Η υποβρύχια Ελληνική υπεροχή στο Αιγαίο και στα θερμά, πολλές φορές, νερά της Μεσογείου είναι αδιαμφισβήτητη και καταγεγραμμένη.
Ιδιαιτέρως μετά το περσινό θερμότατο καλοκαίρι που τα πληρώματα τους παρέμειναν αθέατα σχεδόν δυο μήνες κάτω από το νερό, την ώρα μάλιστα που τ’ ανθυποβρυχιακά μέσα της χώρας ξετρύπωναν όλα τα τουρκικά υποβρύχια.
Και μπορεί από τον Σεπτέμβριο που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός την πρόθεση απόκτησης τεσσάρων νέων φρεγατών, τα Επιτελεία και το υπουργείο να έχουν εστιάσει στην αναζήτηση των κύριων μονάδων επιφανείας των επόμενων ετών, αλλά από την άλλη πλευρά υπάρχει το σχέδιο για την ανανέωση του υποβρύχιου στόλου.
Αυτό είχε επισημάνει και ο Νίκος Παναγιωτόπουλος απαντώντας τον Ιούνιο σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή, σημειώνοντας ότι: «Στην εγκεκριμένη Δομή Δυνάμεων των Ενόπλων Δυνάμεων 2020-2034, προβλέπεται η σταδιακή αντικατάσταση των υποβρυχίων (Υ/Β) τ. 209.
Στο πλαίσιο αυτό έχουν αναληφθεί οι προβλεπόμενες ενέργειες από τη νομοθεσία και τον Εθνικό Αμυντικό Σχεδιασμό, για την εκπόνηση των απαραίτητων μελετών καθορισμού επιχειρησιακών απαιτήσεων προκειμένου το εξοπλιστικό πρόγραμμα πρόσκτησης κατάλληλων μονάδων να συμπεριληφθεί στον υπό εκπόνηση Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ).»
Η ελληνική κυριαρχία
Σε καθαρά επιχειρησιακό επίπεδο τα υποβρύχια του Στόλου λειτουργούν στις ναυτικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο σε ανεξάρτητο πλαίσιο από μονάδες επιφανείας, αναλαμβάνοντας τομείς επιθετικής περιπολίας – επιτήρησης, με στόχο το ναυτικό αποκλεισμό στρατηγικών περιοχών.
Με τον τρόπο αυτό καθιστούν απαγορευτική τη πρόσβαση σε εχθρικά πλοία. Η παρουσία τους είναι εντελώς άγνωστη στον αντίπαλο που πρακτικά εικάζει σε ποια σημεία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με τον κυνηγό του βυθού.
Και η αποστροφή του υπουργού Εθνικής Άμυνας, μαρτυρά το μακρόπνοο σχέδιο που έχει επεξεργαστεί το Επιτελείο για μια εκ βάθρων ανασύσταση με νέα αποτρεπτικά μέσα τα οποία θ’ ανανεώσουν τον γερασμένο στόλο.
Σίγουρα, επισημαίνεται από επιτελείς, πως οι τέσσερις νέες φρεγάτες είναι μια σημαντική αρχή, αλλά δεν φτάνουν ώστε να συνεχίσει τα επόμενα χρόνια το Πολεμικό Ναυτικό να είναι το ίδιο αποτρεπτικό και ισχυρό όπως σήμερα.
Υποβρύχια τύπου 209 (1200/1400).
Το 1967 το ναυτικό αποτέλεσε τον πρώτο αγοραστή της νέας τότε σχεδίασης υποβρυχίων της HDW, με την παραγγελία των σκαφών κλάσης Type 209/1100. Ως αποτέλεσμα, άνοιξε ο δρόμος για μια εμπορική επιτυχία για τους Γερμανούς που πούλησαν συνολικά 61 Υ/Β τύπου 209 σε 16 χώρες! Το Πολεμικό Ναυτικό απόκτησε τότε
- 4 Type 209/1100 τα οποία ήταν τα «ΓΛΑΥΚΟΣ» (S-110) «ΝΗΡΕΥΣ»(S111), «ΤΡΙΤΩΝ»(S112), «ΠΡΩΤΕΥΣ» (S113).
Αναπτύσσουν μέγιστη ταχύτητα 21,5 κόμβους σε κατάδυση με τη βοήθεια συσσωρευτών και φτάνουν σε μέγιστο βάθος περίπου 250 μέτρων. Έχουν οκτώ τορπιλοσωλήνες ενώ εντός του σκάφους αποθηκεύονται 14 τορπίλες SST-4, Mk 37-2, Mk 37-3 και Mk 14/23
- 4 Type 209/1200 «ΠΟΣΕΙΔΩΝ»(S116), «ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ»(S117), «ΩΚΕΑΝΟΣ»(S118), «ΠΟΝΤΟΣ»(S119)
Τα υποβρύχια παραγγέλθηκαν το 1976 και παρελήφθησαν με τις τότε εξελιγμένες τορπίλες SUT οι οποίες μπορούν να κατευθυνθούν από το σκάφος σε απόσταση που φτάνει μέχρι και τα 20 ναυτικά μίλια, με την βοήθεια συρμάτινου αγωγού επικοινωνίας, ενώ διαθέτουν δικά τους προγράμματα αυτοκατεύθυνσης για έρευνα στόχων και επίθεση εναντίον τους.
Ο Εκσυγχρονισμός Μέσης Ζωής «NEPTUNE I».
Το 1991 το ναυτικό, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το δεδομένο ότι τα τέσσερα υποβρύχια τύπου «ΓΛΑΥΚΟΣ» πλησίαζαν την 20ετή επιχειρησιακή παρουσία στις Ελληνικές θάλασσες, αποφάσισε να προχωρήσει σε ένα πρόγραμμα επιχειρησιακής αναβάθμισής τους.
Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1991 στο «ΤΡΙΤΩΝ» στο Κίελο της Γερμανίας και το υποβρύχιο ήταν έτοιμο το 1993 οπότε και επέστρεψε στην Ελλάδα.
Σημαντικό βήμα για την Ελληνική πραγματικότητα και δείγμα των δυνατοτήτων που υπάρχουν ήταν ότι το υποβρύχιο «ΠΡΩΤΕΥΣ» έγινε το πρώτο που εκσυγχρονίσθηκε στο Ναύσταθμο Σαλαμίνος. Οι τεχνικές υπηρεσίες του στόλου συνεργάστηκαν με τους τεχνικούς της HDW. Οι εργασίες είχαν διάρκεια μια τριετία. Και με αυτή την τεχνογνωσία ακολούθησε η αναβάθμιση στα υποβρύχια «ΓΛΑΥΚΟΣ» και «ΝΗΡΕΥΣ», με τον εκσυγχρονισμό να ολοκληρώνεται το 2000.
Οι κυριότερες εργασίες του εκσυγχρονισμού ήταν η αλλαγή της ηχοεντοπιστικής συσκευής (SONAR) νέας τεχνολογίας και με δυνατότητες εντοπισμού θορύβων χαμηλών συχνοτήτων, η ενσωμάτωση δυνατότητας βολής Κ/Β HARPOON, η αλλαγή RADAR, η νέα συσκευή μέτρων ηλεκτρονικής υποστήριξης ESM, αλλαγή μηχανών, τοποθέτηση νέου συστήματος κλιματισμού και μέτρα μειώσεως θορύβων.
Το υποβρύχιο «Ωκεανός»(S118) εκσυγχρονίστηκε και αυτό με σύστημα αναερόβιας πρόωσης αποκτώντας εφάμιλλες δυνατότητες αυτονομίας με τα νεότερα τύπου 214. Το υποβρύχιο διαθέτει επίσης το σύστημα μάχης STN Atlas Electronics ISUS 90-46 και το σύστημα ενεργών αντιμέτρων Circe.
Συνδυαστικά με την απόκτηση υποβρυχίων κλάσης 214HN τα οποία είναι χωρίς αμφιβολία τα κορυφαία συμβατικά λόγω της υπεροχής σε αύξηση εμβέλειας- διάρκειας αποστολής (σ.σ. σε κατάδυση) και αύξηση του επιχειρησιακού βάθους (σ.σ. που δυσχεραίνει τον εντοπισμό τους) το ναυτικό διατήρησε επί μακρόν κορυφαίο πλεονέκτημα έναντι του Τουρκικού Ναυτικού.
Που βρισκόμαστε σήμερα
Εν έτη 2021 οι συντηρήσεις και το γνωστό Ελληνικό φιλότιμο των πληρωμάτων των υποβρυχίων έχουν διατηρήσει ομολογουμένως τα «μαύρα πλοία» σε άριστη επιχειρησιακή ετοιμότητα. Όμως με δεδομένο ότι περίπου το 60% του συγκεκριμένου στόλου (Κλάσεις «ΓΛΑΥΚΟΣ» και «ΠΟΣΕΙΔΩΝ») να έχει ξεπεράσει τα 40 έτη υπηρεσίας, κρίνεται επιτακτικό να έρθει το ταχύτερο δυνατό η σταδιακή τους αντικατάσταση με νέα.
Το βέβαιο είναι ότι αυτά, όπως και πολλά άλλα που απαιτούνται δεν είναι δυνατό να συμβούν από τη μια μέρα στην άλλη, ιδιαιτέρως όταν σχεδόν οποιαδήποτε προσπάθεια ενίσχυσης και ανανέωσης μονάδων επιφανείας και υποβρυχίων είχαν εγκαταλειφθεί για περισσότερο από μια δεκαετία.
Το 15ετές προβάδισμα του Πολεμικού Ναυτικού έναντι της γείτονος, με τα τέσσερα υποβρύχια τύπου 214 κλάσης «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ» σταδιακά τελειώνει καθώς η Τουρκία από φέτος θα έχει στον στόλο της το πρώτο, ίδιας κλάσης. Ο χρόνος να διατηρηθεί αυτό το ισοζύγιο ακόμη υπάρχει μέχρις ότου οι γείτονες μάθουν καλά το πρώτο τους υποβρύχιο και έως να φτάσουν και τα υπόλοιπα. Σημαντικός παράγοντας παραμένει η προσθήκη και των MH-60 ROMEO που κρατάνε ζωντανό το Πολεμικό Ναυτικό στον ανθυποβρυχιακό αγώνα.
Είχαμε γράψει και στο παρελθόν ότι η Γερμανία που πολιτικά και διπλωματικά βαδίζει χέρι με χέρι με την Τουρκία δεν έχει υπολογίσει κανέναν εκ των εταίρων της που διαμαρτύρεται για την απόκτηση έξι υποβρυχίων τελευταίας γενιάς.
Στην παρούσα συγκυρία της Τουρκικής οικονομίας θεωρείται αμφίβολο αν θα καταφέρει να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα των έξι υποβρυχίων 214. Άλλωστε πριν ακόμη σκάσει η βόμβα της αποβολής από το πρόγραμμα των F-35, βλέπαμε ότι η οικονομία της γείτονος δεν θα μπορούσε να υποστηρίξει το βάρος της παραγγελίας των 100 αεροσκαφών 5ης γενιάς.
Δεν ιδρώνει το αυτί της Γερμανίας…
Πάντως οι αντιδράσεις για την συμπεριφορά της Τουρκίας αλλά και για τη συνέχιση του εξοπλιστικού μαραθωνίου που κάνει με τις Γερμανικές ευλογίες, παρά τα οικονομικά προβλήματα, συνεχίζονται και εντός της ΕΕ. Ο Σλοβένος πρωθυπουργός προ ημερών εμμέσως αναφέρθηκε στο συγκεκριμένο εξοπλιστικό πρόγραμμα των Τούρκων όπως γράφουν τα ΝΕΑ.
Ο Γιάνες Γιάνσα σημείωσε «ανεξάρτητα από το ότι η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ χρειάζεται μεγάλη προσοχή από τα κράτη- μέλη, καθώς η μεγάλης κλίμακας πωλήσεις εξοπλισμών απειλούν να ανατρέψουν την ισορροπία δυνάμεων στην Αν. Μεσόγειο.»
Στην ΕΕ, σε επίπεδο ηγετών έχει εξηγήσει με σαφήνεια την κατάσταση και τους κινδύνους ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Το ίδιο έχει κάνει και ο Νίκος Δένδιας, όπως και ο Νίκος Παναγιωτόπουλος συνομιλώντας με την Γερμανίδα ομόλογό του, η οποία είχε αρκεστεί να επισημάνει ότι «πρόκειται για ένα παλαιό πρόγραμμα…»
Και αυτή η ισορροπία είναι σαφές ότι κινδυνεύει, τουλάχιστον για όλους όσοι παρατηρούν και καταγράφουν την αναθεωρητική πολιτική που ακολουθεί η Άγκυρα, ασπαζόμενη κανονιοφόρους στη Μεσόγειο.
Η γείτων διαθέτει όπως είναι γνωστό τρεις κλάσης υποβρυχίων Αλτάϊ, Πρεβέζε και Γκουρ, κατασκευές των δεκαετιών ’70-’80-’90. Τα υποβρύχια αυτά υπέστησαν διαδοχικά προγράμματα εκσυγχρονισμού. Όμως η Τουρκία (η οποία έχει φροντίσει να εξοπλίζει όλο και περισσότερο το Πολεμικό της Ναυτικό), έχει ήδη ανακοινώσει τις φιλοδοξίες της για την εγχώρια κατασκευή υποβρυχίων εκτοπίσματος 3.000 τόνων μετά το 2030, με ικανότητα να μεταφέρουν βλήματα cruise που θα μπορούν να πλήξουν στόχους ξηράς σε αποστάσεις που θα αγγίζουν τα 1.000 χλμ.
Το αν θα τα καταφέρει είναι αμφιλεγόμενο αλλά η συνέπεια και η επιμονή με την οποία υλοποιούνται τα εξοπλιστικά προγράμματα στη γείτονα χώρα αφήνει πιθανότητες ο στόχος αυτός να καταστεί εφικτός..
Σε κάθε περίπτωση η κυριαρχία κάτω από την επιφάνεια του Αιγαίου είναι καθοριστικός παράγοντας θαλάσσιας ισχύος και κυριαρχίας. Οι εξελίξεις δεν μπορούν να αφεθούν περαιτέρω στη τύχη και πρέπει οπωσδήποτε να δρομολογηθούν από την παρούσα κυβέρνηση.
__________________
Μιχάλης Τσολάκης / Efenpress
