Οι άριστες σχέσεις που καλλιεργεί η Αθήνα με ΗΑΕ-Σαουδική Αραβία- Ομάν αποτελούν απτή απόδειξη του πως η Ελλάδα αντιλαμβάνεται τη συνεργασία ΕΕ με της χώρες του Κόλπου
ΗΕυρώπη αντιμετωπίζει δύο διλήμματα ασφάλειας: Το πρώτο περιλαμβάνει τις επιπτώσεις των αναδυόμενων απειλών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, την ενέργεια και τον COVID-19, ενώ το δεύτερο είναι πώς να αντιμετωπίσει τις συμβατικές απειλές από τη Ρωσία και την Κίνα.
Πριν από μερικά χρόνια, μια ομάδα Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων έγραψε:
«Η ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση γίνεται ένα όλο και πιο περίπλοκο πρόβλημα, με το φάσμα της αποσύνθεσης να διαφαίνεται στην ευρωζώνη και την απειλή της τρομοκρατίας, της ανασφάλειας και της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του εφοδιασμού τροφίμων να αυξάνουν, την ώρα που το γλυκό νερό φτάνει σε επίπεδα κρίσης».Στο έργο τους το 2018, «Η Ευρωπαϊκή Ένωση: Αντιμετωπίζοντας την πρόκληση των πολλαπλών απειλών για την ασφάλεια», οι συγγραφείς Antonina Engelbrekt, Anna Michalski, Niklas Nilsson και Lars Oxelheim, υπογράμισαν αυτές τις πολλαπλές προκλήσεις ασφάλειας και τον αντίκτυπο των παγκόσμιων εξελίξεων στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστευτικών κρίσεων , των τεταμένων σχέσεων με τη Ρωσία και των αλλαγών στους δεσμούς ΕΕ-ΗΠΑ.
Από τότε που κυκλοφόρησε αυτό το βιβλίο το 2018, τα προβλήματα ασφάλειας της ΕΕ έχουν αυξηθεί σε πολλά μέτωπα. Εντείνονται εν μέρει επειδή η Ευρώπη υιοθετεί νέες περιβαλλοντικές πολιτικές και καταργεί σταδιακά τις συμβατικές πηγές ενέργειας, όπως η πυρηνική ενέργεια και ο άνθρακας, γεγονός που έχει οδηγήσει σε σοβαρές ελλείψεις καθώς οι εναλλακτικές λύσεις δεν παράγονται σε επαρκείς ποσότητες για να καλύψουν το χάσμα.
Τα προβλήματα της ΕΕ
Οι απειλές για την ασφάλεια έχουν επίσης αυξηθεί σε μια εποχή που η Ευρώπη διερευνά την ιδέα της «στρατηγικής αυτονομίας», η οποία συνεπάγεται τη μείωση του ρόλου του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων στην ομπρέλα ασφαλείας που παρέχουν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ θα χρειαζόταν πολύ χρόνο, κάτι που δεν διαθέτει η Ευρώπη.
Η διασφάλιση της ενεργειακής ανεξαρτησίας θα πάρει επίσης κάποιο χρόνο. Η αυξανόμενη εξάρτηση των χωρών της ΕΕ από περιορισμένο αριθμό προμηθευτών ενέργειας τις οδήγησε στο να δηλώσουν επανειλημμένα την υιοθέτηση μιας νέας στρατηγικής με στόχο τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού, εκτός από την αύξηση της εξάρτησης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά χρειάζεται να γίνει περισσότερη δουλειά για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας .
Παρά τις σημαντικές προσπάθειες για διαφοροποίηση των ενεργειακών της πηγών, η τρέχουσα κρίση υπογραμμίζει τη συνεχιζόμενη εξάρτηση της Ευρώπης από τις εισαγόμενες προμήθειες.
Το ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ υπερβαίνει το 60% κατά μέσο όρο και φτάνει έως και το 90% σε ορισμένα από τα κράτη μέλη της. Το πετρέλαιο αντιπροσωπεύει το 66% των εισαγωγών ενέργειας της ΕΕ, ακολουθούμενο από το φυσικό αέριο σε ποσοστό 27%.
Η αποεπένδυση από την πυρηνική ενέργεια και τον άνθρακα στη Γερμανία, τον μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας στην Ευρώπη, αυξάνει την εξάρτηση από τις εισαγωγές, καθώς η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας υστερεί σε σχέση με τη ζήτηση.
Η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ όχι μόνο απειλεί τη σταθερότητα του ενεργειακού εφοδιασμού και των τιμών, αλλά περιορίζει επίσης τις επιλογές της Ευρώπης στην αντιμετώπιση σημαντικών ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής, ενώ δημιουργεί διχόνοια μεταξύ των μελών της.
Η Γαλλία ανέλαβε την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ στις αρχές του έτους και ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν την περασμένη εβδομάδα διευκρίνισε τις προτεραιότητές του για τους επόμενους έξι μήνες. Σε ομιλία του στο Στρασβούργο, ο Μακρόν επανέλαβε την έκκλησή του για μια πιο αυτόνομη και κυρίαρχη ΕΕ, λέγοντας ότι η Ευρώπη πρέπει να δημιουργήσει το δικό της πλαίσιο ασφαλείας και ότι δεν μπορεί να αρκείται μόνο στην αντίδραση στις διεθνείς κρίσεις.
«Τους επόμενους μήνες, θα πρέπει να καταλήξουμε σε μια ευρωπαϊκή πρόταση, να οικοδομήσουμε μια νέα τάξη ασφάλειας και σταθερότητας που πρέπει να οικοδομήσουμε μεταξύ των Ευρωπαίων, μετά να τη μοιραστούμε με τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ και μετά να την προτείνουμε σε διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία», είπε ο Μακρόν.
Υποσχέθηκε να προωθήσει τη δημιουργία μιας δύναμης ταχείας αντίδρασης της ΕΕ για την υπεράσπιση των εξωτερικών της συνόρων και την «μάχη κατά της παράνομης μετανάστευσης».
Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν επανέλαβε τις προτάσεις του Μακρόν για την αυτονομία της ασφάλειας, λέγοντας: «Πρέπει να κάνουμε προτάσεις με στόχο την οικοδόμηση ενός νέου συστήματος ασφάλειας και σταθερότητας, σύμφωνα με τα συλλογικά μας συμφέροντα ασφάλειας».
Ενώ βρισκόταν στο Βερολίνο την περασμένη Πέμπτη, ο Λε Ντριάν επιχείρησε να αμβλύνει αυτή την πρόταση αναφερόμενος θετικά στο ΝΑΤΟ.
«Πρέπει να ενθαρρύνουμε μια συλλογική, ενωμένη διατλαντική οδό διαλόγου στην οποία οι Ευρωπαίοι επωμίζονται όλες τις ευθύνες τους και παίρνουν πλήρως τη θέση τους μαζί με τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ σε ένα θέμα που σχετίζεται άμεσα με τη δική τους ασφάλεια», είπε.
Το αδιέξοδο ΕΕ-Ρωσίας σχετικά με την Ουκρανία και τις προμήθειες φυσικού αερίου υπογραμμίζει τόσο τα συμβατικά όσο και τα νέα διλήμματα ασφάλειας της Ευρώπης και ωθεί πολλούς να επανεξετάσουν τις επιλογές πολιτικής ασφαλείας της, ξεκινώντας με την αποκατάσταση παραδοσιακών συμμαχιών και εταιρικών σχέσεων που ξεφτίζουν από αμέλεια, διαφωνίες πολιτικής και φλογερή ρητορική.
Για παράδειγμα, η συζήτηση για στρατηγική αυτονομία θα πρέπει να μετριαστεί, τουλάχιστον προσωρινά, μήπως οδηγήσει σε αποδυνάμωση της κουβέρτας ασφαλείας της Ευρώπης - ΝΑΤΟ και ΗΠΑ. Ομοίως, η συζήτηση για τις διαφωνίες γύρω από το Brexit δεν θα πρέπει να εμποδίσει την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο να συνεργαστούν για την ασφάλεια.
Οι χώρες του Κόλπου
Οι χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου συμμερίζονται ορισμένες από τις ανησυχίες της Ευρώπης για την ασφάλεια και η κοινή τους εταιρική σχέση θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αυτές τις ανησυχίες πιο αποτελεσματικά.
Για παράδειγμα, και οι δύο πλευρές ανησυχούν για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Η περιοχή του Κόλπου φιλοξενεί περίπου το 50% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου, της παραγωγής και των εξαγωγών, καθώς και ένα σημαντικό μερίδιο φυσικού αερίου.
Μπορεί να βοηθήσει την Ευρώπη να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες ελλείψεις και τις αυξανόμενες τιμές. Από την άλλη πλευρά, εάν διαταραχθεί ο ενεργειακός εφοδιασμός του Κόλπου, όπως το Ιράν και οι περιφερειακοί εντολοδόχοι του έχουν απειλήσει, ο ενεργειακός εφοδιασμός και οι τιμές θα επηρεαστούν σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, επιδεινώνοντας τα πράγματα.
Η Ευρώπη και ο Κόλπος θεωρούν την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της εμπορίας ανθρώπων, της παράνομης μετανάστευσης και των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο ως κορυφαίες προτεραιότητες και θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την κοινή δράση μεταξύ των δύο περιοχών.
Ομοίως, η μεγαλύτερη συνεργασία θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση περιφερειακών κρίσεων που επηρεάζουν και τους δύο, συμπεριλαμβανομένης της σύγκρουσης στην Παλαιστίνη, της Συρίας, του Λιβάνου, της Λιβύης, του Ιράκ, της Υεμένης και του Αφγανιστάν.
Η ασφάλεια στη θάλασσα στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί επίσης αυξανόμενη ανησυχία και για τις δύο πλευρές. Πρέπει να συντονίσουν τις προσπάθειές τους όσον αφορά την ασφάλεια των υδάτινων διαδρόμων και των ναυτιλιακών οδών, το λαθρεμπόριο όπλων, την εμπορία ανθρώπων και το οργανωμένο έγκλημα.
Κατά καιρούς, μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές προτεραιότητες για την Ευρώπη και τους παραδοσιακούς εταίρους της στον Κόλπο, αλλά ο τακτικός διάλογος θα μπορούσε να βοηθήσει στην ευθυγράμμιση αυτών των προτεραιοτήτων και να τους επιτρέψει να εργαστούν από κοινού σε θέματα για τα οποία συμφωνούν.
Επίλογος
ΕΕ και οι χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου μόνο οφέλη θα έχουν από την μεταξύ τους συνεργασία.
Η Ελλάδα πρωτοστατεί σε αυτό το εγχείρημα, αφού και λόγω γεωγραφικής θέσης της μπορεί να παίξει το ρόλο κράτους γέφυρα στην ώσμωση ΕΕ-Περσικού κόλπου.
Οι άριστες σχέσεις που καλλιεργεί η Αθήνα με ΗΑΕ-Σαουδική Αραβία- Ομάν αποτελούν απτή απόδειξη του πως η Ελλάδα αντιλαμβάνεται τη συνεργασία ΕΕ με της χώρες του Κόλπου.
Τέλος αναφορικά με την ΕΕ θα πρέπει να αντιληφθεί ότι θα πρέπει να στηρίξει την κατασκευή του East-Med αφού με αυτόν τον τρόπο θα μειώσει την εξάρτησή της σε φυσικό αέριο από τρίτες χώρες και τελικά σε όποια των περιπτώσεων θα πρέπει να συνδράμει αμυντικά Ελλάδα και Κύπρο έναντι της Τουρκίας η οποία επιχειρεί στην ΝΑ Μεσόγειο να διακόψει αυτή την ώσμωση ΕΕ-χωρών του Κόλπου.
