Ολλανδοί της Damen προτείνουν μια αδιαμφισβήτητα εξαιρετική σχεδίαση. Τη Sigma 10514 που είναι και η οικονομικότερη επιλογή αλλά με τιμές ναυπήγησης εκτός της χώρας μας. Το ενδιαφέρον δε που έχουν επιδείξει είναι χαμηλό.
Σε κάθε περίπτωση το ΠΝ αντιλαμβανόμενο όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Sigma 10514 την έχει κατατάξει μέσα στη πρώτη τριάδα των επιλογών του για το πρόγραμμα πρόσκτησης νέων κορβετών. Η Sigma 10514 προσφέρει επίσης κοινή ομοιοτυπία με τις εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ 200 ΗΝ αφού διαθέτουν αμφότερες ραντάρ NS-100 και τακτικό σύστημα TACTICOS Block II νέας γενιάς. Διαθέτει πολύ καλές επιδόσεις σε όλο το φάσμα των ναυτικών επιχειρήσεων και συνιστά μια ισορροπημένη επιλογή.
Στερείται όμως ειδικού πολιτικού βάρους όπως η Γαλλική και η Ιταλική (κάτι που για την ελληνική κυβέρνηση είναι προαπαιτούμενο στοιχείο) και όπως προαναφέραμε ολοκληρωμένης πρότασης για ναυπήγηση στην Ελλάδα παρά το γεγονός πως η Damen έχει πραγματοποιήσει σειρά επαφών με ελληνικά ναυπηγεία.
Η τιμή των τεσσάρων Sigma 10514 είναι στα 1.7 δισεκατομμύρια ευρώ με τη διαμόρφωση που επιθυμεί το ΠΝ (16 VL MICA NG/ ESSM Block II, RAM, 76mm, Exocet Block IIIC, τορπίλες) αλλά δίχως τα κόστη ναυπήγησης στην Ελλάδα που είναι ένα επιπρόσθετο 20% συγκριτικά με τη ναυπήγηση στο εξωτερικό.
