Ο καθηγητής Θεόδωρος Καρυώτης και το εξώφυλλο του βιβλίου του “Η ΑΟΖ της Ελλάδας”. Φωτογραφίες αρχείου
Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ήταν η πρώτη κυβέρνηση που ασχολήθηκε σοβαρά με την ΑΟΖ, προχωρώντας σε πρακτικά βήματα. Οριοθέτησε ΑΟΖ με την Ιταλία και μετά προέβη σε μια προβληματική, τμηματική οριοθέτηση με την Αίγυπτο.
Όλα έδειχναν ότι, επιτέλους, η ΑΟΖ ετοιμαζόταν να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στο γεωπολιτικό τοπίο της Ανατολικής Μεσογείου.
Αλλά ξαφνικά όλα άλλαξαν. Ο Νίκος Δένδιας αποφάσισε ότι πρέπει να σταματήσουμε τις έρευνες στις θάλασσές μας για τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου.
- Μέσα στην τραγωδία της πανδημίας και των πυρκαγιών, η ελληνική κοινωνία δεν έχει συνειδητοποιήσει την τραγωδία της ΑΟΖ.
Ποιος ήταν ο λόγος που οριοθετήσαμε ΑΟΖ με την Αίγυπτο; Ποιος είναι ο λόγος που θέλουμε να οριοθετήσουμε ΑΟΖ με την Λιβύη και την Αλβανία; Μόνο για να υπονομεύσουμε του Τουρκολιβυκό μνημόνιο;
Σε συνέντευξή του πέρυσι στο Arab News ο Έλληνας ΥΠΕΞ τόνισε με στόμφο:
«Το Αιγαίο είναι ένας παράδεισος στη γη. Η Ελλάδα δεν σχεδιάζει στο άμεσο μέλλον να γίνει χώρα παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Δεν σκοπεύουμε να το μετατρέψουμε σε Κόλπο του Μεξικού.»
Ανακηρύσσεις και οριοθετείς ΑΟΖ για να προστατέψεις και εκμεταλλευτείς τον πλούτο της, αλλά όλα αυτά ανατράπηκαν με τη δήλωση του Έλληνα ΥΠΕΞ, ότι η Ελλάδα δεν σκοπεύει στο άμεσο μέλλον να γίνει παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Όπως έγραψε ο Κώστας Βενιζέλος:
«Έπεσε η αυλαία για το έργο κατασκευής του αγωγού EastMed με την κίνηση που έκαναν οι Αμερικανοί με το γνωστό non paper (ούτε καν paper δεν έστειλαν). Το αποτελείωσαν. Είναι σαφές πως ο σχεδιασμός θα υλοποιείτο εάν και εφόσον ήταν το έργο βιώσιμο, που φαίνεται πως δεν είναι. Ο σχεδιασμός θα υλοποιείτο εάν και εφόσον οι εμπλεκόμενες χώρες θεωρούσαν πως τις εξυπηρετούσε πολιτικά, γεωστρατηγικά.»
Η συμφωνία EastMed υπογράφηκε από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ τον Ιανουάριο του 2020 στην Αθήνα και υποτίθεται ότι θα μετέφερε υδρογονάνθρακες από τα κοιτάσματα Ισραήλ και Κύπρου στην ηπειρωτική Ελλάδα μέσω Κύπρου και Κρήτης και μακροπρόθεσμα πιθανώς ακόμη και στην Ιταλία.
Έτσι μέσα σε αυτή την τραγική εξέλιξη, δεν αποτελεί έκπληξη η απόφαση της ExxonMobil, της TOTAL και των ΕΛΠΕ να εγκαταλείψουν το πιο σημαντικό οικόπεδο της ΑΟΖ νοτιοδυτικά της Κρήτης όπου, όπως έχουν επισημάνει επί πολλά χρόνια οι ειδικοί για τους υδρογονάνθρακες, βρίσκεται το μεγαλύτερο κοίτασμα υδρογονανθράκων στην ελληνική επικράτεια.
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι μόνο ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος όρθωσε το ανάστημά του δηλώνοντας ουσιαστικά «εμείς ομιλούμε για ΑΟΖ και τίποτε άλλο», χωρίς ο Ερντογάν να αντιληφθεί τη σημασία της ιδιοφυούς κίνησης της Κύπρου το 2004.
- Μέχρι σήμερα, 138 χώρες έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ 200 ν.μ. μιλίων ή έχουν δημιουργήσει μια Αποκλειστική Αλιευτική Ζώνη (ΑΑΖ) 200 ν.μ. Μόνο δύο κράτη παραβιάζουν την ΑΟΖ άλλων κρατών: η Κίνα και η Τουρκία!
Οι Κινέζοι παραβιάζουν τις ΑΟΖ πέντε κρατών στην Νότια Σινική Θάλασσα και οι Αμερικανοί δυσανασχετούν και στέλνουν την Αντιπρόεδρό τους και το πολεμικό τους στόλο στην περιοχή.
Αλλά όταν οι Τούρκοι συμπεριφέρονται σαν τους Κινέζους στην Ανατολική Μεσόγειο παραβιάζοντας τις ΑΟΖ των κρατών της περιοχής, οι Αμερικανοί σφυρίζουν αδιάφορα.
Η μεγάλη και μοναδική ευκαιρία της ΑΟΖ
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, κατά την γνώμη μου ο κορυφαίος πολιτικός της μεταπολίτευσης, έχασε μια μεγάλη ευκαιρία ανάδειξης της γεωστρατηγικής αξίας της ΑΟΖ την δεκαετία του 1980, όταν δεν ζήτησε από την Αίγυπτο και την Λιβύη να οριοθετήσουν τις ΑΟΖ τους.
Τότε είχε άριστες σχέσεις με τον Μουαμάρ Καντάφι της Λιβύης και τον Χόσνι Μουμπάρακ της Αιγύπτου.
Δεν θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο για τον ιδιοφυή Ανδρέα να πείσει τους άλλους δύο φίλους του να οριοθετήσουν τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες τους βάσει της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Δυστυχώς δεν το έπραξε.Ο επόμενος χάρτης δείχνει την οριοθετημένη μέση γραμμή ανάμεσα στα τρία κράτη και φυσικά θα ήταν πολύ εύκολο στη συνέχεια να προκύψει οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου. Η Τουρκία θα είχε χάσει από τότε το παιχνίδι.
ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΟΖ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
Επίλογος
Η προτεραιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών, τα τελευταία 70 χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο, ήταν και παραμένει πρώτα το Ισραήλ, μετά η Τουρκία και μετά η Ελλάδα.
Οι πολεμικές βάσεις που μας γέμισαν οι Αμερικανοί στην ελληνική επικράτεια δεν αποσκοπούν στην προστασία μας από τους Τούρκους, αλλά κυρίως στην εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων ασφαλείας με την προστασία του Ισραήλ.
Αυτό μάλιστα επιβεβαίωσε, πρόσφατα, το Εβραϊκό Ινστιτούτο Εθνικής Ασφάλειας της Αμερικής (JINSA) που ζήτησε μεγαλύτερη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα ως λύση για την κάλυψη των αμερικανικών κενών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο γράφων δεν περίμενε αυτή την εξέλιξη, διότι σε μια συζήτηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, πριν πολλά χρόνια, στην Νέα Υόρκη μου έδωσε την εντύπωση ότι είχε κατανοήσει την αξία της ΑΟΖ και δεν απορούσε εάν η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα, όπως ο προκάτοχός του.
Έτσι φτάσαμε σήμερα ουσιαστικά στον θάνατο της ΑΟΖ από ένα πρωθυπουργό που μας έδωσε την εντύπωση ότι ήξερε που βάδιζε στα θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Ως εκ τούτου μην εκπλαγείτε αν οι Αμερικανοί προωθήσουν για άλλη μια φορά την πρόταση για «συνδιαχείριση» της Ανατολικής Μεσογείου.
Βέβαια, πέρασε αρκετός καιρός για να αντιληφθούμε ότι οι Αμερικανοί δεν μιλούσαν για συνεκμετάλλευση αλλά για συνδιαχείριση! Συνδιαχείριση σημαίνει η συνεκμετάλλευση μιας περιοχής ανεξάρτητα σε τίνος κράτους ΑΟΖ ανήκει αυτή η περιοχή.
