Γράφει ο
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ
Το κόστος των πολέμων
Το Αφγανιστάν βρίσκεται υπό Αμερικανική κατοχή από το 2001 η οποία και τελειώνει τυπικά στις 31 Αυγούστου του 2021. Αυτό σημαίνει ότι είναι ο πιο μακροχρόνιος πόλεμος στον οποίο έχουν εμπλακεί οι ΗΠΑ. Σύμφωνα λοιπόν με άρθρο του Associated Press, η κατοχή του Ιράκ και του Αφγανιστάν κόστισε στις ΗΠΑ συνολικά 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία καλύφθηκαν αποκλειστικά και μόνο με δάνεια. Το συνολικό κόστος του πολέμου μονάχα για το Αφγανιστάν υπολογίστηκε στα 978 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2020.
Οι τόκοι αυτών των δανείων θα φτάσουν συνολικά, μέχρι το 2050, το δυσθεώρητο ποσό των 6,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτά τα χρήματα θα αποπληρωθούν μέσω της φορολογίας με το έτος 2048 να να είναι το πιο απαιτητικό.Το κόστος των δύο αυτών πολέμων είναι αυτό που οδήγησε τον Πρόεδρο Ομπάμα στην απόφαση να αποσύρει πλήρως τα στρατεύματα μέχρι το 2021, μια απόφαση που δεν αναθεώρησε ούτε ο Τραμπ αλλά ούτε και ο πρόεδρος Μπάιντεν.
Το ανθρώπινο κόστος.
Βεβαίως ούτε το κόστος σε ανθρώπινες ζωές μέχρι τώρα δεν ήταν μικρό. Από το 2001 μέχρι και σήμερα ο πόλεμος στο Αφγανιστάν έχει κοστίζει κοντά στις 173.000 ανθρώπινες ζωές. Σε αυτόν τον αριθμό θα πρέπει να προσθέσουμε και περίπου 67.000 ανθρώπους που σκοτώθηκαν στο γειτονικό Πακιστάν, το οποίο εμπλέκεται άμεσα στην σύγκρουση. Αυτό φέρνει τον συνολικό αριθμό των ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε αυτή την σύγκρουση κοντά στους 240.000, αριθμός εξαιρετικά μεγάλος για ένα σύγχρονο πόλεμο.
Η συμφωνία με τις ΗΠΑ
Με δεδομένη την απόφαση για απόσυρση των στρατευμάτων κατοχής, η προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ επεδίωξε και έκλεισε με τους Ταλιμπάν ειρηνευτική συμφωνία. Στη συμφωνία, που υπογράφηκε στην Ντόχα του Κατάρ στις 29 Φεβρουαρίου του 2020, δηλώνεται ότι οι Ταλιμπάν πρέπει να απέχουν από κάθε είδους επαφή με τρομοκρατικές ομάδες όπως η Αλ-Κάιντα, να μην παράσχουν καμία απολύτως βοήθεια σε αυτές, να μην συνεργάζονται μαζί τους, και να μην επιτρέπουν την στρατολόγηση, εκπαίδευση και τη συγκέντρωση κεφαλαίων υπέρ αυτών των οργανώσεων. Ζητείται επίσης η συνεργασία με τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ έτσι ώστε να μην κινδυνεύσει ξανά η εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.
Από τις μέχρι τώρα αναφορές κανένα από τα σημεία της συμφωνίας δεν τηρείται από τους Ταλιμπάν, αφού βρίσκονται σε πλήρη επικοινωνία με μέλη και πυρήνες της Αλ-Κάιντα, όντως συνεργαζόμενοι μαζί τους.
Οι Ισλαμικές τρομοκρατικές ομάδες και το Ισλαμικό Κράτος
Κατά την διάρκεια της 20ετίας κατοχής οι τρομοκρατικές οργανώσεις της περιοχής υπέστησαν πολύ ισχυρά πλήγματα και έγινα σκιές των εαυτών τους. Βεβαίως η Αλ-Κάιντα δεν είναι η μόνη Ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση που δραστηριοποιείται στο Αφγανιστάν. Υπάρχουν και άλλες πολλές οι οποίες έχουν καταγωγή από άλλες μουσουλμανικές χώρες όπως οι: Ισλαμικό κίνημα του Ανατολικού Τουρκμενιστάν (ETIM), Tehrik-i-Taliban Pakistan (TTP- Ταλιμπάν του Πακιστάν), το Ισλαμικό κίνημα του Ουζμπεκιστάν (IMU), και οι Jamaat Ansarullah ή αλλιώς Ταλιμπάν του Τατζικιστάν.
Η πιο σκληροπυρηνική και ακραία Ισλαμιστική οργάνωση που δραστηριοποιείται αυτή την στιγμή στο Αφγανιστάν είναι το παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους γνωστό και ως IS Khorasan. Πρωτοεμφανίστηκε το 2015, και αυτή την στιγμή αποτελείται κυρίως από Αφγανούς και Πακιστανούς ακραίους ισλαμιστές. Αναμένεται ότι μετά την καταστροφή του Ισλαμικού κράτους στην Συρία και το Ιράκ, μαχητές από αυτά τα παρακλάδια θα καταλήξουν στο Αφγανιστάν. Το IS-K έχει πραγματοποιήσει πολλές και πολύνεκρες επιθέσεις γύρω και μέσα στην Καμπούλ. Οι τελευταίες αναφορές σχετικά με την ομάδα αναφέρουν ότι έχει στρατολογήσει μεγάλο αριθμό Ταλιμπάν που απέρριπταν στην ειρηνευτική συμφωνία με τις ΗΠΑ. Το IS-K θέλει να παίξει ηγετικό ρόλο στο Αφγανιστάν επιδιώκοντας να πάρει αυτό την έλεγχο της χώρας από τους Ταλιμπάν. Έτσι δεν αποκλείεται στην χώρα να αρχίσει σύντομα ένας νέος εμφύλιος πόλεμος, αυτή την φορά μεταξύ του IS-K και των Ταλιμπάν.
Η ύπαρξη του IS-K θεωρείται έπαιξε τεράστιο ρόλο στο κλείσιμο της προαναφερθείσας ειρηνευτικής συμφωνίας των Αμερικανών με τους Ταλιμπάν, και είναι ο λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ, παραδίδουν, ουσιαστικά, το Αφγανιστάν στα χέρια των Ταλιμπάν: Ο φόβος πως αν δεν έχουν οι Ταλιμπάν τον έλεγχο τότε το Αφγανιστάν θα πέσει στα χέρια του ακραίου IS-K.
Οι ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας
Βεβαίως ένας ενδεχόμενος εμφύλιος στο Αφγανιστάν μεταξύ IS-K και Ταλιμπάν δεν είναι το μόνο που προβληματίζει την διεθνή κοινότητα. Ακόμη και να μπορέσουν να επιβληθούν πλήρως οι Ταλιμπάν (πράγμα εξαιρετικά απίθανο) υπάρχουν μεγάλοι κίνδυνοι για την ασφάλεια της περιοχής:
Πρώτο: Το Αφγανιστάν θα γίνει επίκεντρο συστηματικής παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καταστροφής πολιτιστικής κληρονομίας. Πριν από 20 χρόνια οι Ταλιμπάν τα έκαναν όλα αυτά με εξαιρετικά συστηματικό τρόπο. Δεν υπάρχει καμιά απολύτως ένδειξη ότι οι σημερινοί Ταλιμπάν δεν θα συνεχίσουν το έργο των προπατόρων τους.
Δεύτερο: Το καθεστώς των Ταλιμπάν μπορεί να γίνει ένας παράδεισος για βίαιους εξτρεμιστές, δίνοντας στην Ισλαμιστική τρομοκρατία την δυνατότητα να αναπτυχθεί σε νέα εξαιρετικά πιο επικίνδυνα επίπεδα.
Τρίτο: Το καθεστώς των Αφγανών Ταλιμπάν έχει την δυνατότητα να αποσταθεροποιήσει το Πακιστάν. Αν και βεβαίως υπάρχει αντιπαλότητα μεταξύ των Αφγανών Ταλιμπάν και των Πακιστανών Ταλιμπάν, εντούτοις το να έχουν την εξουσία στην χώρα τους οι πρώτοι, θα κάνει το Πακιστανικό παρακλάδι πιο τολμηρό και επιθετικό μέσα στο ίδιο Πακιστάν. Αυτό μπορεί να αποσταθεροποιήσει την χώρα.
Αυτό αποτελεί ένα κρίσιμο κενό ασφαλείας για την ασφάλεια όχι μονάχα της περιοχής αλλά και ολόκληρου του κόσμου. Αυτό γιατί το Πακιστάν διαθέτει σήμερα μεταξύ 80 και 110 πυρηνικές κεφαλές.
Τέταρτο: Η Κίνα θα αποκτήσει πατήματα στην περιοχή. Στο παρελθόν οι Ταλιμπάν ήταν ένα απομονωμένο καθεστώς που αναγνωριζόταν μονάχα από την Σ. Αραβία, τα Εμιράτα και το Πακιστάν. Κατά την διάρκεια των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ, κορυφαία στελέχη επισκέφτηκαν την Ρωσία, το Ιράν και την Κίνα. Από την τελευταία απέσπασαν πολλές υποσχέσεις για επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα. Αν η Κίνα βάλει πόδι στην περιοχή θα αυξηθεί η αντιπαλότητα αλλά και οι εντάσεις με την Ινδία. Αυτό θα φέρει την Γεωπολιτική και Γεωστρατηγική σύγκρουση Ινδίας-Κίνας σε νέα επικίνδυνα επίπεδα.
Η εμπλοκή του Ιράν στο όλο θέμα μπορεί να θεωρεί άκρως προβληματική, καθώς στην περιοχή μπορεί να δημιουργηθεί μια τριπλή συμμαχία Ιράν, Πακιστάν και Αφγανιστάν, με το Πακιστάν να έχει πυρηνικά ενώ το Ιράν έχει πυρηνικό Πρόγραμμα. Αυτό θα πρέπει να μας ενδιαφέρει άμεσα καθώς η Τουρκία έχει πολύ καλές σχέσεις και με το Ιράν αλλά και με το Πακιστάν. Ακόμη χειρότερα η διεθνής κοινότητα, οι αναλυτές και επιστήμονες έχουν την πολύ βάσιμη υποψία ότι η Τουρκία θέλει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Πέμπτο: Μια αποσταθεροποίηση της περιοχής θα έχει τεράστιες οικονομικές συνέπειες στις οικονομίες του Πακιστάν, της Ινδίας, ίσως ακόμη και της Κίνας. Αυτό σίγουρα θα επηρεάσει και άλλες οικονομίες όπως την Αμερικάνικη, την ευρύτερη Ευρωπαϊκή, και τελικά και την δική μας. Κάτι τέτοιο θα είναι εξαιρετικά προβληματικό για την ανάκαμψη στην μετά Covid εποχή.
Έκτο: Αυτό που όμως αφορά άμεσα την Ελλάδα και την Ευρώπη γενικότερα, είναι οι μεταναστευτικές ροές από το Αφγανιστάν προς τα εμάς. Αυτό σε συνδυασμό με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό και τρομοκρατία, αναμένεται να επιδεινώσει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα ασφαλείας, που υπάρχει αυτή την στιγμή στην Ευρώπη, από την Ισλαμιστική Τρομοκρατία. Η χώρα μας θα δεχτεί τεράστιο αριθμό Αφγανών προσφύγων κατευθυνόμενων προς την Ευρώπη. Η συγκεκριμένη ροή είναι σίγουρο οτι θα χρησιμοποιηθεί από την Τουρκία εναντίον της Ελλάδας αλλά και για να εκβιάσει ακόμη περισσότερο την ΕΕ.
Το ερώτημα είναι πώς πρέπει η Ελλάδα να αντιδράσει στα κενά ασφαλείας που αναμένεται ότι θα δημιουργηθούν στο αμέσως προσεχές διάστημα, προασπίζοντας την ασφάλεια της αλλά και σεβόμενη τους διεθνής και ανθρωπιστικούς κανόνες.
Μακροπρόθεσμα
