Στόχος της αρθρογραφίας είναι η κατάθεση των απόψεων όσων θεωρούν πως έχουν κάτι να συνεισφέρουν στη δημόσια συζήτηση για ένα θέμα, στο πλαίσιο της προσπάθειας να εξαχθούν κάποια συμπεράσματα και τελικά ως κοινωνία να καταλήξουμε τουλάχιστον σε έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή. Αυτό θα βοηθήσει στην οικοδόμηση κοινωνικής συναίνεσης για το δέον γενέσθαι. Οπότε, ο σχολιασμός των απόψεων που διατυπώνονται είναι σημαντικός, υπό την έννοια ότι δίνει την ευκαιρία στον αρθρογράφο να επανέλθει, διευκρινίζοντας την άποψή του, ή απλώς επεκτείνοντας την ανάλυση με σκοπό να συμπεριλάβει κι άλλες παραμέτρους.
Γράφει ο ΜΙΧΑΗΛ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Τούτου λεχθέντος, μία από τις ενστάσεις που έχουν κατατεθεί αναφορικά με τις τρεις τοποθετήσεις του υπογράφοντος για το θέμα της συμπλοκής στο Πέραμα που οδήγησε στον θάνατο του νεαρού Ρομά, είναι επί της ουσίας η συνολικότερη αξιολόγηση του χειρισμού του επεισοδίου από την πλευρά της Ελληνικής Αστυνομίας. Ελέχθη, ότι κακώς έγινε χρήση των υπηρεσιακών όπλων και μια σειρά από άλλα σχετικά επιχειρήματα.
Αυτό επιτρέπει να επιχειρηθεί μια διευκρίνιση της θέσης του υπογράφοντος. Εξ αρχής δηλώθηκε ότι ο θάνατος ενός νέου ανθρώπου είναι εξ ορισμού ένα λυπηρό γεγονός. Ασχέτως του ποιος ήταν. Η δε απάντηση στο ερώτημα εάν υπήρχε άλλος τρόπος χειρισμού της υπόθεσης, είναι ένα ξεκάθαρο “ΝΑΙ”. Όπως θα εξηγηθεί, άλλος τρόπος μπορεί να υπήρχε, όμως δεν αλλάζει την ουσία της υποθέσεως. Αρκεί να διακρίνουμε σωστά τα δεδομένα και να ενδιαφερόμαστε γνήσια ώστε την επόμενη φορά η οργανωμένη πολιτεία να εμφανιστεί πιο έτοιμη.
Η πολυνομία για την οπλοχρησία βλάπτει σοβαρά… την ουσία
Μία πρώτη εισαγωγική παρατήρηση που θα πρέπει να γίνει, αφορά το νομικό πλαίσιο που διέπει τη χρήση των όπλων. Υπάρχει πολυνομία και τέτοια θέματα επιλύονται στα δικαστήρια με πολύπλοκους νομικούς συλλογισμούς, σε συνδυασμό με τα πραγματικά περιστατικά κάθε υπόθεσης. Τα ίδια ισχύουν και για την “αρχή της αναλογικότητας” στη χρήση βίας.
Αυτό το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί και να απλοποιηθεί, ώστε να είναι σαφέστερο πότε μπορεί και πότε όχι να χρησιμοποιήσει ένοπλη βία. Το βέβαιο είναι πως τέτοιας πολυπλοκότητας θέματα δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με τη γνωστή ελαφρότητα που προσεγγίζονται στα συνήθως χαοτικά τηλεοπτικά πάνελ.
Θα πρέπει επίσης να εξεταστούν σοβαρά και επαγγελματικά όλες οι παράμετροι που οδηγούν στην επιλογή όσων η θέση τους επιβάλει την κατοχή πυροβόλων όπλων. Δεν χρειάζεται να επεκταθούμε, οι διαδικασίες που ακολουθούνται από τις προηγμένες χώρες της Δύσης μπορούν να αποτελέσουν οδηγό.
Αυτό κατά καμία έννοια δεν συνιστά μομφή εναντίον των εμπλεκόμενων ΔΙΑΣ. Είναι γενική αλλά ουσιώδης παρατήρηση, η οποία παίζει ρόλο στην αντιμετώπιση συμβάντων όπου καταγράφεται χρήση όπλων. Τέλος, για τους σκοπούς της ανάλυσης, ο υπογράφων θεωρεί ότι θα πρέπει να ξεχωρίσουμε δυο διαφορετικά επίπεδα. Το στρατηγικό και το τακτικό. Ακολουθώντας σε έναν βαθμό τη μεθοδολογία της στρατηγικής ανάλυσης.
Το τακτικό επίπεδο ήταν η τελική κατάληξη της υπόθεσης. Σε αυτό το επίπεδο έχουμε αναφερθεί και το επιχείρημα δεν αλλάζει. Όπως διαμορφώθηκε η κατάσταση, δυνατότητα άλλη από το να χρησιμοποιηθούν τα όπλα των αστυνομικών της ΔΙΑΣ και μάλιστα στοχεύοντας τον παραβάτη και όχι το όχημα, απλώς δεν υπήρχε.
Υπάρχει όμως και το στρατηγικό επίπεδο. Το πως θα έπρεπε να είναι εκπαιδευμένοι οι αστυνομικοί να χειριστούν το συμβάν. Διότι υποτίθεται ότι η Ελληνική Αστυνομία πρέπει να διαθέτει στο πλαίσιο της εκπαίδευσης μια σειρά εκπονημένων σεναρίων, βγαλμένων μέσα από την επιχειρησιακή εμπειρία δεκαετιών. Αυτά τα σενάρια θα πρέπει να έχουν αναλυθεί και οι εκπαιδευόμενοι να διδάσκονται το πως θα πρέπει να αντιδράσουν.
Η επιχείρηση στο Πέραμα
Στην περίπτωση της καταδίωξης του κλεμμένου οχήματος με τον νεαρό Ρομά, η αρχική εκτίμηση ήταν ορθότατη. Το σπασμένο φινιστρίνι ήταν ένδειξη κλοπής του αυτοκινήτου. Εξ ου και η απόφαση να τον σταματήσουν και να διενεργήσουν έλεγχο. Από εκεί και πέρα αρχίζει το στάδιο της καταδίωξης που θα τεθεί σήμερα υπό εξέταση.
Τα δεδομένα της υπόθεσης είναι απλά. Ο παράνομος επιβαίνει σε αυτοκίνητο παλιό και οι διώκτες του επιβαίνουν σε μηχανές. Αυτό συνιστά ένα πλεονέκτημα για την αστυνομία. Είτε διότι η βενζίνη που έχει δεν είναι απεριόριστη, είτε διότι το αυτοκίνητο μειονεκτεί σε ευελιξία έναντι των μοτοσικλετιστών της ΔΙΑΣ. Η δε αστυνομία μπορεί να ανανεώνει τις δυνάμεις της με ποικιλία διωκτικών μέσων.
Η καταδίωξη με υψηλές ταχύτητες είναι εξ ορισμού επικίνδυνη αν και δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί. Από τη στιγμή που ο Ρομά γνώριζε πως δεν σταμάτησε σε μπλόκο, γνωρίζει ότι τελεί υπό αναζήτηση – καταδίωξη. Άρα, το να αναπτύξει υψηλή ταχύτητα με στόχο κάποια στιγμή να χαθεί από τους αστυνομικούς – διώκτες είναι νομοτελειακό.
Οι αστυνομικοί δεν έχουν άλλη επιλογή πέραν του να μην τον χάσουν από τα μάτια τους, ώστε να μην του δώσουν την ευκαιρία να εγκαταλείψει το όχημα και να επιχειρήσει να εξαφανιστεί. Το όχημα θα μπορούσε να έχει εκτραπεί από την πορεία του λόγω υψηλής ταχύτητας και να προκαλέσει τραγωδία με αθώους διερχόμενους.
Το μειονέκτημα του αυτοκινήτου αποδείχθηκε τη χρονική στιγμή της παγίδευσής του από το λεωφορείο. Εκ των υστέρων, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η προσέγγιση των μοτοσικλετιστών της ΔΙΑΣ ήταν λανθασμένη απόφαση. Διότι όπως αποδείχθηκε αυτό οδήγησε στο αδιέξοδο όπου η χρήση των όπλων δεν μπορούσε να αποφευχθεί.
Το μεγάλο πλεονέκτημα των αστυνομικών δυνάμεων είναι η επικοινωνία και η θεωρητική δυνατότητα κινητοποίησης δυνάμεων που θα μπλόκαραν κάποια στιγμή των διωκόμενο. Όταν όμως υποτίθεται ότι δίνονται -έστω αμφιβόλου ποιότητας- εντολές και οι αστυνομικοί δεν μπορούν να τις ακούσουν, τι είδους οργάνωση άραγε μπορεί να υπάρξει;
Οι επικοινωνίες της ΕΛ.ΑΣ… μια πονεμένη ιστορία
Πρόκειται για ένα γνωστό πρόβλημα της Ελληνικής Αστυνομίας από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων… Το πανάκριβο και υπερσύγχρονο σύστημα επικοινωνιών που αγοράστηκε δεν λειτούργησε επαρκώς ποτέ, ενώ κάποια στιγμή επιστρατεύθηκαν οι γνωστές και απαρχαιωμένες τεχνολογικά “μοτορόλες”.
Επίσης, με κάποιον “μαγικό” τρόπο, η χώρα μας κατάφερε και να καταδικαστεί σε αποζημίωση δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων από διεθνές δικαιοδοτικό όργανο, αλλά και να μην έχει εξασφαλίσει όσα θετικά συνεπάγονταν από την κυριότητα του συστήματος που είχε προμηθευτεί.
Όταν οι Ολυμπιακοί έγιναν στην Αθήνα το 2004 και σήμερα, το 2021 κάνουμε αυτή τη συζήτηση που άπτεται των αξιόπιστων δυνατοτήτων των αστυνομικών δυνάμεων στον τομέα των επικοινωνιών, πώς είναι δυνατόν να υπάρχει δυνατότητα οργάνωσης μιας επιχείρησης με βάση “πρωτόκολλα” τα οποία θα αξιοποιούν την παρελθούσα επιχειρησιακή εμπειρία; Πέραν δηλαδή του ζητήματος της επάρκειας και του περιεχομένου της παρεχόμενης εκπαίδευσης σε μονάδες όπως οι “ΔΙΑΣ”.
Εάν συνέτρεχαν τα ανωτέρω, τότε θα μπορούσε η αστυνομία να έχει δράσει συντονισμένα, δείχνοντας επιχειρησιακή υπομονή και επιμονή, παράλληλα με την κινητοποίηση εναέριου μέσου παρακολούθησης και σε ζωντανό χρόνο μετάδοσης της θέσης του οχήματος, που θα έδινε άλλες δυνατότητες.
Θα μπορούσαν είτε να οδηγήσουν το όχημα σε περιοχή όπου θα ήταν ασφαλές να πυροβολήσουν τα ελαστικά του, είτε να επιχειρήσουν να το ακινητοποιήσουν με άλλες μεθόδους, όπως για παράδειγμα στρώσιμο του δρόμου από τον οποίο θα διέλθει με ειδική λουρίδα με καρφιά.
Κατά συνέπεια, παρά το γεγονός ότι υπήρχε πιο οργανωμένος και επιχειρησιακά ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης του συμβάντος, λόγοι εσωτερικής επάρκειας του μηχανισμού περιφρούρησης της νομιμότητας από την πλευρά του κράτους, λειτούργησαν υπονομευτικά. Συν τις παρατηρήσεις που αφορούν στην εκπαίδευση. Τι ακριβώς ισχύει και τι πρέπει να αλλάξει ας τα δουν οι υπεύθυνοι. Εδώ καταγράφτηκαν απλοί λογικοί συλλογισμοί…
Δεν είναι όμως όλα ίσα κι όμοια…
Πάμε όμως και στην ουσία. Το να προτάσσονται όλα αυτά από συγκεκριμένους κύκλους (κόμματα, φορείς, κ.λπ.) μαζί με αφοριστικές εκφράσεις για την Ελληνική Αστυνομία, ισοδυναμεί με “αθώωση” των παραβατών. Δεδομένο παραμένει ότι ο διωκόμενος κινήθηκε εναντίον των αστυνομικών κατά τρόπον που έθεσε σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή τους. Και πλήρωσε βαρύτατο κόστος.
Και ενώπιον αυτού του αδιεξόδου που δημιουργήθηκε, με βασική ευθύνη του παρανόμου και εν συνεχεία των όποιων επιχειρησιακών σφαλμάτων της αστυνομίας, κάθε πολίτης οφείλει να θέσει το ερώτημα στον εαυτό του, αν θα ήταν “περισσότερο δίκαιο” να έχουν χάσει τη ζωή τους ένας ή περισσότεροι ΔΙΑΣ, εντός του δεδομένου πλαισίου.
Διότι θα ήταν παράλογο να ζητούμε δημοσίως μια άψογη -με τα δικά του στάνταρ καθένας- αστυνομική δύναμη, ρίχνοντας εκεί το φταίξιμο, αθωώνοντας παράλληλα με έμμεσο τρόπο τον παραβάτη, εστιάζοντας στο νεαρό της ηλικίας του και στα παιδιά του, ξεχνώντας ότι και οι διώκτες του έχουν γονείς, αδέρφια, συζύγους και παιδιά και ασφαλώς δεν ανέλαβαν υπηρεσία την ημέρα εκείνη, συζητώντας “άντε να δούμε ποιον θα σκοτώσουμε σήμερα”…
