Γράφει ο
Λεωνίδας Τσιαντούλας*
Η πρόσφατη προκήρυξη μειοδοτικού διαγωνισμού από το ΓΕΕΘΑ για την εκποίηση του υποβρυχίου “Γλαύκος” (S-110) ως άχρηστα μέταλλα (σκραπ) αποτελεί την επισημοποίηση του οριστικού τέλους του Υποβρυχίου. Το επιχειρησιακό τέλος του γράφτηκε τον Ιούλιο του 2011 που παροπλίστηκε μετά από 40 χρόνια “μάχιμης ζωής”. Έκτοτε παρέμενε σε ακινησία για 10 χρόνια στον Ναύσταθμο Σαλαμίνος όπου χρησιμοποιήθηκε ως πολύτιμη πηγή ανταλλακτικών για τα πιο τυχερά “αδελφάκια” του που παρέμεναν στην ενέργεια.
Το τίμημα που αναμένεται να εισπραχθεί από την πώληση του ως παλιοσίδερα, σύμφωνα με την προκήρυξη του ΓΕΕΘΑ, είναι …ενενήντα χιλιάδες διακόσια δύο ευρώ και ογδόντα πέντε λεπτά (90.202,85 €) μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ.Το γεγονός της εκποίησης, όπως είναι φυσικό, σκόρπισε θλίψη σε όσους είχαν πιστέψει ότι το “Γλαύκος” θα αποτελούσε δικαιωματικά το επόμενο λαμπρό συμπλήρωμα του Άλσους Ναυτικής Παράδοσης στο Π. Φάληρο, κοντά στο υφιστάμενο Μνημείο των Ελληνικών Υποβρυχίων που προ 5ετίας κατασκευάστηκε εκεί χάρη στην επιμονή του Ελληνικού Συνδέσμου Υποβρυχίων και την βοήθεια του τότε Δημάρχου και πάντα συναδέλφου Διονύση Χατζηδάκη. Όπως φαίνεται, όμως, η απαξίωση και η φθορά του πλοίου αυτά τα 10 τελευταία χρόνια το καθιστούν ακατάλληλο για να μετατραπεί σε πλοίο-μουσείο.
Το ΠΝ έχει μακρά παράδοση στο να “χάνει” ευκαιρίες να διασώσει ιστορικά πλοία του και να τα μετατρέψει σε Πλωτά Ναυτικά Μουσεία. Παραθέτω μερικές από αυτές:
-Ο παρών “Άρης”, το ιερό κειμήλιο του Αγώνα, το 1921 (στο πλαίσιο εορτασμού των 100 ετών από την Επανάσταση) βυθίστηκε “τιμητικά” με κανονιοβολισμούς στο στενό του Ναυστάθμου Σαλαμίνας, διότι είχε πλέον αφεθεί να φθαρεί σε σημείο μη αναστρέψιμο.
-Το Α/Τ Αετός (D-01), ένα από τα ελάχιστα διασωθέντα Αντιτορπιλικά Συνοδείας του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, παροπλίστηκε το 1991 και 2 χρόνια μετά δόθηκε σε μια ομάδα αμερικανών παλαιμάχων του US Navy οι οποίοι, προς τιμήν τους, το ρυμουλκήσαν στις ΗΠΑ (Albany NY) και με εθελοντική εργασία το μετέτρεψαν σε ένα μουσείο κόσμημα δίνοντας του το αρχικό του όνομα: USS Slater. Τα υπόλοιπα 3 ίδιου τύπου πλοία που είχαμε, τα περίφημα “θηρία”, είτε τα πουλήσαμε ως παλιοσίδερα είτε τα βυθίσαμε ως εκπαιδευτικούς στόχους.
-Το Α/Γ Λέσβος, το πλοίο που υπήρξε υπαίτιο για την βύθιση του τουρκικού Α/Τ Kocatepe το 1974 κατά τις επιχειρήσεις της Κύπρου, κατέληξε σε τουρκικό διαλυτηριο πλοίων ενώ το αδερφάκι του Α/Γ Σύρος το 2000 το πουλήσαμε σε ένα σύλλογο Αμερικανών Βετεράνων. Το πλοίο, αφού ανακαινίστηκε σε εντυπωσιακό βαθμό, αποτελεί πλέον πλοίο-μουσείο στο Έβανσβιλ της Ιντιάνα, καμαρώνοντας ότι είναι πλέον το μοναδικό διασωθέν αυτού του τύπου (αφού φροντίσαμε εμείς να βουλιάξουμε ή να διαλύσουμε όλα τα άλλα ίδιου τύπου που κατείχαμε).
Αλλά και τα πλοία – μουσεία που σήμερα κατέχει το ΠΝ μάλλον λόγω ευτυχούς συγκυρίας διασώθηκαν. Για το “Αβέρωφ” υπήρχαν την δεκαετία του ’70 προτάσεις είτε να πωληθεί είτε να “τσιμεντωθεί” για εξοικονόμηση χρημάτων (ευτυχώς αρνήθηκε να υπογράψει τις σχετικές εισηγήσεις ο τότε Α/ΓΕΝ Κονοφάος). Τελικά το πλοίο διασώθηκε από την αγάπη του κόσμου και την γενναία απόφαση του Ναυάρχου Παππά ως Α/ΓΕΝ. Για το “Βέλος”, η επιβίωση του οφείλεται κι αυτή καθαρά στον Ναύαρχο Παππά που είχε την ισχύ όταν το πλοίο παροπλίστηκε να επιβάλλει την μετατροπή του σε πλοίο-μουσείο. Έργο Παππά ήταν, τέλος, και η κατασκευή του αντιγράφου της τριήρους “Ολυμπιάς”, που όμως κάποια στιγμή άρχισε και αυτή να κινδυνεύει να γίνει καυσόξυλα διότι μερικοί Επιτελείς στο ΓΕΝ μετρούσαν τρεις το λάδι – τρεις το ξύδι και εύρισκαν ότι η συντήρηση της “δεν είναι συμφέρουσα”. Για το Ευγένιος Ευγενίδης έχω να πω ότι εξαιτίας αδιαφορίας του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας βρέθηκε στα χέρια του ΠΝ μετά από μια σειρά καραμπόλες, με αποτέλεσμα αφού ξοδεύτηκαν αρκετά χρήματα για την επανενεργοποίησή του, το έργο να μην έχει περατωθεί και να είναι στάσιμο (μάλλον ξεχασμένο) από το 2012.
Γράφω αυτό το σημείωμα από αγάπη στο Ναυτικό και την Ιστορία του, με καλή πρόθεση και με βαθιά εκτίμηση και εμπιστοσύνη στην παρούσα Ηγεσία του ΠΝ. Διατυπώνω μια πρόταση την οποία στηρίζω στην εμπειρία μου από την Υπηρεσία μου στο ΠΝ σε θέσεις που σχετίζονται τόσο με την Ναυτική Ιστορία όσο και με τις Δημόσιες Σχέσεις και την Προβολή. Η πρόταση έχει τα εξής 2 σκέλη:
α.Το ΠΝ πρέπει να καταρτίσει μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη πολιτική για την διάσωση επιλεγμένων παροπλιζόμενων πλοίων του. Πρέπει να εντοπιστούν από τώρα και σε βάθος τουλάχιστον 10ετίας ποια από τα εν ενεργεία πλοία του, που ευρίσκονται κοντά στο όριο επιχειρησιακής ζωής τους, έχουν ειδικό ενδιαφέρον για να διατηρηθούν μετέπειτα είτε ως πλοία-μουσεία (πλήρως επισκέψιμα εσωτερικά) είτε ως πλοία-εκθέματα (μη επισκέψιμα εσωτερικά). Τα κριτήρια που θα καθοριστούν για την επιλογή πρέπει να είναι όχι μόνο ιστορικά αλλά και τεχνολογικά. Επίσης πρέπει να αναζητηθούν από τώρα και οι επιθυμητές μελλοντικές θέσεις ελλιμενισμού ή τοποθέτησής τους οι οποίες και να δεσμευθούν. Δεν είναι δυνατόν να αφεθεί ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως η ίδρυση πλοίου-μουσείου να αποφασίζεται την τελευταία στιγμή, διότι το πιθανότερο είναι τελικά να μην αποφασίζεται τίποτα.
β.Αναφορικά με τα υποβρύχια τ. Γλαύκος πρέπει να αποφασιστεί από τώρα σε επίπεδο ΑΝΣ η μετατροπή του αμέσως επόμενου υποβρυχίου αυτού του τύπου που θα παροπλιστεί σε Πλωτό Ναυτικό Μουσείο. Πρέπει να ξεκινήσει από τώρα η μελέτη τόσο για την μελλοντική μεταφορά και τοποθέτηση του σε συγκεκριμένο χώρο καθώς και για τις μετασκευές που θα απαιτηθεί να γίνουν για την εξυπηρέτηση του νέου του σκοπού. Όταν γίνει ο παροπλισμός πρέπει την επόμενη κιόλας ημέρα να ξεκινήσει το έργο.
Ας βάλουμε από τώρα τον στόχο να γίνουμε κι εμείς σαν τις χώρες που θαυμάζουμε για τα όμορφα πλοία – μουσεία τους. Το δικαιούμαστε, το μπορούμε και το οφείλουμε στις επόμενες γενιές. Οργάνωση χρειάζεται. Πλοία έχουμε.
*Αρχιπλοίαρχος (ε.α.) Λεωνίδας Τσιαντούλας ΠΝ
Πρώην Κυβερνήτης Θ/Κ ΑΒΕΡΩΦ και Α/Τ ΒΕΛΟΣ Πρώην Διευθυντής Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού
https://www.militaire.gr/
