 |
| Turkish President Recep Tayyip Erdogan (R) and Chairman of the Presidency Council of Libya Mohamed Al-Menfi (L) during their meeting in Istanbul, Turkey, 17 December 2021. EPA, TURKISH PRESIDENT PRESS OFFICE HANDOUT |
Το εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί γύρω από το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, καθώς όσο παραμένει στο τραπέζι τόσο παγιώνεται και στο εσωτερικό της Λιβύης, διαπιστώνεται μέσα από διπλωματικές κινήσεις και δηλώσεις των τελευταίων ημερών, με την Τουρκία να επιχειρεί με κάθε τρόπο να πείσει ότι το Μνημόνιο είναι σταθερό και κατοχυρωμένο.
Σε μια ιδιαίτερα ασυνήθιστη κίνηση η Επιτροπή Εξωτερικών της λιβυκής Βουλής με έδρα το Τομπρούκ είχε επισκεφθεί την Τουρκία που συναντήθηκε με τον ίδιο τον προέδρο Ερντογάν αλλά και μια σειρά παράγοντες μεταξύ αυτών και του εμπνευστή της «Γαλάζιας Πατρίδας» ναυάρχου ε.α. Τ. Γιαϊτσί.
Ακολούθησαν διαρροές στα ΜΜΕ ότι οι Λίβυοι βουλευτές στις επίσημες συναντήσεις επεσήμαναν ότι το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο δεν έχει εγκριθεί από το Κοινοβούλιο όπως προβλέπει η συνταγματική τάξη της Λιβύης ώστε να είναι και τυπικά εν ισχύ.
- Συγχρόνως άλλες διαρροές ανέφεραν ότι οι βουλευτές συμφώνησαν με την ανάλυση του Τ. Γιαϊτσί, ότι το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο είναι προς το συμφέρον της Λιβύης.
Ο στενότερος συνεργάτης του Τούρκου προέδρου Ιμπραίμ Καλίν σε δηλώσεις του την παραμονή της πρωτοχρονιάς αναφέρθηκε στην Λιβύη τονίζοντας ότι οι δυο Συμφωνίες που έχει υπογράψει η χώρα του με την Λιβύη, η «Συμφωνία Θαλάσσιας Δικαιοδοσίας, και η Συμφωνία Στρατιωτικής Συνεργασίας και Εκπαίδευσης, παραμένουν σε ισχύ».
Και ο κ. Καλίν πρόσθεσε ότι «ακόμα κι αν υπάρχουν αντιρρήσεις από ορισμένες ομάδες εντός της Λιβύης ή από ορισμένες χώρες της περιοχής, οι Λίβυοι είναι πολύ σαφείς σχετικά με αυτό. Με άλλα λόγια, η νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης δεν έχει αντίρρηση σε αυτές τις συμφωνίες και έχουν τη βούληση να συνεχίσουν. Αυτό είναι ευχάριστο για εμάς. Ως εκ τούτου, ως Τουρκία, θα συνεχίσουμε να στεκόμαστε στο πλευρό του λιβυκού λαού και της νόμιμης κυβέρνησης για την υποστήριξη της πολιτικής διαδικασίας και την ενίσχυση της ανοικοδόμησης και των υποδομών της Λιβύης στο σημείο ασφάλειας».
Οι κινήσεις αυτές παρακολουθούνται στενά από την Αθήνα καθώς βεβαίως στο επίκεντρο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι η ανατροπή των τετελεσμένων που επιχείρησε να επιβάλει η Τουρκία με το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Και για τον λόγο αυτό εξάλλου υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την σταθεροποίηση της κατάστασης στην Λιβύη αλλά και για την ανάδειξη μιας ισχυρής κυβέρνησης με την οποία η Αθήνα θα μπορέσει να ανοίξει την συζήτηση για το μείζον ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δυο χωρών.
Από την πρώτη στιγμή της υπογραφής του παράνομου Μνημονίου για λόγους και εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης στην Λιβύη, η Ελλάδα είχε σημειώσει με ικανοποίηση και προσδοκίες την καταδίκη του Μνημονίου από τον πρόεδρο της Βουλής Α. Σάλεχ αλλά και από τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ που τότε αντιμάχονταν την κυβέρνηση Σαράτζ με έδρα την Τρίπολη.
Σήμερα και οι δυο Λίβυοι πολιτικοί είναι υποψήφιοι για το αξίωμα του προέδρου και έτσι η Αθήνα θα ήθελε μια έστω και διακριτική επικαιροποίηση της θέσης τους εναντίον του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, έχοντας πάντως την συναίσθηση ότι σε ένα τόσο επιβαρυμένο πολιτικό περιβάλλον δεν θα ήταν εύκολο κάτι τέτοιο. Από την άλλη όμως ούτε η διαρκής σιωπή είναι θετική, ενόσω γίνονται τέτοιου είδους δηλώσεις από την τουρκική πλευρά.
Στο πλαίσιο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία ο κύκλος επαφών που έχει ξεκινήσει με συντονισμό από το Γραφείο του υπουργού εξωτερικών Νλικου Δένδια με στελέχη της Λιβυκής πολιτικής ζωής.
Ο πρεσβευτής στην Τρίπολη Γ. Σταματέκος είχε τηλεδιάσκεψη με τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Λιβυκής Βουλής Γιουσεφ Αλ Ακούρι (που είχε επισκεφθεί και την Τουρκία) προκειμένου να συζητήσουν τις διμερείς σχέσεις αλλά και για να τεθεί το θέμα του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Από ελληνικής πλευράς δεν έγιναν γνωστές λεπτομέρειες της συνάντησης καθώς οι επαφές και με άλλους παράγοντες της Λιβύης συνεχίζονται, (και έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμο το άνοιγμα Ελληνικού Γενικού Προξενείου στην Βεγγάζη με επικεφαλής τον Αχ. Ρακίνα) όμως έχει ενδιαφέρον η ενημέρωση που υπήρξε εκ μέρους του αλ Ακούρι.
- Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εκδόθηκε συζητήθηκε η βελτίωση των διμερών σχέσεων, η διευκόλυνση των επαφών μεταξύ των δυο λαών και επανάληψη των απευθείας πτήσεων μεταξύ των δυο χωρών.
Σε ότι αφορά το θέμα του Τουρκολιβυκού Μνημονίου το οποίο έθεσε ο Έλληνας πρεσβευτής, ο Λίβυος αξιωματούχος αφού επανέλαβε ότι το Μνημόνιο δεν έχει τύχει της έγκρισης της Βουλής» επιβεβαίωσε ότι η «Βουλή των Αντιπροσώπων, εκτός από την προθυμία της να διατηρήσει τα εθνικά συμφέροντα της χώρας, λαμβάνει υπόψη τη σταθερότητα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και την επίτευξη δίκαιης και περιεκτικής συμφωνίας για την κατανομή των πόρων στην περιοχή».
Αυτή η δήλωση απέχει κατά πολύ από μια αποδοκιμασία του Τουρκολιβυκού Μνημονίου και αντιθέτως παραπέμπει στα ήξεις αφίξεις του προσωρινού πρωθυπουργού Ντμπεϊμπά μετά την συνάντηση που είχε στην Τρίπολη με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ομιλώντας για το «συμφέρον» της Λιβύης οι Λίβυοι αξιωματούχοι παραπέμπουν στο γεγονός ότι με την λογική του παράνομου Τουρκολιβυκού Μνημονίου και με τις τουρκικές ερμηνείες του Δικαίου της Θάλασσας θα αποσπάσουν από την Ελλάδα ένα μεγάλο μέρος της υφαλοκρηπίδας της (σχεδόν 39.000 τ.χλμ) . Αυτό αποτελεί το μεγάλο εμπόδιο για την Ελλάδα καθώς θα είναι εξαιρετικά δύσκολο ακόμη και για τον πιο φιλέλληνα πολιτικό στην Λιβύη να ..αποποιηθεί αυτή την «προσφορά».
Όμως ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών της Λιβυκής Βουλής προτάσσοντας επίσης την ειρήνη και την σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο αφήνει το παράθυρο ανοικτό για διάλογο, αν και η δήλωση του αυτή θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως στήριξη της πρότασης Ερντογάν για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μέσω Διάσκεψης όλων των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου (από την οποία όμως αποκλείει την Κύπρο και δεν δεσμεύεται για να τεθεί ως βάση της Διάσκεψης η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
- Δυστυχώς, η αναβολή των εκλογών στην Λιβύη διατηρεί σε εκκρεμότητα όλες τις ελληνικές προσπάθειες, καθώς μόνο με μια εκλεγμένη και ισχυρή κυβέρνηση θα μπορούσε να ξεκινήσει έστω και διερευνητικά η συζήτηση για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.
Σε κάθε περίπτωση πάντως ακόμη και μετά την έναρξη ενός τέτοιου διαλόγου η μόνη ρεαλιστική προοπτική θα ήταν η παραπομπή στη Χάγη, όπου εκεί εκ των πραγμάτων το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης θα κληθεί να αποφανθεί και για το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Και ίσως αυτή τελικά να είναι η μόνη πιθανή διέξοδος, καθώς η κατάργηση του Μνημονίου από μια Λιβυκή κυβέρνηση θα ισοδυναμούσε στο εσωτερικό με «απεμπόληση» κυριαρχικών δικαιωμάτων επί δυνητικής υφαλοκρηπίδας 39.000 τ.χλμ. και θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να συμβεί.
Η προσπάθεια της Αθήνας να ανατρέψει τα καταστροφικά τετελεσμένα που θέλει να επιβάλει η Τουρκία, δεν είναι εύκολη και απαιτεί γιγάντια, διαρκή και συστηματική προσπάθεια…
Αναρτήθηκε στην Efenpress, από το Μιχάλη Τσολάκη
