To αμερικανικό περιοδικό Forbes σε δημοσίευμα του Paul Iddon, με τίτλο It Would Be Historically Ironic If Greek S-300s End Up In Ukraine, τονίζει ότι η Ουκρανία καλεί ξανά τους δυτικούς συμμάχους της, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, να της προμηθεύσουν περισσότερο στρατιωτικό υλικό ρωσικής κατασκευής.
Η Αθήνα διαθέτει σημαντικές ποσότητες ρωσικού εξοπλισμού, με τον οποίο είναι εξοικειωμένη η Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων οχημάτων μάχης πεζικού BMP-1, 9K33 Osa και μικρού βεληνεκούς Tor-M1 και πυραυλικά συστήματα αεράμυνας μεγάλου βεληνεκούς S-300PMU-1.
Εάν τα τελευταία συστήματα καταλήξουν τελικά στο οπλοστάσιο της Ουκρανίας, αυτό θα ήταν ιστορικά ειρωνικό, δεδομένου του τρόπου με τον οποίο περιήλθαν στην κατοχή της Ελλάδας καταρχήν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μια τέτοια μεταφορά είναι, τουλάχιστον προς το παρόν, απίθανη. Όπως τόνισαν ελληνικά ΜΜΕ, η Αθήνα απέκτησε τα BMP-1 και τους πυραύλους Osa από τη Γερμανία, επομένως είναι τα μόνα ρωσικά συστήματα στο ελληνικό οπλοστάσιο «που θα μπορούσαν να χορηγηθούν χωρίς προβλήματα αδειοδότησης, καθώς η έγκριση εξαγωγής τους από το Βερολίνο θεωρείται δεδομένη, σε αντίθεση με τα συστήματα S-300 ή Tor-M1, τα οποία απαιτούν άδεια από τη Μόσχα».
Τον Μάρτιο, η Ελλάδα απέρριψε ένα «άτυπο αίτημα» από το Κίεβο για τη μεταφορά των Tor-M1 και Osas, υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσαν να εξακολουθούν να χρειάζονται για τις ένοπλες δυνάμεις της. Ωστόσο, σε αντίθεση με αυτά τα συστήματα, τα S-300 της Ελλάδας δεν ενσωματώθηκαν ποτέ στο ευρύτερο στρατιωτικό δίκτυο αεράμυνας.
Αντίθετα, παρέμειναν αποθηκευμένα στο νησί της Κρήτης. Πηγές που αναφέρονται στον ελληνικό Τύπο είπαν ότι η Αθήνα δεν είχε λάβει κανένα αίτημα για τους S-300 από την Ουκρανία. Ωστόσο, το Κίεβο θα καλωσόριζε αναμφίβολα θερμά την παράδοση αυτών των συστημάτων.
Η Σλοβακία δώρισε πρόσφατα S-300 που κληρονόμησε από την πρώην Σοβιετική Ένωση στην Ουκρανία. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν κληρονόμησε φυσικά τους S-300 από την πρώην Σοβιετική Ένωση.
Αντίθετα, η Μόσχα παρέδωσε στην Αθήνα τους πυραύλους S-300, που η Κύπρος είχε αρχικά παραγγείλει ως μέρος μιας συμφωνίας για την εκτόνωση της κρίσης μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου που ξεκίνησε στις αρχές του 1997. Επομένως, η μεταφορά αυτών των συστημάτων στην Ουκρανία σήμερα θα αποδεικνυόταν πολύ πιο περίπλοκη από τη δωρεά της Σλοβακίας.
Εάν η Ελλάδα τελικά ρισκάρει για την Ουκρανία, μεταφέροντας αυτά τα συστήματα αεράμυνας στο Κίεβο, αυτό θα ήταν μια ειρωνεία της ιστορίας, υπό το φως του τρόπου με τον οποίο η Αθήνα τα απέκτησε αρχικά.
Το 1996, η Κύπρος στράφηκε στη Ρωσία για στρατιωτικό υλικό, καθώς οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει εμπάργκο όπλων στο νησί. Αρχικά αγόρασε κύρια άρματα μάχης T-80U και οχήματα μάχης πεζικού BMP-3. Στη συνέχεια, πήρε τη μοιραία απόφαση να αγοράσει S-300PMU-1, επιμένοντας ότι ένα τέτοιο προηγμένο σύστημα ήταν απαραίτητο για να αποτρέψει τις επίμονες τουρκικές στρατιωτικές υπερπτήσεις και παραβιάσεις του εναέριου χώρου της.
Η Τουρκία απείλησε αμέσως με προειδοποιητικό χτύπημα, για να καταστρέψει τα συστήματα όταν έφτασαν στο νησί. Η Ελλάδα, με τη σειρά της, δήλωσε ότι θα απαντούσε σε μια τέτοια επίθεση, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες προέτρεψαν τον τότε Κύπριο πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη να ακυρώσει τη συμφωνία.
Πηγές της CIA υποστήριξαν ότι ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Yevgeny Primakov είχε πιέσει για την πώληση ως μέρος μιας προσπάθειας να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ, το οποίο επεκτεινόταν προς τα ανατολικά εκείνη την εποχή.
Η προοπτική να τοποθετήσει η Κύπρος S-300 ανησύχησε τις ΗΠΑ, οι οποίες προειδοποίησαν ότι οι Ρώσοι τεχνικοί που στήνουν τα συστήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα ισχυρά ραντάρ τους για να παρακολουθούν την εναέρια κυκλοφορία πάνω από τη στρατηγικής σημασίας Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων των αεροσκαφών του ΝΑΤΟ.
Η Κύπρος προσπάθησε να κατευνάσει τέτοιες ανησυχίες επιμένοντας ότι μόνο Κύπριοι τεχνικοί θα χειρίζονταν τα συστήματα μόλις παραδοθούν.
Η Κύπρος τελικά δεν απέκτησε ποτέ τους πυραύλους S-300. Για να εκτονωθεί η κρίση, η Λευκωσία συμφώνησε, στα τέλη του 1998, να παραδοθούν οι πύραυλοι στην Ελλάδα, η οποία τους αποθήκευσε στην Κρήτη (αργότερα δοκίμασε εκτόξευση κατά τη διάρκεια άσκησης του 2013).
Η Τουρκία εξακολουθούσε να διαμαρτύρεται, αλλά τελικά δεν έκανε τίποτα. Σε μια άλλη ιστορική ειρωνεία, πολλοί από τους στόχους που έθεσε η Τουρκία σχετικά με την απόκτηση S-300 από την Ελλάδα – θα επέτρεπαν στη Ρωσία να συγκεντρώσει ευαίσθητες πληροφορίες του ΝΑΤΟ, να απειλήσει δυτικά μαχητικά αεροσκάφη κ.λπ.– ήταν πολύ παρόμοιοι εκείνη την εποχή με αυτούς, για τους οποίους οι ΗΠΑ αργότερα τάχθηκαν κατά της απόκτησης από την Τουρκία των S-400.
Υπό το φως του υποτιθέμενου σχεδίου του Primakov να υπονομεύσει τη νότια πλευρά του ΝΑΤΟ μέσω αυτής της προηγούμενης πώλησης, θα ήταν ειρωνικό εάν αυτά τα ίδια πυραυλικά συστήματα κατέληγαν να χρησιμοποιούνται εναντίον ρωσικών πολεμικών αεροσκαφών για την άμυνα της Ουκρανίας, λίγα χρόνια αργότερα.
