Την ανάγκη κατασκευής υποδομών και χρήσης τεχνολογικών εργαλείων για την προστασία των χερσαίων συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αποτροπή αφίξεων μεταναστών, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αυτά ανέδειξαν οι υπουργοί αρμόδιοι για τη Μετανάστευση της Ελλάδας, της Λιθουανίας, της Αυστρίας και της Πολωνίας που συνδιοργάνωσαν την Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για την Προστασία των Συνόρων, που ολοκληρώθηκε στο Βίλνιους της Λιθουανίας.
«Οι χώρες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, όπως η Ελλάδα, πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ασκούν κατάλληλο έλεγχο στα σύνορα, να κάνουν χρήση των διαθέσιμων τεχνολογικών εργαλείων τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας φυσικών φραγμών όπου χρειάζεται, προκειμένου να αποτραπούν οι παράνομες αφίξεις, με χρηματοδότηση της ΕΕ», επισήμανε κατά τη διάρκεια σχετικής συνέντευξης τύπου μετά το πέρας των εργασιών της Διάσκεψης ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης. Όπως πρόσθεσε, «πρέπει να είμαστε σαφείς ότι η Ε.Ε. έχει χερσαία και θαλάσσια σύνορα.
Τα σύνορα δεν μπορούν να διαφοροποιούνται ανάλογα με τη φύση ή την τοπογραφία τους, αλλά πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μία πτυχή άσκησης κυριαρχίας».Επίσης, αναφορικά με την τρέχουσα συζήτηση για τη μεταρρύθμιση του Κώδικα Συνόρων Σένγκεν και τη συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση για το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, ο κ. Μηταράκης ανέφερε ότι «η διασφάλιση της έγκαιρης πρόληψης των παράνομων αφίξεων στην ΕΕ αποκτά μια νέα δυναμική και γίνεται βασικό σημείο, καθώς η προστασία των συνόρων είναι ο μόνος βιώσιμος τρόπος για να λειτουργήσει σωστά οποιοδήποτε κοινό ευρωπαϊκό σύστημα μετανάστευσης και ασύλου, και να είναι σε θέση να διαχειριστεί αποτελεσματικά το ζήτημα των δευτερογενών μετακινήσεων εντός του Χώρου Σένγκεν».
Η υπουργός Εσωτερικών της Λιθουανίας, ‘Αγκνιε Μπιλοτάιτε, επισήμανε ότι η κατάσταση στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ «δεν είναι μια συνηθισμένη μεταναστευτική κρίση, αλλά μια υβριδική επίθεση από το καθεστώς της Λευκορωσίας» και στο πλαίσιο αυτό «τα παραδοσιακά μέτρα ελέγχου των συνόρων δεν είναι πλέον αποτελεσματικά και χρειάζεται ένα νέο πρότυπο και νομικά εργαλεία για την προστασία των συνόρων». Μεταξύ των κύριων συμπερασμάτων της Διάσκεψης που η ίδια ανέφερε επισημαίνεται η ανάγκη κοινής ευρωπαϊκής απάντησης στις υβριδικές επιθέσεις, που μπορεί να περιλαμβάνει «την εγκατάσταση φυσικού φραγμού ή την ανάπτυξη άλλων υποδομών».
Ο υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας, Γκέραρντ Κάρνερ, παρουσίασε δεδομένα που καταδεικνύουν την αύξηση της πίεσης των μεταναστευτικών ροών στη χώρα του λόγω της δευτερογενούς μετακίνησης. Όπως είπε, την περασμένη χρονιά συνελήφθησαν 400 διακινητές, ενώ ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου ανήλθε σε 40.000, αυξημένος κατά 165%.
Σημειώνεται ότι στη Διάσκεψη συμπροέδρευσαν η υπουργός Εσωτερικών της Λιθουανίας, ‘Αγκνιε Μπιλοτάιτε, και ο υπουργός Μετανάστευσης, Νότης Μηταράκης, ενώ συμμετείχαν εκπρόσωποι της συντριπτικής πλειονότητας των κρατών- μελών της ΕΕ και χωρών Σένγκεν, καθώς και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex), της Europol, του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το ‘Ασυλο (EUAA) και του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα (FRA).
16 κράτη συνυπέγραψαν Κοινή Δήλωση
Δεκαέξι συμμετέχοντα κράτη- μέλη (Αυστρία, Βουλγαρία, Δανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ιρλανδία, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία) συνυπέγραψαν την Κοινή Δήλωση της Διάσκεψης για την Προστασία των Συνόρων, την οποία ο υπουργός Εσωτερικών της Πολωνίας, Μάριους Καμίνσκι, χαρακτήρισε στη συνέντευξη τύπου ως «συμπαγή και στιβαρή».
Στη Δήλωση, όπως δημοσιεύεται σε ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου, αναφέρονται οι κοινές θέσεις που διαπιστώθηκαν. Σημειώνεται ότι γίνεται ειδική αναφορά και στην Πράσινη Γραμμή, αν και διευκρινίζεται ότι δεν αποτελεί σύνορο.
Το κείμενο της Κοινής Δήλωσης έχει ως εξής:
1. Η ασφάλεια και η ακεραιότητα του χώρου Σένγκεν δεν πρέπει να υπονομευθούν. Ένας χώρος χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά μόνο εάν τα εξωτερικά σύνορα προστατεύονται σωστά. Απαιτούνται αποφασιστικές προσπάθειες και πρόσθετοι πόροι για την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς μας στις παρούσες ή μελλοντικές προκλήσεις.
2. Η ΕΕ έχει γίνει μάρτυρας φαινομένων εκμετάλλευσης παράνομης μετανάστευσης ως μέσο άσκησης πολιτικής πίεσης. Για να αποφευχθεί η πιθανότητα πολιτικής εργαλειοποίησης της παράνομης μετανάστευσης από τρίτους, πρέπει να ενισχύσουμε την ικανότητά μας να ενεργούμε προληπτικά και να ανταποκρινόμαστε γρήγορα, αποτελεσματικά και αποφασιστικά, μεταξύ άλλων, μέσω διπλωματικής δράσης, ενιαίας ευρωπαϊκής προσέγγισης και φωνής, καθώς και με αποτελεσματικά μέτρα προστασίας των συνόρων και οριζόντιων κυρώσεων, σεβόμενοι τις διεθνείς μας υποχρεώσεις.
3. Η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και του χώρου Σένγκεν αποτελεί κοινή ευθύνη. Η προστασία των συνόρων είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης, της διακίνησης μεταναστών, της διακίνησης ανθρώπων και των απειλών για την ασφάλεια και τη δημόσια τάξη, καθώς και για τη διατήρηση της εσωτερικής σταθερότητας και της κοινωνικής συνοχής. Οι εξελίξεις στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ αποδεικνύουν την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων για τη θέσπιση αποτελεσματικού ελέγχου με βάση την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων σε όλο το μήκος των εξωτερικών συνόρων, μεταξύ άλλων με τη δημιουργία φυσικών φραγμών και άλλης κινητής ή σταθερής υποδομής, όπου τα κράτη μέλη το κρίνουν σκόπιμο και απαραίτητο, με σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Αυτά τα μέτρα θα πρέπει να ισχύουν και για την Πράσινη Γραμμή στην περίπτωση της Κύπρου, αν και δεν αποτελεί σύνορο. Η επαρκής χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ θα πρέπει να συμβάλει στην εφαρμογή αυτών των μέτρων προκειμένου να διασφαλιστεί υψηλό επίπεδο ασφάλειας στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Ομοίως, θα πρέπει να εξετάσουμε νέες και καινοτόμες λύσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της πρόληψης της παράνομης μετανάστευσης και της απώλειας ανθρώπινων ζωών στα θαλάσσια σύνορα, αναγνωρίζοντας και τις ιδιαιτερότητες των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης.
4. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διαχείριση των συνόρων, με έμφαση στην πρόληψη της παράνομης διέλευσης και στην καταπολέμηση των δραστηριοτήτων των διακινητών και εμπορίας ανθρώπων. Πρέπει να βασίζεται σε σύγχρονες τεχνολογίες και εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας. Η νέα διαλειτουργική αρχιτεκτονική πληροφορικής που πρέπει να παραδοθεί έως το τέλος του 2023 θα συμβάλει σημαντικά στην αποτελεσματική διαχείριση των εξωτερικών μας συνόρων. Παρά την ανάγκη να λαμβάνεται υπόψη η ειδική φύση και η κατάσταση σε διάφορα μέρη των εξωτερικών συνόρων, η επιτήρηση των συνόρων θα πρέπει να καθοδηγείται από κοινά ελάχιστα πρότυπα προκειμένου να βελτιωθεί η επίγνωση της κατάστασης και η αποτελεσματική πρόληψη και η ταχεία αντιμετώπιση παράνομων διελεύσεων των συνόρων.
5. Τα κράτη μέλη που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα (συμπεριλαμβανομένης της Πράσινης Γραμμής στην Κύπρο), καθώς και τα κράτη μέλη που βρίσκονται υπό μεταναστευτική πίεση, θα πρέπει να υποστηριχθούν και να βοηθηθούν επαρκώς ώστε να είναι σε θέση να προστατεύουν τα συμφέροντα ολόκληρης της ΕΕ και να διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο ασφάλειας για όλα τα κράτη μέλη. Οι υπηρεσίες της ΕΕ, κυρίως ο Frontex, η Europol και η EUAA, θα πρέπει να αξιοποιήσουν πλήρως τις εντολές τους σχετικά με αυτό, καλύπτοντας τις ανάγκες που προσδιορίζονται κατόπιν αιτήματος του πληγέντος κράτους μέλους. Θα μπορούσαν να διερευνηθούν περαιτέρω δυνατότητες βελτίωσης στους τομείς των δραστηριοτήτων τους. Επιπλέον, στα συμπεράσματά του από τον Δεκέμβριο του 2021, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε το Συμβούλιο και την Επιτροπή «να εξετάσουν τρόπους ενίσχυσης των ρυθμίσεων συνεργασίας για την υποστήριξη των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες προκλήσεις στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, μεταξύ άλλων όσον αφορά τους συνοριοφύλακες καθώς και την εναέρια επιτήρηση».
6. Τα μέτρα για την επιτήρηση των συνόρων και την πρόληψη της παράνομης διέλευσης των συνόρων θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω στον Κώδικα Συνόρων Σένγκεν και στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων εργασιών για ένα νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, το οποίο προβλέπει βιώσιμες λύσεις για το μέλλον. Οι περιπτώσεις εργαλειοποίησης των μεταναστευτικών ροών από τρίτες χώρες και μέρη, η ύπαρξη σημαντικών δευτερογενών μετακινήσεων, οι καταχρήσεις των συστημάτων ασύλου και η έλλειψη ενισχυμένης συντονισμένης προσέγγισης για τον έλεγχο των συνόρων σε καταστάσεις κρίσης, έχουν αποκαλύψει κενά στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και αδυναμίες στην αντιμετώπιση κοινές προκλήσεις κατά τρόπο ενιαίο και με αρχές. Προσβλέπουμε σε εποικοδομητικές συζητήσεις σχετικά με τις νομοθετικές προτάσεις που κατατέθηκαν πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συγκεκριμένα τις τροποποιήσεις στον Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν, την πρόταση για τη μαύρη λίστα μεταφορέων που εμπλέκονται στη λαθρεμπορία και τη διακίνηση ανθρώπων στην ΕΕ, καθώς και προτάσεις για την αντιμετώπιση καταστάσεων εργαλειοποίηση στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου.
7. Τόσο οι ατομικές όσο και οι κοινές μας δράσεις στα εξωτερικά σύνορα και στον τομέα των επιστροφών είναι υψίστης σημασίας. Ωστόσο, αυτά τα μέτρα από μόνα τους είναι ανεπαρκή. Τονίζουμε τη σημασία της ανάπτυξης της εξωτερικής δράσης της ΕΕ σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου, Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 2021, με στόχο την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και μέσω της συνεργασίας με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης. Ενώ αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και υπογραμμίζουμε την ευθύνη των χωρών καταγωγής και διέλευσης σε ισότιμες εταιρικές σχέσεις, πρέπει να ενισχύσουμε την υποστήριξη των χωρών καταγωγής και των χωρών κατά μήκος των μεταναστευτικών οδών, να ενισχύσουμε τις ικανότητές τους διαχείρισης των συνόρων και να ενισχύσουμε τις απαραίτητες ικανότητές τους για να παρέχουν προστασία, αξιοπρεπείς και ασφαλείς συνθήκες υποδοχής, καθώς και βιώσιμα μέσα διαβίωσης για τους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής στις περιφέρειές τους. Πρέπει επίσης να υποστηρίξουμε αυτές τις χώρες στην καταπολέμηση της λαθρεμπορίας μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και στην οικοδόμηση αποτελεσματικών συστημάτων επανεισδοχής και επανένταξης.
8. Ενώ εργαζόμαστε για τις πιεστικές προκλήσεις στα εξωτερικά σύνορα (στην Πράσινη Γραμμή στην περίπτωση της Κύπρου), θα πρέπει επίσης να ενισχύσουμε το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου και να εντείνουμε τις εργασίες για να μειώσουμε τα κίνητρα για παράνομη μετανάστευση, να αποτρέψουμε την κατάχρηση του συστήματος ασύλου, και την εργαλειοποίηση ανθρώπινων ζωών από κρατικούς παράγοντες ή εγκληματικά δίκτυα και να ανοίξουμε το δρόμο για ένα υγιές και λειτουργικό σύστημα, όπου τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αποτελεσματικό έλεγχο σχετικά με το ποιος εισέρχεται και ποιος μένει στην ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα προστασία για όσους το έχουν πραγματικά ανάγκη. Επιπλέον, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η στρατηγική και στοχευμένη επικοινωνία, οι έγκαιρες εκστρατείες ευαισθητοποίησης με στόχο (πιθανούς) παράτυπους μετανάστες και η παροχή πληροφοριών σχετικά με τους κινδύνους της παράνομης μετανάστευσης. Η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και η συνεργασία με πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να αποτελούν μέρος αυτών των προσπαθειών.
9. Επιπλέον, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να διαθέτουν και να κάνουν χρήση όλων των κατάλληλων εργαλείων για την καταπολέμηση των παράτυπων πρωτογενών και δευτερογενών ροών, των απειλών κατά της ασφάλειας, των εγκληματικών διασυνοριακών δραστηριοτήτων και των υβριδικών απειλών. Θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα σχετικά κίνητρα για να εξασφαλίσουμε αποτελεσματικό μηχανισμό επιστροφών, επανεισδοχή και επανένταξη στο πλαίσιο της υφιστάμενης υποχρέωσης βάσει του διεθνούς δικαίου για επανεισδοχή των υπηκόων μας.
10. Σε αυτό το πλαίσιο, χαιρετίζουμε την πρόθεση της Προεδρίας να διεξάγει πολιτική συζήτηση για τη διαχείριση των συνόρων και τη συνεργασία Σένγκεν και αναγνωρίζουμε την αποφασιστικότητά της να καταλήξει σε έναν ουσιαστικό και ισορροπημένο συμβιβασμό για το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το ‘Ασυλο.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ /Μ. Κουζινοπούλου
Ελλάδα Αθήνα
