Με αφορμή όσα διαδραματίζονται στην Ουκρανία το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ απευθύνθηκε λόγω και της ειδικής του γνώσης στον κ. Ιπποκράτη Δασκαλάκη, Αντιστράτηγο (εα) και Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο*.
Το ερώτημά μας ήταν ένα:
"Είναι αυτός υβριδικός πόλεμος; Τι πρέπει να περιμένουμε;"
Και ο έμπειρος αναλυτής μας διευκρινίζει:
Σήμερα οι έννοιες του «υβριδικού» πολέμου-απειλής-ενέργειας χρησιμοποιούνται κατά κόρον για να χαρακτηρίσουν οποιαδήποτε ενέργεια-επεισόδιο στις διεθνείς σχέσεις που εμπεριέχει χρήση βίας ή απειλή χρήσης βίας, περισσότερο ή λιγότερο φανερή, από κρατικό δρώντα ή μη, με επιδιωκόμενο στόχο την επιβολή της θέλησης ενός εκ των δύο μερών επί του άλλου.
Με αυτή την έννοια η περίπτωση της ρωσικοουκρανικής κρίσης σίγουρα εντάσσεται στην οικογένεια των «υβριδικών» ενεργειών. Μάλιστα η κρίση αυτή βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη από το 2014, καίτοι οι ρίζες συναντώνται κάποια χρόνια νωρίτερα. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της κρίσης είναι η δυναμική κινητοποίηση μειονοτικών στοιχείων που με βίαια μέσα επιζητούν την αυτονομία τους και έχουν σχηματίσει αυτόνομες επαρχίες πέραν του ουκρανικού κρατικού ελέγχου και με την πολλαπλή στήριξη της Ρωσίας. Η προσπάθεια επαναφοράς του ελέγχου του Κιέβου σε αυτές τις περιοχές συναντά την έντονη ρωσική αντίδραση που εκφράζεται με την απειλή στρατιωτικής επέμβασης. Ταυτόχρονα αμφότεροι οι αντίπαλοι επιδίδονται σε πληροφοριακό πόλεμο και κυβερνοπόλεμο. Δηλαδή έχουμε όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν σήμερα τον επικαλούμενο «υβριδικό πόλεμο». Να υπενθυμίσω ότι οι συνηθέστεροι ορισμοί του «υβριδικού πολέμου» τον περιγράφουν ως σύνθεση συμβατικού και μη συμβατικού πολέμου με εμπλοκή πληροφοριακού πολέμου και κυβερνοπολέμου.1
Αναφορικά με την εξέλιξη της αντιπαράθεσης, το πιθανότερο σενάριο είναι να συνεχιστεί μια χαμηλής έντασης αντιπαράθεση στη γραμμή επαφής των ουκρανικών δυνάμεων και των αυτονομιστών που θα συνοδεύεται με δημιουργία εσωτερικών αναταραχών στην Ουκρανία και πάντα υπό την απειλή μιας ρωσικής στρατιωτικής εισβολής, μέχρι να επιτευχθεί η υποχώρηση του Κιέβου και η πλήρης εφαρμογή των Πρωτοκόλλων του Μινσκ (επεβλήθησαν κατόπιν στρατιωτικής ήττας των Ουκρανών το 2014 και 2015). Άρα θα είμαστε εγγυτέρα σε αυτό που έχουμε σήμερα χαρακτηρίσει ως «υβριδικές επιχειρήσεις».
Σε περίπτωση όμως ρωσικής στρατιωτικής εισβολής, οδηγούμαστε σε μια κλασσική στρατιωτική επιχείρηση (conventional warfare) που φυσικά θα συνοδεύεται και με την δράση των ρωσόφωνων αυτονομιστών και δημιουργίας εσωτερικών αναταραχών στην Ουκρανία. Ανάλογη εξέλιξη έλαβε χώρα και το 2008 στην Γεωργία με τη ρωσική στρατιωτική εισβολή (γνωστός ως ο «πόλεμος των πέντε ημερών») για υποστήριξη των αυτονομιστών της Ν. Οσσετίας και Αμπχαζίας για απόκτηση αυτονομίας.
Αν βέβαια ανατρέξουμε στη σχετικά σύγχρονη ιστορία, θα βρούμε αρκετές ομοιότητες στη σημερινή κρίση με την επιθετικότητα της ναζιστικής Γερμανίας που το 1938, οδήγησε μέσω της υποκίνησης εξέγερσης των Σουδητών και μιας επαπειλούμενης εισβολής, στη επαίσχυντο συμφωνία του Μονάχου και στο διαμελισμό (και αργότερα στην πλήρη κατάληψη) της Τσεχοσλοβακίας. Βέβαια τότε δεν ήταν γνωστός ο όρος του «υβριδικού πολέμου» αλλά η «συνταγή» υπήρξε σχεδόν ίδια!
*ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ- Αντιστράτηγος (εα)
Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)
Διαλέκτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ)
1 Για περισσότερες πληροφορίες περί των Υβριδικών Πολέμων-Απειλών-Επιχειρήσεων θα παραπέμψουμε στη συλλογική έκδοση του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ) με τίτλο «Υβριδικοί Πόλεμοι» των εκδόσεων Ινφογνώμων, Αθήνα 2021.
