Δεν έχει αλλάξει η αμερικανική πολιτική σε σχέση με το ενδεχόμενο πώλησης F16 στην Τουρκία, εκτιμά ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC) Έντι Ζεμενίδης, μετά την συζήτηση που προκλήθηκε από σχετική επιστολή του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών.
Όπως τονίζει ο κ Ζεμενίδης, ο ρόλος του Κογκρέσου σε τέτοια ζητήματα παραμένει καθοριστικός και εκεί εξακολουθεί να επικρατεί αρνητικό κλίμα για την Τουρκία καθώς, μεταξύ άλλων, το θέμα των S-400 δεν έχει επιλυθεί.
Προαναγγέλει μεγάλη συντονισμένη εκστρατεία στις ΗΠΑ κατά της πιθανής πώλησης των αεροσκαφών με τίτλο ‘No jets for Turkey’ και εκτιμά οτι το Στειτ Ντιπάρτμεντ δεν ξέρει πως να αντιμετωπίσει τον Ερντογάν και για αυτό το λόγο επιδιώκει να “κρατά όλες τις πόρτες ανοιχτές”. Ο κ Ζεμενίδης αναφέρεται και στο ταξίδι της Υφυπουργού Εξωτερικών Βικτώρια Νούλαντ σε Ελλάδα και Κύπρο.
- Αυτή την εβδομάδα, δόθηκε στη δημοσιότητα η απάντηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε μέλη του Κογκρέσου, τα οποία τον Φεβρουάριο είχαν εκφράσει την αντίρρησή τους στην προτεινόμενη αγορά F16 από την Τουρκία. Στην επιστολή αυτή ῾διαβάσατε῾ κάποια αλλαγή πολιτικής των ΗΠΑ όσον αφορά στην αμυντική σχέση με την Τουρκία;
ΕΖ: Όχι, καθόλου. Η ίδια η επιστολή επισημαίνει ότι οι κυρώσεις CAATSA παραμένουν σε ισχύ και οι S400 στην Τουρκία εξακολουθούν να αποτελούν ένα σημαντικό εμπόδιο. Επιπλέον, η πολιτική των ΗΠΑ σε αυτή την περίπτωση δεν καθορίζεται μόνο από την κυβέρνηση. Το Κογκρέσο όχι μόνο έχει άποψη επί του θέματος, αλλά διαθέτει και την νομοθετική ισχύ η οποία του δίνει τη δυνατότητα να μπλοκάρει νέες μεγάλες πωλήσεις όπλων. Η επιστολή αναγνωρίζει με καθαρό τρόπο αυτή την εξουσία του Κογκρέσου. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η σκληρότερη πολιτική για την Τουρκία εως σήμερα, δεν προήλθε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, προήλθε από το Κογκρέσο, το οποίο με αποφασιστικό και συντριπτικά διακομματικό τρόπο πέρασε τον νόμο CAATSA, ανάγκασε την κυβέρνηση Τραμπ να αποβάλει την Τουρκία από το πρόγραμμα F35 και να επιβάλει τις σχετικές κυρώσεις.
Δεν τρέφω αυταπάτες, σίγουρα υπάρχουν αξιωματούχοι στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ που είδαν με κακό μάτι την πίεση του Κογκρέσο προς την κυβέρνηση. Και μην ξεχνάμε, ακόμη και όταν ο υπουργός Πομπέο απέβαλλε την Τουρκία από το πρόγραμμα των F35 και επέβαλε κυρώσεις, υπήρχαν αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που διαφωνούσαν. Δε βλέπω καμία αλλαγή στην πολιτική. Αυτό που αποκαλύπτει αυτή η επιστολή είναι η ¨σύγχυση¨ που υπάρχει στο σύστημα χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ και το γεγονός ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν ξέρει πως να αντιμετωπίσει την Τουρκία, επομένως θέλει να κρατήσει όλες τις πόρτες ανοιχτές.
- Σχολιάστηκε αρκετά το γεγονός ότι η αξιωματούχος του Στειτ Ντιπάρτμεντ Ναζ Ντουράκογλου, η οποία είναι Αμερικανίδα τουρκικής καταγωγής, συνέταξε και υπέγραψε την συγκεκριμένη επιστολή. Όπως και την προηγούμενη στον βουλευτή Παπά για το ίδιο θέμα των F16. Είναι μια λεπτομέρεια στην οποία θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία; Σημαίνει κάτι;
Ε.Ζ.: Απολύτως όχι. Απολύτως τίποτα. Το να είναι ο σύνδεσμος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ με το Κογκρέσο και να διαχειρίζεται τέτοιου είδους επικοινωνίες είναι ακριβώς η δουλειά της κ. Ντουράκογλου ως Ανώτερη Αξιωματούχος στο Γραφείο Νομοθετικών Υποθέσεων του αμερικανικού ΥΠΕΞ. Η κ Ντουράτογλου ήταν στέλεχος της Γερουσίας και βοήθησε στη διαμόρφωση των κυρώσεων που οδήγησαν στην απελευθέρωση του πάστορα Μπράνσον και την απομάκρυνση της Τουρκίας από το πρόγραμμα F35. Ολά αυτά καταρρίπτουν νομίζω τον πρωτοφανή και εντελώς άδικο υπαινιγμό ότι μπορεί να είναι μέρος κάποιου «φιλοτουρκικού» λόμπι εντός του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η Naz είναι ο αγγελιοφόρος και όχι η υπεύθυνη χάραξης πολιτικής σε αυτήν την περίπτωση, και όπως λέει η παροιμία “μην πυροβολείτε τον αγγελιοφόρο”.
- Τι περιμένετε να ακολουθήσει σε αυτή την μακρά όπως όλα δείχνουν ιστορία των F16; Τι θα δούμε προσεχώς;
EZ: Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ενεργοποίησε άθελά του τον συνασπισμό «No jets for Turkey» ο οποίος συνασπισμός περιλαμβάνει περισσότερα μέλη από ποτέ. Αν και αυτή η απάντηση, όπως είπαμε, δεν υποδεικνύει αλλαγή πολιτικής, ήταν ένα άλλο παράδειγμα των μεικτών μηνυμάτων που στέλνει το Στειτ Ντιπάρτμεντ στην Τουρκία, κάτι για το οποίο φημίζεται. Αυτή η επιστολή θα μπορούσε να είχε γραφτεί διαφορετικά για να αποφευχθούν παρερμηνείες. Ειλικρινά νομίζω οτι, το Στειτ Ντιπάρτμεντ θα έπρεπε να είχε προβεί σε διευκρινήσεις, καθώς το ρεπορτάζ του Reuters μετέφερε εσφαλμένα την ουσία της επιστολής σε κάποιο βαθμό.Αλλά δεν το έκανε. Οπότε το Στειτ Ντιπάρτμεντ είναι σαν να ανάβει το πράσινο φως και να επιτρέπει ερμηνείες και υποθέσεις περί αλλαγής πολιτικής. Το Κογκρέσο είναι ήδη δυσαρεστημένο με την απάντηση που έλαβε. Και αυτό γιατί η επιστολή δεν απαντά στις λεπτομερείς ενστάσεις που ανέπτυξαν περισσότερα από 50 μέλη της Βουλής, δυό φορές ήδη. Και το Στειτ Ντιπάρτμεντ δεν έκανε τίποτα για να απαντήσει στους προβληματισμούς των Γερουσιαστών Menendez και Risch, οι οποίοι έχουν σημαντικές επιφυλάξεις σε ενδεχόμενες αγορές όπλων από την Τουρκία. Αλλά αν το Στειτ Ντιπάρτμεντ ήθελε να ενεργοποιήσει το ελληνοαμερικναικό λόμπι και τα μέλη του Κογκρέσου για να σταματήσουν μια ενδεχόμενη αγορά, και μάλιστα σε μια εκλογική χρονιά, αυτή η επιστολή πραγματικά τα κατάφερε. Έρχεται μια νέα εκστρατεία No Jets For Turkey.
- Η επιστολή αυτή συνέπεσε με το ταξίδι της υφυπουργού Εξωτερικών Νούλαντ στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία. Πώς πιστεύετε ότι επηρέασε το ταξίδι;
EZ: Υπάρχουν κάποιοι στο Στειτ Ντιπάρτμεντ που πιστεύουν ότι το ταξίδι στην Ελλάδα ήταν «μεγάλη επιτυχία». Με όλο το σεβασμό διαφωνώ. Όπως συνέβη και με το non-paper για τον αγωγό, στελέχη της κυβέρνησης που βρίσκονται κάτω από τον υπουργό Εξωτερικών Blinken δυσκολεύονται πραγματικά να επικοινωνήσουν με την ελληνική πλευρά. Αν ο μόνος σκοπός του ταξιδιού της υφυπουργού Νούλαντ ήταν να ευχαριστήσει την Ελλάδα για την Ουκρανία και να συντονίσει τα επόμενα βήματα σε αυτό το θέμα τότε εντάξει, αλλά δεν έπρεπε να συναντηθεί με τον Πρωθυπουργό. Ήρθε στην Ελλάδα, η οποία πήρε καθαρή θέση ενάντια στην επιθετικότητα της Ρωσίας, με μεγάλο οικονομικό και πολιτικό κόστος, και δεν προσκόμμισε τίποτα, ήρθε αυτό που λέμε με άδεια χέρια. Η συνέντευξή της για τις ενεργειακές εξελίξεις ήταν επίσης προβληματική.
Αν ήθελε να επικεντρωθεί στους πιο γρήγορους τρόπους για να μεταφερθεί με LNG το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου θα έπρεπε να είχε παρουσιάσει και τα κίνητρα με τα οποία προσέρχονταν οι ΗΠΑ στο τραπέζι. Αντίθετα, εστίασε στη μη βιωσιμότητα του αγωγού EastMed, ενώ την ίδια ώρα οι μελέτες εμπορικής βιωσιμότητας συνεχίζονται, η ΕΕ εξακολουθεί να το διατηρεί ως έργο κοινού ενδιαφέροντος, ο διευθύνων σύμβουλος της Chevron έχει μιλήσει για την πιθανότητα αναβίωσής του και στελέχη του Υπουργείου Ενέργειας στην Ελλάδα σκέφτονται πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για το υδρογόνο αφού περάσει η εποχή του φυσικού αερίου. Έτσι, παρά τα φωτογραφικά στιγμιότυπα, δεν είναι τόσο εμφανές ότι η επίσκεψη της Nuland προώθησε τη διμερή σχέση.
- Σε σχέση με το ταξίδι της Υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στην Κύπρο, τι προέκυψε;
EZ: Από τη φύση μου είμαι άνθρωπος που βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο. Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσα να πω ότι «το ταξίδι θα μπορούσε να είχε πάει και χειρότερα». Ωστόσο, θεωρώ ότι αυτό το μέρος του ταξιδιού ήταν σκέτη καταστροφή. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ προσπαθεί να διαχειριστεί τη γκάφα της υφυπουργού Νούλαντ, η οποία αναφέρθηκε στον “Βορρά” και σε έναν Τατάρ “Πρόεδρο” και κάνει λόγο για λάθος. Η δικαιολογία της «δεν έχω πάει στην Κύπρο για πολύ καιρό» έκανε την κατάσταση ακόμα χειρότερη. Διαφωνώ όμως και με όσους υποστηρίζουν ότι είπε αυτά που είπε, επίτηδες. Αλλά φοβάμαι ότι η αλήθεια είναι εξίσου στενάχωρη – δεν νομίζω ότι υπάρχει ευασθησία ή βαθιά γνώση στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ (σχεδόν σε όλα τα επίπεδα) σχετικά με τις λεπτομέρειες του Κυπριακού. Αυτό είναι ανησυχητικό όταν υπάρχει η προσδοκία ότι οι ΗΠΑ μπορούν να παίξουν το ρόλο του έντιμου μεσολαβητή στην Κύπρο.
Και δεδομένου ότι η παρούσα ομάδα στο αρμόδιο Γραφείο της Ευρώπης του αμερικανικού ΥΠΕΞ έχει λιγότερη εμπειρία στην Κύπρο από τους άμεσους προκατόχους της, αυτές οι «γκάφες» είναι πολύ πιο ανησυχητικές. Γεγονός είναι ότι η υφυπουργός Nuland και η αναπληρώτρια βοηθός Υπουργού Olson δεν πρέπει να επισκέπτονται τον Tatar. Σε όσους επισημαίνουν το προηγούμενα ανάλογων επισκέψεων σε Τουρκοκύπριους ηγέτες, να τονίσω ότι κανένας από αυτούς τους προηγούμενους ηγέτες δεν είχε αποκηρύξει τη βάση για μια λύση όπως ορίζεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Κανένας από αυτούς τους ηγέτες δεν είχε αγνοήσει τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ, ούτε είχε προχωρήσει στο άνοιγμα των Βαρωσίων. Αυτός δεν είναι ένας εταίρος στην ειρήνη και ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ δεν πρέπει να συμμετέχουν στη στρατηγική της «υφέρπουσας αναγνώρισης» του Ερντογάν και του επιλεγμένου αρχηγού του για το κατοχικό καθεστώς.
Εάν η Πρέσβης των ΗΠΑ στην Κύπρο δεν μπορεί να συμβουλεύσει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι τέτοιες επισκέψεις υπονομεύουν τις διμερείς σχέσεις με την Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία ο Πρόεδρος Μπάιντεν και ο ΥΠΕΞ Μπλίνκεν έχουν ανακηρύξει «στρατηγικό εταίρο» θα πρέπει να προετοιμαστούμε για να διασφαλίσουμε ότι η διαδικασία επιλογής του διαδόχου της που βρίσκεται σε εξέλιξη, περιλαμβάνει μια ανοιχτή συζήτηση για το πώς θα τερματιστούν αυτές οι αντιπαραγωγικές ενέργειες. Τέλος, η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να πάψει να αποζητά απελπισμένα κινητικότητα στο Κυπριακό με εμπλοκή των ΗΠΑ και και να δέχεται ψυχούλα από κυβερνήσεις όταν το Κογκρέσο είναι διατεθειμένο να προσφέρει περισσότερα.
