Εάν οι ΗΠΑ και η νέα ιρανική κυβέρνηση καταλήξουν σε συμφωνία για την εφαρμογή της πυρηνικής συμφωνίας (JCPOA), είναι πολύ πιθανό αυτό να οδηγήσει στην προσέγγιση Ριάντ-Άγκυρας
Ο Πακιστανός οικονομικός αναλυτής Altaf My Death είπε: «Ο σύμμαχος των ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία, χρειάζεται έναν ισχυρό στρατό όπως η Τουρκία για να διασφαλίσει την ασφάλειά της έναντι χωρών με επεκτατικές φιλοδοξίες όπως το Ιράν».
Οι σχέσεις μεταξύ Ριάντ και Άγκυρας έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια καθώς η Τουρκία αντιτάχθηκε στη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη.
Ωστόσο, οι προοπτικές για μια προσέγγιση Σαουδικής Αραβίας-Τουρκίας φαίνονται τώρα πιο κοντά, μετά μάλιστα την ανακοίνωση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι θα ταξιδέψει στη Σαουδική Αραβία αυτόν τον μήνα.
Οι σχέσεις Ριάντ-Άγκυρας
Οι δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες της Μέσης Ανατολής είχαν παραδοσιακά φιλικές σχέσεις μέχρι τη δολοφονία του Σαουδάραβα αντιφρονούντα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη το 2018.
Οι Σαουδάραβες, συμπεριλαμβανομένου του Σαουδάραβα διαδόχου πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, αρνήθηκαν τα πάντα
Έκτοτε, πολλές σημαντικές εξελίξεις έχουν λάβει χώρα στη Μέση Ανατολή, από τη δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμανί έως την επιστροφή των ΗΠΑ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με το Ιράν για να επαναφέρουν την πυρηνική συμφωνία σε τροχιά.
Το Ριάντ και η Τεχεράνη έχουν αντίθετες πολιτικές σε όλη την περιοχή, από τον πόλεμο της Υεμένης μέχρι τον Λίβανο και σε άλλα περιφερειακά ζητήματα.
Στην Υεμένη, καθώς οι φιλοϊρανοί Χούτι πολεμούν τις δυνάμεις υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, η σιιτική Χεζμπολάχ, με στενούς δεσμούς με την Τεχεράνη, αποτελεί απειλή για τους φιλοσαουδάραβες πολιτικούς συμμάχους στη Βηρυτό.
Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ριάντ έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω πολιτικών εντάσεων, αλλά και οι δύο χώρες προσπαθούν να αναπτύξουν τους διμερείς οικονομικούς δεσμούς τους για να βοηθήσουν στην τόνωση των αντίστοιχων οικονομιών τους.
Η Άγκυρα θέλει επίσης το Ριάντ να τερματίσει το ανεπίσημο μποϊκοτάζ της Σαουδικής Αραβίας στα τουρκικά προϊόντα, το οποίο είναι ουσιαστικά υποπροϊόν της τεταμένης σχέσης.
Σημάδια σύγκλισης
Πριν από την πρόσφατη προσέγγισή τους με τη Σαουδική Αραβία το 2020, η Τουρκία και η Αίγυπτος κατέβαλαν διπλωματικές προσπάθειες για να αμβλύνουν τα μακροχρόνια προβλήματά τους από το 2013. Οι σχέσεις μεταξύ ΗΑΕ και Τουρκίας έχουν εξομαλυνθεί μετά την επίσκεψη του πρίγκιπα διαδόχου των ΗΑΕ Mohammed bin Zayed Al Nahyan τον Νοέμβριο στην Άγκυρα, όπου συναντήθηκε με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η Άγκυρα και το Άμπου Ντάμπι υπέγραψαν συμφωνίες για επενδύσεις ενέργειας και τεχνολογίας των ΗΑΕ, κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσημης επίσκεψης του πρίγκιπα διαδόχου Mohammed bin Zayed Al Nahyan στην Τουρκία εδώ και σχεδόν μια δεκαετία.
Ενώ οι σχέσεις Τουρκίας-Σαουδικής Αραβίας πάγωσαν μετά τη δολοφονία Κασόγκι, ο πρόεδρος Ερντογάν και ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Σελμάν συνέχισαν να ανταλλάσσουν μηνύματα και να κρατούν ανοιχτά τα κανάλια επικοινωνίας τους
Τον Ιούλιο, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου συναντήθηκε με τον Σαουδάραβα ομόλογό του, Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν, συνάντηση την οποία χαρακτήρισε ως «παραγωγική».
Τον Αύγουστο, ο εκπρόσωπος της Τουρκικής Προεδρίας İbrahim Kalın ανακοίνωσε ορισμένες θετικές εξελίξεις που θα μπορούσαν να τερματίσουν το αδιέξοδο μεταξύ των δύο χωρών. Η επικοινωνία μεταξύ των δύο χωρών βελτιώθηκε το φθινόπωρο του 2021. «Εάν οι δύο πλευρές λάβουν τα αναγκαία μέτρα, οι σχέσεις μας με τη Σαουδική Αραβία θα επανέλθουν στο φυσιολογικό», είπε ο Τσαβούσογλου.
Όταν ο Ερντογάν επισκέφθηκε το Κατάρ τον περασμένο μήνα, υπήρχαν φήμες ότι ο Τούρκος πρόεδρος μπορεί να συναντηθεί με τον Σαουδάραβα διάδοχο πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, αλλά η συνάντηση δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.
Η επικείμενη συνάντηση του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν με τον Ερντογάν τον Φεβρουάριο δείχνει ότι η επικοινωνία έχει φτάσει σε ένα επίπεδο όπου οι δύο πλευρές μπορούν να επιλύσουν τις διαφορές τους.
Οι τεταμένες σχέσεις των δύο χωρών δεν ωφέλησαν καμία από τις δύο. Με την επανεκκίνηση των σχέσεών τους, τόσο οι Σαουδάραβες όσο και οι Τούρκοι μπορούν να εμβαθύνουν τη διαδικασία εξομάλυνσης στη Μέση Ανατολή και να τερματίσουν την περιφερειακή σύγκρουση της περασμένης δεκαετίας.
Αυτός ο παράγοντας θα μπορούσε να βοηθήσει και τις δύο χώρες να βελτιώσουν τις σχέσεις τους στον τομέα της στρατιωτικής τεχνολογίας. Οι Σαουδάραβες είναι ο τρίτος μεγαλύτερος δαπανών στον κόσμο σε στρατιωτικές δαπάνες σύμφωνα με τα στοιχεία του 2018 και η Τουρκία έχει μια αναπτυσσόμενη και ζωντανή αμυντική βιομηχανία που παράγει, μεταξύ άλλων, εγχώρια drones.
Η Τουρκία πουλάει τα drones της σε πολλές χώρες, από την Ουκρανία μέχρι το Αζερμπαϊτζάν, τη Λιβύη σε ορισμένες αφρικανικές χώρες. Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη νίκη του Αζερμπαϊτζάν επί της Αρμενίας επί της περιοχής του Καραμπάχ. Τα τουρκικά μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα έχουν δείξει την αποτελεσματικότητά τους και σε άλλες συγκρούσεις όπως ο εμφύλιος της Λιβύης.
Η πιθανή επιλογή της Σαουδικής Αραβίας
Οι εντάσεις μεταξύ Τεχεράνης και Ριάντ παραμένουν παρά τις πρόσφατες προσπάθειες συμφιλίωσης, καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν παραμένει απρόθυμη να συνεργαστεί με το Ριάντ και να ευθυγραμμίσει εκ νέου τις σχέσεις σε καλύτερη βάση.
Ως αποτέλεσμα, το Ριάντ και η Άγκυρα ενδέχεται να συνεργαστούν για κοινά συμφέροντα ασφάλειας, ιδίως στον τομέα της στρατιωτικής τεχνολογίας.
Η βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία είναι μια επιλογή για να βοηθήσει τη Σαουδική Αραβία να βγει από την τρέχουσα κατάσταση, ειδικά εάν οι ΗΠΑ και η νέα ιρανική κυβέρνηση καταλήξουν σε συμφωνία για την εφαρμογή της πυρηνικής συμφωνίας (JCPOA).
Επίλογος
Μια τέτοια εξέλιξη η χώρα μας θα πρέπει να την αντιμετωπίσει ψύχραιμα και με σταθερή προσήλωση στη συμμαχία Αθήνας -Ριάντ σε κάθε περίπτωση. Η προσέγγιση Άγκυρας-Ριάντ δεν θα πρέπει να μας οδηγήσει σε αποκοπή των συμμαχικών σχέσεών μας με τη Σαουδική Αραβία, η οποία σε αντιστάθμισμα για την αποστολή της πυροβολαρχίας μας Patriot, θα μπορεί να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο στα ελληνοτουρκικά εάν και εφόσον απαιτηθεί
