Οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, οι σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας, αλλά και οι σχέσεις Ελλάδας – Γαλλίας και Ελλάδας – ΗΠΑ παραμένουν ψηλά στην πολιτική ατζέντα της Άγκυρας καθώς και των μεγαλύτερων δεξαμενών σκέψης της γείτονος.
Οι αναλυτές επιχειρούν να προβλέψουν παράλληλα τη θέση που θα πάρει και η Ουάσιγκτον σε σχέση με τα ελληνοτουρκικά, σε περίπτωση έντασης και πώς αυτό επηρεάζει την ισορροπία δυνάμεων σε μία ενδεχόμενη «κρίση» στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το φιλοκυβερνητικό τουρκικό think tank SETA, μάλιστα στην ετήσια ανάλυση του για το πώς θα διαμορφωθούν οι εξελίξεις αναλύει τις σχέσεις όπως διαμορφώνονται και στο τρίγωνο Ελλάδας – Τουρκίας – ΗΠΑ, σημειώνοντας τη σημαντική αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων το 2021 με την υπογραφή της ανανεωμένης MDCA και την προβολή που μπορούν να έχει στις εξελίξεις του 2022.
Πηγή: in.gr
Η Ελλάδα απειλή νούμερο 5 για την Τουρκία
Η ανάλυση του SETA υπογραμμίζει το πιο «ήρεμο» περιβάλλον όπως αυτό διαμορφώθηκε το 2021 σε σχέση με το 2020 στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Στην ανάλυση του SETA η Ελλάδα σημειώνεται ότι χαρακτηρίστηκε «το 2021 ως η έκτη μεγαλύτερη απειλή για την Τουρκία και αναμένεται να ανέβει στην πέμπτη θέση το 2022». Ακόμα και αν οι εντάσεις του 2020 έδειξαν να μετριάζονται το 2021 και αυτό αποδίδεται στην «αναθεώρηση των κινήσεων τακτικής της Ελλάδας».
Η Ανατολική Μεσόγειος στις διμερείς σχέσεις
Το SETA σημειώνει ότι το 2020 η Ελλάδα έβαλε επιθετικά στην ατζέντα των διμερών σχέσεων ο ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου, ωστόσο δεν κατάφερε να αποκτήσει πλεονεκτική θέση έναντι της Τουρκίας παρά τις προσπάθειες της.
Δύο κινήσεις «ματ» από την Ελλάδα
Στην ανάλυση της δεξαμενής σκέψης σημειώνεται ότι το 2021 η Ελλάδα έκανε δύο σημαντικές κινήσεις που αφορούσαν και την Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτές σημειώνει την αμυντική συμφωνία που υπογράφηκε με τη Γαλλία για τις φρεγάτες και τα μαχητικά Rafale σημειώνοντας ότι αυτή η συμφωνία θα έχει αναπόφευκτα αντίκτυπο στην ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπογραμμίζει δε ότι το πλέον σημαντικό σημείο στη συμφωνία Ελλάδας – Γαλλίας ήταν η ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής, έστω και αν δεν είναι σαφές εάν θα καλύψει τις «ελληνικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο».
Ως δεύτερη σημαντική κίνηση χαρακτηρίζεται η ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ-Ελλάδας και παράταση της επ’ αόριστο, γεγονός που για το think tank δίνει στην Ελλάδα συμβολική υποστήριξη από τις ΗΠΑ στην αμυντική της πολιτική. Τονίζει ότι μετά το 2020 και δη το 2021 οι ΗΠΑ ξεκίνησαν τη στρατιωτική συγκέντρωση δυνάμεων στην Ελλάδα όσο ποτέ άλλοτε και «πράγματι το γεγονός αυτό ενόχλησε την Τουρκία».
Πιθανές εντάσεις
Κατά το SETA και το 2021 η Τουρκία δεν παραιτήθηκε από τους στόχους της στην Ανατολική Μεσόγειο και σημειώνει στην ανάλυση του, που έγινε στο τέλος του προηγούμενου χρόνου ότι ο αντίκτυπος των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο αναμένεται να αυξηθούν το 2022. Προβλέπει πιθανές εντάσεις «στα σύνορα οικονομικών αποκλειστικών ζωνών ή σε ενεργειακούς τομείς» και υποστηρίζει ότι η Αθήνα ενώ συνέχιζε τις διπλωματικές της συνομιλίες με την Άγκυρα, δεν είχε πάψει να προετοιμάζεται επίσης για μια νέα αντιπαράθεση με την Τουρκία είτε στο Αιγαίο είτε στην Ανατολική Μεσόγειο.
Και κατά τη δεξαμενή σκέψης η Αθήνα δεν αποκλείεται να δοκιμάσει κατά καιρούς εντός του 2022 τα όρια και τις αντιδράσεις της Τουρκίας και προβλέπει ότι η Άγκυρα θα αντιδράσει.
Αύξηση αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ελλάδα
Σύμφωνα με το SETA η πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν στην Ανατολική Μεσόγειο δεν ήταν ξεκάθαρη, ωστόσο όπως τονίζει αυτό δεν σημαίνει ότι η Ουάσιγκτον είναι αδιάφορη για τις περιφερειακές εξελίξεις. Στο κεφάλαιο μάλιστα της ανάλυσης που αφορά τις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, υπογραμμίζεται ότι η επέκταση και ανανέωση της ελληνοαμερικανικής MDCA θα έχει ως αποτέλεσμα «την αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ελλάδα». Κάτι το οποίο όπως επισημαίνει «θέτει σε σύγκρουση τις εξωτερικές πολιτικές της Τουρκίας και των ΗΠΑ, αυξάνοντας περαιτέρω την απόκλιση μεταξύ τους».
Οι σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ αναλύονται και σε τρίτο κεφάλαιο που αφορά τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας, όπου επαναλαμβάνεται η ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας Ουάσιγκτον – Αθήνας. Σημειώνονται οι διευκολύνσεις της Ελλάδας στις ΗΠΑ και η διάθεση της βάσης της Αλεξανδρούπολης, μίας πόλης πολύ κοντά στα σύνορα με την Τουρκία. Προστίθεται ότι μετά από αυτό το 2021 οι ΗΠΑ ανέπτυξαν στρατιωτικές δυνάμεις και τεθωρακισμένα στην Αλεξανδρούπολη και κατά το SETA παρ’ όλο που αυτό έγινε για ασκήσεις τον Ιούνιο του 2021 φαίνεται ότι «οι ΗΠΑ έχουν μακροπρόθεσμες προθέσεις να προωθήσουν τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με την Ελλάδα». Και η συνεχιζόμενη ανάπτυξη δυνάμεων στη βάση της Αλεξανδρούπολης «θεωρείται ως μέρος της αμερικανικής μεγάλης στρατηγικής για την ενίσχυση της παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή».
Η βάση της Αλεξανδρούπολης προστασία και από την Τουρκία
Η δεξαμενή σκέψης αναγνωρίζει ότι η παρουσία του αμερικανικού στρατού είναι ένα μήνυμα και προς τη Μόσχα, σημειώνεται ωστόσο ότι αυτά συμβαίνουν «40 χιλιόμετρα από τα τουρκικά σύνορα είναι πιθανόν να έχουν σκοπό να καταστείλουν και την Τουρκία». Σε αυτό το πλαίσιο σύμφωνα με την ανάλυση είναι πολύ λογικό η Ελλάδα ως «φύλακας των πυλών ανατολικά της Ευρώπης να ελαχιστοποιεί τις πιθανές απειλές από την Τουρκία θέτοντας τον εαυτό της υπό αμερικανική προστασία». Ενώ από την άλλη πλευρά οι ΗΠΑ προστατεύουν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα έναντι της Ρωσίας στην Ευρώπη και παράλληλα «ασκούν πίεση στην Τουρκία».
Οι ΗΠΑ μπορεί να αντιταχθούν στα συμφέροντα της Τουρκίας
Στα συμπεράσματα δε που συμπυκνώνουν τις σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ το 2022 η δεξαμενή σκέψης σημειώνει επιγραμματικά ότι στην Ανατολική Μεσόγειο «οι ΗΠΑ θα παραμείνουν εκτός της εξίσωσης όσο δεν υπάρχει σημαντική εξέλιξη. Ωστόσο, εάν η Τουρκία έβρισκε ενεργειακά κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο, αυτό θα οδηγούσε σε περιφερειακή αναταραχή, ειδικά αν σκεφτεί κανείς την αντίδραση της Ελλάδας. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχει πιθανότητα οι ΗΠΑ να προχωρήσουν σε πολιτικές που αντιτίθενται στα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας». Εννοώντας ότι η Ουάσιγκτον ενδέχεται να πάρει το μέρος της Αθήνας.
Παράλληλα εκτιμάται ότι «οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να διατηρούν απόσταση στις περιφερειακές εξελίξεις» και ότι «η Τουρκία θα ακολουθήσει μια πιο δυναμική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις ενεργειακές έρευνες».
