Καθώς οι μάχες στην Ουκρανία συνεχίζονται, αναλύουμε τι είναι το Άρθρο 5 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού, τι θα μπορούσε να το επικαλεστεί και τα μέρη και τους ανθρώπους-"κλειδιά" για επικείμενες εξελίξεις
Καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι και αναλυτές προειδοποιούσαν ήδη για πιθανή κλιμάκωση της σύγκρουσης σε έναν ευρύτερο πόλεμο. Το έναυσμα: Άρθρο 5 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού.
Το άρθρο 5 είναι βασικός πυλώνας της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού του 1949 — επίσης γνωστή ως Συνθήκη της Ουάσιγκτον — και βασίζεται στην αρχή της συλλογικής άμυνας. Σημαίνει ότι μια επίθεση σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ θεωρείται επίθεση εναντίον όλων.
Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά αρκετοί γείτονές της είναι.
Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά
«Υπάρχουν 30 μέλη του ΝΑΤΟ και σε όλους τους έχουμε δώσει το άρθρο 5», δήλωσε η Μαίρη Ελίζ Σαρότ, καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς και συγγραφέας του βιβλίου «Not One Inch: America, Russia, and the Making of Post-Cold War Stalemate».
«Και δεν νομίζω ότι οι Αμερικανοί το καταλαβαίνουν αυτό - αυτό σημαίνει ότι είμαστε υποχρεωμένοι από τη συνθήκη να τους υπερασπιστούμε βασικά ή να πάμε σε πόλεμο εάν δεχθούν επίθεση από τη Ρωσία. Είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίζουμε μια επίθεση στην Εσθονία σαν να ήταν μια επίθεση στο Σικάγο».
«Επομένως, εάν υπάρξει ενεργοποίηση του Άρθρου 5, θα μπορούσε πολύ γρήγορα να γίνει όχι ο πόλεμος της Ουκρανίας, αλλά ο δικός μας πόλεμος».
Το άρθρο αναφέρει:
«Τα μέλη του ΝΑΤΟ θα βοηθήσουν το μέρος ή τα μέρη που δέχονται επίθεση αναλαμβάνοντας αμέσως, μεμονωμένα και σε συνεννόηση με τα άλλα μέρη, ενέργειες που κρίνονται αναγκαίες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης δύναμης, για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της ασφάλειας της περιοχής του Βόρειου Ατλαντικού».
Το άρθρο 5 έχει ενεργοποιηθεί μία φορά, ως απάντηση στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Τι θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια εκ νέου ενεργοποίηση;
Η Ρωσία έχει επιτεθεί στην Ουκρανία από ξηρά, θάλασσα και αέρα – αλλά παραμένει ένα ερώτημα σχετικά με τις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο.
Λιγότερο από 24 ώρες μετά την έναρξη της εισβολής, ο πρόεδρος της Επιτροπής Πληροφοριών της Γερουσίας των ΗΠΑ, Μαρκ Γουόρνερ, προειδοποίησε ότι εάν η Ρωσία εξαπολύσει μεγάλες κυβερνοεπιθέσεις στην Ουκρανία, η ζημιά θα μπορούσε να διαρρεύσει πέρα από τα σύνορα της χώρας.
«Όταν πραγματοποιούνται κυβερνοεπιθέσεις, δεν αναγνωρίζουν γεωγραφικά όρια. Κάποια από αυτές τις κυβερνοεπιθέσεις θα μπορούσε να παραλύσει συστήματα στην ανατολική Πολωνία», είπε χαρακτηριστικά.
«Αν κλείσουν τα πολωνικά νοσοκομεία επειδή δεν μπορούν να αναλάβουν δράση για να φροντίσουν τους ανθρώπους τους, πλησιάζουμε γρήγορα αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως παραβίαση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ... άρα βρισκόμαστε σε μια αχαρτογράφητη περιοχή».
Ο απόστρατος ναύαρχος του Ναυτικού των ΗΠΑ Τζέιμς Φόγκο επανέλαβε αυτό το συναίσθημα λίγο μετά την έναρξη της επίθεσης, λέγοντας ότι οι ΗΠΑ δικαίως τοποθέτησαν και ενίσχυσαν τις υπάρχουσες δυνάμεις τους στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης, στην Πολωνία.
«Το κάνουμε αυτό γιατί δεν θέλουμε τα δευτερογενή αποτελέσματα να επηρεάσουν κάποιον από τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ», είπε. «Εάν υπάρξει μια αλληλεπίδραση - μια κινητική αλληλεπίδραση, μια μάχη - μεταξύ των ρωσικών στρατευμάτων και των αμερικανικών στρατευμάτων, θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν παγκόσμιο πόλεμο. Επομένως, πρέπει να ενισχύσουμε τους συμμάχους μας και να διασφαλίσουμε ότι αυτή η κρίση περιορίζεται μόνο στην Ουκρανία και να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την Ουκρανία με φονικά όπλα».
Οι χώρες που θα μπορούσαν να επηρεαστούν
Δεν είναι σαφές εάν μια συμβατική ένοπλη σύγκρουση θα ξεπεράσει τα όρια της Ουκρανίας και της Ρωσίας, αλλά η Σαρότ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι υπάρχουν συγκεκριμένα μέρη που χρίζουν περαιτέρω προσοχής για την παγκόσμια ασφάλεια.
«Θα δούμε, νομίζω, αλλαγή καθεστώτος και θα δούμε επίσης τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, να έχει τον έλεγχο περισσότερων περιοχών. Νομίζω ότι έχει ήδη εκ των πραγμάτων τον έλεγχο της Λευκορωσίας», είπε.
«Έπειτα, υπάρχει μια ερώτηση σχετικά με το εάν προσπαθεί να κάνει κάτι στη Βαλτική, η οποία ήταν επίσης μέρος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Και αυτό είναι πραγματικά επικίνδυνο επειδή οι χώρες της Βαλτικής είναι στο ΝΑΤΟ».
Προ ημερών, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ καταδίκασαν απερίφραστα τη Ρωσία και τις πολεμικές ενέργειές της στη γείτονα Ουκρανία, μετά τη συνάντηση τη σύγκρουση στη χώρα της ανατολικής Ευρώπης, χαρακτηρίζοντας την επίθεση «τη σοβαρότερη απειλή για την ευρωατλαντική ασφάλεια εδώ και δεκαετίες».
Η συμμαχία είπε ότι παίρνει τώρα «σημαντικές πρόσθετες αμυντικές αναπτύξεις δυνάμεων» στην ανατολική της πλευρά και είπε ότι θα παράσχει «πολιτική και πρακτική υποστήριξη» στην Ουκρανία.
Σε πρόσφατη ανακοίνωση αναφέρεται πως «Η δέσμευσή μας στο Άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον είναι σιδερένια. Είμαστε ενωμένοι για να προστατεύσουμε και να υπερασπιστούμε όλους τους συμμάχους».
