Τι σημαίνει η προσέγγιση Αλβανίας-Τουρκίας
Κρινιώ Καλογερίδου
Το ότι τίποτα δεν πάει χαμένο στον χρόνο και όλα είναι προς διπλωματική και γεωπολιτική εκμετάλλευση την κατάλληλη στιγμή από την Τουρκία είναι γεγονός ιστορικά καταγεγραμμένο, με τελευταία επιβεβαίωση της προέκτασής του ως σήμερα τη ”λίστα δώρων” της στην Αλβανία.
Τη ”λίστα” που περιελάμβανε, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, υλικό τουρκικής παραγωγής από (40) στρατιωτικά τζιπ Fiat EGEA, τυφέκια για ελεύθερους σκοπευτές τύπου KNT-308, όλμους, ελαφρά αντιαρματικά M72 LAW, τεθωρακισμένα οχήματα, βομβιδοβόλα των 40 χλστ., πολυβόλα των 0,50 και οχήματα Cobra), μέχρι λεωφορεία (για τις μετακινήσεις των αλβανικών Ενόπλων Δυνάμεων) και στρατιωτικό ρουχισμό.
Με αφορμή την γενναιόδωρη αυτή προσφορά της Τουρκίας προς την Αλβανία, κάποιοι έκαναν λόγο προ ημερών για ξαφνικό ”έρωτα” των δύο χωρών λόγω φιλίας Ερντογάν-Ράμα. Αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτή η… κολόνια της σύσφιξης των τουρκοαλβανικών σχέσεων κρατάει χρόνια.
Κρατάει απ’ το 1992, συγκεκριμένα, χρονιά κατά την οποία αποφοίτησε μεγάλος αριθμός Αλβανών φοιτητών από τουρκικές στρατιωτικές σχολές, πράγμα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα και έχει θέση τις βάσεις διαμόρφωσης ισχυρού πυλώνα συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.
Έπειτα ακολούθησε η ανασυγκρότηση από την Τουρκία το 1998 της ναυτικής στρατιωτικής βάσης στο Πασαλιμάνι του Αυλώνα (μιας από τις σημαντικότερες αλβανικές πόλεις στην Αδριατική και τη Μεσόγειο), με σκοπό τον ελλιμενισμό των τουρκικών πλοίων που περιπολούσαν στο Ιόνιο και την Αδριατική, μέχρι να γίνει αργότερα η παραχώρηση της τουρκικής βάσης από την Αλβανία στο ΝΑΤΟ.
Σε σύντομο χρόνο έγινε και η ανανέωση του αλβανικού στόλου από την Τουρκία, η οποία απέκτησε εντωμεταξύ άλλες δύο βάσεις στην Αλβανία, τη στρατιωτική στο Ορίκουμ (την οποία ανακατασκεύασε πλήρως με ραντάρ επιφανείας και άλλες υποδομές) και την αεροπορική στην Κουτσόβα.
Σας ακούω να ρωτάτε με αγωνία για το τι έκανε η Ελλάδα στο θέμα των αλβανικών βάσεων. Αν κοίταξε, δηλαδή, να επωφεληθεί γεωπολιτικά τη γειτονία της με την Αλβανία με βάση το γεγονός ότι φιλοξενούμε από χρόνια μετανάστες της προς όφελος της αλβανικής Οικονομίας.
Όμως η απάντηση στο ζητούμενο είναι αποκαρδιωτική, γιατί η πραγματικότητα ανέδειξε και αναδεικνύει το έλλειμμα της ελληνικής διπλωματικής ευλυγισίας και διορατικότητας διακυβερνητικά, αφού το 1997 (με Κώστα Σημίτη πρωθυπουργό και Φάτος Νάνο στην Αλβανία) η Τουρκία πήρε μέσα απ’ τα χέρια μας τη στρατηγικής σημασίας ναυτική βάση του Αυλώνα (παζάρι με κρυφό άσο τα τουρκικά ”γρόσια” κάτω από το τραπέζι συγκριτικά με αυτά που έδινε η Ελλάδα).
Έξι χρόνια μετά μάλιστα (2003, επί Σημίτη και πάλι), ενώ ήρθαμε σε συμφωνία με την Αλβανία για χρήση της ήσσονος ναυτικής σημασίας βάσης στο Μπιστ Πέλλα (έξω από το Δυρράχιο) με ελληνική χρηματοδότηση της ανακαίνισής της μέχρι να γίνει ο ελλιμενισμός των ελληνικών πλοίων σε βάθος 5-7 χρόνων, δεν καταφέραμε το στόχο μας μετά από υπόγεια παρέμβαση της Τουρκίας και με τους Αλβανούς να μας κατηγορούν για… κωλυσιεργία.
Τρία χρόνια αργότερα, το 2006 (επί Κώστα Καραμανλή), τα τεκμήρια της γεωϊδεολογικής και γεωστρατηγικής προσέγγισης Τουρκίας-Αλβανίας άρχισαν να αποκαλύπτονται με τις λίστες ”δώρων” οπλικών συστημάτων του Ταγίπ Ερντογάν προς την Αλβανία.
Τότε ήταν που ο Τούρκος Πρόεδρος έστειλε για πρώτη φορά σιδηροδρομικά — μέσω Βουλγαρίας-Σκοπίων — 9 βαγόνια γεμάτα από στρατιωτικό υλικό τουρκικής παραγωγής με περιεχόμενο στρατιωτικό ρουχισμό, τυφέκια KNT-308 για ελεύθερους σκοπευτές, βομβιδοβόλα των 40 χλστ. πολυβόλα των 0,50, οχήματα Cobra, ελαφρά αντιαρματικά M72 LAW και τεθωρακισμένα.
Από την πλευρά μας στο θέμα αυτό είχαμε ομολογουμένως αποτύχει και επί διακυβέρνησης Αλέξη Τσίπρα, αφού το 2016 ήταν η χρονιά που δεχτήκαμε το τελειωτικό χτύπημα στην προοπτική εγκατάστασης ελληνικών βάσεων στην Αλβανία.
Και αυτό με τη δικαιολογία ότι έφταιγε η χώρα μας (σύμφωνα με δημοσίευμα του αλβανικού Shqiptarja.com που βασιζόταν σε πηγές του ΥΠΑΜ Αλβανίας), μετά τις απειλές τις οποίες είχαν εκτοξεύσει κατά της Αλβανίας (υποτίθεται) οι τότε ΥΠΕΞ και ΥΠΕΘΑ της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Κοτζιάς και Πάνος Καμμένος.
Η συμπαιγνία Αλβανίας-Τουρκίας αποκαλύφθηκε γρήγορα, όταν — σαν έτοιμη από καιρό — η δεύτερη έσπευσε να στείλει στρατιωτικό υλικό ”made in Turkey” στην πρώτη, από τα προϊόντα των αμυντικών εταιρειών της, ενώ έκανε πράξη συγχρόνως τη στήριξη του αλβανικού στρατού με παροχή εξοπλισμού, εκπαίδευσης και τεχνικής βοήθειας.
— Έτσι ”τα χρόνια κύλησαν σαν πικρό νερό”, όπως λέει και ο Προβελέγγιος* και φτάσαμε στον αλβανοτουρκικό έρωτα, με τον ”Ιαβέρη” των Βορειοηπειρωτών Έντι Ράμα να ”λιβανίζει” νυχθημερόν τον Ταγίπ Ερντογάν για τα εμβόλια που τους έστειλε και έσωσαν την Αλβανία απ’ την πανδημία…, σας ακούω να λέτε αποθαρρυμένοι και σκέφτομαι ότι αυτό έδεσε περισσότερο τους δυο άνδρες. πράγματι.
Γι’ αυτό και επαναλήφθηκαν οι δωρεές της Τουρκίας προς την Αλβανία, με αποτέλεσμα την περαιτέρω στρατιωτική ενίσχυσή της χώρας του Ράμα μόλις πρόσφατα με 40 οχήματα (Fiat EGEA), νέα οπλικά συατήματα και λεωφορεία για τις Ένοπλες Δυνάμεις της Αλβανίας .
— Τώρα θ’ αρχίσουν να μας φοβερίζουν κι από δυσμάς. Το τουρκικό σχέδιο για μουσουλμανικό τόξο που θα περιζώσει σαν κισσός την Ελλάδα γίνεται πράξη και μετατρέπει σε αδέλφια Τούρκους και Αλβανούς…, σχολιάζετε με ανήσυχο τόνο και έχετε δίκιο, γιατί ο Ταγίπ Ερντογάν μηχανεύεται τρόπους, για να χτίσει τη συμμαχία τους πάνω στην κοινή ιστορία που θα κάνει βαθύτερους τους συνεκτικούς δεσμούς Τουρκίας-Αλβανίας με κοινό εχθρό την Ελλάδα.
Ένας από αυτούς τους δεσμούς που πάει να δημιουργήσει θυμίζοντας στους Αλβανούς το κοινό μέτωπο κατά της Ελλάδας στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι η δωρεά εκατομμυρίων οθωμανικών ψηφιακών εγγράφων στα Τίρανα απ’ τα οθωμανικά αρχεία, με υλικό για τα ιστορικά δεδομένα της Αλβανίας και του λαού της στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και με άλλα στοιχεία.
Στοιχεία, κανονισμούς, διατάγματα και βιογραφίες για τον Ισμαήλ Κεμάλ (ιδρυτή του σύγχρονου αλβανικού κράτους) και τον αλβανικής καταγωγής (γεννημένο στην Καβάλα) Μεχμέτ Αλί Πασά της Αιγύπτου και το γιο του, Ιμπραήμ, ο οποίος έχει ταυτιστεί με την καταστροφή της Πελοποννήσου το 1825, στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης.
Όσο για τις εκπλήξεις που μας επιφυλάσσει η κινητικότητα στις σχέσεις Αλβανίας-Τουρκίας, (πέραν της προηγηθείσας απόφασης αμφοτέρων για μετεγκατάσταση στα χωριά και της πόλεις της Βορείου Ηπείρου χιλιάδων μεταναστών από την Τουρκία), την απάντηση δίνει — σε επίπεδο Βαλκανικής και τουρκικής επιρροής σ’ αυτήν — η συνάντηση ”Ανοιχτά Βαλκάνια” για συζήτηση περί της πολιτικής κατάστασης στην περιοχή.
Στη συνάντηση αυτή συμμετείχαν σε πρώτο πλάνο ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Ντίμιταρ Κοβάτσεβιτς, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα και ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Στην ”μικρή σύνοδο κορυφής” για τα Δυτικά Βαλκάνια ήταν παρόντες και άλλοι (σε δεύτερο πλάνο), ενώ εντύπωση έκαναν τρία πράγματα με κυριότερα τα δύο πρώτα:
1. Η παρουσία στο forum του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών ο οποίος βρισκόταν αδικαιολόγητα εκεί, γιατί η χώρα του δεν ανήκει στα Δυτικά Βαλκάνια, αλλά — ως φαίνεται — έχει απλώσει τα πλοκάμια της προ πολλού στην περιοχή ως να έχει τον έλεγχο της… ”υψηλής επιστασίας ”της.
2. Το γεγονός ότι, μετά τη σημαία της ΕΕ (η συμβολική παρουσία της οποίας οφείλεται στο γεγονός της στήριξης που προσφέρει για τη σταθερότητα των λαών των Δυτικών Βαλκανίων) ήταν η σημαία της Τουρκίας! Της Τουρκίας η οποία δεν κρύβει τις αναθεωρητικές βλέψεις της και προσπαθεί να εργαλειοποιήσει τα αδύναμα αυτά κράτη παίζοντας τον ρόλο του ”πατερούλη”, με στόχο την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η οποία είχε κρατήσει σκλαβωμένους τους Βαλκανικούς λαούς επί 5 αιώνες. Και…
3. Οι άνθρωποι του ”δεύτερου πλάνου” ήταν: ο εκπρόσωπος του Όρμπαν (υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας, Πέτερ Σιγιάρτο), ο πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου, Ντριτάν Αμπάζοβιτς και ο Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, Ζόραν Τεγκελτίγια ως παρατηρητές.
Τι από όλα αυτά είναι το πιο σημαντικό που πρέπει να κρατήσουμε, πέραν της έκκλησης της Σερβίας στην Ε.Ε για στήριξη των Δυτικών Βαλκανίων στην ενεργειακή κρίση και οικονομική ενίσχυση των λαών τους;
Νομίζω ότι το ένα είναι η στάση του Ράμα ο οποίος (με τις πλάτες Τσαβούσογλου και με ύφος κριτή-πρωταγωνιστή) άφησε αιχμές για την Ελλάδα και την Ιταλία ζητώντας να είναι παρόντες στην επόμενη συνάντηση οι Δένδιας και Ντι Μάιο οι οποίοι απουσίαζαν λόγω φόρτου εργασίας.
Το άλλο είναι η προσπάθεια της Τουρκίας να παρουσιαστεί ως Περιφερειακή δύναμη ισχύος στην περιοχή μας. Δύναμη με λόγο και επιρροή στα Βαλκάνια. Με γεωπολιτική ισχύ δεδομένη, την οποία εκπέμπει σε κάθε ευκαιρία η διάθεση για στρεψοδικία σε βάρος μας και η αλαζονική ρητορεία των Τούρκων αξιωματούχων, με πρώτη και κύρια αυτήν του Ταγίπ Ερντογάν, όπως έδειξε η τελευταία του δήλωση:
— […] Η Ελλάδα δεν είναι ο συνομιλητής μας, γιατί δεν είναι ισάξιά μας σε πολιτικό, οικονομικό ‘η στρατιωτικό επίπεδο.
Τα συμπεράσματα δικά σας…
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ
* Αριστομένης Προβελέγγιος (1850 – 1936): Έλληνας πολιτικός, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
