Η ένταξη επιθετικών ελικοπτέρων (AH – Attack Helicopters) σε ελληνική υπηρεσία, απασχόλησε τη Διεύθυνση Αεροπορίας Στρατού για πρώτη φορά στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ‘70. Πριν από 45 περίπου χρόνια δηλαδή. Τα δεδομένα εκείνη την εποχή βέβαια ήταν τελείως διαφορετικά σε σχέση με τα σημερινά. Και αυτά θα εξετάσουμε στις παρακάτω γραμμές για να επιχειρήσουμε να δώσουμε μία σαφή και ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα που ακολουθεί: Έχουν μέλλον στην ελληνική Αεροπορία Στρατού τα επιθετικά ελικόπτερα;
Του Στέργιου Δ. Θεοφανίδη
Η πρώτη μελέτη σχετική με την απόκτηση και την επιχειρησιακή αξιοποίηση επιθετικών ελικοπτέρων από τον Ελληνικό Στρατό, συντάχθηκε το 1978. Χωρίς όμως να δοθεί κάποια συνέχεια. Παρήλθε μία δεκαετία μέχρι να επανέλθει το ζήτημα στην επικαιρότητα αλλά και πάλι η συγκυρία και όχι ο σχεδιασμός ήταν ο παράγοντας που καθόρισε τις εξελίξεις…
Το 1991, μετά από μία επίδειξη που εντυπωσίασε τον τότε ΥΕΘΑ, Ι. Βαρβιτσιώτη, στο Fort Rucker των ΗΠΑ, αγοράστηκαν με δική του πρωτοβουλία και χωρίς να προηγηθεί καμία διαγωνιστική διαδικασία, τα πρώτα 12 AH-64A+ Apache. Επειδή η σύμβαση (Δεκέμβριος 1991, διακρατική βέβαια…) προέβλεπε δικαίωμα επέκτασης της προμήθειας με τις ίδιες τιμές, μέχρι και για 12 ακόμη μονάδες, αγοράστηκαν οκτώ ακόμη τέτοια ελικόπτερα σε δεύτερο χρόνο (Αύγουστος 1992).
Η σύμβαση του Δεκεμβρίου του 1991 ήταν ύψους 505 εκατ. δολαρίων, περιλαμβάνοντας και συστήματα αυτοπροστασίας για τα ελικόπτερα. Ήταν ένα θέμα που “έπαιζε” πολύ εκείνη την περίοδο, καθώς απασχολούσε την Πολεμική Αεροπορία που παραλάμβανε Mirage 2000 και F-16 χωρίς τέτοια συστήματα… Ξεχωριστά αγοράστηκαν αντιαρματικοί πύραυλοι Hellfire, ως το κύριο όπλο των νέων επιθετικών ελικοπτέρων.
Η σύμβαση που υπογράφηκε για την προμήθεια των 12 AH-64DHA τον Αύγουστο του 2003. 11 χρόνια αργότερα, ανήλθε σε 663,2 εκατ. δολάρια περιλαμβάνοντας τρία ραντάρ χιλιοστομετρικού μήκους κύματος (Longbow AN/APG-78). Το σύστημα αυτοπροστασίας HIDAS (Helicopter Integrated Defensive Aid System) της BAE Systems, αγοράστηκε μέσω ξεχωριστής σύμβασης για όλα τα νέα ελικόπτερα.
Σημειώνεται ότι τα ελληνικά – DHA είναι διαμόρφωσης Block II. Το Apache -D πρωτοπέταξε ως πρωτότυπο το 1992 και παρέμεινε σε παραγωγή μέχρι το 2012, όταν με την εισαγωγή της διαμόρφωσης Block III στη γραμμή παραγωγής μετονομάστηκε AH-64E Guardian. Αυτό έγινε δεδομένου ότι η νέα διαμόρφωση περιλάμβανε σημαντικές βελτιώσεις και πληθώρα νέων και ικανότερων συστημάτων αποστολής. Παράλληλα βέβαια αυξήθηκε σημαντικά (για να μην χρησιμοποιήσουμε τη λέξη “εκτοξεύθηκε”) και το κόστος.
Από που όμως προκύπτει αυτό; Η αύξηση του κόστους δηλαδή; Ας δούμε τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα από ανοικτές πηγές για να σχηματίσουμε μία όσο το δυνατόν πιο πλήρη εικόνα. Ο Στρατός των ΗΠΑ απέκτησε συνολικά 821 Apache πρώτης γενιάς (Α/Α+), αρχής γενομένης από το 1986. Από αυτά, τα 711 εκσυγχρονίστηκαν στο επίπεδο -D, από το 1999 και μετά.
Τα 501 μέχρι το 2007 στο πλαίσιο δύο μεγάλων συμβάσεων συνολικού ύψους 11 δισ. δολαρίων, οι οποίες φυσικά περιλάμβαναν τα πάντα. Ραντάρ Longbow, συστήματα επικοινωνιών και στοχοποίησης, εξοπλισμός υποστήριξης και συντήρησης, εκπαίδευση κ.ο.κ. Από αυτά τα 501 ελικόπτερα τα 284 εκσυγχρονίστηκαν στη διαμόρφωση Block I και τα υπόλοιπα 217 στη διαμόρφωση Block II.
Από το 2007, εκσυγχρονίστηκαν άλλα 216 Apache -A στο επίπεδο -D Block II+ (ή Extended Block II) και κατασκευάστηκαν και 68 καινούρια προς αναπλήρωση απωλειών με πρόσθετο κόστος φυσικά. Τα τελευταία 16 ΑΗ–64Α, εκσυγχρονίστηκαν στο επίπεδο –D Block II, μετά από σχετική σύμβαση που υπογράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2012. Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού και αναπλήρωσης απωλειών του στόλου των επιθετικών ελικοπτέρων Apache του Στρατού των ΗΠΑ, ξεπέρασε τα 15 δισ. δολάρια σε βάθος χρόνου 15 περίπου ετών.
Ως διαδικασία δε ουσιαστικά συνεχίζεται μέχρι σήμερα, καθώς ο Στρατός των ΗΠΑ θα εκσυγχρονίσει στο επίπεδο -Ε Guardian 634 συνολικά από τα Apache -D που διαθέτει, αγοράζοντας παράλληλα και 56 νέας κατασκευής. Μέχρι και τον Απρίλιο του 2020, είχαν παραδοθεί 500 από την κατασκευάστρια Boeing.
Οι εργασίες δεν είναι εκτεταμένες στο βαθμό που ήταν στο αντίστοιχο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των -A στο επίπεδο –D, δεδομένου ότι εστιάζονται στην αντικατάσταση του συγκροτήματος ηλεκτροοπτικών από το MTADS/PNVS, την εγκατάσταση νέων συστημάτων επικοινωνιών (JTRS) και των ισχυρότερων κινητήρων Τ700–GE–701D των 2000 ίππων. Σε ότι αφορά στο κόστος, θα δούμε τι πλήρωσαν οι χώρες που επέλεξαν το Guardian και όχι ο Στρατός των ΗΠΑ. Με χρονολογική σειρά:
>Η Ινδία υπέβαλε αίτημα για την αγορά 22 νέας κατασκευής ελικοπτέρων AH-64E Guardian, τον Δεκέμβριο του 2010, μαζί με 812 πυραύλους AGM-114L-3 HELLFIRE LONGBOW, άλλους 542 AGM-114R-3 HELLFIRE II και 245 STINGER Block I-92H. Έναντι 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω προμήθεια για την οποία υπογράφηκε εμπορική και όχι διακρατική (FMS) συμφωνία, τελικά υπογράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2015 και ανήλθε σε τρία δισ. δολάρια. Τα ελικόπτερα παραδόθηκαν στην Ινδική Αεροπορία.
>Η Ινδονησία δαπάνησε 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια για την αγορά οκτώ νέας κατασκευής AH-64E μαζί με 140 πυραύλους HELLFIRE AGM-114R3. Η αποδοχή του αιτήματος έγινε τον Σεπτέμβριο (8) του 2012.
>Η Νότιος Κορέα υπέβαλε τον Σεπτέμβριο του 2012 αίτημα για την αγορά 36 ελικοπτέρων AH-64E Guardian, μαζί με πλήρες πακέτο εξοπλισμού καθώς και 400 αντιαρματικούς πυραύλους AGM-114R1 HELLFIRE, 438 πυραύλους STINGER Block I 92H και 11.020 μη καθοδηγούμενες ρουκέτες των 2.75 ιντσών HYDRA έναντι 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων
>H Βρετανία κατέβαλλε τρία δισεκατομμύρια δολάρια για τον εκσυγχρονισμό 50 WAH-64D (Block I) σε ΑΗ-64Ε Guardian (Αύγουστος 2015). Δηλαδή μαζί με πλήρες πακέτο εξοπλισμού υποστήριξης και εκπαίδευσης, δαπάνησε 60 εκατομμύρια δολάρια ανά ελικόπτερο! Τα πρώτα δύο παραδόθηκαν, πριν από έναν χρόνο. Το Νοέμβριο του 2020.
>Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα σύμφωνα με την DSCA, κατέβαλαν 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια (2016) για τον εκσυγχρονισμό 28 AH-64D Block II Lot 10 στο επίπεδο -Ε Guardian και την αγορά άλλων εννέα καινούριων, μαζί με πλήρες πακέτο εξοπλισμού εκπαίδευσης και υποστήριξης.
>Η Ολλανδία τον Φεβρουάριο του 2018 απέσπασε έγκριση για τον εκσυγχρονισμό 28 AH-64D Block II στο επίπεδο -Ε, έναντι 1,191 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Άλλα 190 εκατομμύρια δολάρια θα δαπανήσει για την αγορά εξοπλισμού εκπαίδευσης και λογιστικής υποστήριξης. Σύνολο 1,38 δισ. δολάρια που μεταφράζεται σε κόστος 49,3 εκατ. δολαρίων ανά μονάδα.
>Η Ινδία επανήλθε με αίτημα για την αγορά έξι πρόσθετων AH-64E Guardian τον Ιούνιο του 2018 μαζί με 180 πυραύλους AGM-114L-3 Hellfire Longbow 90 πυραύλους AGM-114R-3 Hellfire II και 200 πυραύλους Stinger Block I-92H, για τον Ινδικό Στρατό αυτή τη φορά. Συνολικό κόστος 930 εκατ. δολάρια.
>Η Αίγυπτος δαπάνησε ένα δισ. δολάρια για την προμήθεια 10 νέας κατασκευής ΑΗ-64Ε και 135 πυραύλων Hellfire (Νοέμβριος 2018). Ήτοι κάτι λιγότερο από 100 εκατ. δολάρια ανά μονάδα εφόσον αφαιρεθεί η αξία των πυραύλων! Άλλα 2,3 δισ. δολάρια θα δαπανηθούν για τον εκσυγχρονισμό 43 ΑΗ-64D (είχαν αγοραστεί 35 Block I το 2003 και άλλα 10 Block II το 2010) στο επίπεδο -Ε Guardian (Μάιος 2020). Κόστος 53,5 εκατ. δολάρια ανά μονάδα!
>Το Κατάρ για 24 νέας παραγωγής AH-64E (Mάιος 2019), μαζί με 2500 πυραύλους Hellfire AGM-114R, θα καταβάλει τρία δισεκατομμύρια δολάρια, βάσει σύμβασης FMS.
>Το Μαρόκο κατέθεσε αίτημα (εγκρίθηκε το Νοέμβριο του 2019) για την αγορά 36 καινούριων AH-64E Guardian, μαζί με 551 πυραύλους AGM-114R Hellfire, 60 πυραύλους AGM-114L, 588 συλλογές Advanced Precision Kill Weapon System για ρουκέτες HYDRA, καθώς και 200 πυραύλους AIM-92H Stinger. Συνολικό υπολογιζόμενο κόστος, 4,5 δισ. δολάρια. Τελικά υπέγραψε σύμβαση FMS για 24 ελικόπτερα.
>Το Κουβέιτ (Δεκέμβριος 2020), θα δαπανήσει τέσσερα δισ. δολάρια για την αγορά οκτώ καινούριων AH-64E και τον εκσυγχρονισμό 16 παλαιότερων AH-64D στο ίδιο επίπεδο!
>Τέλος, η Αυστραλία θα κληθεί (Ιούνιος 2021) να καταβάλλει 3,5 δισ. δολάρια για την αγορά 29 καινούριων AH-64E Guardian προς αντικατάσταση των Tiger. Επίσης θα παραλάβει 85 αντιαρματικούς πυραύλους Ηellfire AGM-114R και 2000 συλλογές καθοδήγησης ρουκετών των 2,75 ιντσών, APKWS.
Μπήκαμε στη διαδικασία να ανατρέξουμε σε όλα αυτά τα στοιχεία, που μπορεί οποιοσδήποτε να εντοπίσει στο διαδίκτυο και να μελετήσει αναλυτικά, για να αποδείξουμε το προφανές. Ότι το κόστος αγοράς του AH-64E Guardian πλήρως εξοπλισμένου, πλησιάζει (αν δεν υπερβαίνει…) τα 90 εκατ. δολάρια ανά μονάδα και επομένως είναι απαγορευτικό για την Ελλάδα!
Ακόμη και για όσους θεωρήσουν ότι είμαστε υπερβολικοί, επισημαίνουμε ότι πρόκειται για νούμερο που βρίσκεται πολύ κοντά στο αντίστοιχο ενός μαχητικού F-16V! Οι αριθμοί δε αποκαλύπτουν ότι και ο εκσυγχρονισμός των παλαιότερων -D στο επίπεδο -Ε είναι πανάκριβος.
Δεν είναι δυνατόν να θεωρούμε από τη μία πλευρά ακριβή την ίδια διαδικασία για τα 38 F-16C/D Block 50 που δεν θα υπερβεί τα 13 εκατομμύρια δολάρια ανά μονάδα περιλαμβάνοντας και δομική αναβάθμιση και από την άλλη πλευρά να εξετάζουμε το ενδεχόμενο εκσυγχρονισμού των εννέα AH-64DHA σε –Ε, με δεδομένα τα κόστη που κλήθηκαν και καλούνται να καταβάλουν όλες οι χώρες που προαναφέραμε.
Δηλαδή το να δαπανήσουμε περί τα 50 εκατομμύρια δολάρια ανά μονάδα… Και για όσους δεν πείθονται, να υπενθυμίσουμε ότι ο εκσυγχρονισμός ανά μονάδα για τα παλιά Mirage 2000EG σε επίπεδο ανώτερο του -5Mk.2, κοστολογήθηκε σε 43 εκατ. δολάρια ανά μονάδα περίπου!
Με αυτά τα χρήματα επομένως μπορούμε κάλλιστα να εκσυγχρονίσουμε και τα F-16 Block 30 (με το κόστος εκσυγχρονισμού ενός AH-64DHA, καλύπτουμε τέσσερα Block 30!). Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι και δεν αφήνουν το παραμικρό περιθώριο παρερμηνειών. Τα πάντα κρίνονται στη ζυγαριά κόστους – απόδοσης.
