ΤΕΛΙΚΗ ΕΤΥΜΗΓΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΙΔΗΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΟΗΕ (IPCC):

 

Υπεύθυνος για τη κλιματική κρίση είναι ο άνθρωπος, όχι η φύση

 

 

Φαίνεται ότι η 26^η Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP26) , που θα διεξαχθεί στη Γλασκώβη τον ερχόμενο Νοέμβριο, έρχεται την κατάλληλη στιγμή. Πράγματι, τον τελευταίο καιρό παρατηρούμε μια πρωτοφανή χιονοστιβάδα φυσικών καταστροφών (φονικές πλημμύρες στη Γερμανία, στο Βέλγιο και στην Κίνα, πρωτοφανείς καύσωνες και μεγα-πυρκαγιές στη Μεσόγειο και στη Βόρεια Αμερική, που έρχονται να πρστεθούν σ’ εκείνες της Αυστραλίας και της Σιβηρίας, έντονες ξηρασίες και λιμοί στην Αφρική).

Στη ζοφερή αυτή συγκυρία δόθηκε προχθές στη δημοσιότητα η 6^η Έκθεση Αξιολόγησης του IPCC (Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή), ενός οργανισμού που λειτουργεί στο πλαίσιο των ΟΗΕ και αποτελείται από τους επιφανέστερους ειδήμονες σε θέματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Αυτό που δόθηκε στη δημοσιότητα είναι ο πρώτο μέρος της έκθεσης, που αναφέρεται στα τελευταία επιστημονικά δεδομένα (state of the art) για την κλιματική αλλαγή (βλ. εδώ την περίληψη για τους ιθύνοντες που χαράσσουν πολιτική). Το δεύτερο μέρος, που αναφέρεται στις επιπτώσεις και στα αναγκαία μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, αναμένεται τον επόμενο Φεβρουάριο, ενώ το τρίτο μέρος, που θα προτείνει μέτρα για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής θα δοθεί στη δημοσιότητα τον άλλο μήνα.

Στον κείμενο που δόθηκε προχθές στη δημοσιότητα, η ετυμηγορία των κορυφαίων ειδημόνων είναι σαφής και κατηγορηματική. Πρώτον, η κλιματική αλλαγή είναι υπαρκτό φαινόμενο και εξελίσσεται με απροσδόκητα ραγδαίο ρυθμό. Η άνοδος της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή θα πραγματοποιηθεί μέχρι το 2030 και όχι μέχρι το 2040, όπως νομίζαμε μέχρι τώρα. Δεύτερον, η κλιματική αλλαγή είναι σε μεγάλο βαθμό ανθρωπογενής. Οφείλεται στην δραστηριότητα του ανθρώπου  πάνω στη φύση, που προσέλαβε τρομακτικές διαστάσεις από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα μέχρι σήμερα, την περίοδο δηλαδή που οι επιστήμονες ονομάζουν «Ανθρωπόκαινο» ή εποχή της «Μεγάλης Επιτάχυνσης» («Great Acceleration»):  «Η επίδραση του ανθρώπου πάνω στη φύση έχει προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας του κλίματος με ρυθμό που δεν έχουμε ξαναδεί τα τελευταία τουλάχιστον 2000 χρόνια» (op. cit., σελ. 8):

 

 

Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτή τη φορά οι ειδήμονες αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν και συναισθηματική γλώσσα και όχι μόνο την άνευρη και συναισθηματικά ουδέτερη γλώσσα της επιστημονικής ανάλυσης. Οι δηλώσεις τους για την πορεία της κλιματικής αλλαγής είναι έντονα φορτισμένες και έχουν μιαν έκδηλη εσχατολογική χροιά που θυμίζει Αποκάλυψη. Η κλιματική αλλαγή έχει μετεξελιχθεί σε κλιματική κρίση, γι’ αυτό και μιλούν για «κόκκινο συναγερμό για την ανθρωπότητα». Οι δραματικοί αυτοί τόνοι τύπου «σοκ και δέος» αναπαράγονται στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων και στα πρωτοσέλιδα του διεθνούς τύπου (βλ. εδώ):

 

 

Αυτό είναι καλό, γιατί μπορεί να μας κάνει να ξυπνήσουμε από τον λήθαργο και να συνειδητοποιήσουμε ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο για την ανθρωπότητα. Όχι κάποτε, στο μακρινό μέλλον –όπως πιστεύαμε μέχρι πρότινος- αλλά εδώ και τώρα. Και με την πίεση του κόσμου, που δεν αποκλείεται να αποτυπωθεί και εκλογικά με ενίσχυση των οικολογικά ευαίσθητων κομμάτων, είναι πολύ πιθανόν όλες οι κυβερνήσεις να αναγκαστούν να δράσουν πιο συντονισμένα, πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά. Διαμορφώνοντας ένα επικοινωνιακό κλίμα κατεπείγοντος, οι επιστήμονες μπορούν να αυξήσουν κατακόρυφα τη συνειδητοποίηση και την κινητοποίηση του κόσμου. Μόνον έτσι θα δοθεί ένα αποφασιστικό πλήγμα στις ιδιοτελείς δυνάμεις της διαρκούς απάθειας και αδράνειας που ωθούν τις κυβερνήσεις να αγνοούν τις εκκλήσεις της επιστημονικής κοινότητας και να συνεχίζουν να λειτουργούν σαν να μη συμβαίνει τίποτα («business as usual»).

Μακροχρόνια βέβαια η αναχαίτιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη θα απαιτήσει ριζικές αλλαγές στα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης, δηλαδή αλλαγές στον τρόπο ζωής, οι οποίες θα προκαλέσουν πολιτιστικό σοκ. Η πολιτιστική αυτή επανάσταση θα είναι διμέτωπη. Δεν θα περιλαμβάνει μόνον τους κοινωνικούς αγώνες για δίκαιη κατανομή του υλικού και άυλου πλούτου που παράγουν οι εργαζόμενοι, αλλά και τους οικολογικούς αγώνες που αμφισβητούν το περιεχόμενο αυτού του πλούτου. Δηλαδή το τι παράγεται και το πώς παράγεται. Πρόκειται για ένα πραγματικά τιτάνιο εγχείρημα, με αβέβαιη έκβαση, που ωστόσο αποτελεί μονόδρομο, γιατί δεν υπάρχει εναλλακτική για τη σωτηρία της ανθρωπότητας.

 

Γιώργος Δουράκης