Εν Πειραιεί τη 18η Ιανουαρίου 2022
Με πόνο ψυχής και μεγάλη ανησυχία παρακολουθούμε νέες δραματικές εκκλησιαστικές εξελίξεις παγκοσμίων διαστάσεων, που ανάγουν τα βαθύτερα αίτιά τους, στο περιλάλητο ουκρανικό Αυτοκέφαλο. Εξελίξεις που για μια ακόμη φορά προκαλούν ισχυρούς κραδασμούς στην παγκόσμια Ορθοδοξία, απειλώντας την ενότητά της, εξ’ αιτίας κυρίως των αυθαίρετων και αντικανονικών ενεργειών του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην απόδοση του ουκρανικού Αυτοκεφάλου.
Πριν από λίγες ημέρες, τη στιγμή που το ο πιστός λαός του Θεού εόρταζε τα Άγια Χριστούγεννα, το Πατριαρχείο της Ρωσίας ανακοίνωσε μια πολύ σοβαρή συνοδική απόφαση, που συγκλόνισε όλες τις τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες: Να ιδρύσει ρωσική Πατριαρχική Εξαρχία στην Αφρική, δηλαδή να αποσπάσει Επισκοπές και Ενορίες που ανήκαν μέχρι τώρα στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και να τις θέσει υπό την ιδική της εκκλησιαστική δικαιοδοσία.
Σύμφωνα με το ιστολόγιο «Ρομφαία»: «Στη δικαιοδοσία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, έγιναν σήμερα, Τετάρτη 29 Δεκεμβρίου 2021 δεκτοί 102 κληρικοί του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας από οκτώ αφρικανικές χώρες. Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ρωσίας, δήλωσε αδυναμία περαιτέρω άρνησης σε κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, οι οποίοι υπέβαλαν αιτήσεις για να υπαχθούν στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Επίσης οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Εκκλησία της Ρωσίας, αποφάσισε την δημιουργία Πατριαρχικής Εξαρχίας στην Αφρική με τον τίτλο "Κλίνσκι". Μητροπολίτης Κλιν και Πατριαρχικός Έξαρχος Αφρικής, διορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Ερεβάν και Αρμενίας Λεωνίδας, μέχρι πρότινος Αντιπρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας. ….Τέλος να αναφερθεί ότι ο Μητροπολίτης της Επισκοπής Νοτίου Αφρικής θα φέρει τον τίτλο: “Γιοχάνεσμπουργκ και Νοτίας Αφρικής”» (https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/47624-ektakto-i-ekklisia-tis-rosias-dimioyrgise-patriarxiki-eksarxia-afrikis).
Όπως δείχνουν τα πράγματα, η ως άνω πατριαρχική Εξαρχία δεν θα είναι η μοναδική, διότι το Πατριαρχείο της Ρωσίας δρομολογεί την ίδρυση και άλλων. Μετά από αυτήν της Αφρικής, φαίνεται ότι σειρά έχει η Πατριαρχική Εξαρχία της Τουρκίας και μετά από αυτήν, γιατί όχι, και της Ελλάδος. Όπως αποκαλύπτει πρόσφατη είδηση: «Λίγες μόλις ημέρες ύστερα από την απόφαση του Πατριαρχείου Μόσχας να ιδρύσει “Ρωσική Εξαρχία στην Αφρική”, πράξη η οποία προκάλεσε τη θλίψη του Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρου, το Πατριαρχείο Μόσχας, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο ίδρυσης “Ρωσικής Εξαρχίας” και στην Τουρκία. Με συνέντευξη του στο Ria Novosti, ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ και πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων (ΤΕΕΣ) του Πατριαρχείου Μόσχας Ιλαρίωνας, δήλωσε πως: ‘Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν μπορεί να αρνηθεί το να θρέψει τους Ορθόδοξους πιστούς στην Τουρκία’. Αναφερόμενος στην πρόσφατη ίδρυση “Ρωσικής Εξαρχίας στην Αφρική” ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας την αιτιολόγησε, λέγοντας πως: ‘Το 2019, ο Θεόδωρος Β’, Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, αναγνώρισε τη σχισματική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Μιλώντας για τις συνέπειες αυτής της απόφασης, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, είχε σημειώσει πως αυτή μπορεί να επηρεάσουν τη φροντίδα των πιστών συμπατριωτών μας στην Αφρική, οι οποίοι ζουν στην κανονική επικράτεια του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, [….] Δεν μπορούσαμε να αρνηθούμε τους κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας οι οποίοι αντιλήφθηκαν τη λανθασμένη θέση του Πατριάρχη τους και να τους αποδεχθούμε στο μαντρί της εκκλησίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως καθώς και στην ποιμαντική σε συνθήκες κατά τις οποίες ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως πήρε το μέρος του σχίσματος’» (https://www.ertnews.gr /eidiseis/diethni/parathyro-gia-idrysi-rosiki-exarchias-stin-toyrkia-anoigei-i-moscha/).
Αναμφίβολα η παρά πάνω συνοδική απόφαση φανερώνει τρόπον τινά, «αντίποινα», για την αντικανονική εμπλοκή του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την εκδίκαση τελεσιδίκων δικαστικών αποφάσεων κληρικών της Ρωσικής Εκκλησίας, ανεκκλήτων κανονικώς, εις βάρος του πρώην Μητροπολίτου Κιέβου Μοναχού Φιλαρέτου και του πρώην πρεσβυτέρου Νικολάου – Μακαρίου Μάλετιτς, τους οποίους αποκατέστησε εκκλησιαστικώς και ανεγνώρισε τας υπ’ αυτών γενομένας «χειροτονίας», ενώ ήσαν καθηρημένοι και αναθεματισμένοι. Οι 102 κληρικοί από την Αφρική ζήτησαν να ενταχθούν στο Πατριαρχείο της Ρωσίας, όχι για άλλους λόγους, αλλά διότι δεν θέλουν να έχουν καμία εκκλησιαστική κοινωνία με το σχισματικό εκκλησιαστικό μόρφωμα του Επιφανίου. Σημειωτέον ότι στην προκειμένη περίπτωση η συντριπτική πλειοψηφία των δέκα από τις δεκατέσσερις Ορθόδοξες Τοπικές Εκκλησίες, δεν αναγνωρίζουν το ουκρανικό Αυτοκέφαλο και δεν έχουν καμιά εκκλησιαστική κοινωνία, ούτε μνημονεύουν στα Δίπτυχα τον Επιφάνιο.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος εξέδωσε δραματική ανακοίνωση με αφορμή τα τελευταία τραγικά γεγονότα: «Από την έναρξη της εκκλησιαστικής κρίσεως στην Ουκρανία, προφορικώς και γραπτώς έχουμε επισημάνει ότι τα εκκλησιαστικά ρήγματα και σχίσματα δεν τα επουλώνει ο χρόνος. Αντιθέτως τα βαθαίνει και τα σκληραίνει. Η πρόσφατη απόφαση του Πατριαρχείου Μόσχας να ιδρύσει εξαρχία στην αφρικανική ήπειρο επιβεβαιώνει τους αρχικούς φόβους. Παράλληλα με το σχίσμα μεταξύ εκατομμύριων Ουκρανών Ορθοδόξων, δημιουργείται και νέα ρωγμή στην ευαίσθητη Αφρικανική Ήπειρο, όπου τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύσσεται η ορθόδοξη εξωτερική ιεραποστολή. […] Ο σκανδαλισμός και η εξασθένηση της ορθοδόξου μαρτυρίας από τη διχαστική αυτή δραστηριότητα είναι ολοφάνερα. Πρόκειται για οδυνηρή εξέλιξη. Ο ισχυρισμός ότι δεν υφίσταται σχίσμα στην Ορθοδοξία, αλλά απλώς διαφωνίες μοιάζει με τη θεωρία ότι δεν υπάρχει κορονοϊός. […] Τον Νοέμβριο του 2019 είχαμε αποστείλει σε όλους τους Ορθοδόξους Προκαθημένους το κείμενο -που δημοσιεύτηκε και στον Τύπο- ‘Έκκληση-Δέηση για την υπέρβαση της εκκλησιαστικής πολώσεως’, στο οποίο τονίσαμε την απόλυτη προτεραιότητα του χρέους της ενότητος, την ανάγκη αξιοποιήσεως του διαλόγου, την αποφυγή εθνοφυλετικών συσπειρώσεων, την επείγουσα ενεργοποίηση της αρχής της Συνοδικότητος, στην οποία έχει στηριχθεί διαχρονικά η Ορθόδοξη Εκκλησία. Επιμείναμε με σαφήνεια ότι: ‘Συνηγμένοι εν Αγίῳ Πνεύματι, με αλληλοσεβασμό και αποκλειστικό σκοπό την ανεύρεση μιας ειρηνικής ρυθμίσεως, έχουμε τη δυνατότητα να καταλήξουμε σε μια λύση κοινώς αποδεκτή για όλη την Ορθόδοξη Εκκλησία’. Η αγωνιώδης αυτή έκκληση παραμένει απολύτως επίκαιρη και σήμερα. Προς διευκόλυνση του αναγνώστη αναδημοσιεύεται και επισυνάπτεται» (Ιστ. https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/47813-arxiepiskopos-anastasios-to-rigma-apo-tin-oukrania-stin-afriki).
Συμφωνούμε απόλυτα με τις επισημάνσεις του Μακ. Αρχιεπισκόπου Αλβανίας και ευχόμεθα να τύχουν της προσοχής όλων των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών και ιδιαιτέρως του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η αναγκαιότητα συγκλήσεως Πανορθοδόξου Συνόδου καθίσταται τώρα ακόμη πιο επιτακτική, όχι μόνον εξ’ αιτίας των προσφάτων οδυνηρών εξελίξεων, αλλά και διότι στις σχέσεις εκκλησιαστικής κοινωνίας μεταξύ των Τοπικών Εκκλησιών τείνει να επικρατήσει μια χαώδης κατάσταση. Σήμερα παρατηρείται το εξής τραγελαφικό φαινόμενο: Το Πατριαρχείο Μόσχας διέκοψε μεν την εκκλησιαστική κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, την Εκκλησία της Ελλάδος και Κύπρου, εξακολουθεί όμως να έχει κοινωνία με τις άλλες Εκκλησίες, οι οποίες έχουν κοινωνία, δηλαδή εξακολουθούν να μνημονεύουν στα Δίπτυχα, τις παραπάνω Εκκλησίες! Το συμπέρασμα είναι ότι η παρούσα εκκλησιαστική κρίση, με αφορμή του ουκρανικό Αυτοκέφαλο, όσο περνάει ο καιρός, περιπλέκεται όλο και περισσότερο και εάν δεν συγκληθεί επειγόντως Πανορθόδοξη Σύνοδος, θα φθάσουμε σε ακόμη χειρότερες καταστάσεις με απρόβλεπτες μελλοντικές συνέπειες για την παγκόσμια Ορθοδοξία. Το Πατριαρχείο Ρωσίας μας «δείχνει τα δόντια του», φαίνεται πολύ οργισμένο και αποφασισμένο για όλα, ακόμη και για τα πιο ακραία σενάρια. Καιρός να ξυπνήσουν όλες οι εκκλησιαστικές ηγεσίες, πριν είναι πολύ αργά! Όποιος Προκαθήμενος αδυνατεί να αντιληφθεί την σημερινή τραγική πραγματικότητα, το καλύτερο θα ήταν, να παραιτηθεί.
Ο «ψευδοπροκαθήμενος» της «Ουκρανικής Εκκλησίας», Επιφάνιος αντέδρασε ως εξής στο γερμανικό δίκτυο DW: «Τώρα βλέπουμε μια ξεκάθαρη εισβολή της Ρωσικής Εκκλησίας στην Κανονική επικράτεια του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, το οποίο αναγνώρισε την Ουκρανική Εκκλησία. Και αυτό είναι ενός είδους εκδίκηση της Ρωσικής Εκκλησίας στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας […..] Τέτοιες πράξεις της ρωσικής Εκκλησίας θα έπρεπε να επηρεάσουν άλλες Εκκλησίες όσον αφορά την αναγνώριση της Ουκρανικής Εκκλησίας. Τέτοιες ανομίες δεν μπορούν να υποστηριχθούν από άλλες Εκκλησίες. Καθώς πρόκειται για παραβίαση της κανονικής τάξης της Εκκλησίας» (Πηγή: Πνευματικό Μέτωπο Ουκρανίας)! Τολμάει να ασκεί κριτική και να κάνει λόγο «για παραβίαση της κανονικής τάξης της Εκκλησίας», εκείνος που έχει καταπατήσει βάναυσα κάθε έννοια κανονικής τάξης και πλήθος ιερών κανόνων της Εκκλησίας!
****
Γύρω από το ουκρανικό Αυτοκέφαλο έχουμε ήδη αναφερθεί σε παλαιότερες ανακοινώσεις μας, (6 σύντομες και μια εκτενή 17σέλιδη μελέτη), όπου εκθέσαμε τις κυριότερες παραμέτρους του και τονίσαμε την αντικανονικότητα της χορηγήσεως της εν λόγω Αυτοκεφαλίας με βάση τους Ιερούς Κανόνες και τα ολέθρια επακόλουθά του με κυριότερο την δημιουργία σχίσματος πανορθοδόξων διαστάσεων. Υπογραμμίσαμε ότι ο Τόμος Αυτοκεφαλίας ο οποίος δόθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο στο νέο σχισματικό μόρφωμα, υπό τον «Μητροπολίτη» Επιφάνιο, είναι άκυρος και συνιστά κατάφωρη παραβίαση του Συνοδικού Συστήματος, των Ιερών Κανόνων και της διαχρονικής εκκλησιαστικής πράξεως. Γι’ αυτό και δεν έγινε αποδεκτή από την συντριπτική πλειοψηφία των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, οι οποίες αναγνωρίζουν ως μόνον κανονικό Μητροπολίτη της Εκκλησίας της Ουκρανίας τον κ. Ονούφριο. Σε παρόμοια συμπεράσματα καταλήγει και η εξαίρετη επιστολή – μελέτη των τεσσάρων Μητροπολιτών: Δρυϊνουπόλεως και Κονίτσης κ. Ανδρέα, Πειραιώς κ. Σεραφείμ, Κυθήρων κ. Σεραφείμ και Αιτωλοακαρνανίας κυρού Κοσμά, η οποία αποδεικνύει με αδιάσειστες ιεροκανονικές και ιστορικές μαρτυρίες και με άριστα επιχειρήματα, ότι το εν λόγω Αυτοκέφαλο είναι άκυρο.
Επισημάναμε ακόμη ότι μια σημαντική παράμετρος του θέματος αποτελεί το γεγονός ότι το ουκρανικό Αυτοκέφαλο προωθήθηκε και επιβλήθηκε για να εξυπηρετηθούν γεωπολιτικοί και στρατηγικοί στόχοι των δυτικών κυβερνήσεων και ιδιαίτερα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, η οποία επιδιώκει να αποσπάσει ολοκληρωτικά, (πολιτικά, οικονομικά και εκκλησιαστικά), την Ουκρανία από την σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Η αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας εκ μέρους της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Πατριαρχείου της Αλεξανδρείας χωρίς πανορθόδοξη απόφαση όχι μόνο δεν συνέβαλε στην αποκατάσταση της ενότητος της οικουμενικής Ορθοδοξίας, αλλά βάθυνε ακόμη περισσότερο το υφιστάμενο σχίσμα και την διαίρεση.
Το Φανάρι και κάποιοι «ειδικοί» είχαν προβλέψει πως το σχίσμα αυτό, το μεγαλύτερο μετά το μεγάλο σχίσμα του 1054, θα είχε σύντομα ημερομηνία λήξεως. Ότι σύντομα οι υπόλοιπες δέκα τοπικές Εκκλησίες θα αναγνώριζαν το εκκλησιαστικό μόρφωμα του Κιέβου και το Πατριαρχείο της Ρωσίας θα αναγκαζόταν να άρει το σχίσμα και να αναγνωρίσει την νέα κατάσταση στην Ουκρανία. Όμως οι νέες τραγικές εξελίξεις τους διαψεύδουν πανηγυρικά και αποδεικνύουν εμφαντικά ότι καταπατήσεις των Ιερών Κανόνων και αυθαιρεσίες, απ’ όπου και αν αυτές προέρχονται, δεν θεραπεύονται, ούτε νομιμοποιούνται με τον χρόνο, αλλά με την επάνοδο στην τήρηση των Ιερών Κανόνων, τους οποίους θεοπνεύστως θεσμοθέτησαν οι άγιοι και θεοφόροι Πατέρες και στην κανονική τάξη της Εκκλησίας.
Περαίνοντας εκφράζουμε την ανησυχία μας και τους προβληματισμούς μας, διότι θεωρούμε πολύ πιθανό να προχωρήσει το Πατριαρχείο της Ρωσίας στο εγγύς μέλλον στην ίδρυση ανάλογης πατριαρχικής Εξαρχίας και στην Εκκλησία της Ελλάδος με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην ενότητα κλήρου και λαού της Ελλαδικής Εκκλησίας. Θεωρούμε αναγκαίο να επαναλάβουμε ότι το μεγάλο σχίσμα, που προκλήθηκε εξ’ αιτίας του ουκρανικού Αυτοκεφάλου, δεν θα θεραπευτεί, αν μείνει στην «θεραπεία του χρόνου». Η μόνη ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η άμεση σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου. Είναι εξόχως λυπηρό το γεγονός ότι μέχρι σήμερα το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξακολουθεί να μην λαμβάνει υπ’ όψη του τις θερμές παρακλήσεις της πλειονότητος των Ορθοδόξων Τοπικών Εκκλησιών για σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου. Μακάρι τώρα τουλάχιστον να το πράξει. Γιατί άραγε φοβάται να συγκαλέσει Σύνοδο; Αν πιστεύει ότι έχει το δίκαιο με το μέρος του, αυτό θα φανεί στη Σύνοδο και επομένως δεν έχει τίποτα να φοβηθεί. Το ότι αρνείται πεισματικά να συγκαλέσει Σύνοδο, δείχνει άραγε σεβασμό προς τον Συνοδικό Θεσμό της Εκκλησίας, ή μάλλον μια παπίζουσα νοοτροπία;
Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και των Παραθρησκειών
