Όπως συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια, στις πρώτες εβδομάδες κάθε νέου χρόνου ο επικεφαλής της Ένωσης Βιομηχανιών Άμυνας (SSB) της Τουρκίας παρουσίασε τον προγραμματισμό για το τρέχον έτος. Στην τελευταία του παρουσίαση, πριν από μερικές ημέρες, αναφέρθηκε στην τουρκική πολεμική βιομηχανία, φυσικά για το 2022. Μια ειδική μνεία έγινε στον προγραμματισμό των ναυτικών εξοπλισμών της γειτονικής χώρας.
Η παρουσίαση (σε αισθητή αντίθεση με ανάλογες περιπτώσεις στην υπανάπτυκτη χώρα μας) είχε τεχνοκρατικό και ρεαλιστικό χαρακτήρα. Η ρητορεία, που φυσικά υπήρχε, προέκυπτε από τα στοιχεία. Η παρουσίαση ξεκίνησε με μία σχετική αποτυχία του προγραμματισμού. Το πλοίο αμφιβίου πολέμου δεν θα ενταχθεί στην δύναμη του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού το 2022. Η αιτία είναι –πέρα από τις καθυστερήσεις που επέβαλε η πανδημία– η αναπροσαρμογή του ρόλου του μεγάλου πλοίου, μετά την απόρριψη της αγοράς των F-35.
Το πλοίο θα αναπροσαρμοστεί σε νέους ρόλους, πιθανόν ως φορέας μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Η Τουρκία εμμένει δηλαδή στην απόκτηση ικανοτήτων εναέριας προσβολής από το σκάφος αυτό αν και πολεμικά αυτής της κατηγορίας (όπως τα κινεζικά του τύπου 075 των 40.000 τόνων ή τα γαλλικά Mistral) περιορίζονται συνήθως στην μεταφορά αριθμού ελικοπτέρων. Οι τελικές αποφάσεις και η ένταξη του πλοίου στον στόλο αναβλήθηκαν για το 2023.
Μετά από αυτήν την δυσμενή εξέλιξη ο προγραμματισμός επικεντρώθηκε στην παραγγελία τριών ακόμα φρεγατών της κλάσης “Ι” (Istambul) στα τουρκικά ναυπηγεία (ιδιωτικά και κρατικά). Η ναυπήγηση της πρώτης φρεγάτας της σειράς κράτησε σχεδόν τέσσερα χρόνια (2017-2021), στην διάρκεια των οποίων φαίνεται πως επιλύθηκε σειρά προβλημάτων. Το πρώτο πλοίο θα ενταχθεί στον στόλο το 2023, ενώ οι ρυθμοί ναυπήγησης των υπόλοιπων τριών θα είναι πιο ταχείς.
Ο σχεδιασμός στη ναυπήγηση υποβρυχίων αναερόβιας πρόωσης παρουσίασε επίσης καθυστερήσεις και προβλήματα. Το πρώτο σκάφος της σειράς, το Piri Reis αν και καθελκύστηκε το 2019 δεν θα ενταχθεί στην δύναμη του στόλου ούτε το 2022. Υπάρχουν προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν πριν αρχίσει η μαζική ναυπήγηση σκαφών της σειράς. Μετά την επίλυση των προβλημάτων οι ρυθμοί παράδοσης σχεδιάζεται να είναι ένα σκάφος τον χρόνο. Μέσα στο 2022 προγραμματίζεται η έναρξη της πιλοτικής πρώτης ναυπήγησης του νέου ταχέως περιπολικού σκάφους FAC-55. Η νέα κλάση θα αντικαταστήσει προοδευτικά όλα τα περιπολικά, πυραυλακάτους και ελαφρά σκάφη κρούσης του Ναυτικού.
Και εγχώρια συστήματα
Μέσα στο 2022 θα ολοκληρωθεί η παράδοση των τελευταίων αεροσκαφών ανθυποβρυχιακού πολέμου (ATR 72-600 ή P-72 στην στρατιωτική εκδοχή τους) που κατασκευάζονται στην Ιταλία και στην Τουρκία. Ο τελικός αριθμός τους θα είναι έξι. Ταυτόχρονα μια σειρά από “δευτερεύοντα” συστήματα θα φτάσουν σε βαθμό ωρίμανσης και παράδοσης στο 2022. Το αμφίβιο όχημα ZAHA θα αποτελέσει το βασικό όχημα του Anadolu.
Επίσης, μέσα στο ίδιο έτος θα αρχίσει η παράδοση των εξελιγμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB-3. Πρόκειται για εξέλιξη του ΤΒ-2, το οποίο έχει γνωρίσει μεγάλη εξαγωγική επιτυχία και υπηρετεί σε 16 διαφορετικές χώρες. Το νέο μοντέλο θα είναι βαρύτερα εξοπλισμένο και θα διαθέτει αναδιπλούμενες πτέρυγες για την χρήση του από πολεμικά πλοία.
Την ίδια χρονιά αρχίζει η παράδοση των αντιπλοϊκών πυραύλων Atmaca με ακτίνα δράσης τα 220 χλμ που, προοδευτικά, θα αντικαταστήσουν τα αμερικανικά Harpoon. Το ζήτημα της εγχώριας σχεδίασης και παραγωγής κινητήρα για τα βλήματα αυτά επιλύθηκε. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η εκδοχή του εγχώρια σχεδιασμένου και πλέον παραγόμενου συστήματος εγγύς αεράμυνας (CIWS) Gokdeniz, με νέου τύπου πυρομαχικά των 35 χλστ. Το όπλο πήρε ήδη την πρώτη του εξαγωγική παραγγελία από το Αζερμπαϊτζάν. Ένα άλλο όπλο που –σύμφωνα με την παρουσίαση– φτάνει σε βαθμό ωρίμανσης είναι τα μη επανδρωμένα σκάφη, πολλά από αυτά, ευρισκόμενα στο πειραματικό στάδιο, “διαγωνίζονται” και δοκιμάζονται στις θάλασσες.
Δεν θα πρόσθετε τίποτα στο παρόν σημείωμα η ενασχόληση με τα υπόλοιπα τουρκικά οπλικά συστήματα που σχεδιάζονται, δοκιμάζονται ή μπαίνουν σε παραγωγή. Κάτι ενδεικτικό μόνο: στην ανακοίνωση δεν υπήρχε καμία ειδική μνεία για την πορεία του προγράμματος των μεγάλων αντιτορπιλικών TF-2000. Πολλά, όμως, συστήματα και υποσυστήματα που παρουσιάστηκαν έχουν προορισμό τα σκάφη αυτής της σειράς. Στην πραγματικότητα, το προγραμματισμένο πλοίο “ενδύεται” με τον εξοπλισμό του πριν ακόμα ξεκινήσει η κατασκευή του. Ενδεικτικές οι αναζητήσεις και πειραματισμοί για εγχώριο σύστημα κάθετης εκτόξευσης πυραύλων από πλοία, σε τρόπο ώστε να μην βασίζεται το νέο πλοίο στο εισαγόμενο από τις ΗΠΑ Mk41.
Η τουρκική πολεμική βιομηχανία
Η εκτενής παρουσίαση του τουρκικού προγράμματος ναυτικών εξοπλισμών θα μπορούσε ίσως να φρονηματίσει. Τα σημεία που αξίζει να τύχουν προσοχής είναι ο μακροπρόθεσμος καθορισμός στόχων και η μεθοδική τους εξυπηρέτηση, μέσα από ένα σταθερό –χωρίς εξωτερικές παρεμβολές και παρεμβάσεις– πρόγραμμα. Ένα δεύτερο σημείο είναι το ευρύ φάσμα των αξόνων, πάνω στους οποίους αρθρώνεται ο προγραμματισμός. Από το πολύπλοκο περιβάλλον του ηλεκτρονικού πολέμου και την τεχνητή νοημοσύνη ως το πλέον “αναλώσιμο” πυρομαχικό, όλα περιλαμβάνονται στο πλαίσιο.
Τρίτο στοιχείο είναι η σταθερότητα και η ψυχραιμία. Ούτε οι καθυστερήσεις, ούτε τα προβλήματα, ούτε οι δυσκολίες εκτροχιάζουν το πρόγραμμα και τους στόχους του. Δεν υπάρχει χώρος για σπασμωδικές κινήσεις υπό το κράτος του πανικού, όπως δυστυχώς συμβαίνει στην δική μας πλευρά. Οι νέες μονάδες κτίζονται πιλοτικά, δοκιμάζονται και μετά παραγγέλλονται οι επόμενες. Κάθε δυσκολία παρακάμπτεται με βάση τους κεντρικούς στόχους. Οι αποτυχίες ή οι καθυστερήσεις κεφαλαιοποιούνται και αντιμετωπίζονται.
Οι διαπιστώσεις αυτές ίσως απέχουν σε κάποιο βαθμό από την πραγματικότητα. Η τουρκική πολιτική και οι θεσμοί που την υπηρετούν δεν αγγίζουν το τέλειο. Κάτω, όμως, από τα πολλά τους ελαττώματα διακρίνεται μια συνέπεια και συνοχή, όπως αρμόζει σε φιλόδοξους στόχους. Με την προχειρότητα δεν πας πουθενά. Κι αυτό ακριβώς θα πρέπει να τρομάζει την απειλούμενη πλευρά, δηλαδή την Κύπρο και την Ελλάδα.
Σε σύγκριση με τα όσα παραπάνω περιγράψαμε, η Ελλάδα που έχει και τις μεγαλύτερες δυνατότητες, επιδεικνύει μια αξιοθρήνητη εικόνα. Μη έχοντας καθορίσει βασικούς στόχους αμυντικής πολιτικής (από ποιον και πως απειλείται η χώρα για να αρχίσουμε) παραδέρνει ανάμεσα σε προσδοκίες, φαντασιώσεις και ρητορικούς εξορκισμούς, χωρίς λόγο και χωρίς πρόγραμμα. Χρειάζεται να είναι κανείς προφήτης για να αντιληφθεί τα προσερχόμενα;
