Του Javier Blas
Ο πρίγκιπας Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν απηύδυσε. Ο υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας, επίκεντρο έντονης κριτικής στην Ουάσιγκτον από τότε που οδήγησε το καρτέλ του OPEC+ σε μείωση της παραγωγής πετρελαίου αυτόν τον μήνα, ανέφερε ότι ακούει συνεχώς: "Είστε μαζί μας ή εναντίον μας;". Το βασίλειο, ωστόσο, δεν επιλέγει πλευρές, είπε στα "κεφάλια" της Wall Street την περασμένη εβδομάδα στο Ριάντ. "Υπάρχει χώρος για το "Είμαστε με τη Σαουδική Αραβία και με τον λαό της Σαουδικής Αραβίας;", αναρωτήθηκε ρητορικά.
Αν το να βάζει κανείς τη χώρα του σε πρώτο πλάνο θεωρείται αγενές, ο πρίγκιπας Αμπντουλαζίζ - γιος του βασιλιά Σαλμάν, ετεροθαλής αδελφός του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν - προειδοποίησε ότι δεν θα είχε άλλη επιλογή από το να είναι αγενής. "Είμαι υπέρ της Σαουδικής Αραβίας", είπε.
Ήταν το κυρίαρχο μήνυμα στο ετήσιο συνέδριο Future Investment Initiative του βασιλείου - μήνυμα το οποίο έχει μεγάλη σημασία για τους πάντες, καθώς το πετρέλαιο πλησιάζει το φράγμα των 100 δολαρίων το βαρέλι.
Στροφή που προετοιμαζόταν χρόνια
Σε συνομιλίες με ανώτερα μέλη της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας, αξιωματούχους και τοπικούς επιχειρηματίες, γίνεται σαφές ότι το Ριάντ ξεκινά εκείνο που θα ονόμαζα ενεργειακή, οικονομική και εξωτερική πολιτική ατζέντα "Πρώτα η Σαουδική Αραβία". Πρόκειται για μια στροφή η οποία προετοιμάζεται εδώ και πολλά χρόνια και η οποία θα έχει συνέπειες για τον υπόλοιπο κόσμο, κυρίως μέσω των τιμών του πετρελαίου, αλλά και όταν πρόκειται για τη διαμόρφωση της διπλωματίας στη Μέση Ανατολή και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Τα σημάδια υπήρχαν εδώ και κάποιον καιρό. Νωρίτερα φέτος, ο πρίγκιπας Μοχάμεντ, ο οποίος διευθύνει τις καθημερινές υποθέσεις του βασιλείου, είπε ότι δεν τον ενδιέφερε ιδιαίτερα εάν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κατανοούσε την προσέγγισή του. "Είναι στη δική του αρμοδιότητα να σκέφτεται το συμφέρον της Αμερικής", είχε δηλώσει στο The Atlantic. Εκείνο που δεν ειπώθηκε; Ο MBS, όπως είναι γνωστός ο πρίγκιπας Μοχάμεντ, επικεντρώνεται από την πλευρά του στο συμφέρον των Σαουδαράβων.
Όσα άκουσα την περασμένη εβδομάδα στο Ριάντ είναι η εκδήλωση αυτής της γραμμής σκέψης: ένα πιο τολμηρό, αποφασιστικό και φιλόδοξο βασίλειο, το οποίο εξακολουθεί να είναι σύμμαχος με την Αμερική, αλλά ταυτόχρονα απελευθερωμένο από τα "βάρη" μιας σχεδόν 80χρονης σχέσης. Είναι μια χώρα η οποία πλέον επικεντρώνεται περισσότερο στην Ασία και στους κορυφαίους πελάτες του πετρελαίου της - Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία και Νότια Κορέα. Μαζί, οι τέσσερις χώρες αντιπροσωπεύουν το 65% του συνόλου των εξαγωγών αργού της Σαουδικής Αραβίας.
Νικητής
Μέσα σε έναν ταραγμένο κόσμο, ο οποίος διαμορφώθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τον υψηλότερο πληθωρισμό των τελευταίων 40 ετών στην Αμερική και στο Ηνωμένο Βασίλειο, το αραβικό βασίλειο έχει αναδειχθεί ως ένας από τους λίγους οικονομικούς και πολιτικούς νικητές. Η οικονομική ανάπτυξη της Σαουδικής Αραβίας είναι η ισχυρότερη εντός του ομίλου των 20 μεγάλων οικονομιών (G20) και η χώρα είναι γεμάτη μετρητά.
Ακόμη και μετά την πρόσφατα ανακοινωθείσα μείωση της παραγωγής του OPEC+, η παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας θα σημειώσει τον υψηλότερο ετήσιο μέσο όρο της, στα 10,7 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα το 2022. Με βάση τις τιμές και την παραγωγή του πετρελαίου μέχρι σήμερα, τα ακαθάριστα ετήσια έσοδα από πετρέλαιο αναμένεται να αυξηθούν σε σχεδόν 400 δισεκατομμύρια δολάρια, ελάχιστα κάτω από το ρεκόρ το οποίο σημειώθηκε το 2008, όταν οι τιμές του πετρελαίου είχαν ανέλθει σε υψηλό όλων των εποχών.
Κι όμως, μακριά από το ξενοδοχείο Ritz Carlton, όπου έλαβε χώρα το ετήσιο συνέδριο "Davos in the Desert" και τις χρηματοοικονομικές συνοικίες του Ριάντ, όπως η Al Olaya όπου μένουν οι τραπεζίτες, η Σαουδική Αραβία είναι μια σχετικά φτωχή χώρα.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ήταν 23.500 δολάρια το 2021, πολύ πίσω από τα 45.000 δολάρια των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και τα 68.000 δολάρια του Κατάρ. Με τον πληθυσμό της χώρας να αυξάνεται κατά περίπου 600.000 άτομα κάθε χρόνο (προβλέπεται ότι θα φτάσει τα 36,2 εκατομμύρια το 2022), το Ριάντ πρέπει να τρέξει σκληρά και μόνο για να διατηρήσει αυτό το επίπεδο, πόσο μάλλον για να το αυξήσει.
Αυτός είναι ένας βασικός λόγος πίσω από την πολιτική "Πρώτα η Σαουδική Αραβία". Ένας τραπεζίτης, με δεκαετίες εμπειρίας στη χώρα, μου το συνόψισε ως εξής: "Απλώς χρειάζονται τα χρήματα, τα χρειάζονται πραγματικά - κι αυτό σημαίνει υψηλές τιμές πετρελαίου".
Παρελθόν
Στο παρελθόν, το Ριάντ ήταν πρόθυμο να δεχτεί χαμηλότερες τιμές πετρελαίου, ενισχύοντας την παραγωγή - ή καθυστερώντας τις περικοπές - προς όφελος της Ουάσιγκτον. Όχι πια. Με τις οικονομικές προοπτικές αβέβαιες, θα προτιμούσε να κάνει το λάθος να προσφέρει πολύ λίγο αντί για υπερβολικά πολύ αργό. Εάν πρόκειται να κάνει λάθος, ας έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερες, αντί χαμηλότερες, τιμές πετρελαίου. Ο Mohammed al-Jadaan, υπουργός Οικονομικών της Σαουδικής Αραβίας, μου είπε ότι το Ριάντ έκανε απλώς εκείνο που έκαναν παραδοσιακά και οι υπόλοιποι εντός της G20 - φροντίζοντας πρώτα τον εαυτό τους.
"Κοιτάξτε την ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ: η Fed αυξάνει τα επιτόκια, επηρεάζει όλους τους άλλους, αλλά καταλαβαίνουμε ότι αυτό είναι ένα εγχώριο ζήτημα, πρέπει να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό", είπε.
Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι δυσκολεύονται να δηλώσουν ότι δεν έχουν συγκεκριμένο στόχο τιμής. Από τις ενέργειές τους γίνεται σαφές ότι το Ριάντ θέλει να διατηρήσει το αργό Brent όσο πιο κοντά μπορεί στα 100 δολάρια το βαρέλι. Πολλοί διπλωμάτες εδώ βλέπουν τα 80 δολάρια το βαρέλι ως ανεπίσημο κατώτατο όριο. Και αν η επιδίωξη υψηλότερων τιμών βοηθά τη Ρωσία, η οποία έχει ανάγκη από μετρητά για να χρηματοδοτεί την εισβολή της στην Ουκρανία, αυτό είναι απλώς ένα υποπροϊόν αυτής της πολιτικής. Με άλλα λόγια, το Ριάντ πιστεύει ότι η περικοπή παραγωγής εκ μέρους του OPEC+ αφορά τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες και όχι την πολιτική.
Το Ριάντ, όμως, δεν πιστεύει πλέον ότι η συμφωνία "πετρέλαιο έναντι ασφάλειας" με την Ουάσιγκτον λειτουργεί όπως παλιά. Για δεκαετίες, το Ριάντ διατηρούσε τις τιμές του πετρελαίου υπό σχετικό έλεγχο και αγόραζε αμερικανικά όπλα. Σε αντάλλαγμα, η Ουάσιγκτον παρείχε περιφερειακή ασφάλεια, αναπτύσσοντας τη στρατιωτική της ισχύ - εάν χρειαζόταν - και διπλωματική υποστήριξη, αγνοώντας σε μεγάλο βαθμό τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην αραβική χώρα.
Τώρα το βασίλειο θέλει μια πολύ πιο επιθετική στάση εναντίον του Ιράν και των περιφερειακών πληρεξουσίων του, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην Υεμένη - και εκνευρίζεται από το πώς η Ουάσιγκτον φαινομενικά έκλεισε τα μάτια στη μαύρη αγορά ιρανικού αργού, επιτρέποντας στην Τεχεράνη να επωφελείται από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου.
Η συμμαχία, λένε οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι και οι τοπικοί επιχειρηματίες, είναι μη ισορροπημένη: εάν η Ουάσιγκτον θέλει το Ριάντ να διατηρεί τις τιμές του πετρελαίου σε χαμηλά επίπεδα, θα πρέπει να προσφέρει την άλλη πλευρά της συμφωνίας, πιθανότατα ασκώντας πίεση στο Ιράν. Το βασίλειο είναι όλο και πιο πιθανό να ζητά μεγαλύτερες χάρες σε αντάλλαγμα. Όπως και με το America First υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, το Saudi First είναι μια "συναλλαγή" μεταξύ εταίρων.
Επιπτώσεις
Μια τέτοια στροφή έχει σημαντικές συνέπειες για τις οικονομίες σε παγκόσμια κλίμακα: οι τιμές του πετρελαίου είναι πιθανό να παραμείνουν υψηλές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό. Για τους επενδυτές σε μετοχές και ομόλογα εταιρειών ορυκτών καυσίμων, είναι ένα σημάδι ότι οι καιροί άνθησης μπορεί να συνεχιστούν. Για όλους τους άλλους, η εικόνα είναι σαφώς πιο σκοτεινή.
Περαιτέρω στο παρασκήνιο, υπάρχει μια βαθιά διαφωνία σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης της ενεργειακής μετάβασης και της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Οι Σαουδάραβες πιστεύουν ότι ο κόσμος εστιάζει υπερβολικά στον περιορισμό της προσφοράς ορυκτών καυσίμων και στην αποθάρρυνση των επενδύσεων, ενώ η ζήτηση εξακολουθεί να αυξάνεται. Είναι μια προσέγγιση, ίσως κατάλληλη για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αλλά όχι για τον αναδυόμενο κόσμο.
"Το εξετάζουμε από δυτική σκοπιά και ο υπόλοιπος κόσμος πρέπει να προσαρμοστεί", δήλωσε ο Amin Nasser, διευθύνων σύμβουλος του κρατικού πετρελαϊκού κολοσσού της Σαουδικής Αραβίας Saudi Aramco. "Όχι, δεν μπορεί να λειτουργήσει έτσι".
Είναι ένα σημάδι του τι έρχεται στη συνέχεια. Να είστε έτοιμοι να ακούτε το "όχι" από τους Σαουδάραβες πολύ πιο συχνά από εδώ και στο εξής.
_____________________
Αναρτήθηκε από τον Μιχάλη Τσολάκη
